HISTORY

1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
1
Ενότητα 7η
Η λύση του γόρδιου δεσμού
Αρριανός, Αλεξάνδρου Ἀνάβασις 2.3.1-8( διασκευή)
Ο Αλέξανδρος στη μάχη της Ισσού (Πομπηία, Εθνικό μουσείο Νεαπόλεως)
Ο Φλάβιος Αρριανός (περ. 95-175 μ.Χ.) καταγόταν από τη
Νικομήδεια της Βιθυνίας και ἄρξαι προερχόταν από επιφανή
οικογένεια. Τιμήθηκε με ιερατικά αξιώματα στην πόλη του
και αργότερα κατέλαβε υψηλές διοικητικές και στρατιωτικές
θέσεις του ρωμαϊκού κράτους. Νέος παρακολούθησε τη
διδασκαλία του στωικού φιλοσόφου Επικτήτου, της οποίας
κατέγραψε τα βασικά στοιχεία. Στα μέσα του 2ου αι. ήρθε
στην Αθήνα, όπου έλαβε την ιδιότητα του πολίτη και εκλέχθηκε επώνυμος
άρχοντας (147-148 μ.Χ.). Εκτός από το έργο του για τη φιλοσοφία του Επικτήτου,
συνέγραψε στρατιωτικές πραγματείες και βιογραφίες. Το σπουδαιότερο έργο
του, όμως, είναι η Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις, η σημαντικότερη πηγή για την
εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου στην Ασία, συμπλήρωμα της οποίας είναι η
Ἰνδική.

2. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
2
Διδακτικοί στόχοι:
 Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με ένα ιστορικό κείμενο και να
αντιληφθούν ότι σε μια ιστορική αφήγηση μπορεί να υπάρχουν και
στοιχεία που δεν είναι καθαρώς ιστορικά,
 να θυμηθούν από την ιστορία τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου
με αφορμή τη φράση του κειμένου «τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς
Ἀσίας»,
 να γνωρίσουν τον χαρακτήρα του Μ. Αλεξάνδρου από το
απόσπασμα,
 να εντοπίσουν στοιχεία της αρχαίας ελληνικής θρησκείας όπως οι
θυσίες και οι οιωνοί των θεών,
 να εμπλουτιστεί το λεξιλόγιο των μαθητών με α.ε. και ν.ε.
παράγωγες και σύνθετες λέξεις του ρ. ζευγνύω (και ζεύγνυμι).
 να εξοικειωθούν με την αύξηση στους ιστορικούς χρόνους και να
μελετήσουν την κλίση της οριστικής παρατατικού του ρ. εἰμί και της
οριστικής παρατατικού και αορίστου ε.φ. των φωνηεντόληκτων και
των αφωνόληκτων βαρύτονων ρημάτων.
Γόρδιο

3. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
3
Παρουσίαση του νέου
Ποια είναι η σημασία της φράσης «γόρδιος δεσμός» στη νεοελληνική
γλώσσα; Σε ποιο ιστορικό γεγονός μας παραπέμπει;
Αναφορά
στην ιστορία του γόρδιου δεσμού
στη στιγμή και τον τρόπο της λύσης
στα θεϊκά σημάδια που ακολούθησαν τη λύση του δεσμού.
Ανάγνωση και επεξεργασία του κειμένου - Μετάφραση
Ὡς δὲ Άλέξανδρος ἐς Γόρδιον παρῆλθεν
Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στο Γόρδιο
πόθος λαμβάνει αὐτὸν τὴν ἅμαξαν ἰδεῖν
τὴν Γορδίου
τον κατέλαβε πόθος να δει την άμαξα
του Γορδίου
καὶ τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν.
και το δεσμό του ζυγού της άμαξας.
Πρὸς δὲ δὴ ἄλλοις καὶ τόδε περὶ τῆς ἁμάξης ἐμυθεύετο
Και μεταξύ άλλων, βέβαια, και αυτό λεγόταν για την άμαξα,
ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν,
ότι δηλαδή, όποιος λύσει το δεσμό του ζυγού της άμαξας,
τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας.
αυτός ήταν ορισμένο από τη μοίρα να εξουσιάσει την Ασία.

4. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
4
Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας
Ο δεσμός ήταν από φλούδα κρανιάς
καὶ τούτου οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο.
και δε φαινόταν ούτε το τέλος ούτε η αρχή
του.
Ἀλέξανδρος δὲ, ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν
λύσιν τοῦ δεσμοῦ,
Ο Αλέξανδρος, επειδή αδυνατούσε να βρει τη
λύση του δεσμού,
ἄλυτον δὲ περιιδεῖν οὐκ ἤθελε,
αλλά και δεν ήθελε να τον αφήσει άλυτο,
(φοβούμενος) μή τινα καὶ τοῦτο ἐς τοὺς πολλοὺς
κίνησιν ἐργάσηται,
γιατί φοβόταν μήπως αυτό προκαλέσει κάποια
αναταραχή στο πλήθος,
παίσας τῷ ξίφει διέκοψε τὸν δεσμὸν καὶ
λελύσθαι ἔφη.
αφού χτύπησε το δεσμό με το ξίφος του, τον
έκοψε και είπε ότι λύθηκε.

5. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
5
Ἀπηλλάγη δ’ οὖν ἀπό τῆς ἁμάξης
Απομακρύνθηκε, λοιπόν, από την άμαξα
αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφ’ αὐτόν
ο ίδιος και οι σύντροφοί του
ὡς τοῦ λογίου τοῦ ἐπὶ τῇ λύσει τοῦ δεσμοῦ ξυμβεβηκότος.
με την ιδέα ότι είχε εκπληρωθεί ο χρησμός για τη λύση του δεσμού.
Καὶ γὰρ καὶ τῆς νυκτός ἐκείνης βρονταί τε
Και πράγματι τη νύχτα εκείνη βροντές
καὶ σέλας ἐξ οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν
και λάμψη από τον ουρανό έδωσαν σημείο επιδοκιμασίας·

6. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
6
καὶ ἐπὶ τούτοις ἔθυε τῇ ὑστεραίᾳ Ἀλέξανδρος
γι’ αυτό το λόγο ο Αλέξανδρος την επόμενη μέρα πρόσφερε θυσία
τοῖς φήνασι θεοῖς
στους θεούς που του φανέρωσαν
τὰ τε σημεῖα καὶ τὴν λύσιν τοῦ δεσμοῦ.
τα σημάδια και τον τρόπο λύσης του δεσμού.

7. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
7
Ερωτήσεις
1 .Γιατί θέλησε ο Αλέξανδρος να λύσει το γόρδιο δεσμό;
2. Ποιες δυσκολίες παρουσίαζε το εγχείρημα του Αλέξανδρου και πως τις
ξεπέρασε ο νεαρός βασιλιάς;
3. Πως αποδεικνύεται από το κείμενο η πίστη του Αλέξανδρου στα θεϊκά
σημάδια και στους χρησμούς;
4.Γνωρίζετε από την Ιστορία άλλα περιστατικά επίδειξης
αποφασιστικότητας εκ μέρους σημαντικών ιστορικών προσώπων; πως
αξιοποιήθηκαν αυτά τα περιστατικά από μέρους τους προκειμένου να
πείσουν τις μάζες για την αξία τους και για τη σοβαρότητα των
επιδιώξεών τους;
5.Να διαχωρίσετε τα στοιχεία της ιστορικής αφήγησης από τα
μυθολογικά/ ανεκδοτολογικά.

8. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
8
Φύλλο εργασίας
Που έφτασε ο Αλέξανδρος;
Ὡς δὲ Άλέξανδρος ἐς Γόρδιον παρῆλθεν
Τι θέλησε να δεί ο Αλέξανδρος στο Γόρδιο;
πόθος λαμβάνει αὐτὸν τὴν ἅμαξαν ἰδεῖν τὴν Γορδίου
Μεταξύ των άλλων που λέγονταν, ποιος χρησμός διαδιδόταν για όποιον έλυνε τον
γόρδιο δεσμό;
Πρὸς δὲ δὴ ἄλλοις καὶ τόδε περὶ τῆς ἁμάξης ἐμυθεύετο ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν
δεσμόν, τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας.
Πώς περιγράφετε ο γόρδιος δεσμός; Γιατί ήταν δύσκολο να λύσει κάποιος το δεσμό;
Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας καὶ τούτου οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο.
Τι έκανε ο Αλέξανδρος;
Ἀλέξανδρος δὲ, ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ δεσμοῦ, ἄλυτον δὲ περιιδεῖν οὐκ
ἤθελε, (φοβούμενος) μή τινα καὶ τοῦτο ἐς τοὺς πολλοὺς κίνησιν ἐργάσηται, παίσας τῷ ξίφει
διέκοψε τὸν δεσμὸν καὶ λελύσθαι ἔφη.
Γιατί ο Αλέξανδρος και οι σύντροφοί του απομακρύνθηκαν από την άμαξα;
Ἀπηλλάγη δ’ οὖν ἀπό τῆς ἁμάξης αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφ’ αὐτόν ὡς τοῦ λογίου τοῦ ἐπὶ τῇ λύσει
τοῦ δεσμοῦ ξυμβεβηκότος.
Τι έγινε εκείνη τη νύχτα;
Καὶ γὰρ καὶ τῆς νυκτός ἐκείνης βρονταί τε καὶ σέλας ἐξ οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν
Τι έκανε την επόμενη ημέρα ο Αλέξανδρος;
καὶ ἐπὶ τούτοις ἔθυε τῇ ὑστεραίᾳ Ἀλέξανδρος τοῖς φήνασι θεοῖς τὰ τε σημεῖα καὶ τὴν λύσιν
τοῦ δεσμοῦ
τὰ τε σημεῖα καὶ τὴν λύσιν τοῦ δεσμοῦ.

9. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
9
Επισκεφτείτε:
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3002,12050/
http://el.wikipedia.org/wiki
http://www.apodimos.com/arthra/TO_ERGO_TOY_MEGALOY_ALEXANDR
OY/index.htm
http://alexandros.ime.gr/biography.html
http://www.ime.gr/chronos/06/gr/politics/index101.html
http://www.apodimos.com/arthra/TO_ERGO_TOY_MEGALOY_ALEXANDR
OY/index.htm
http://www.pellaia.gr/alexader.htm
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3
003,12057/extras/activities/index_07_apofasistikotita/index_07_apofasistikotit
a.html
http://www.greek-language.gr
http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12057/extr
as/texts/index_07_gennisi_alexandrou/index_07_gennisi_alexandrou.html
http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/7499?locale=el