Μία διδακτική πρόταση για τη διδασκαλία της Ιστορίας της Γ' Γυμνασίου, όπως παρουσιάστηκε στα πλαίσια της Μαθηματικής Εβδομάδας

1. Σενάριο Διδασκαλίας της Ιστορίας
με το λογισμικό Centennia – Ιστορικός Άτλαντας.
Εύη Κουσίδου, ΠΕ 02
Γυμνάσιο Ασσήρου Θεσσαλονίκης
Email: ekousidou@gmail.com
Μάθημα: Ιστορία Γ’ Γυμνασίου
Ενότητα 38: Ο μικρασιατικός πόλεμος (1919 - 1922)
Εισαγωγή: Επιδιώκεται με τη χρήση του Ιστορικού Άτλαντα Centennia να γνωρίσουν τα
κύρια γεγονότα του μικρασιατικού πολέμου, να περιηγηθούν στο χάρτη και στις εδαφικές
επικράτειες των χωρών, παρακολουθώντας την εξέλιξη των συνόρων, μέσα από το
λογισμικό Centennia, αξιοποιώντας και το κειμενικό υλικό που περιλαμβάνεται, με τις
αντίστοιχες ιστορικές πληροφορίες, συμπληρώνοντας, όπου χρειάζεται, την ιστορική
αφήγηση του σχολικού εγχειριδίου. Όλα αυτά θα επιτευχθούν με: α) την αξιοποίηση της
διερευνητικής, ανακαλυπτικής μάθησης, β) την αυτενέργεια των μαθητών, γ) την
ομαδοσυνεργατική μάθηση, ως διαδικασία, στην οποία πραγματοποιείται
αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευόμενων, αλλά και μεταξύ των εκπαιδευόμενων και
του καθηγητή.
Γνωστικοί Στόχοι:
 Να γνωρίσουν τα κύρια γεγονότα του μικρασιατικού πολέμου.
 Να κατανοήσουν ποιοι παράγοντες επηρέασαν την έκβαση του μικρασιατικού
πολέμου.
 Να περιηγηθούν στο χάρτη και στις εδαφικές επικράτειες των χωρών,
παρακολουθώντας την εξέλιξη των συνόρων, μέσα από το λογισμικό Centennia,
αξιοποιώντας και το κειμενικό υλικό που περιλαμβάνεται, με τις αντίστοιχες ιστορικές
πληροφορίες.
 Να αντιληφθούν τις στρατιωτικές κινήσεις, τις διπλωματικές επιλογές, αλλά και τους
συσχετισμούς δυνάμεων και εθνικών συμφερόντων, που συνέβαλαν στην έκβαση
του μικρασιατικού πολέμου.
 Να συμπληρώσουν την ιστορική αφήγηση του σχολικού εγχειριδίου, όπου και όσο
χρειάζεται, λόγω της εξαιρετικά συμπυκνωμένης παρουσίασης των σχετικών με το
κεφάλαιο ιστορικών πληροφοριών.
Παιδαγωγικοί στόχοι:
 Να ασκηθούν οι μαθητές στην διερευνητική, ανακαλυπτική μάθηση, μέσα από την
έρευνα και τις σύγχρονες μεθόδους της, ώστε να έρθουν σε ενεργητική και άμεση
επαφή με πρόσωπα, γεγονότα και αντικείμενα, αφομοιώνοντας τα πληροφοριακά
ερεθίσματα. (Jean Piaget)
 Μέσα από την αναζήτηση, την αξιολόγηση και επιλογή πληροφοριών και πηγών στο
ιστορικό υλικό του λογισμικού Centennia, να αναπτύξουν την αφαιρετική και
συνθετική τους ικανότητα, αναλύοντας και συνθέτοντας πληροφορίες.
 Να ασκηθούν στη διάκριση κύριων και δευτερευουσών πληροφοριών, επιλέγοντας
όσες τους είναι χρήσιμες για την απάντηση των φύλλων εργασίας.

2.  Μέσα από την εμπειρία της συνεργατικής μάθησης να αλληλεπιδράσουν μεταξύ
τους, αλλά και με τον καθηγητή.
 Να εκτιμήσουν τα οφέλη της ομαδοσυνεργατικής μάθησης.
 Να εξοικειωθούν με την έννοια της στρατιωτικής σύγκρουσης, των αλληλοσυγκρουό-
μενων εθνικών συμφερόντων, των διπλωματικών, στρατιωτικών, πολιτικών
επιλογών, ώστε να αντιληφθούν ποιοι είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στην
έκβαση μιας στρατιωτικής σύγκρουσης.
 Να μετατραπούν οι μαθητές από παθητικοί αποδέκτες πληροφοριών και ίσως
βαρετής για αυτούς ιστορικής γνώσης, σε ερευνητές, διαμορφωτές της γνώσης και
ίσως μεταδότες της στους συμμαθητές τους, κάνοντας πράξη την αρχή “μάθε πώς να
μαθαίνεις”.
 Να προσεγγίσουν οι μαθητές το παρελθόν, περιηγούμενοι στο χώρο και στο χρόνο,
προβληματιζόμενοι με το σκεπτικό: “Οι ζωές των γονιών μας και των παππούδων
μας, αν συγκριθούν με τις δικές μας, παρουσιάζουν περισσότερες ομοιότητες ή
διαφορές; Όλα όσα βλέπουμε γύρω μας ήταν, άραγε, πάντα έτσι ή μήπως ήταν
διαφορετικά; Σε τελική ανάλυση, πώς διαμορφώθηκε ο κόσμος ( και συγκεκριμένα η
χώρα) στον οποίο ζούμε σήμερα;»
Τεχνογραμματικοί στόχοι:
 Εξοικείωση με τις δυνατότητες και τις επιλογές του ιστορικού Άτλαντα Centennia.
 Συμπλήρωση σχετικών φύλλων εργασίας ανά ομάδα (σε περιβάλλον επεξεργασίας
Κειμένου)
 αποστολή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο των συμπληρωμένων φύλλων εργασίας στο
διδάσκοντα και επιστροφή τους στους μαθητές, με τις απαραίτητες διορθώσεις και
παρατηρήσεις. (επικοινωνιακή μάθηση Vigotsky)
 ανάρτηση των τελικών φύλλων εργασίας στην ιστοσελίδα του σχολείου ή σε σχετικό
blog της διδάσκουσας.
Διάρκεια διδακτικής πρότασης: 2 ώρες.
1η ώρα στο εργαστήριο πληροφορικής
2η ώρα στην τάξη με το διαδραστικό πίνακα.
Εναλλακτικά και επειδή το διδακτικό σενάριο απευθύνεται στη φετεινή Γ' Γυμνασίου, οι
μαθητές της οποίας διαθέτουν τα netbooks της ψηφιακής τάξης, μπορούν να
χρησιμοποιηθούν αυτά για την πρώτη ώρα, με την προϋπόθεση πως θα διαθέτουν
εγκατεστειμένο το λογισμικό Centennia και θα είναι σχετικά εξοικειωμένοι με τη χρήση
του. Αξίζει να σημειωθεί πως μία σύντομη παρουσίαση είναι αρκετή για την
αποτελεσματική αξιοποίησή του, μια και η λειτουργία του είναι αρκετά απλή.
Διαδικασία:
Η τάξη χωρίζεται σε τέσσερις πενταμελείς ομάδες, στις οποίες διανέμονται ισάριθμα
φύλλα εργασίας.
Παρουσιάζεται συνοπτικά το διδακτικό σενάριο και γνωστοποιούνται οι στόχοι τόσο της
συνολικής πρότασης, όσο και του κάθε φύλλου εργασίας χωριστά. Κρίνεται απαραίτητη
η γνωστοποίηση των στόχων στους μαθητές, προκειμένου κατά την εξέλιξη του
διδακτικού σεναρίου, μέσα από τη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης των ομάδων και της
τάξης, να διερευνάται και να διαπιστώνεται κατά πόσο επιτεύχθηκαν οι επιδιωκόμενοι
στόχοι.
1η διδακτική ώρα: οι ομάδες ερευνούν στο λογισμικό πληροφορίες και συμπληρώνουν
τα φύλλα εργασίας, προετοιμάζοντας την παρουσίασή τους στην ολομέλεια της τάξης.

3. 2η διδακτική ώρα: κάθε ομάδα παρουσιάζει το φύλλο εργασίας της στο διαδραστικό
πίνακα, στην ολομέλεια της τάξης, αναλαμβάνοντας ουσιαστικά το ρόλο του διδάσκοντα,
μεταδίδοντας όσες πληροφορίες συνέλεξε, εξηγώντας τα γεγονότα, περιηγούμενη στο
χάρτη και στο λογισμικό.
1ο Φύλλο Εργασίας (1918: τα γεγονότα στο χάρτη)
1. Θέτοντας στο τετράγωνο του χρόνου το έτος 1918, τι παρατηρείτε στο χάρτη; Ποιες
χώρες εμφανίζονται σε αυτόν;
2. Χρησιμοποιώντας την επιλογή “αναγνώριση περιοχής” (το βελάκι) μετακινήστε το στο
χάρτη σε διάφορες τοποθεσίες (π.χ. Στη Θεσσαλονίκη, στη Λέσβο, στην Κύπρο, στη
Σμύρνη, στη Μακεδονία, στη Θράκη). Τι σας κάνει εντύπωση; [Εμφανίζεται εδώ στο
χάρτη Γαλλική και Βρετανική παρουσία στη Θεσσαλονίκη και στην Ανατολική Μακεδονία
αντίστοιχα, που πρέπει να εξηγήσουν αντλώντας πληροφορίες από το ιστορικό υλικό του
λογισμικού για την παρουσία των συμμαχικών δυνάμεων στη Μακεδονία]
3. Χρησιμοποιώντας την επιλογή “εμφάνιση κειμένου” αναζητήστε πληροφορίες για τα
ιστορικά γεγονότα που αφορούν την Ελλάδα και τα γειτονικά της κράτη. (το ιστορικό
υλικό συμπληρώνει κατά πολύ το σχολικό εγχειρίδιο)
4. Επιλέξτε από το εμφανιζόμενο κείμενο τις παραπάνω πληροφορίες, και αφού τις
αντιγράψετε και τις επικολλήσετε σε ένα αρχείο κειμένου, παρουσιάστε στους
συμμαθητές σας το υλικό, εξηγώντας και στο χάρτη τις εξελίξεις.
5. Πατώντας το βελάκι της επιλογής “εξέλιξη” παρακολουθήστε τις αλλαγές στο χάρτη
μέχρι το 1919, εξηγώντας στου συμμαθητές σας την εξέλιξη των γεγονότων.
2ο Φύλλο εργασίας (1919: τα γεγονότα στο χάρτη)
1. Θέτοντας στο τετράγωνο του χρόνου το έτος 1919, τι παρατηρείτε στο χάρτη; Ποιες
χώρες εμφανίζονται σε αυτόν;

4. 2. Επιλέξτε την επιλογή Ερώτηση και την επιλογή πότε ήταν. Βρείτε τη συνθήκη του
Νειγύ και το τι προέβλεπε για την Ελλάδα.
3. Πατώντας την επιλογή + δίπλα στο έτος, παρακολουθήστε αργά τις αλλαγές στο
χάρτη μέχρι το 1920. Πώς συνδέονται οι αλλαγές που παρατηρείτε με όσα γνωρίζετε
από το σχολικό εγχειρίδιο για το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου;
4. Οι αλλαγές στο χάρτη κατά το έτος 1919 είναι πολλές και γρήγορες.
Χρησιμοποιώντας την επιλογή “εμφάνιση κειμένου” αναζητήστε πληροφορίες για τα
γεγονότα που αφορούν το 1919, για την Ελλάδα και την Τουρκία.
5. Επιλέξτε από το εμφανιζόμενο κείμενο τις παραπάνω πληροφορίες, δημιουργήστε
ένα αρχείο κειμένου και παρουσιάστε στους συμμαθητές σας το υλικό, εξηγώντας και
στο χάρτη τις εξελίξεις, βλέποντας ταυτόχρονα και τις εδαφικές αλλαγές στις περιοχές
που παρακολουθείτε. Πού οφείλονται οι αλλαγές στο χρώμα της Τουρκίας;
3ο Φύλλο εργασίας 1920 -1923: Οι εξελίξεις στο μικρασιατικό μέτωπο.
1. Πατώντας την επιλογή + δίπλα στο έτος, παρακολουθήστε αργά τις αλλαγές στο
χάρτη από το 1920 ως το 1923. Οι αλλαγές είναι πολλές και εξαιρετικά σημαντικές για
τον Ελληνισμό. Αναζητήστε πληροφορίες για τα γεγονότα των ετών αυτών στο
εμφανιζόμενο κείμενο. Αντιγράψτε τα γεγονότα αυτά σε ένα αρχείο κειμένου και
παρουσιάστε τα στους συμμαθητές σας εξηγώντας τις αλλαγές στο χάρτη.

5. 2. Παρατηρώντας τις αλλαγές στο χάρτη και συνδυάζοντας τις πληροφορίες που βρήκατε
στο αντίστοιχο υλικό, να παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας τις εξελίξεις στο
μικρασιατικό μέτωπο.
3. Συνδυάζοντας τη γνώση που αποκομίσατε από το σχολικό εγχειρίδιο και τις
πληροφορίες του λογισμικού, ποιες θεωρείτε πως είναι οι αιτίες της κατάρρευσης του
μικρασιατικού μετώπου;
4. Παρατηρήστε τις αλλαγές στα χρώματα, στα νότια της Τουρκίας. Πώς νομίζετε πως
επηρέασαν αυτές οι αλλαγές τις εξελίξεις στο μικρασιατικό μέτωπο;
4ο Φύλλο εργασίας: Από τη συνθήκη του Νεϊγύ στη συνθήκη της Λωζάννης
1. Από την επιλογή “ερώτηση” “πότε” του λογισμικού, αναζητήστε πληροφορίες για τη
συνθήκη του Νεϊγύ, των Σεβρών, την ανακωχή των Μουδανιών και τη συνθήκη της
Λωζάννης. Καταγράψτε σε ένα αρχείο κειμένου τις πληροφορίες και συμπληρώστε τες
από την επιλογή “εμφάνιση κειμένου”.
3. Από την επιλογή σύγκριση χρονολογιών, δείτε τις αλλαγές των συνόρων και
παρουσιάστε τες στους συμμαθητές σας, με τις ανάλογες πληροφορίες.

6. Αξιολόγηση του διδακτικού σεναρίου και του Ιστορικού Άτλαντα:
Η περιήγηση στο χώρο και στο χρόνο από τους ίδιους τους μαθητές κάνει
πληρέστερη και σαφώς πιο ενδιαφέρουσα την προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων της
εποχής. Το πληροφοριακό υλικό του λογισμικού Centennia είναι αρκετά πλουσιότερο
από αυτό του σχολικού εγχειριδίου, το οποίο είναι ιδιαίτερα συμπυκνωμένο και για αυτό
αρκετά δυσπρόσιτο, ως προς την κατανόηση και την αφομοίωσή του από τους μαθητές.
Ως εκ τούτου κρίνεται αποτελεσματικότερη η χρήση του από την “παραδοσιακή”
διδακτική προσέγγιση της ενότητας.
Η μετατροπή των μαθητών ουσιαστικά σε παραγωγούς της γνώσης και μεταδότες
στους υπόλοιπους συμμαθητές τους, λειτουργεί αρκετά ενθαρρυντικά και ξυπνά το
ενδιαφέρον τους. Ο διδάσκων “περιορίζεται” σε καθοδηγητή και συντονιστή της δράσης
των ομάδων, διευκολύνοντας την εργασία τους, ενώ κατά την παρουσίαση των ομαδικών
εργασιών, “τροφοδοτεί”, όταν είναι απαραίτητο, τις “απορίες” της τάξης με ερωτήσεις που
θα διακόπτουν την παρουσίαση, ενισχύοντας το διάλογο, τον προβληματισμό και τη
συζήτηση για τα ιστορικά γεγονότα.
Το γεγονός επίσης πως το λογισμικό Centennia παραμένει ανοιχτό προς χρήση καθ'
όλη τη διάρκεια του μαθήματος, μπορεί να συμπληρώσει τυχόν ελλείψεις στα φύλλα
εργασίας. Ένα επιπλέον θετικό του λογισμικού αυτού (που ίσως κατ' άλλους μπορεί να
θεωρηθεί και μειονέκτημα) είναι η σχετικά συνοπτική παρουσίαση των πληροφοριών για
τα εξεταζόμενα ιστορικά γεγονότα, σε σχέση με αντίστοιχο διαδικτυακό υλικό, που
μπορεί να βρει κάποιος σε γνωστές ιστότοπους, όπως για παράδειγμα του Ιδρύματος
Μείζονος Ελληνισμού ή άλλες παρόμοιες. Το γεγονός αυτό διευκολύνει στην σχετικά
“οικονομική” από άποψη δαπάνης χρόνου προσέγγιση των κεφαλαίων, σε σχέση με τη
μέθοδο της ιστοεξερεύνησης ή της ευρύτερης αναζήτησης πληροφοριών στο διαδίκτυο
που απαιτεί περισσότερο χρόνο και μετατρέπει το σενάριο ουσιαστικά σε project.
Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός πως η δυνατότητα αποθήκευσης, αντιγραφής και
επαναχρησιμοποίησης των χαρτών, μπορεί να αξιοποιηθεί στη συμπλήρωση των
φύλλων εργασίας ή στη δημιουργία μίας παρουσίασης που θα αναρτηθεί σε ενδεχόμενο
ιστολόγιο της τάξης.