1. «Ο ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ»
Σενάριο μαθήματος στην Ιστορία της Γ΄ Γυμνασίου

3. Σύντομη περιγραφή – παρουσίαση
Το σενάριο που ακολουθεί είναι μία διδακτική πρόταση για τη
διδασκαλία της Ιστορίας της Γ΄ Γυμνασίου και συγκεκριμένα για το 8ο
κεφάλαιο: «Ο Μικρασιατικός πόλεμος». Η δραστηριότητα θα βοηθήσει
τους μαθητές να περιηγηθούν στο χώρο και στο χρόνο της περιόδου
1919 – 1922, να κατανοήσουν τα κύρια γεγονότα της περιόδου αυτής,
την κατάληξη του πολέμου και την επίδρασή του στην εθνολογική και
γεωγραφική εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους. Επίσης, οι μαθητές μέσα
από την ομαδοσυνεργατική – διερευνητική μάθηση, η οποία
διευκολύνεται και πραγματώνεται μέσα από τη χρήση του Η/Υ, των
διατιθέμενων λογισμικών και του διαδικτύου, θα μελετήσουν τη
συγκεκριμένη θεματική ενότητα αναπτύσσοντας αρχές
συνεργατικότητας και ενισχύοντας τις διερευνητικές ικανότητες και
δεξιότητές τους με τη χρήση ενός δυναμικού εργαλείου μάθησης που θα
τους εμπλέξει σε μία νέα διαχείριση και κριτική προσέγγιση της
παρεχόμενης γνώσης. Στο πλαίσιο αυτό ο ρόλος του εκπαιδευτικού
μετασχηματίζεται σε απλό συντονιστή που κατευθύνει τους μαθητές
ενισχύοντας την αυτενέργεια και τη δημιουργικότητά τους.

4. Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο
Επιδιώκεται οι μαθητές:
 Να κατανοήσουν και να αποτιμήσουν τους παράγοντες που οδήγησαν την ελληνική
πολιτική ηγεσία στην απόφαση ανάληψης της μικρασιατικής εκστρατείας.
 Να γνωρίσουν τις συνθήκες που επικράτησαν στη ζώνη της Σμύρνης αμέσως μετά την
απόβαση εκεί του ελληνικού στρατού.
 Να κατανοήσουν έτσι τους παράγοντες που γέννησαν και τις συνθήκες που ευνόησαν το
τουρκικό εθνικό κίνημα, αναδεικνύοντάς το σε παράγοντα καθοριστικό για τις εξελίξεις
στη Μικρά Ασία.
 Να γνωρίσουν τα κύρια γεγονότα του μικρασιατικού πολέμου.
 Να καταλάβουν ποιοι παράγοντες επηρέασαν την έκβασή του.
 Να γνωρίσουν την κατάληξή του και τις βασικές συνθήκες που επισφράγισαν τη
μικρασιατική περιπέτεια.
 Να αποτιμήσουν τις συνέπειές του τόσο για τους Έλληνες της Μικράς Ασίας όσο και για τη
διαμόρφωση του νέου ελληνικού χάρτη.

5. B. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία:
Αναμένεται οι μαθητές:
 Να εξοικειωθούν με τη συνεργατική μέθοδο μάθησης στα πλαίσια της συνεργασίας σε
ομάδες.
 Να ασκηθούν στην πολύπλευρη προσέγγιση της ιστορίας μέσα από τον εντοπισμό και τη
σύγκριση ευρέος φάσματος κειμενικών και εικαστικών πηγών (κριτικός γραμματισμός).
 Να αναπτύξουν κριτική σκέψη.
 Να δραστηριοποιηθούν στη διερευνητική, ανακαλυπτική μάθηση και έρευνα.
 Να προχωρήσουν από την ανακάλυψη και τη σύγκριση στη σύνθεση και την παρουσίαση
των αποτελεσμάτων τους αξιοποιώντας δημιουργικά το υλικό που συνέλεξαν.
 Να μπορούν να συσχετίσουν το παρελθόν με το παρόν αντιλαμβανόμενοι ότι η ιστορία έχει
συνέχεια στο χρόνο και ότι το παρόν οικοδομείται με τα υλικά του παρελθόντος.

6. Γ. Ως προς τη χρήση των τεχνολογικών εργαλείων:
Προσδοκώμενη μαθησιακή κατάσταση είναι:
 Να ασκηθούν οι μαθητές με τη χρήση ανοιχτού λογισμικού, μηχανών αναζήτησης και
διαδικτυακών πηγών γενικότερα.
 Να χρησιμοποιήσουν λογισμικά οπτικοποίησης, για να αντιληφθούν την πορεία του
ελληνικού στρατού στη Μ. Ασία και τη μεταβολή των ορίων του γεωγραφικού χώρου
ανάλογα με τις συνθήκες.
 Να μάθουν να αναζητούν ποικίλες ιστορικές πηγές (βίντεο, εικαστικό υλικό, ψηφιακά
αρχεία).
 Να μάθουν να χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ, όπως τα λογισμικά εννοιολογικής χαρτογράφησης –
χρονογραμμής (Cmaptools, timetoast) και τους υπάρχοντες ψηφιακούς πόρους, ώστε να
παράγουν δικό τους έργο.
 Να παράγουν απλά και πολυτροπικά κείμενα σε ψηφιακό περιβάλλον με την αξιοποίηση
του επεξεργαστή κειμένων (word) και του λογισμικού δημιουργίας παρουσιάσεων (power
point).

7. Α. ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
 Επαγωγική
 Ερμηνευτική
 Κατευθυνόμενος διάλογος
 Ανακαλυπτική
 Ομαδοσυνεργατική
 Διαθεματική

8. Β. ΜΕΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ – ΕΡΓΑΛΕΙΑ
 Σχολικό εγχειρίδιο
 Ηλεκτρονικοί υπολογιστές
 Φύλλα εργασίας ηλεκτρονικά και έντυπα
 Τετράδιο μαθητή λογισμικού «Περιπλάνηση στο χώρο - χρόνο»
 Τετράδιο μαθητή λογισμικού «Centennia»
 Βιβλία σχολικής βιβλιοθήκης

9. Γ. ΛΟΓΙΣΜΙΚΑ
 Λογισμικό Centennia
 Λογισμικό Cmap tools
 Λογισμικό «Περιπλάνηση στο Χωρο –Χρόνo μέσα
από διαδραστικούς χάρτες και χρονο –χάρτες»
 http://www.ime.gr/chronos/
 http://www.el.wikipedia.org/
 http://www.sansimera.gr/biographies/16
 www.dschool.edu.gr/ (διαδραστικά μαθήματα – σχολικό
εγχειρίδιο)
 http:/www.greek-language.gr/ (Κέντρο
Ελληνικής Γλώσσας, λεξικά και σώματα κειμένων)

10. Τάξη: Γ΄ Γυμνασίου
Χρόνος υλοποίησης: 2 διδακτικές ώρες
Χώρος:
• το εργαστήριο πληροφορικής ή
• η αίθουσα με τον διαδραστικό πίνακα
Οργάνωση τάξης: Δημιουργία 3 ομάδων των 5 ατόμων.
Οι μαθητές καλούνται να εργαστούν σε 3 ομάδες των 5 ατόμων μεικτές ως προς το φύλο και την
επίδοσή τους με έναν μαθητή – συντονιστή, ενώ κατά τη διάρκεια της έρευνας όλα τα μέλη της ομάδας
εναλλάσσονται στη χρήση του Η/Υ και στις διαδικτυακές αναζητήσεις. Η εργασία επιμερίζεται (μέσω
του φύλλου εργασίας), ώστε να δοθεί σε όλους η δυνατότητα προόδου μέσα από την εξατομίκευση της
μελέτης τους. Στην αρχή κάθε φάσης οι μαθητές καταρτίζουν σχέδιο δράσης –καθηκόντων με βάση τις
αρμοδιότητες που τους ανατίθενται από το φύλλο εργασίας. Κάθε μέλος αναλαμβάνει τη διεκπεραίωση
ενός τμήματος της έρευνας πάνω στη βάση του σχεδίου που συναποφασίστηκε. Το σχέδιο αυτό θα
υποβληθεί με τη μορφή «τελικού κειμένου» στον καθηγητή μετά το πέρας της έρευνας μαζί με τη
συνολική παρουσίαση της εργασίας τους. Ο διδάσκων περιορίζεται σε ρόλο εμψυχωτή και συντονιστή
ενισχύοντας συνακόλουθα την άμεση συμμετοχή των μαθητών στη διαδικασία της ιστορικής έρευνας,
με αποτέλεσμα την ανάπτυξη της ιστορικής τους σκέψης.

11. Οι μαθητές για να επεξεργαστούν και να κατανοήσουν το επιλεγμένο γνωστικό θέμα
πρέπει να γνωρίζουν:
Τις συνέπειες – συνθήκες μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου.
Τις διεκδικήσεις της Αντάντ και της Ελλάδας στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Την επιδείνωση της θέσης του ελληνισμού της Μικράς Ασίας και του Πόντου
λόγω της ανάπτυξης του τουρκικού εθνικισμού, ιδιαίτερα μετά το τέλος του Α΄
Παγκοσμίου πολέμου.
Επίσης, θα πρέπει να έχουν προηγούμενη εμπειρία στη χρήση του Η/Υ και στην
αναζήτηση στο διαδίκτυο (γνώση προσανατολισμού και αναγνώρισης
υπομνήματος του χάρτη, εξοικείωση με το εργαλείο μέτρησης αποστάσεων και
γραφής στο word ).
Καλό θα ήταν να υπάρχει και προηγούμενη εμπειρία σε συνεργατική
δραστηριότητα.

12. 1η διδακτική ώρα (διάρκεια 1 ώρα)
Στη διάρκεια της 1ης διδακτικής ώρας οι μαθητές εργάζονται στο εργαστήριο της
πληροφορικής, όπου με την παρότρυνση του διδάσκοντος χωρίζονται σε ομάδες και η κάθε
μία αναλαμβάνει να διερευνήσει ένα τμήμα της ιστορικής πραγματικότητας.
Αφόρμηση
Στην οθόνη των Η/Υ υπάρχει μία πολύ χαρακτηριστική φωτογραφία των προσφύγων από
τη Μ. Ασία που στοιβαγμένοι στο λιμάνι του «Και» περιμένουν να επιβιβαστούν σε κάποιο
πλοίο. Παροτρύνουμε τους μαθητές να τη μελετήσουν και να αναρωτηθούν:
 τι απεικονίζει η φωτογραφία;
 σε ποιο ιστορικό γεγονός αναφέρεται;
 πότε έγινε και πώς;
Σκοπός είναι να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον τους και να τους εισάγουμε στα γεγονότα του
Μικρασιατικού πολέμου.

13. 1η διδακτική ώρα (συνέχεια)
Θέμα των ομάδων είναι: «Οι εξελίξεις στη Μ. Ασία από το 1919 έως και το 1922»
1η ομάδα
Φύλλο εργασίας 1
1o βήμα
Στους χάρτες του λογισμικού «Centennia» ή
«Περιπλάνηση στο χώρο και το χρόνο» να αναζητήσετε τις
περιοχές που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα το 1919.

15. 1η ομάδα
Φύλλο εργασίας 1
2ο βήμα
Χρησιμοποιώντας το ίδιο λογισμικό να συγκρίνετε τα όρια
της Ελλάδας με βάση το περιεχόμενο των Συνθηκών των
Σεβρών (1920) και της Λοζάνης (1923). Να καταγράψετε
επιγραμματικά στον επεξεργαστή κειμένου (word) τα
συμπεράσματά σας.

19. 2η ομάδα
Να απαντήσετε στις ερωτήσεις του φύλλου εργασίας 2,
χρησιμοποιώντας το λογισμικό Cmap tools, αφού πρώτα
μεταβείτε στους παρακάτω υπερσυνδέσμους για τις
απαραίτητες πληροφορίες, ώστε να δημιουργήσετε τη
χρονογραμμή σας:
• http://www.ime.gr/chronos/el.wikipedia.org/
• www.digitalschool.minedu.gov.gr
• http://www.sansimera.gr/biographies/16
• www.dschool.edu.gr/ (διαδραστικά μαθήματα – σχολικό εγχειρίδιο)
• http:/www.greek-language.gr/ (Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, λεξικά και
σώματα κειμένων)

20. Φύλλο εργασίας 2
 Ποια εδάφη καταλαμβάνει αρχικά ο ελληνικός στρατός το 1919 για τα οποία είχε εντολή από την
Αντάντ;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 Σε ποια εδάφη επεκτείνεται η ελληνική ζώνη κατοχής το 1920 με την άδεια του συνεδρίου του
Παρισιού;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 Τι πολιτικές αλλαγές συμβαίνουν στην Ελλάδα το Νοέμβρη του 1920;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 Ποιος αναλαμβάνει την εξουσία;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 Τι αποτέλεσμα έχει το δημοψήφισμα για την επιστροφή του βασιλιά Κων/νου και πώς αυτό θα
επηρεάσει την πορεία των γεγονότων;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 Ποιος είναι ο αρχηγός του τουρκικού εθνικού κινήματος;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 Με ποιους υπογράφει συμφωνίες;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 Ποιες είναι οι συνέπειες αυτών των συμφωνιών για την Ελλάδα;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

22. 3η ομάδα
Να αναζητήσετε στοιχεία για τα πρόσωπα που
διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στο Μικρασιατικό
πόλεμο και να τα καταγράψετε σε ένα αρχείο word.
Για την εργασία σας μπορείτε να μεταβείτε στους
παρακάτω υπερσυνδέσμους:
• http://www.ime.gr/chronos/el.wikipedia.org/
• www.digitalschool.minedu.gov.gr
• http://www.sansimera.gr/biographies/16
• www.dschool.edu.gr/ (διαδραστικά μαθήματα – σχολικό εγχειρίδιο)
• http:/www.greek-language.gr/ (Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, λεξικά
και σώματα κειμένων)

23. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΙΔΙΟΤΗΤΑ -
ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΗΣ

25. 2η διδακτική ώρα
1η ομάδα
1ο βήμα
Αναζητείστε στην ιστοσελίδα http://fk-thess.
blogspot.gr/2010/02/100-30112010.html τη
συνέντευξη της συγγραφέως Διδώς Σωτηρίου στην
εκπομπή «Μονόγραμμα» του 1984.

26. 2ο βήμα
Διαβάστε τα φωτοτυπημένα αποσπάσματα που σας
δίνονται από το έργο της συγγραφέως Διδώς
Σωτηρίου «Οι νεκροί περιμένουν»:
 «Εγώ επέμενα … τις γλυκόριζες και τα μπαμπάκια»
(σελ.50-52) και
 «Η Νιόβη έβαλε τα γέλια … Άμα έχεις τέτοιους
φίλους, τι τους θέλεις τους εχθρούς;» (σελ 214-216)
και στη συνέχεια απαντήστε στο φύλλο εργασίας
που ακολουθεί:

27. Φύλλο εργασίας
α) Ποιες πληροφορίες αντλείτε για τη ζωή των μικρασιατών και τις σχέσεις
Ελλήνων και Τούρκων κατά την ειρηνική περίοδο;
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
β) Ποιοι αναφέρονται ως υπεύθυνοι της μικρασιατικής τραγωδίας;
1…………………………………………………………………………………
2…………………………………………………………………………………
3…………………………………………………………………………………
γ) Ποιος ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων στην πορεία των γεγονότων του1922
σύμφωνα με τις απόψεις της συγγραφέως;
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

28. 2η ομάδα
1ο βήμα
Αφού αναζητήσετε στο youtube.com το βίντεο με
τίτλο «Η προδοσία της Σμύρνης» και το
παρακολουθήσετε, απαντήστε στο παρακάτω φύλλο
εργασίας:

29. Φύλλο εργασίας 1
1.Πώς συμπεριφερόταν ο Αριστείδης Στεργιάδης στον ελληνικό πληθυσμό της
Σμύρνης και πώς στους Τούρκους;
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
2. Ποια η πρόταση του μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου για την ενίσχυση
του ελληνικού στρατού της πόλης λίγο πριν της είσοδο των Τούρκων σε αυτή και
πώς αντέδρασε ο ύπατος αρμοστής Στεργιάδης;
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
3. Ποια η στάση του αρμοστή λίγο πριν την κατάληψη και λεηλασία της Σμύρνης
από τον τουρκικό στρατό;
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
4. Δώστε ενδεικτικά κάποια επίθετα που κατά τη γνώμη σας σκιαγραφούν το
Στεργιάδη.
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

30. 2ο βήμα
Αφού αναζητήσετε στο youtube.com το
βίντεο με τίτλο « Το μαρτύριο του
Χρυσοστόμου Σμύρνης» να απαντήσετε στο
παρακάτω φύλλο εργασίας:

31. Φύλλο εργασίας 2
1.Περιγράψτε το μαρτυρικό θάνατο του μητροπολίτη.
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
2.Δώστε ένα σύντομο χαρακτηρισμό για το μητροπολίτη.
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………

32. 3η ομάδα
1ο βήμα
Αναζητείστε και διαβάστε στην ιστοσελίδα
diastixo.gr το άρθρο της συγγραφέως Χρύσας
Σπυροπούλου με τίτλο: «Η Μικρασιατική
καταστροφή στη Λογοτεχνία» . Στη συνέχεια
εργαστείτε με βάση το φύλλο εργασίας που
ακολουθεί:

33. Φύλλο εργασίας 1
Αφού εντοπίσετε τα έργα (μυθιστορήματα,
διηγήματα) που αναφέρονται στην καταστροφή του
1922 δημιουργείστε έναν κατάλογο στον οποίο θα
αναφέρετε τα συγκεκριμένα έργα και τα ονόματα
των συγγραφέων τους.

34. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

35. 2ο βήμα
Αφού παρατηρήσετε τις παρακάτω εικόνες,
εργαστείτε με βάση το φύλλο εργασίας που σας
δίνεται.

40. Φύλλο εργασίας 2
1. Δώστε έναν τίτλο σε καθεμία εικόνα.
2. Σε ένα αρχείο του word γράψτε ένα σύντομο
κείμενο με τις σκέψεις και τα συναισθήματα που
σας προκαλούν οι παραπάνω εικόνες.

41. ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
1. Τι θα συνέβαινε αν το αποτέλεσμα του
μικρασιατικού πολέμου ήταν το αντίστροφο; Ποια
πιστεύετε ότι θα ήταν τα προβλήματα για την
αντίθετη πλευρά;
2. Υποθέστε πως είστε πρόσφυγας της
μικρασιατικής καταστροφής. Αφηγηθείτε τα
τραγικά γεγονότα που βιώσατε εκείνες τις μέρες.
Επιλέξτε μια από τις δύο ερωτήσεις για να
απαντήσετε.

42. Η αξιολόγηση των μαθητών γίνεται ατομικά και
ομαδικά. Οι μαθητές αξιολογούνται ως προς την
προσωπική τους συμμετοχή κατά τη διερεύνηση
αλλά και ως προς το αποτέλεσμα της συλλογικής
εργασίας κάθε ομάδας.
Η αξιολόγηση των μαθητών κατά τη διάρκεια
αλλά και μετά την ολοκλήρωση του σχεδίου
μαθήματος, γίνεται με κριτήριο την επίτευξη των
στόχων που τέθηκαν αρχικά. Συνεκτιμούνται οι
απαντήσεις των ομάδων στα φύλλα εργασίας, ο
προφορικός και ο γραπτός λόγος που παρήγαγαν και
η συνεργασία των μελών μεταξύ τους.