Presentación sobre a orixe do cinema e os seus antecedentes. Obradoiros de cinema do Fórum Metropolitano e Centro Ágora.

1. Antes do
cinema

2. Antecedentes
INTENTOS DE CAPTAR O
MOVEMENTO E O TEMPO NAS
ARTES PLÁSTICAS: das covas de
Altamira á pintura contemporánea.
Escenas relixiosas.
XOGOS DE SOMBRAS
Sombras chinescas, teatros de
sombras.
LANTERNA MÁXICA
Christian Huygens 1650? Athanasius
Kirhcer, 1640?
Cámara escura cun xogo de lentes
que concentraban a luz dunha
lámpada (de aceite) e a facían pasar
por placas de cristal pintadas. Ao
mover as placas podíanse crear
ilusións de movemento.
Foto: Andreas Praefcke / Wikipedia

3. Antecedentes
A CÁMARA ESCURA
Aparello óptico que consiste nunha caixa (ou sala) con un burato nun lado para
o paso da luz, que se proxecta na superficie interna. A imaxe reprodúcese
invertida.
A FOTOGRAFÍA
Joseph­Nicéphore Niepce
N: 7 de marzo de 1765
M: 5 de xullo de 1833
Científico francés, partiu do principio da cámara escura e fixou quimicamente a
luz (betun de Xudea). Point de vue du Gras, 1826 ou 1827
Louis­Jacques Daguerre
N: 18 de novembro de 1787
M: 10 de xullo de 1851
Baseándose en traballos anteriores desenvolveu o “daguerrotipo”, que
empregaba sales de prata para a fixación da luz.

5. Point de vue du Gras, Niepce, 1826 ou 1827

6. Boulevard du Temple, Daguerre, 1828

7. Antecedentes
A PERSISTENCIA DA RETINA E O FENÓMENO PHI
A “persistencia da visión” ou “persistencia retiniana” designa a ilusión provocada
cando un obxecto visto polo ollo humano “persiste” na retina (ou “non se esquece”
durante unha fracción de segundo despois de que o percibamos. O fenómeno Phi é
unha ilusión óptica polo cal tendemos a ver movemento continuo cando vemos
imaxes que se suceden rapidamente.
Se proxectamos as imaxes a un ritmo superior a 16 por segundo interprétanse
coma un movemento continuo, sen interrupción. Cando proxectamos un filme
nunha pantalla, o cerebro combina cada fotograma co anterior e o seguinte para
producir unha ilusión de movemento: “as cousas parecen moverse”, mais o que
estamos a ver é realmente unha sucesión de imaxes estáticas.
O estudo de Peter Mark Roget, de título Explanation of an optical deception in the
appearance of the spokes of a wheel when seen through vertical apertures, puxo as
bases modernas ­aínda que erróneas­ desta teoría. Hoxe coñecemos que a visión é
un proceso cerebral máis complexo, mais o concepto, aínda que impreciso, segue a
ser empregado na actualidade.
Nese principio fundaméntanse aparellos coma o fenaquistiscopio, o estroboscopio,
o zoótropo...

8. Antecedentes
CRONOFOTOGRAFÍA
Revólver astronómico de Pierre Janssen N:
22 de febreiro de 1824
M: 23 de decembro de 1907
Fusil fotográfico de Étienne­Jules Marey
N: 5 de marzo de 1830
M: 21 de maio de 1904
http://www.biusante.parisdescartes.fr/marey/
Eadweard Muybridge
N: 9 de abril de 1830
M: 8 de maio de 1904

9. Pierre Jules Cesar Janssen
N: 22 de febreiro de 1824
M: 23 de decembro de 1907
Astrónomo francés, o primeiro en detectar a presenza de helio na atmosfera
solar, foi coñecido coma ávido cazador de eclipses e tamén coma inventor. Unha
das súas creacións é o “revolver fotográfico” que propuxo ­e puxo en práctica­ no
tránsito de Venus do 9 de decembro de 1874. Século e medio antes Edmond
Halley formulara un método vinculado aos tránsitos de Venus para determinar a
distancia entre a Terra e o Sol, a chamada “unidade astronómica”, baseada no
rexistro preciso do paso de Venus diante do Sol dende dous puntos da Terra
diferentes e de forma simultánea. Un problema de resolución non precisamente
trivial.
O dispositivo ideado por Janssen permitía a toma de fotografías a intervalos
regulares. O obxectivo, conseguir unha secuencia detallada de imaxes do planeta
contra o Sol que servira para efectuar medidas fiábeis.

11. Janssen encabezou unha expedición ao
Xapón para fotografar o tránsito do 9 de
decembro de 1874. Tomou 47 imaxes co seu
“revólver” mais a imprecisión da técnica non
permitiu obter uns resultados tan bos coma
os soñados (e en xeral non mellores aos
obtidos con outras técnicas, coma a
observación visual do Sol ou a proxección
nunha pantalla).
Janssen seguiu depurando o seu aparello e
en 1875 presentouno diante da Société
Francaise de Photographie. O “revólver” foi
unha inspiración decisiva para o
desenvolvemento da “cronofotografía” e en
particular o traballo de Étienne­Jules Marey
(1830­1904), autor do “fusil fotográfico” e
influencia directa de Eadweard Muybridge
(1830­1904).

12. Vol d'un pigeon, 9x12 cm, Etienne­Jules Marey, 1887

13. Boys playing leapfrog, Muybridge, 1883­1886, impresa en 1887

14. Charles­Émile Reynaud
N: 8 de decembro de 1844
M: 9 de xaneiro de 1918
En 1877 inventou o “praxinoscopio” (un zoótropo
mellorado). Uns anos despois conseguiu presentar
as imaxes sobre unha pantalla por proxección, o
chamado “Théâtre Optique”. Pioneiro dos debuxos
animados, o 28 de outubro de 1892 proxectou en
público os primeiros filmes de animación no
Museo Grévin de París: Un bon bock, Le Clown et
ses chiens e Pauvre Pierrot.
Logo do éxito do cinematógrafo, o seu traballo
caeu no esquecemento. Frustrado e sen diñeiro,
arroxou ao Sena o seu equipamento e as
animacións. Dende marzo de 1917 viviu acollido
nun hospicio á beira do Sena, onde morrería uns
meses despois.

15. “Théâtre Optique” de Reynaud, 1892

17. A PELÍCULA DE CELULOIDE
Flexíbel, resistente, transparente... e inflamábel.
Producida comercialmente pola Eastman Kodak
dende 1889, empezou a ser empregada en 1891
por William Dickson, empregado de Edison, para
os experimentos do “kinetoscopio”.

18. O kinetoscopio do estadounidense
Thomas Alva Edison (1847­1931) e o
escocés William Kennedy Dickson
(1860­1935) era un aparello que
permitía o visionado individual
dunha fita de imaxes. Non había,
pois, proxección desas imaxes sobre
unha pantalla para o seu visionado
público.
A factoría Edison produciu diversos
filmes para kinetoscopio, algúns dos
cales aínda hoxe se conservan.

21. Black Maria, primeiro estudio de Edison (1893)