2. TOPIK UTAMA
KONSEP VARIASI BAHASA
VARIASI BAHASA DI MALAYSIA
PENGGUNAAN BAHASA FORMAL DAN
BAHASA TIDAK FORMAL
BAHASA SAPAAN DALAM MASYARAKAT
MELAYU
GELARAN DALAM MASYARAKAT
MELAYU
3. KONSEP VARIASI BAHASA
•Kelainan bahasa atau keadaan
kepelbagaian cara sesuatu bahasa itu
digunakan berikutan perbezaan
beberapa faktor.
•Antara faktor wujudnya variasi bahasa
ialah kedudukan geografi, kumpulan
sosial, perwatakan peribadi dan
konteks semasa.
4. Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim
Hj. Musa dan Abdul Hamid Mahmood
(2003)
Variasi bahasa Melayu wujud
disebabkan oleh beberapa faktor sosial
seperti latar belakang pendidikan, jenis
pekerjaan dan kedudukan sosioekonomi
penutur yang berbeza.
5. VARIASI BAHASA DI
MALAYSIA
Variasi Bahasa
Dialek Geografi Laras Dialek Sosial
Formal
Dialek Selatan
Dialek Utara
Dialek Pantai Timur Tidak formal
Dialek Pantai Barat
6. Dilek geografi
Dialek geografi atau dikenali juga dengan
dialek kawasan merupakan sejenis kelainan
bahasa yang ditentukan berdasarkan ruang
geografi tempat menetapnya penutur sesuatu
bahasa berkenaan.
Ciri-ciri dialek geografi:
- Fonologi
- Morfologi
- Leksikal
8. Dialek sosial
Dialek sosial merupakan dialek yang
wujud disebabkan berlakunya pelbagai
situasi sosial tertentu seperti situasi
rasmi dan tidak rasmi.
Dalam dialek sosial juga terdapat
beberapa kelainan bahasa seperti
bahasa kasar, halus dan neutral.
9. Terbahagi kepada 5 jenis
1.Variasi dari segi penutur
Ideolek
Kelainan yang terdapat pada penutur itu sendiri
(gagap, sengau)
Dialek
Kelainan daripada kelompok penutur berdasarkan
wilayah / tempat tinggal
Kronolek / dialek temporal
Variasi yang digunakan oleh kelompok sosial
berdasarkan masa, zaman, tempoh.
Sosiolek / dialek sosial
Variasi yang berkaitan dengan status / golongan
10. 2. Variasi dari segi kerjaya
Pekerja mahir, separuh mahir, kurang
mahir
3. Variasi berdasarkan usia
Kanak-kanak, remaja, dewasa, orang
tua
4. Variasi berdasarkan jantina
Lelaki, perempuan
5. Variasi berdasarkan susun lapis /
herarki
masyarakat
Dari sudut politik, ekonomi dan sosial
11. Laras
Ditafsirkan sebagai satu daripada
kelainan sosial secara umum kerana
penghasilannya berkait rapat dengan
satu faktor sosial.
Akan dibincangkan dalam bab 5.
12. PENGGUNAAN BAHASA FORMAL
Penggunaan bahasa yang lebih teratur,
lengkap dan memerlukan semua
strategi pertuturan untuk memberi
gambaran yang beradat hormat dalam
konteks sosial.
Bahasa formal terdiri daripada bahasa
standard dan bahasa istana.
13. • Bahasa standard
Variasi bahasa yang telah bersistem dan
digunakan dalam situasi formal seperti
ketika menghadiri sesi temuduga,
mesyuarat, dan sebagainya.
Sifat-sifat bahasa standard ialah
- keseragaman,
- kestabilan yang luwes, dan
- keintelektualan.
14. Keseragaman
Seragam dari segi nahu, sebutan, ejaan,
dan makna.
Kestabilan yang luwes
Mantap. Walau bagaimanapun, tidak
terlalu rigid. Mudah disesuaikan sesuai
dengan keadaan.
Keintelektualan
Berkeupayaan membuat kenyataan-
kenyataan tertentu untuk memperkayakan
perbendaharaan kata dan melengkapkan
tatabahasa.
15. 2. Bahasa istana
• Bahasa istana juga dikenali sebagai
bahasa halus atau bahasa di raja.
• Bahasa yang digunakan dalam
perhubungan kebahasaan di mana
sekurang-kurangnya salah satu pihak
itu terdiri daripada keluarga di raja.
• Pentingkan adab sopan dan
mempunyai beberapa kosa kata
tertentu yang hanya digunakan di
kalangan golongan istana sahaja
ketika dalam upacara rasmi mahupun
perhubungan sosial sehari-hari.
16. Ciri-ciri Bahasa Istana
Leksikal/kosa kata
Tatabahasa (penggunaan kata ganti
nama diri)
Pengulangan - Cth. Perkataan ampun
Pemulukan dan pendinaan
Pemulukan – memuji / meninggikan
taraf
Pendinaan – menghina / merendah diri
17. PENGGUNAAN BAHASA TIDAK
FORMAL
Slanga
Kolokial (bahasa basahan)
Pasar
Argot - Bahasa yang digunakan oleh
masyarakat kelas bawahan. Cth: Pelacur,
kelompok samseng, penagih dadah.
Pijin (tidak ada penutur asal, bersifat
sementara)
Kreol - Bahasa pijin yang telah mantap.
Bahasa Baba Nyonya di Melayu
(percampuran bahasa Cina dan bahasa
Melayu).
18. BAHASA SAPAAN DALAM
MASYARAKAT MELAYU
Di Malaysia terdapat pelbagai sistem
sapaan yang digunakan oleh masyarakat
yang berbilang kaum.
Sistem sapaan yang betul dan tepat akan
melambangkan kesopanan dan kehalusan
budi seseorang penutur.
Selain itu, penggunaan sistem sapaan
juga akan menentukan jarak perhubungan
seseorang penutur sama ada akrab atau
sebaliknya.
19. Jenis bahasa sapaan
Kata ganti nama
Kata panggilan umum
Kata panggilan dalam keluarga
20. Kata ganti nama
1. Kata ganti nama diri pertama
saya, ceq, orang, aku, kawan, hamba,
2. Kata ganti nama diri kedua
hang, hangpa, kamu, awak, engkau, kitak
3. Kata ganti nama diri ketiga
dia, mereka, depa, dema, sidak
Terdapat 3 faktor yang menentukan pola
penggunaan kata ganti nama iaitu
1. umur,
2. jauh dekat perhubungan, dan
3. status.
21. Kata panggilan umum
Kata yang menggantikan nama yang
digunakan pada manusia dengan
penentuan gender, rujukan, dan status.
Kata sapaan hormat dikategorikan
dalam kata panggilan umum.
Contoh:
Encik, Puan, Cik, Saudara, Tuan, Yang
Berhormat, Yang Arif, Yang Berbahagia,
22. Kata panggilan dalam keluarga
Penggunaan sistem panggilan dalam masyarakat
Melayu adalah berbeza.Penggunaan kata
panggilan dalam masyarakat Melayu di Kedah
akan mengikut susunan daripada anak pertama
hingga yang terakhir.
Along anak pertama
Angah anak kedua
Alang anak ketiga
Anjang anak keempat
Andak anak kelima
Tam anak keenam
Tih anak ketujuh
Acik anak kelapan
Usu anak kesembilan
24. Gelaran Warisan
Gelaran yang berasal daripada keturunan
dan diperturunkan dari generasi ke
generasi
1. Daripada raja-raja seperti Tunku,
Tengku dan Raja.
2. Daripada orang-orang besar, seperti
Megat, Puteri, Wan, Nik dan
sebagainya.
3. Daripada Rasul dan sahabat-sahabatnya,
seperti Sayid atau Syed, Syeikh dan
Syarifah bagi anak perempuan.
25. Gelaran Kurniaan
Gelaran yang diberikan oleh individu atau
pertubuhan tertentu.
Terbahagi kepada 6 kategori
1. Gelaran daripada sultan:
Gelaran suami Sapaan isteri
Tun Toh Puan
Tan Sri Puan Sri
Datuk Seri Datin Seri
Datuk Amar Datin Amar
Datuk Seri Utama Datin Seri Utama
26. b) pertubuhan rasmi
Diberikan kepada seseorang yang sangat
berjasa seperti, gelaran Pendeta yang
diberikan kepada Allahyarham Yang
Berbahagian Tan Sri Haji Zainal Abidin bin
Ahmad.
c) jawatan yang disandang
Gelaran kurniaan yang diberikan bagi
individu yang menjawat jawatan kursi
akademik seperti Profesor.
27. d) Kurniaan ikhtisas
Kurniaan kepada orang yang berjaya dalam
bidang akademik tertentu seperti Doktor
(Dr.) kepada orang yang telah lulus Ijazah
Doktor Falsafah atau Doktor Perubatan dan
Pembedahan, Ir. untuk ingenieur, dan lain-
lain lagi.
e) mengikut sistem adat
Lazimnya terdapat dalam sistem politik
tradisional seperti Adat Pepatih. Gelaran
tertentu akan diberikan misalnya Undang
Jelebu bergelar Datuk Mendika, Ketua Luak
Tampin bergelar Tengku Besar Tampin.
28. f) Gelaran keagamaan
Gelaran ini diberikan kepada seseorang
yang menunaikan kewajipan agama
seperti gelaran Haji kepada lelaki dan
Hajah kepada perempuan.
29. Gelaran Peribadi
Gelaran ini wujud untuk mengenal pasti
individu yang mempunyai nama yang
sama (2 orang Ahmad).
Terjadi juga akibat kelaziman atau nama
timang-timangan (Boboy, Bob)
Lazimnya ia diberi gelaran berdasarkan
sifat atau ciri-ciri fizikal yang dimilikinya
seperti gemuk, kurus, sengau, pekak
(Midah Gebu, Mail Botak).
Terjadi juga hasil daripada tabiat /
kelakuan semula jadi seseorang (Som
Latah, Pian Guli).
30. KESIMPULAN
Variasi bahasa membolehkan sesebuah
masyarakat memilih sama ada mahu
berlaku sopan atau sebaliknya.
Masyarakat perlulah menitikberatkan
penggunaan bahasa agar pihak yang
dilawan tutur atau masyarakat sekeliling
memandang tinggi terhadap pengguna
bahasa tersebut.
31. Sekian
Yang kurik itu kendi,
Yang merah itu saga;
Yang cantik itu budi,
Yang indah itu bahasa.
