Presentación empregada no obradoiro "Cinema: manual de instrucións" do Centro Ágora.

1. Como se fai unha película
Montaxe

2. Montaxe: acción de seleccionar,
ordenar ou combinar material
cinematográfico, sonoro,
fotográfico, etc.
Dicionario da RAG
A montaxe é a organización dos
materiais que compoñen un filme de
acordo a certas decisións en canto á
súa orde e duración.
A idea básica na montaxe dun filme é
ligar un plano con outro para crear un
conxunto dotado de coherencia e
continuidade.
*Cinema narrativo vs Cinema experimental

3. Montaxe en cámara: facer o filme cos
planos filmados en secuencia, coa orde
e duración precisa, de maneira que
non se precise edición posterior.
Algunhas funcións da montaxe...
­Asegurar que a produción final ten a
duración requirida.
­Eliminar material innecesario e/ou non
desexado.
­Modificar o xeito e a orde en que as
accións serán presentadas.
­Proporcionarlle un estilo propio á obra.
Algunhas funcións da montaxe...
­Asegurar que a produción final ten a
duración requirida.
­Eliminar material innecesario e/ou non
desexado.
­Modificar o xeito e a orde en que as
accións serán presentadas.
­Proporcionarlle un estilo propio á obra.
A montaxe...
­Dota da emoción precisa á narración.
­Mantén a continuidade do relato.
­Mantén a continuidade espacial da acción.
­Dá garantía de que o espectador non se
perde nin se desorienta nas relacións entre os
personaxes.

4. Nos primeiros anos do cinema os creadores foron inventando regras simples de
montaxe que permitiron armar obras máis complexas. A idea máis básica nace de
xustaposición de imaxes, que convida ao espectador a crer que os acontecementos
narrados nelas sucédense uns a outros.
Fire (Williamson, 1901)

5. O efecto Kuleshov
O cineasta ruso Lev Kuleshov desenvolveu un
curioso experimento. Puxo un mesmo plano do
actor ruso Ivan Mosjoukine pegado a tres
imaxes diferentes: un prato de sopa, unha nena
nun cadaleito e unha muller nun diván. A
audiencia reaccionaba en cada caso de maneira
diferente: vía no rostro de Mosjoukine segundo
o caso unha expresión de fame, dor e desexo,
aínda que o plano do actor fose sempre o
mesmo.
O espectador, en suma, tende a relacionar dous
planos contiguos e ao facelo fai unha
interpretación persoal dos mesmos.
Lev Kuleshov (1899-1970)
Ivan Mosjoukine
(1889-1939)
Ivan Mosjoukine
(1889-1939)

6. Asociando imaxes
As imaxes poden asociarse de acordo a
diferentes criterios: por proximidade visual,
ritmo, relacións espaciais ou temporais, etc.
Por exemplo, poden unirse imaxes que
teñen certa proximidade visual (porque se
parecen en termos de luz ou escuridade,
pola forma dos seus obxectos centrais, etc).
Ou podemos buscar unha discontinuidade
evidente creando un choque entre eses
planos por seren radicalmente diferentes.
A montaxe tamén crea ritmo, percibido
como tal polo espectador, a forza de xogar
coas duracións dos planos (máis curtos,
máis longos), coas transicións, etc.
Cut, Corte: un plano reempraza outro
de maneira instantánea.
Jump Cut: corte que conecta dous
planos do mesmo suxeito que varían
moi levemente en canto ao
emprazamento da cámara. Fractura a
duración do que podería ser un plano
secuencia e fai evidente o que o cinema
ten de construción, fronte a fórmulas
que simulan o curso natural do tempo.
Disolución: transición gradual entre
planos (un parece disolverse noutro).
Falamos de “Fade­in” (“aparecer”)
cando a imaxe vén dende un plano en
negro; “fade out” (“esvaecer”) cando
desemboca nun plano a negro.
Wipe, transición: efecto no que unha
imaxe varre a outra movéndose sobre
ela dende unha punta a outra do cadro
ou facendo algunha forma especial.

7. Asociando imaxes, 2
A duración dun filme non coincide, na
inmensa maioría das ocasións, coa
duración do relato que nel se narra.
No tempo dunha sesión de cinema
transcorren días, meses, anos... Unha
boa montaxe fará que ese paso do
tempo resulte natural e non confuso
para o espectador.
A acción da maioría dos filmes
discorre, en xeral, en orde
cronolóxica. Os xestos máis comúns
de ruptura da “frecha do tempo” son
os flashbacks (saltos ao pasado para
explicar cousas que sucederon antes) e
os flashforwards (saltos ao futuro para
adiantar accións que sucederán
despois).
Unha función esencial da montaxe é
axudar a construír o espazo físico no
que se desenvolve a acción. Ademais
da elección do cadro de cada plano, a
unión atinada dos mesmos facilita a
creación de continuidade en termos
espaciais.
A montaxe é unha ferramenta básica
para manipular a interpretación do
espectador. Por exemplo, a sucesión
de planos pode inducir relacións de
causa­efecto; a alternancia de accións
en paralelo forza emocións ao
visibilizar os contrastes, etc.

8. 180°
A regra dos 180º
É unha regra básica para
clarificar as posicións dos
personaxes nunha escena.
Establécese unha liña
imaxinaria ­o “eixe”­ que une
os dous personaxes e sitúase
a cámara a un mesmo lado
dese eixe durante toda a
escena. Así, se o personaxe A
mira á dereita, o personaxe B
mira á esquerda e o
espectador asume que están
en liña, mirando un ao outro.
Iso evita a desorientación
espacial do espectador.
Romper esta regra é o que se
coñece como “salto de eixe”.

9. Plano­Contraplano
Forma típica de filmar unha conversa entre dous personaxes (ou un que fala
e outro que escoita). Mantendo a regra dos 180º, a orientación das miradas
induce a pensar que un se dirixe ao outro aínda que non estean os dous en
plano. Os actores non miran á cámara nunca para reforzar a sensación de
que esta “non existe” e que estamos asistindo a unha escena natural.
A non ser, claro, que queiramos salientar a idea de “representación”, caso de
Eugène Green.