Oι Σταυροφορίες και η πρώτη άλωση της Πόλης, Ιστορία Β΄Γυμνασίου, κεφ. Δ.ΙΙ.1.

1. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ
Η ΠΡΩΤΗ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Δημιουργός : Κέλλη Ειρήνη - kelliteacher.weebly.com

2. Οι Σταυροφορίες ήταν μια σειρά από εκστρατείες που πραγματοποίησαν οι
Χριστιανοί Ηγεμόνες της Δύσης, με πρωτοβουλία των παπών, ενάντια
στους Σελτζούκους Τούρκους, προκειμένου να απελευθερώσουν τους
Άγιους Τόπους.
Μεταξύ 1096 και 1291 έγιναν
πέντε μεγάλες Σταυροφορίες και
πολλές μικρότερες.
Όλοι οι σταυροφόροι έδιναν έναν
όρκο (votus), που θα
εκπληρωνόταν με την επιτυχή
άφιξη στην Ιερουσαλήμ, και τους
δινόταν ένας πάνινος σταυρός
(crux) για να ραφτεί στα ρούχα
τους.

3. Αίτια που προκάλεσαν τις
Σταυροφορίες :
 Η φημολογία για τις ωμότητες
Αράβων και Τούρκων κατά των
χριστιανών προσκυνητών του
Παναγίου Τάφου.
 Τα οικονομικά προβλήματα της
Δύσης (υπερπληθυσμός, έλλειψη
καλλιεργήσιμης γης).
 Το κάλεσμα του Αλεξίου Α΄
Κομνηνού στους ηγεμόνες της Δύσης
για βοήθεια ενάντια στους
Σελτζούκους.
Πίσω από τον ενθουσιασμό και τα ιδανικά που
υπερασπίζονταν οι σταυροφόροι υπήρχαν
βαθύτεροι και λιγότερο ευγενείς σκοποί.
 Οι σταυροφορίες ξεκίνησαν υποκινούμενες
κυρίως από την Καθολική εκκλησία, με σκοπό να
επεκτείνει την εξουσία της στην Ανατολή.
 Πολλοί ηγεμόνες ονειρεύονταν πλούτη, δόξα
και περιπέτειες. Ακόμη και οι απλοί άνθρωποι και
στρατιώτες που ακολούθησαν είχαν τα δικά τους
όνειρα για πλούτη, αναγνώριση και μια καλύτερη
ζωή.

4. Ο πάπας Ουρβανός Β΄ κηρύσσει την Α΄Σταυροφορία στο
Κλερμόν της Γαλλίας.
Η πρώτη σταυροφορία (1096-
1099) κηρύχτηκε από τον πάπα
Ουρβανό Β' στην Κλερμόν της
Γαλλίας (1095).
Eίχε κυρίως θρησκευτικό
χαρακτήρα.
Διακρίνεται σε μια λαϊκή και μια
φεουδαρχική σταυροφορία.
Η Α΄Σταυροφορία : 1096-1099

5. Η Α΄Σταυροφορία : 1096-1099

6. Η λαϊκή σταυροφορία
Οι ανοργάνωτες λαϊκές μάζες, με
αρχηγό και καθοδηγητή τον μοναχό
Πέτρο τον Ερημίτη, προηγήθηκαν,
(1096) αλλά εξολοθρεύτηκαν από
τους Τούρκους στη Μικρά Ασία.
Ο Πέτρος ο Ερημίτης οδηγεί τη λαϊκή σταυροφορία
Ήταν στην ουσία σταυροφορία απλών ανθρώπων, οι περισσότεροι
από τους οποίους δεν είχαν πολεμήσει ξανά, γυναικόπαιδα,
ηλικιωμένοι, μερικοί φτωχοί ιππότες και αρκετοί τυχοδιώκτες.

7. Η σταυροφορία των φεουδαρχών
Την επόμενη χρονιά (1097) έφτασαν στην
Ανατολή οι οργανωμένοι στρατοί φεουδαρχών
από όλη τη δυτική Ευρώπη. Οι νέοι σταυροφόροι
είχαν εμπειροπόλεμους αρχηγούς και όλοι ήταν
καλά εξοπλισμένοι.
Έφτασαν πρώτα στην Κωνσταντινούπολη και
συμφώνησαν με τον Αλέξιο Α΄ να τους βοηθήσει
να διασχίσουν με επιτυχία τη Μικρά Ασία, με
τον όρο τα εδάφη της να επιστραφούν στο
Βυζάντιο.
Νίκησαν τους Σελτζούκους της Μικράς Ασίας
η οποία, όπως είχε συμφωνηθεί, δόθηκε στο
Βυζάντιο.
O Αλέξιος Α΄ Κομνηνός συναντά τους
φεουδάρχες ηγεμόνες της Α΄
Σταυροφορίας

8. Στη συνέχεια προχώρησαν προς
τον πραγματικό τους προορισμό,
που ήταν οι Άγιοι Τόποι.
Πολιόρκησαν και κατέκτησαν την
Αντιόχεια και πολλές άλλες
πόλεις της Συρίας και της
Παλαιστίνης.
Και τελικά, το 1099, πέτυχαν
τον τελικό τους στόχο
κατακτώντας την Ιερουσαλήμ.
Πολιορκία της Αντιόχειας, 1098

9. Πολιορκία της Ιερουσαλήμ, 1098

10. Οι φεουδάρχες ίδρυσαν
ακολούθως μια σειρά
από ηγεμονίες και
αυτοτελή κρατίδια στη
Συρία και την
Παλαιστίνη.

11. Μετά την Α΄ Σταυροφορία
υπήρξε ένας αγώνας 200 ετών
για τον έλεγχο των Αγίων Τόπων
με πέντε μεγάλες σταυροφορίες
και πολλές μικρότερες.
Η πτώση της Έδεσσας στους Τούρκους το 1144 και η κατάληψη της
Ιερουσαλήμ από το σουλτάνο της Αιγύπτου Σαλαδίν το 1187 ήταν τα
γεγονότα που προκάλεσαν τη Β' και Γ' Σταυροφορία αντίστοιχα. Παρόλο
που ήταν καλύτερα οργανωμένες από την πρώτη και οι ηγέτες τους ήταν
δυτικοί βασιλείς, οι σταυροφορίες αυτές δεν κατέληξαν σε επιτυχία, ενώ
επέτειναν την υποβόσκουσα αντιπάθεια και καχυποψία μεταξύ Βυζαντινών
και Δυτικών.

12. Γ’ Σταυροφορία (1189-1192) : Η
σταυροφορία των βασιλιάδων.
Το 1187 ο σουλτάνος Σαλαντίν
κατέλαβε την Ιερουσαλήμ και όλα
τα λατινικά κρατίδια εκτός από την
Τύρο. Αυτή ήταν η αφορμή της τρίτης
σταυροφορίας. Ο Γερμανός βασιλιάς
Φρειδερίκος Βαρβαρόσα, ο Γάλλος
Φίλιππος Αύγουστος και ο Άγγλος
Ριχάρδος Λεοντόκαρδος ξεκίνησαν
με πολύ στρατό, με σκοπό να πάρουν
πίσω την Ιερουσαλήμ, αλλά
απέτυχαν.
Η πολιορκία της Άκρας, Γ΄Σταυροφορία

13. Κατά τη διάρκεια της Γ’ σταυροφορίας η Κύπρος
καταλήφθηκε από τον άγγλο βασιλιά Ριχάρδο
Λεοντόκαρδο και παραδόθηκε στο φράγκο Γουιδο
Λουζινιάν (1192). Έκτοτε το νησί παρέμεινε στην
εξουσία των Δυτικών για τέσσερις σχεδόν αιώνες.
Ριχάρδος Α΄ ο Λεοντόκαρδος
Η Γ΄ σταυροφορία και η τύχη της Κύπρου
Ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος παραχωρεί την Κύπρο στον Γουίδο Λουζινιάν

14. 1204 : Οι σταυροφόροι, που είχαν αρχικό στόχο την Αίγυπτο και τη Συρία,
παρεξέκλιναν από αυτόν και κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη.
Η Δ΄ Σταυροφορία και η πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης

15. Οι σταυροφόροι επιτίθενται στην Κωνσταντινούπολη

16. Ας παρακολουθήσουμε την εξέλιξη των γεγονότων που οδήγησαν σ’αυτό το
απρόβλεπτο και καταστροφικό για το Βυζάντιο αποτέλεσμα :
Η ιδέα της Δ΄ Σταυροφορίας ανήκει στον
Πάπα Ιννοκέντιο Γ΄ και το σχέδιο του ήταν
να χτυπήσουν τους μουσουλμάνους στην
Αίγυπτο, όπου μετά το θάνατο του Σαλαδίν
είχαν ξεσπάσει εσωτερικές διαμάχες.
Ο γηραιός δόγης της Βενετίας Ερρίκος
Δάνδολος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη
στροφή των σταυροφόρων προς την
Κωνσταντινούπολη, έχοντας αποκλειστικά
υλικά κίνητρα : την οικονομική κυριαρχία
της Βενετίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

17.  Οι Σταυροφόροι συγκεντρώθηκαν στη Βενετία, που αντί ορισμένου χρηματικού ποσού
ανέλαβε να τους μεταφέρει με τα πλοία της στην Ανατολή.
 Εκεί έφτασε ο Αλέξιος Άγγελος γιος του εκθρονισμένου αυτοκράτορα του Βυζαντίου
Ισαάκιου ζήτησε από τους Βενετούς και τους Σταυροφόρους να τον βοηθήσουν να
πάρει πίσω το θρόνο του Βυζαντίου, υποσχόμενος μεγάλη οικονομική και στρατιωτική
βοήθεια και επανεξέταση του θέματος της Ένωσης των Εκκλησιών.
Συγκεκριμένα :
 Τον Ιούνιο του 1203 ο Ενετικός στόλος με τον Δάνδολο, τον Βονιφάτιο Μομφερατικό
και τον πρίγκιπα Αλέξιο, έκανε την εμφάνισή του στην Κωνσταντινούπολη. Οι
σταυροφόροι εκπλήρωσαν την υπόσχεσή τους στον Αλέξιο, εκείνος όμως δεν μπόρεσε να
τους δώσει όσα τους είχε υποσχεθεί.
 Με εισήγηση του δόγη της Βενετίας οι σταυροφόροι υπέγραψαν μπροστά στα τείχη της
Κωνσταντινούπολης συμφωνία διανομής των εδαφών της βυζαντινής αυτοκρατορίας
(Partitio Romaniae) και άρχισαν την πολιορκία της πόλης που έπεσε στα χέρια τους
στις 13 Απριλίου 1204. Φοβερές λεηλασίες και σφαγές ακολούθησαν.

18. Αυτοί άρπαζαν τα πολύτιμα ποτήρια, τα έσπαζαν και έπαιρναν τους πολύτιμους
λίθους που υπήρχαν σ’ αυτά […]. Και τις ασέβειες [που έκαναν] στην εκκλησία
του Μεγίστου [στην Αγία Σοφία] ούτε που μπορεί να τις ακούσει άνθρωπος. Η
Αγία Τράπεζα [...] εξαίσιο έργο και ονομαστό σ’ όλους τους λαούς, κόπηκε
κομμάτια και τη μοίρασαν οι άρπαγες. Το ίδιο έγινε και με όλο τον πλούτο τον
ιερό, τον τόσο πολύ και τόσο όμορφο. Και φρόντισαν να μεταφέρουν σαν
εμπορεύματα τα πανάγια σκεύη και έπιπλα, που ήταν φτιαγμένα με εξαιρετική
τέχνη και από τα πιο σπάνια υλικά. Και έφεραν μέσα στα πιο άγια μέρη της
εκκλησίας μουλάρια και γαϊδούρια με σαμάρια [για να μεταφέρουν] το καθαρό
ασήμι που έντυνε το θριγκό [το πάνω μέρος] του Ιερού [...] και τον άμβωνα και
τις πύλες, και είχε και πολλά άλλα στολίδια.
Νικήτας Χωνιάτης, Ιστορία, αρχές 13ου αιώνα
Η λεηλασία της Αγίας Σοφίας από τους σταυροφόρους

19. Τα τέσσερα άλογα του Ιππόδρομου της
Κωνσταντινούπολης, που τα άρπαξαν οι
Σταυροφόροι το 1204. Σήμερα βρίσκονται
στην Βενετία, όπως και πολλοί άλλοι
βυζαντινοί θησαυροί.
Η άλωση της
Κωνσταντινούπολης από
τους Σταυροφόρους (1204).

20. Τα ελληνικά και λατινικά κράτη αμέσως μετά την Δ' Σταυροφορία

21. Ο Λέων, σύμβολο της Βενετίας, περιστοιχισμένος από
λόγχες της εποχής. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα
Ξεκινά η περίοδος της Ενετοκρατίας
για πολλές περιοχές της Ελλάδας, και
για την Κρήτη