ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ τα ρήματα που φανερώνουν ότι το υποκείμενό τους ενεργεί
Μεταβατικά ρήματα
Είναι τα ρήματα που φανερώνουν
ότι η ενέργεια του
υποκειμένου πηγαίνει
(μεταβαίνει) σε άλλο
πρόσωπο, ζώο ή πράγμα.
• Ο μαθητής ανοίγει την
πόρτα.
• Αγόρασα ένα τετράδιο.
Αμετάβατα ρήματα
Είναι τα ρήματα που
φανερώνουν ότι η ενέργεια
του υποκειμένου δεν
πηγαίνει σε άλλο πρόσωπο ή
πράγμα.
• Το παιδί φωνάζει.
• Οι μαθητές γέλασαν.
• Έτρεξαν γρήγορα.
3.
Πολλά αμετάβατα ρήματαχρησιμοποιούνται
ως μεταβατικά ή το αντίστροφο: Το πάτωμα
τρίζει (αμετάβατο) – Ο Πέτρος τρίζει τα
δόντια (μεταβατικό) – Το πουλί πετάει
(αμετάβατο) – Το παιδί πετάει την μπάλα
(μεταβατικό)
4.
Τα μεταβατικά ρήματαέχουν
απαραίτητο συμπλήρωμα της
έννοιας τους το αντικείμενο.
Αντικείμενο λέγεται το
πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα
που δέχεται την ενέργεια ή την
επίδραση του υποκειμένου ενός
ρήματος.
Το αντικείμενο ενός
ρήματος μπορεί να είναι :
ουσιαστικό, αντωνυμία,
επίθετο, μετοχή, ολόκληρη
πρόταση με άρθρο ή χωρίς
άρθρο, εμπρόθετος
προσδιορισμός και κάθε
άλλο μέρος του λόγου.
Το αντικείμενο το
βρίσκουμε απαντώντας
στην ερώτηση ποιον,
ποια, ποιο,
σε/με/για/από ποιον, τι
+ το ρήμα της πρότασης.
5.
Μονόπτωτα λέγονται ταμεταβατικά ρήματα
που έχουν ως συμπλήρωμα ένα μόνο
αντικείμενο (μία μόνο πτώση)
Ο Γιάννης αγόρασε αυτοκίνητο.
6.
Όταν το ρήμαείναι
μονόπτωτο το αντικείμενο
μπορεί να είναι:
Σε αιτιατική Σε γενική
(σπανιότερα)
: Το αντικείμενο που είναι από την ίδια ρίζα με το ρήμα ή από
διαφορετική που έχει όμως συγγενική με αυτό σημασία
Ο Γιώργος μοιάζειτου πατέρα
του.
Σου φώναξε;
Μου φτάνει αυτό.
Στη θέση της γενικής μπορεί
να υπάρχει ένα εμπρόθετο
αντικείμενο
Ο Γιώργος μοιάζει στον πατέρα του.
Φώναξε σε εσένα;
Σε εμένα φτάνει αυτό.
10.
Σε αυτό μεταβαίνει
άμεσαη ενέργεια του
υποκειμένου -
συνδέεται στενότερα με
το ρήμα
σε αυτό πηγαίνει έμμεσα η
ενέργεια του υποκειμένου
του ρήματος και μπορεί να
αντικατασταθεί από
εμπρόθετο.
11.
Άμεσο σε
αιτιατική
Έμμεσο σεγενική
Άμεσο σε
αιτιατική
(πρόσωπο)
Έμμεσο σε
αιτιατική
(πράγμα)
Άμεσο σε
αιτιατική
Έμμεσο
εμπρόθετο
Μου γνώρισε το φίλο του.
Του ζήτησα χρήματα.
Με ρώτησε κάτι.
Ποιος σε δίδαξε χορό;
Έστειλε σε εμένα
λουλούδια.
Γεμίσαμε τον κήπο
με λαχανικά.
12.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
1.Αν η αιτιατική που δηλώνει πρόσωπο μπορεί να αντικατασταθεί με
εμπρόθετο αντικείμενο, τότε είναι έμμεσο.
π.χ. Διδάσκει τους μαθητές Ιστορία
μαθητές (στους μαθητές): έμμεσο - Ιστορία: άμεσο
2. Αν και οι δύο αιτιατικές δηλώνουν πράγμα , τότε έμμεσο είναι εκείνο
που μπορεί να αντικατασταθεί με εμπρόθετο.
π.χ. Έσπειρε το χωράφι λαχανικά
το χωράφι: άμεσο - λαχανικά(με λαχανικά): έμμεσο.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΕ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Οι μαθητές εξέλεξαν το
Γιώργο πρόεδρο.
Θεωρεί το Γιώργο
υποκριτή.
Ήθελε τα παιδιά της
υπάκουα και ευγενικά.
Για να ελέγξουμε αν μια αιτιατική είναι αντικείμενο και η άλλη
κατηγορούμενο , μετατρέπουμε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική
οπότε το αντικείμενο γίνεται υποκείμενο, ενώ η άλλη αιτιατική
κατηγορούμενο. π.χ. Ενεργητική: Θεωρεί το Γιώργο υποκριτή.
Παθητική: Ο Γιώργος θεωρείται υποκριτής.
16.
Και τώρα έφτασεεπιτέλους η ώρα να
λύσουμε κάτι λίγες ασκησούλες!!!
Σελ.
64
βασίλευε αμετάβατο
κυβερνούσε αμετάβατο
είχεέρθει μας
είχε φέρει μας τη Παιδαγωγική
λέει αμετάβατο
θαρρούσαμε πως θα ήταν …
έλεγαν την
αντικρίσαμε τον
Εντοπίζω όλα τα ρήματα του κειμένου
και τα αντικείμενά τους
19.
Σελ.
64
ήταν συνδετικό
έλειπε αμετάβατο
Θα‘ταν
κρατούσε βούρδουλα
έβαλε
άρχισε να βγάζει λόγο
να βγάζει λόγο
Αμετάβατο;
μας
Εντοπίζω όλα τα ρήματα του κειμένου
και τα αντικείμενά τους
να μιλήσει μετους συμμαθητές εμπρόθετο ουσιαστικό
να πείτε της - τις επαρχίες αντωνυμία- ουσιαστικό
δημιουργεί ιστορίες ουσιαστικό
να πετάει το - σ’ αυτόν αντωνυμία -εμπρόθετη αντωνυμία
ζητάει να της το πάμε δευτερεύουσα πρόταση
Θα πει σας – πως θα καταντήσετε
αγράμματοι
αντωνυμία –
δευτερεύουσα πρότασηΣελ.
66
