http://e-taksh.blogspot.gr/2014/11/6.html# Γλώσσα Ε΄- Επανάληψη 6ης Ενότητας: ΄΄Οι φίλοι μας, οι φίλες μας΄΄

1. Επιμέλεια : Χρήστος Χαρμπής
Γλώσσα Ε΄- Επανάληψη 6ης
Ενότητας
΄΄Οι φίλοι μας, οι φίλες μας΄΄
Ενότητα 6: Οι φίλοι μας, οι φίλες μας
 Επιστολές και προσκλήσεις σε φίλους
 Προσωπικές Αντωνυμίες
 Ευθύς και πλάγιος λόγος
 Αποτελεσματικές και τελικές προτάσεις
 Υποτακτική και Προστακτική Αορίστου
http://e-taksh.blogspot.gr

2. Παλάνης Αθανάσιος
 Να αλλάζουμε τον ευθύ σε πλάγιο λόγο και τον πλάγιο
σε ευθύ
Όταν θέλουμε να περιγράψουμε ένα διάλογο, μπορούμε να το κάνουμε με δύο
τρόπους:
 Με ευθύ λόγο
Στον ευθύ λόγο μεταφέρουμε το διάλογο έτσι ακριβώς όπως τον ακούσαμε:
- Έμαθα ότι αρρώστησες. Είναι αλήθεια;
- Ναι, αλλά δεν ήταν τίποτα σοβαρό.
 Με πλάγιο λόγο
Στον πλάγιο λόγο περιγράφουμε τον διάλογο που έγινε.
Όταν ο Σωτήρης συνάντησε μια μέρα τον Αλέξανδρο τον ρώτησε αν είναι
αλήθεια αυτό που έμαθε, ότι αρρώστησε. Ο Αλέξανδρος του απάντησε ότι
ήταν αλήθεια, αλλά δεν ήταν τίποτα σοβαρό.
 Για να γίνει αυτό χρειάζεται, όπως φαίνεται στο παράδειγμα,
 να προσθέσουμε τα ονόματα των προσώπων,
 να χρησιμοποιήσουμε συνδέσμους για να ενώσουμε τις προτάσεις,
 να χρησιμοποιήσουμε ρήματα όπως απάντησε, ρώτησε, είπε κ.ά.,
 να αλλάξουμε το πρόσωπο των ρημάτων από πρώτο και δεύτερο σε τρίτο.
 Να αναγνωρίζουμε και να χρησιμοποιούμε τις
αποτελεσματικές και τελικές προτάσεις
 Αποτελεσματικές προτάσεις είναι οι προτάσεις που εισάγονται με τους
συμπερασματικούς συνδέσμου: ώστε (να), που
π.χ. Μιλούσε τόσο σιγά, που μόλις ακουγόταν
 Τελικές προτάσεις είναι οι προτάσεις που εισάγονται με τους τελικούς
συνδέσμους: να, για να
π.χ. Έτρεξε να προλάβει το λεωφορείο.
Πρέπει να λες την αλήθεια, για να σε εμπιστεύονται.

3. Παλάνης Αθανάσιος
 Να ξεχωρίζουμε τον αδύνατο τύπο της προσωπικής
αντωνυμίας από το οριστικό άρθρο.
Για να μην μπερδεύουμε τον αδύνατο τύπο της προσωπικής αντωνυμίας (τον,
του, της, τους κ.λ.π.) με το οριστικό άρθρο, θυμόμαστε ότι:
 Τα άρθρα συνοδεύουν ονόματα: π.χ. τον πατέρα, της μητέρας, του παιδιού.
 Οι αντωνυμίες συνοδεύουν ρήματα: π.χ. του μίλησα, τη φώναξα, τους είδα.
 Να σχηματίζουμε τον αόριστο της υποτακτικής και της
προστακτικής
 Ο αόριστος της υποτακτικής σχηματίζεται ως εξής:
βάζουμε μπροστά το:
να, για να, όταν, ας,
αν, πριν, άμα, μη(ν)
παίρνουμε το θέμα του
αορίστου
προσθέτουμε την
κατάληξη
να ψάρεψ- να ψαρέψ-ω
για να (έ)γραψ- να γράψ-ω
άμα νίκησ- να νικήσ-ω
 Ο αόριστος της προστακτικής έχει μόνο β΄πρόσωπο (εσύ, εσείς) και
σχηματίζεαι ως εξής:
παίρνουμε το θέμα του
αορίστου
προσθέτουμε την
κατάληξη
ψάρεψ- ψαρέψ-ε
ψαρέψ-τε
(έ)γραψ- γράψ-ε
γράψ-τε
νίκησ- νικήσ-ε
νικήσ-τε

4. Zeleni
ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ και ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΤΕΛΙΚΕΣ είναι οι προτάσεις που φανερώνουν σκοπό και αρχίζουν με το να ή το
για να. π.χ. Έμεινα μόνος για να διαβάσω.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ή ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ είναι οι προτάσεις που φα-
νερώνουν αποτέλεσμα ή συμπέρασμα και αρχίζουν με τους συνδέσμους: ώστε, άρα,
επομένως. π.χ. Μιλούσα αργά ώστε να με καταλαβαίνουν όλοι.
* Παρατηρήσεις : το ρήμα των τελικών προτάσεων βρίσκεται συνήθως σε υποτα-
κτική έγκλιση. Όταν είναι αρνητικές, δέχονται άρνηση μη(ν). Χωρίζονται με κόμμα
από τις προτάσεις τις οποίες προσδιορίζουν, εκτός αν αρχίζουν με το να π.χ. :
Έτρεχε, για να μη χάσει το τρένο. Έτρεχε να μη χάσει το τρένο.
Το ρήμα των αποτελεσματικών προτάσεων βρίσκεται συνήθως σε οριστική
έγκλιση, όταν αρχίζουν με τους συνδέσμους ώστε ή που. Όταν είναι αρνητικές, δε-
χονται άρνηση δε(ν) όταν το ρήμα τους βρίσκεται σε οριστική έγκλιση, και μη(ν)
όταν βρίσκεται σε υποτακτική. Χωρίζονται με κόμμα από τις προτάσεις τις οποίες
προσδιορίζουν.
Ομώνυμες λέξεις: οι λέξεις που έχουν τον ίδιο ήχο (προφέρονται το ίδιο),
αλλά έχουν διαφορετική σημασία και διαφορετική ορθογραφία.
Παρώνυμες λέξεις: οι που μοιάζουν κάπως στην προφορά, αλλά έχουν δια-
φορετική σημασία.
ΕΥΘΥΣ ΚΑΙ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
Ευθύς είναι ο λόγος που χρησιμοποιούμε στους διαλόγους. Είναι δηλαδή τα
λόγια έτσι ακριβώς όπως τα λέμε εμείς ή κάποιος άλλος.
Πλάγιος είναι ο λόγος που χρησιμοποιούμε για να μεταφέρουμε σε κάποιον τα
λόγια κάποιου άλλου, δηλαδή να πούμε σε κάποιον τρίτον τι μας είπε κάποιος.
Π.χ. Ο πατέρας είπε: Ευθύς Λόγος
- Θα φύγω σύντομα.
Ο πατέρας είπε πως θα φύγει σύντομα. Πλάγιος Λόγος

5. Zeleni
Για να μετατρέψουμε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο προθέτουμε τα ονόματα των προ-
σώπων, χρησιμοποιούμε συνδέσμους (ότι, πως, να, ας κ.ά.) για να ενώσουμε τις
προτάσεις, χρησιμοποιούμε ρήματα όπως: ρώτησε, απάντησε, είπε ή άλλο αντίστοιχο
και αλλάζουμε το πρόσωπο των ρημάτων από πρώτο σε τρίτο πρόσωπο.
ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥΣ
Όταν μια πρόταση εκφράζει γνώμη (ή κρίση) λέγεται πρόταση κρίσεως.
Όταν μια πρόταση εκφράζει επιθυμία λέγεται πρόταση επιθυμίας.
Όταν μια πρόταση εκφράζει ερώτημα λέγεται ερωτηματική πρόταση.
Όταν μια πρόταση εκφράζει θαυμασμό λέγεται επιφωνηματική πρόταση.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Προσωπικές λέγονται οι αντωνυμίες που αντικαθιστούν πρόσωπα (μπαίνουν
δηλαδή στη θέση των ανθρώπων).
Π.χ. Αντί να πω: Φώναξε το Γιώργο.
Λέω : Φώναξε αυτόν. ή Φώναξέ τον.
(στη δεύτερες προτάσεις οι λέξεις αυτόν και τον είναι προσωπικές αντωνυμίες γιατί
αντικαθιστούν τη λέξη Γιώργο.)
Οι προσωπικές αντωνυμίες είναι:
Α΄πρόσωπο: εγώ
Β΄πρόσωπο: εσύ
Γ΄πρόσωπο: αυτός-αυτή-αυτό
ΠΩΣ ΚΛΙΝΟΝΤΑΙ
Α΄ΠΡΟΣΩΠΟ Β΄ΠΡΟΣΩΠΟ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
εγώ εσύ
εμένα (μου) εσένα (σου)
εμένα (με) εσένα (σε)
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

6. Zeleni
εμείς εσείς
εμάς (μας) εσάς (σας)
εμάς (μας) εσάς (σας)
Γ’ ΠΡΟΣΩΠΟ
αυτός αυτή αυτό
αυτού (του) αυτής (της) αυτού (του)
αυτόν (τον) αυτήν (την) αυτό (το)
αυτοί αυτές αυτά
αυτών (των) αυτών (των) αυτών (των)
αυτούς (τους) αυτές (τες – τις) αυτά (τα)
Πολλές φορές χρησιμοποιούμε αντί τους κανονικούς τύπους και τους
αδύναμους τύπους (εκείνους των παρενθέσεων).
ΠΩΣ ΞΕΧΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΘΡΑ
ΠΡΟΣΕΧΕ: Τα άρθρα μπαίνουν πάντα μπροστά από ουσιαστικά, επίθετα ή
μετοχές.
Οι προσωπικές αντωνυμίες μπαίνουν πάντα δίπλα σε ρήματα.
Π.χ. Κοίτα το Γιώργο. ( Το το είναι άρθρο γιατί βρίσκεται μπροστά
από το ουσιαστικό: Γιώργο )
Κοίτα τον. ( Το τον είναι προσωπική αντωνυμία γιατί
βρίσκεται δίπλα στο ρήμα: κοίτα)

7. Μαλαματίδου Μαρίνα
Όνομα : ________________________________________ Ε1
Ημερομηνία: _______________________________
Εν. 6 – Οι φίλοι μας, οι φίλες μας
 Πρόταση λέγεται ένα σύνολο λέξεων που εκφράζει ένα πλήρες νόημα. Π.χ Αύριο θα πάμε στην Κρήτη.
Οι προτάσεις ως προς τη σχέση τους με άλλες προτάσεις χωρίζονται στις :
Α) Κύριες ή ανεξάρτητες προτάσεις .
Αυτές εκφράζουν ένα ολοκληρωμένο νόημα και μπορούν να σταθούν μόνες τους .
Π.χ Ο Πέτρος δεν ήρθε στο σχολείο.
Κατεβήκαμε κάτω το απόγευμα μαζί.
Β) Δευτερεύουσες ή εξαρτημένες προτάσεις .
Αυτές δεν εκφράζουν ένα ολοκληρωμένο νόημα, δηλαδή δεν μπορούν να σταθούν μόνες τους στο λόγο και γι’ αυτό
χρειάζονται μια κύρια πρόταση.
Π.χ Ο Πέτρος δεν ήρθε στο σχολείο, επειδή ήταν άρρωστος .
Κατεβήκαμε κάτω το απόγευμα μαζί για να παίξουμε.
 Οι εξαρτημένες προτάσεις ξεκινούν ( εισάγονται ) με τους συνδέσμους. Αυτές οι λέξεις συνδέουν τις κύριες
με τις δευτερεύουσες προτάσεις. Οι σύνδεσμοι μας βοηθούν να καταλάβουμε τι λογής είναι οι εξαρτημένες προτάσεις.
Άρα, οι κύριες προτάσεις είναι σαν το ισόγειο μιας πολυκατοικίας. Μπορεί να σταθεί
μόνο του χωρίς να χρειάζεται στήριξη από άλλους ορόφους .
Ενώ οι εξαρτημένες προτάσεις μοιάζουν με τα διαμερίσματα των άλλων ορόφων.
Πρέπει να στηρίζονται πάνω στο ισόγειο και δεν μπορούν να σταθούν από μόνα τους !
Αφού, λοιπόν, οι εξαρτημένες προτάσεις είναι τα διαμερίσματα των πάνω ορόφων μιας πολυκατοικίας,
οι σύνδεσμοι που τις εισάγουν είναι τα κλειδιά ! Χωρίς το κατάλληλο κλειδί δεν μπορούμε να
προχωρήσουμε από το ισόγειο και να μπούμε σε ένα διαμέρισμα του πάνω ορόφου.
Επομένως, κάθε εξαρτημένη πρόταση πρέπει να εισάγεται με έναν σύνδεσμο .

8. Μαλαματίδου Μαρίνα
 Ως προς το περιεχόμενό τους χωρίζονται :
ΚΥΡΙΕΣ / ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Προτάσεις κρίσης Εκφράζουμε μια κρίση (γνώμη) ή
δίνουμε πληροφορίες για κάτι .
Π.χ Το νέο σας σπίτι είναι πολύ όμορφο.
Αύριο θα πάμε εκδρομή .
Προτάσεις επιθυμίας Εκφράζουμε επιθυμία, προτροπή, ευχή,
παράκληση, προσταγή κ.ά
Π.χ Να με πάρεις και εμένα μαζί σου .
Έλα να καθίσουμε μαζί.
Να σας ζήσει το μωρό .
Ερωτηματικές προτάσεις Διατυπώνουμε μια ερώτηση. Π.χ Πού ήσουν σήμερα ;
Πέρασες καλά στην εκδρομή ;
Επιφωνηματικές προτάσεις Εκφράζουμε έκπληξη, θαυμασμό ή
γενικά ένα έντονο συναίσθημα .
Π.χ Πώς το ήξερες αυτό ;
Τι όμορφη μέρα !
1. Βρες το είδος της κάθε πρότασης ανάλογα με το τι εκφράζει:
Πω! Πω! Τι ωραίο φόρεμα! ……………………………….
Τι ώρα να περάσω να σε πάρω; …………………………………
Νομίζω πως θα βρέξει σήμερα. ……………………………….
Θα ήθελα πολύ να πάω μια βόλτα. ……………………………….
Μήπως προτιμάς να βγούμε έξω; …………………………………
Τι μεγάλο σπίτι που έχετε! ………………………………….
Φέρε μου λίγο παγωτό. ……………………………………
Αγαπώ πολύ τους φίλους μου. …………………………………
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ / ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ειδικές Πλάγιες ερωτηματικές
Ενδοιαστικές Αναφορικές
Χρονικές Βουλητικές
Υποθετικές Εναντιωματικές
Τελικές Αιτιολογικές
Αποτελεσματικές / Συμπερασματικές

9. Μαλαματίδου Μαρίνα
 Τελικές (από την αρχαία λέξη « τέλος » = σκοπός ) προτάσεις ονομάζονται οι εξαρτημένες προτάσεις που
φανερώνουν το σκοπό για τον οποίο γίνεται αυτό που δηλώνεται στην πρόταση την οποία προσδιορίζουν (και που
συνήθως είναι κύρια ) .
 Εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους « για να » και « να » .
 Οι τελικές προτάσεις χωρίζονται με κόμμα από τις προτάσεις τις οποίες προσδιορίζουν ,
εκτός αν αρχίζουν με το « να » .
Π.χ Έτρεχε , για να μη χάσει το τρένο .  (με κόμμα) Έτρεχε να μη χάσει το τρένο .  (χωρίς κόμμα)
 Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές ονομάζονται οι εξαρτημένες προτάσεις που φανερώνουν αποτέλεσμα ή
συμπέρασμα που έχει αυτό που δηλώνεται στην πρόταση την οποία προσδιορίζουν (και που συνήθως είναι κύρια ) .
 Εισάγονται με τους αποτελεσματικούς / συμπερασματικούς συνδέσμους: « ώστε », « άρα », « επομένως ».
1. Σε κάθε πρόταση βάλε τον κατάλληλο σύνδεσμο και βρες το είδος της :
Σήμερα έχει καλό καιρό, ……………………. θα πάμε εκδρομή. (………………………………….)
Δεν έχω αρκετά χρήματα …………… να αγοράσω αυτό που θέλω. (…………………………………)
Θα πάω μια βόλτα ……………….. ξεσκάσω. (………………………………)
Θα μαζέψω χρήματα …………………… αγοράσω ένα ποδήλατο. (…………………………..)
2. Βρες και υπογράμμισε τις τελικές προτάσεις. Βρες και κύκλωσε τις αποτελεσματικές προτάσεις :
Δεν έχω συγκεντρώσει αρκετά χρήματα για να αγοράσω το ποδήλατο που θέλω, επομένως θα μείνω για μια
ακόμη φορά χωρίς ποδήλατο. Θα πρέπει να εξοικονομήσω κι άλλα χρήματα ώστε να συγκεντρώσω το ποσό ή
να ζητήσω από τον παππού και τη γιαγιά.

10. Ενότητα 6η – Ιστορίες με φίλους
Παγκαλάκης Γεώργιος
1 Δεκ.
Γιατί ήρθες εδώ Μίκι ;
Για να σου φέρω
ένα δώρο Μίνι .
Η Μίνι ρώτησε τον Μίκι γιατί ήρθε και
αυτός απάντησε ότι ήρθε για να της δώσει
ένα δώρο .
Τι δώρο
θέλεις
Πλούτο ;
Θέλω να μου
φέρεις ένα
κόκαλο .
Όνομα : _____________________________________________________
Γραμματικό φαινόμενο : Ευθύς και πλάγιος λόγος
Όταν ακούμε τα λόγια όπως τα λέει το πρόσωπο που μιλάει έχουμε:
Ευθύ λόγο
Π.χ.
Όταν όμως ακούμε τα λόγια ενός προσώπου, όχι όπως τα είπε το ίδιο
το πρόσωπο , αλλά όπως τα μεταφέρει κάποιο άλλο πρόσωπο , τότε
έχουμε: Πλάγιο λόγο .
Π.χ.
Για να μετατρέψουμε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο προσθέτουμε τα
ονόματα των προσώπων που μιλάνε χρησιμοποιούμε συνδέσμους για
να ενώσουμε τις προτάσεις , χρησιμοποιούμε ρήματα όπως ( ρώτησε ,
απάντησε , είπε ) ή άλλο αντίστοιχο και αλλάζουμε το πρόσωπο των
ρημάτων από πρώτο σε τρίτο.
Άσκηση : Να μετατρέψετε τον ευθύ σε πλάγιο λόγο

11. Ενότητα 6η – Ιστορίες με φίλους
Παγκαλάκης Γεώργιος
1 Δεκ.
Γραμματικό φαινόμενο : Προσωπικές Αντωνυμίες – Δυνατοί και
αδύνατοι τύποι .
Οι προσωπικές Αντωνυμίες φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του
λόγου.
Ενικός Αριθμός
Ά πρόσωπο ΄Β πρόσωπο ΄Γ πρόσωπο
Ονομ. Εγώ Εσύ Αυτός (τος) Αυτή (τη) Αυτό
(το)
Γεν. Εμένα (μου) Εσένα (σου) Αυτού (του) Αυτής
(της)
Αυτού
(του)
Αιτ. Εμένα (με) Εσένα (σε) Αυτόν (τον) Αυτήν(την) Αυτό
(το)
Κλ. ---------- Εσύ -------------- ------------- --------
Πληθυντικός αριθμός
Ά πρόσωπο ΄Β πρόσωπο ΄Γ πρόσωπο
Ονομ. Εμείς Εσείς Αυτοί (τοι) Αυτές (τες) Αυτά(τα)
Γεν. Εμάς (μας) Εσάς (σας) Αυτών
(τους)
Αυτών
(τους)
Αυτών
(τους)
Αιτ. Εμάς (μας) Εσάς (σας) Αυτούς
(τους)
Αυτές (τες,
τις)
Αυτά(τα)
Κλ. ---------- Εσείς -------------- ------------- --------
Πως ξεχωρίζουμε τις προσωπικές αντωνυμίες από τα άρθρα ;
Θυμόμαστε ότι οι αντωνυμίες συνοδεύουν ρήματα ενώ τα άρθρα
συνοδεύουν ουσιαστικά .
Π.χ. « Ενώ τα συλλογιζόταν όλα αυτά , τα πόδια της Κάτυ
γαντζώθηκαν στα κάγκελα του παραθύρου».
τα : προσωπική αντωνυμία συνοδεύει το ρήμα «συλλογιζόταν»
της : Άρθρο συνοδεύει το ουσιαστικό «Κάθυ» .

12. Ενότητα 6η – Ιστορίες με φίλους
Παγκαλάκης Γεώργιος
1 Δεκ.
Άσκηση 2η
: Αφού διαβάσεις προσεχτικά το κείμενο να υπογραμμίσεις
τα άρθρα και να βάλεις σε κύκλο τις προσωπικές αντωνυμίες.
« Κουβέντα δεν είχε πει για όλα αυτά σε κανένα. Δεν της αρέσει να
την παινεύουν και να την στολίζουν με γενναιόδωρους
χαρακτηρισμούς. Η χαρά και η ικανοποίηση που νιώθει από αυτό
που έκανε της φτάνει και της περισσεύει. Τώρα όμως τη λένε
εγωίστρια και μάλιστα η ίδια της η αδερφή! Γιατί ; Είναι άδικο !
Άφησε ότι έκανε και έτρεξε στο δωμάτιό της».
Άσκηση 3η
: Αφού διαβάσεις καλά τον παρακάτω διάλογο να
χαρακτηρίσεις τις προτάσεις ως προς το περιεχόμενό τους.
Παρακαλώ ; (…………………………………..)
Γιάννη εσύ είσαι ; ( ……………………………………)
Επιτέλους μας θυμήθηκες ! ( ……………………………………….)
Μη με στενοχωρείς . (……………………………………………..)
Εγώ πάντα σας θυμάμαι . ( ……………………………………….)
Είχα φύγει όμως για δουλειές στην Κρήτη. ( ………………………………..)
Υπέροχη η Κρήτη ! ( …………………………………………….)
Να μας δείξεις τις φωτογραφίες που έβγαλες . ( ………………………………..)
Φωτογραφίες ; ( …………………………………………)
Δεν είχα μαζί ούτε τη φωτογραφική μου μηχανή. (……………………………)
Δεν πήγα πουθενά εκτός από το γραφείο μας στο Ηράκλειο .
(………………………………………….)
Ας πήγαινες τουλάχιστον στην Κνωσό . ( ………………………………………….)
Ήμουν πνιγμένος στη δουλειά . ( ……………………………………………..)
Την επόμενη φορά θα πάμε μαζί . ( ………………………………………..)

13. Ενότητα 6η – Φίλοι από άλλες χώρες
Παγκαλάκης Γεώργιος
25 Νοε.
Όνομα : ___________________________________
1. Ξανάγραψε τις παρακάτω προτάσεις χρησιμοποιώντας
δευτερεύουσες τελικές ή αποτελεσματικές προτάσεις ,
κάνοντας όποιες αλλαγές κρίνεις απαραίτητες.
 Έτρεξα και σήκωσα το τηλέφωνο.
 Έτρεξα , για να σηκώσω το τηλέφωνο.
 Ήρθε και της έδωσα χρήματα.
 ______________________________________________
 Έχω τόσα χρόνια να πάω στο χωριό και δε θα με θυμάται κανείς.
 ______________________________________________________
 Της τηλεφώνησα και της είπα τα νέα.
Το γραμματικό φαινόμενο : (1)
Τελικές προτάσεις : Λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις
που φανερώνουν σκοπό και εισάγονται με τις λέξεις (να) ή
(για να ) .
Π.χ. Έτρεχε , για να μη χάσεις το λεωφορείο .
Αποτελεσματικές προτάσεις : Λέγονται οι δευτερεύουσες
προτάσεις που φανερώνουν αποτέλεσμα και εισάγονται με
το σύνδεσμο ( ώστε) .
Π.χ. Μιλά τόσο δυνατά , ώστε τον ακούν σε όλη τη
γειτονιά.
Γραμματικό φαινόμενο (2)
Ομώνυμες λέξεις : Λέγονται οι λέξεις που έχουν τον ίδιο ήχο αλλά
έχουν διαφορετική σημασία και διαφορετική ορθογραφία .
Π.χ. ο τοίχος - το τείχος
Παρώνυμες λέξεις : Λέγονται οι λέξεις που μοιάζουν κάπως στην
προφορά αλλά έχουν διαφορετική σημασία .
Π.χ. αμυγδαλιές (τα δέντρα) – αμυγδαλές ( αδένες στο λαιμό )

14. Ενότητα 6η – Φίλοι από άλλες χώρες
Παγκαλάκης Γεώργιος
25 Νοε.
2. Υπογράμμισε μόνο όσες από τις παρακάτω προτάσεις είναι
τελικές . Μην μπερδευτείς με τις προτάσεις που είναι σε θέση
αντικειμένου.
 Είχα επιχειρήματα να την πείσω.
 Μου είπε να φύγω από μπροστά του.
 Διαβάζω να γράψω καλά στο τεστ.
 Φώναζε να τον ακούσουμε.
 Έκανε δίαιτα να αδυνατίσει.
 Χρειάστηκε να συμφωνήσουν όλοι.
 Κρατήθηκε να μην πέσει.
 Του υπέδειξα να μη βιάζεται.
 Χτυπούσε τα χέρια της να τη φοβηθώ.
 Έπρεπε να ερχόσουν νωρίτερα.
 Πήγαμε στο αεροδρόμιο για να τον
υποδεχτούμε .
3. Να συμπληρώσεις τα κενά στις παρακάτω φράσεις επιλέγοντας
κάθε φορά την κατάλληλη λέξη από το ζευγάρι των
παρώνυμων της παρένθεσης. (ώμος – ωμός ) , (βράχια –
βράγχια ) , (σχολείο – σχόλιο ) , ( νότος – νώτα ) , ( χώρος –
χορός ) , (πίνω – πεινώ ).
 Χτύπησε στον __________ και του έβαλαν ___________ κρέας,
για να μη μελανιάσει. Αν είναι δυνατόν !
 Είναι δυνατόν να καθαρίζεις τα εντόσθια και τα ___________
των ψαριών στα ____________ ;
 Δε βρήκαμε ακόμα τον κατάλληλο ______________ για το
_________ του συλλόγου μας.
 Όταν ____________ πολύ , ____________ νερό για να ξεχνιέμαι.
 Ο στρατός προφύλαξε τα ______________ του και μετά ξεκίνησε
την επίθεση από το _______________.
 Το _____________ σου για το κτιριακό συγκρότημα που
στεγάζεται το ______________ της Μαρίας ήταν άσχετο.
Θυμήσου
Για να ξεχωρίσουμε τις
τελικές προτάσεις από τις
δευτερεύουσες προτάσεις
σε θέση αντικειμένου
ρήματος δοκιμάζουμε αν
μπορούμε να βάλουμε το
(για να ) στη θέση του (να).
Π.χ.
Θέλω να φάω θέλω για
να φάω .
Άρα η δευτερεύουσα
πρόταση είναι αντικείμενο
του ρήματος θέλω.

15. Ενότητα 6 Οι φίλοι μας, οι φίλες μας Φίλοι από άλλες χώρες
Τελικές : ονομάζονται οι εξαρτημένες προτάσεις που φανερώνουν σκοπό, τις
ξεχωρίζουμε στο λόγο από τις λέξεις με τις οποίες αρχίζουν για να και να που
ονομάζονται τελικοί σύνδεσμοι.
Π.χ. Έφυγε γρήγορα για να προλάβει το λεωφορείο.
Παρατήρηση: Για να μην μπερδεύουμε τις τελικές προτάσεις που αρχίζουν με το να
,με τις βουλητικές που επίσης αρχίζουν με το να , υπάρχει ένας πρακτικός κανόνας.
Όταν το να μπορεί να αντικατασταθεί με το για να, τότε η πρόταση είναι τελική,
αλλιώς όχι.
Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές: ονομάζονται οι εξαρτημένες προτάσεις
που φανερώνουν αποτέλεσμα, τις ξεχωρίζουμε στο λόγο από τη λέξη ώστε ( ακόμα
και με το που ) που ονομάζεται αποτελεσματικός η συμπερασματικός σύνδεσμος.
Π.χ. Ήταν τόσο σκοτεινά, ώστε δε βλέπαμε τίποτα.
Ασκήσεις Εμπέδωσης
1. Να αναγνωρίσεις ποιες από τις παρακάτω υπογραμμισμένες προτάσεις είναι
αποτελεσματικές και ποιες τελικές.
i. Πήγε στην αγορά να ψωνίσει
ii. Είναι τόσο καλός άνθρωπος, που τον αγαπούν όλοι.
iii. Κανείς δεν είναι τόσο δυνατός, για να μπορεί τα πάντα.
iv. Βιαζόταν, για να μη χάσει το αεροπλάνο.
v. Είχε νυχτώσει πλέον, ώστε δε βλέπαμε τίποτα.
vi. Θα κάνω τα πάντα, για να τον μεταπείσω.
2. Να αναγνωρίσεις ποιες από τις παρακάτω υπογραμμισμένες προτάσεις είναι
τελικές και ποιες είναι βουλητικές.
i. Θέλω να αγοράσω ένα αυτοκίνητο.
ii. Θέλω να βγω έξω να πάρω αέρα.
iii. Ήρθα να μείνω μαζί σας λίγες μέρες.
iv. Δεν μπορούμε να σε περιμένουμε άλλο.
v. Ήθελαν να έρθουν στη γιορτή να σας δουν.
vi. Έλα λίγο να τα πούμε.

16. Ενότητα 6 Οι φίλοι μας, οι φίλες μας Φίλοι από άλλες χώρες
Ομώνυμες : είναι οι λέξεις που έχουν τον ίδιο ήχο, αλλά έχουν διαφορετική σημασία
Π.χ. τοίχος – τείχος
Παρώνυμες: είναι οι λέξεις που μοιάζουν στην προφορά, έχουν όμως διαφορετική
σημασία. Π.χ. αμυγδαλιά ( δέντρο ) – αμυγδαλές ( αδένας )
Ασκήσεις Εμπέδωσης
1. Να συμπληρώσεις τα κενά στις παρακάτω φράσεις, επιλέγοντας κάθε φορά την
κατάλληλη λέξη από το ζεύγος των ομώνυμων της παρένθεσης:
( πάλι – πάλη, είδη – ήδη, λίρα – λύρα, δύστυχο – δίστιχο, τυρί – τηρεί, κόμμα
– κώμα, φιλί – φυλή, σκηνή – σκοινί, κλίμα – κλήμα, Μήλος – μύλος ).
 Το ………………… το Γιάννη! Έγινε γνωστός ποιητής αλλά τώρα δεν έχει
καθόλου έμπνευση για να συμπληρώσει ούτε ένα απλό ………………….
 Από το μήνα Νοέμβριο …………………. στα πολυκαταστήματα μπορείς να
βρεις χριστουγεννιάτικα στολίδια και άλλα …………………. για το
στολισμό των σπιτιών.
 Το …………………. μεγαλώνει σε εύκρατο μεσογειακό ………………….
 Ο παππούς μου είχε πληρώσει δυο χρυσές …………………. για να αγοράσει
αυτή τη χειροποίητη …………………..
 Ο Κώστας …………………. πήρε το χρυσό μετάλλιο στην
…………………. .
 Ο Χρήστος δεν …………………. τις οδηγίες του γιατρού, που του έχει
απαγορεύσει να τρώει …………………..
 Για να στηρίξουμε την πάνινη …………………. μας, χρειαστήκαμε χοντρό
…………………..
 Επειδή το …………………. του έχασε στις εκλογές, έπαθε εγκεφαλικό σε
…………………..
 Έδωσα ένα τρυφερό …………………. στον παππού που με βοήθησε σε μια
εργασία για τη …………………. των Τουαρέγκ.
 Στις καλοκαιρινές μου διακοπές στη …………………. επισκεφτήκαμε ένα
παραδοσιακό …………………. .

17. 2. Να συμπληρώσεις τα κενά στις παρακάτω φράσεις, επιλέγοντας κάθε φορά την
κατάλληλη λέξη από το ζεύγος των παρώνυμων της παρένθεσης:
( ωμός – ώμος, βράχια – βράγχια, σχολείο – σχόλιο, νότος – νώτα, γιαλός –
γυαλί, υπογραφή – υπογράφει, χορός – χώρος, αφίσα – άφησα, συννυφάδα –
νιφάδα , πίνω – πεινώ ).
 Αγόρασα μια …………………. για να τη δώσω στο Μιχάλη, αλλά την
…………………. σπίτι μου.
 Είναι δυνατόν να καθαρίζεις τα εντόσθια και …………………. των ψαριών
στα …………………. ;
 Ο στρατός ήταν με τα …………………. στην ανατολή και έτσι απέκρουσε
την επίθεση που ξεκίνησε από το ………………….
 Χτύπησε στον …………………. και του έβαλαν …………………. κρέας,
για να μη μελανιάσει. Αν είναι δυνατόν!
 Όταν …………………. πολύ, …………………. νερό για να ξεχνιέμαι.
 Το …………………. σου για το κτιριακό συγκρότημα που στεγάζεται το
…………………. της Ελένης, είναι άσχετο.
 Κόπηκα με ένα τεράστιο …………………. κάτω στο ………………….
 Μια …………………. χιονιού έπεσε πάνω στο δερμάτινο μπουφάν και η
…………………. μου γκρίνιαζε για ώρες.
 Δε βρήκαμε ακόμα τον κατάλληλο …………………. για το
…………………. του συλλόγου.
 Δεν …………………. ό,τι να ‘ναι. Διαβάζει πάντα πολύ προσεχτικά πριν
βάλει την …………………. του.
3. Οι παρακάτω λέξεις γράφονται είτε με φιλ- είτε με φυλλ- . σκέψου τις οικογένειες
των λέξεων «φίλος» και «φύλλο» και συμπλήρωσε τα γράμματα που λείπουν,
τονίζοντας όπου χρειάζεται.
……………ωμα …………οδοξία Συμ…………ίωση
Παραθυρό…………ο Τρι…………ι …………όλογος
…………ότιμος Αστυ…………ία …………άδιο
…………ανθρωπία Εξώ…………ο …………ικός
…………ωσιά …………αθλος Δί…………ο

18. ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
« Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, 6. ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ, ΟΙ ΦΙΛΕΣ ΜΑΣ
με τα πρώτα λόγια του Ύμνου »
Οδ. Ελύτης ΓΛΩΣΣΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ
Γραπτή δοκιμασία τ….. μαθητ……. ………………………………………….
Α. Ακούω και γράφω:
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………….
Β. Διαβάζω τις παρακάτω λέξεις και συμπληρώνω ό,τι λείπει:
επ….κ…..ν….ν….α, ….στ….σελ….δα, παράδ……γμα, ανταλ…..γ…., ενθ….μ….ο,
αναμν….στ….κό, χρ….σομέταλ….., φ….λε….ω, φ….σαρμ….ν….κα, ξέφ….το,
αλ…..λ….γραφ….α, χρ….ματ….στός, επ….μ….ν…., πλ….μ…..ρ….ζω, τρ….π….νω,
εμπ….στ….σ….νη, κ….νδ….νος, ελατ….ρ….ο, περ….τ….λ….γμα, ρε….στός
Γ. Αναγνωρίζω και αντιστοιχίζω τις παρακάτω προτάσεις:
Η Λάρισα είναι μεγάλη πόλη. ●
Πού θα είσαι το απόγευμα; ● ☺ κρίσης
Προστατέψτε το περιβάλλον ●
Τι υπέροχο τραγούδι! ● □ επιθυμίας
Μακάρι να πάμε αύριο εκδρομή. ●
Ο Όλυμπος είναι ψηλό βουνό. ● ◊ ερωτηματικές
Τι μεγάλο και πανέμορφο δάσος! ●
Ζωγραφίστε κάτι για το φθινόπωρο. ● ☼ επιφωνηματικές
Πότε έρχεται το τρένο; ●
Ο ήλιος είναι πηγή ενέργειας. ●

19. ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
Δ. Επιλέγω τη σωστή λέξη από τα ζευγάρια των ομώνυμων και παρώνυμων και
συμπληρώνω τα κενά:
( διάλυμα – διάλειμμα, παίρνω – περνώ, παρέκκλιση – παρεκκλήσι, τείχος – τοίχος,
γέρος – γερός, αμυγδαλιές – αμυγδαλές, σήκω – σύκο, βάζω – βάζο, ότι – ό,τι
πίνω – πεινώ )
Όταν εγώ θα ………………. λουλούδια στο ………………… εσύ ……………………να φας ένα
…………………. .
Ήταν ανθισμένες οι …………………………. όταν έκανα εγχείριση στις ………………………. .
Αν και είναι …………………….. είναι πολύ …………………….. .
Μου είπε ……………. θα μου δώσει ……………… του ζητήσω.
Κάθε μέρα ……………………….. από το φούρνο και ……………………….. ψωμί.
Ο εξωτερικός ………………………. είναι τόσο ψηλός που μοιάζει με ………………………. .
Για να φτάσει στο ………………………… του Αγίου Στυλιανού, έκανε ………………………...
από το δρόμο του.
Επειδή έφτιαξαν σωστά το χημικό ……………………….. ο δάσκαλος τους έβγαλε νωρίτερα
…………………………… .
Όταν …………………….. πολύ, ……………………νερό για να ξεχνιέμαι.
Ε. Κάνω, με όποιες αλλαγές χρειάζονται, τις παρακάτω προτάσεις τελικές οι
συμπερασματικές :
Έτρεξα και σήκωσα το τηλέφωνο.
………………………………………………………………………………………………………………..
Το αστείο ήταν τόσο καλό και όλοι ξεκαρδιστήκαμε στα γέλια.
………………………………………………………………………………………………………………..
Ήρθε και της έδωσα χρήματα.
………………………………………………………………………………………………………………..
Έχω χρόνια να πάω στο χωριό και δε θα με θυμούνται.
………………………………………………………………………………………………………………..
Πήγε και έφερε τη μπάλα.
………………………………………………………………………………………………………………..
Λέει πάντα την αλήθεια και τον εκτιμούν όλοι.
………………………………………………………………………………………………………………..
ΣΤ. Μεταφέρω από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο:
Ο δάσκαλος ρωτά την Άννα:
Ποιος είναι επιμελητής;
Δεν ξέρω, κύριε.
……………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………….
« Έπρεπε να είχες γράψει », μου είπε η μητέρα μου.
……………………………………………………………………………………………………………….
Ο Βασίλης είπε στο Γιάννη: « Γιάννη, πάμε βόλτα στην πλατεία »
……………………………………………………………………………………………………………….
Ι. Φ.

20. Οι φίλοι μου, οι φίλες μου
Επαναληπτικό φύλλο εργασίας
1. Συμπληρώνω στα κενά στο παρακάτω κείμενο, έτσι που να δίνεται με κατανοητό τρόπο η
ιστορία των δύο φίλων, Δάμωνα και Φιντία.
(ελεύθερος, φιλία, εκτελώ, φίλος, συζήτηση, παρακολουθώ, άδεια, θάνατος, ανατροπή, δήμιος)
Κάποτε, στην αρχαία Σικελία, ζούσαν δύο αγαπημένοι φίλοι, ο Δάμωνας και ο Φιντίας. Ο Φιντίας
πήρε μέρος σε μια συνομωσία για την .......................................... του τυρράνου της πόλης τους,
Διόνυσου. Ο Φιντίας καταδικάστηκε σε ........................................ και θα τον ......................................
Ζήτησε από τον τύραννο να του δώσει ........................................ λίγες ώρες για να επισκεφθεί τους
συγγενείς του. Ο Διόνυσος, για να είναι σίγουρος ότι θα επιστρέψει ο Φιντίας, απαίτησε να μπει
στη θέση του κάποιος φίλος του κι αν δεν επιστρέψει ο Φιντίας, να εκτελεστεί αυτός. Ο Δάμωνας
δέχτηκε με προθυμία να πάρει τη θέση του .................................... του. Έφτασε η ώρα της εκτέλεσης
κι ο Φιντίας ακόμη να φανεί. Τη στιγμή που ο ....................................... ήταν έτοιμος να εκτελέσει
τον άτυχο Δάμωνα, εμφανίστηκε ο Φιντίας. Ακολούθησε μια έντονη .................................. ανάμεσα
στου δύο φίλους για το ποιος θα εκτελεστεί. Ο Διόνυσος ....................................... με ενδιαφέρον τη
συζήτηση. Στο τέλος, τους είπε ότι ήταν και οι δύο .......................................... να χαρούν τη
........................................ τους κι ακόμη τους ζήτησε να τον κάνουν κι αυτόν φίλο τους.
2. Μεταφέρω τις προτάσεις που ακολουθούν από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο ή αντίστροφα
1. Κώστας: - Δώσε μου το μολύβι σου για να γράψω κάτι.
...................................................................................................................................................
2. Μαρία: - Μη με αφήσεις μόνη μου στο σκοτάδι γιατί φοβάμαι
...................................................................................................................................................
3. Η μητέρα μου είπε να μην μπω στο σπιτι γιατί μόλις είχε σφουγγαρίσει.
...................................................................................................................................................
4. Ο ιερέας ανακοίνωσε ότι την Κυριακή θα τελειώσει πιο νωρίς η Θεία Λειτουργία.

21. ...................................................................................................................................................
5. Ο φίλος μου ο Κώστας με ρώτησε αν ήθελα να παίξω μαζί του στον ηλεκτρονικό υπολογιστή
αλλά εγώ του απάντησα πως είχα πολλά μαθήματα να διαβάσω.
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
3. Ενώνω ή αλλάζω τις προτάσεις που δίνονται για να δημιουργήσω μια τελική πρόταση
1. Φόρεσε τα αθλητικά σου παπούτσια. Θα κάνουμε γυμναστική.
...................................................................................................................................................
2. Κράτα σφιχτά το λουρί του σκύλου. Δε θέλω να σου φύγει.
...................................................................................................................................................
3. Τηλεφώνησε στην Ελένη. Από αυτή θα μάθεις τι μαθήματα έχεις.
...................................................................................................................................................
4. Βγες πάνω στην καμήλα και θα νιώσεις σα βεδουϊνος της ερήμου.
...................................................................................................................................................
5. Ανέβα στο τρενάκι του φόβου και θα νιώσεις τον τρόμο στο κορμί σου
...................................................................................................................................................
4. Χρησιμοποιώ τη λέξη που δίνει το σωστό νόημα για να συμπληρώσω τις προτάσεις
1. Πήγαινε στην .............................. σου, μου είπε η μητέρα (κάμαρα – καμάρα)
2. Όταν πηγαίνω ψάρεμα, στέκομαι με το καλάμι στα .............................. (βράγχια – βράχια)
3. .............................. να σου ζητήσω συγγνώμη γι’ αυτό που έκανα (ωφελώ – οφείλω)
4. Πλήρωσα μια ολόκληρη .............................. γι’ αυτό το παγωτό (λίρα – λύρα)
5. Ο γεωργός είπε στο γιο του να .............................. τα καρπούζια. (φιλάω – φυλάω)

22. 5. Χρησιμοποιώ προσωπικές αντωνυμίες (τον, του, τη, την, το, της) για να αντικαταστήσω τα
ονόματα στις πιο κάτω προτάσεις
1. Τηλεφώνησα στο Δημήτρη για να τον καλέσω στα γενέθλιά μου
...................................................................................................................................................
2. Είπα στην Ελένη να έρθει μαζί μου στο σινεμά.
...................................................................................................................................................
3. Ο Ο δάσκαλος είδε το Γιάννη να πετά πέτρες και του θύμωσε.
...................................................................................................................................................
4. Ο καπετάνιος είπε στο ναύτη να ανεβάσει το μεσαίο πανί.
...................................................................................................................................................
5. Μη φοβάσαι το σκύλο μου και είναι πολύ ήσυχος.
...................................................................................................................................................
6. Χρησιμοποιώ το λεξικό για να βρω τη σημασία των πιο κάτω λέξεων (φιλ-)
1. φιλόσοφος
...................................................................................................................................................
2. φιλόπατρης
...................................................................................................................................................
3. φιλότιμος
...................................................................................................................................................
4. φιλήσυχος
...................................................................................................................................................
5. φιλελεύθερος
...................................................................................................................................................
Προσαρμογή φύλλου εργασίας από το ιντερνετ
ioanna prangiou

23. Γιάννης Μαυροζούμης
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ 6ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ, ΟΙΦΙΛΕΣ ΜΑΣ»
ΟΝΟΜΑ: ………………………………………………………………………………… ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : ….../12/2008
1. Ακούω και γράφω:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2. Χαρακτήρισε τις παρακάτω προτάσεις (αποτελεσματικές, τελικές)
Ήρθε να σας δει. ( …………………………………………….)
Μου φώναξε τόσο δυνατά, που τρόμαξα. (………………………………………….)
Δεν ήταν τόσο πονηρός, ώστε να μην τον καταλάβουμε. (………………………………………)
Για να καταλάβεις το μάθημα, πρέπει να προσέχεις περισσότερο. (………………………………………)
3. Μετάτρεψε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ και αντίστροφα.
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
Ο δάσκαλος τον ρώτησε:
«Γιατί άργησες να έρθεις στο σχολείο;»
«Δεν χτύπησε το ξυπνητήρι κύριε», απάντησε ο
μαθητής.
Την παρακάλεσε να του δανείσει το βιβλίο της
και αυτή του απάντησε ότι θα του το δανείσει μό-
λις τελειώσει τις ασκήσεις.
-Προσέχετε πώς περνάτε το δρόμο! μας φώναξε η
μητέρα.
-Μείνε ήσυχη μητέρα, θα προσέχουμε, απαντήσαμε
εμείς.
Η Μαριέττα φώναζε πως δε φταίει εκείνη για
το σπάσιμο της πόρτας.
4. Χαρακτήρισε τις παρακάτω προτάσεις (ερωτηματικές, επιφωνηματικές, κρίσεως, επιθυμίας)
Την ήξερα πολύ καλά. ( ………………………………………………)
Φεύγεις κιόλας; ( …………………………………………………)
Αυτά τα ψάρια που έπιασες είναι φανταστικά! ( ……………………………………………)
Τώρα λοιπόν, θα σου πω ένα πραγματικά μεγάλο μυστικό. ( …………………………………………)
Για τον παππού σου τα λες όλα αυτά; ( ………………………………………….)
Ο Ιδρώτας έσταζε απ’ το κούτελό του. ( …………………………………..……….)
Με πόσο πόθο περιμένουμε μικροί, μεγάλοι τα Χριστούγεννα! ( …………………………..…………….)

24. Γιάννης Μαυροζούμης
5. Να υπογραμμίσεις τις προσωπικές αντωνυμίες (αδύνατους και δυνατούς τύπους) στο κείμενο:
 Μου το έκανε τελικά το καλό το δώρο, αλλά εμένα δε μου άρεσε και πήγα και το άλλαξα.
 Δε σας είπε πού την πήγαν την κοπέλα και αν της άρεσε εκεί;
 Σου ζήτησα να μην τους ξαναμιλήσεις γι ‘αυτό. Εσύ όμως δε με άκουσες.
 Εμένα γιατί δε μου τα έδωσε πίσω τα χρήματα που του είχα δώσει;
 Αν τις δεις, χαιρέτησέ τες κι από μένα.
6. Συμπλήρωσε τον πίνακα με τα ρήματα όπως στο παράδειγμα.
7. Ομώνυμα και Παρώνυμα των λέξεων. Συμπλήρωσε τον πίνακα.
ΟΜΩΝΥΜΑ ΠΑΡΩΝΥΜΑ
διάλυμα  ……………………………………….. θέα  …………………………….
παγώνει  ………………………………….. παίρνω  ………………………………
λύτρα  ……………………………………… τεχνητός  ………………………………….
ακριβώς  ……………………………………. χορός  ……………………………………
8. Σκέψου και περιέγραψε μια δραστηριότητα που κάνεις πάντα με το φίλο σου ή τη φίλη σου.
(5-6 σειρές)
.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ - ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΟΡΙΣΤΟΣ - ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
πιστεύω πίστεψε (β΄ εν)
πιστέψτε (β΄πλ)
να πιστέψεις (β΄ εν)
να πιστέψετε (β΄πλ)
δανείζω
αγαπώ
ποτίζω
στρώνω

25. Σάσα Κιορπέ
Ασκήσεις - Γλώσσα , Ενότητα 6 , 9/12/08
1 )Αναγνωρίζω τις δευτερεύουσες προτάσεις :
Α) Η μαμά μου πήγε στην αγορά να ψωνίσει .
........................................................................................................
Β) Είναι καλό παιδί , ώστε τον αγαπούν όλοι .
.........................................................................................................
Γ) Κάθισε στις μπροστινές θέσεις , επειδή δεν έβλεπε .
...........................................................................................................
Δ) Τα πρώτα κρύα άρχισαν , όταν μπήκε ο Νοέμβρης .
...........................................................................................................
Ε) Η φωνή του είναι βραχνή , ώστε με δυσκολία τον καταλαβαίνω.
..........................................................................................................
ΣΤ) Έτρεχε ,για να μη χάσει την έναρξη της παράστασης.
...........................................................................................................
Ζ) Μόλις με είδε, έτρεξε για να με αγκαλιάσει .
...........................................................................................................
2 ) Βρίσκω ένα ομώνυμο για τις παρακάτω λέξεις :
κουτή .................. ... κλήμα .........................
πόλοι ...................... λίρα ..........................
μίλα ...................... τοίχος ..........................
χαίρει ....................... κλέινω ..........................

26. Σάσα Κιορπέ
όροι ........................ κερί .........................
καλώ ......................... βάζο ..........................
3 ) Βρίσκω ένα παρώνυμο για τις παρακάτω λέξεις :
πορτοκάλι ............................. κάνεις .............................
θέα ............................. πόλη ..............................
λόξα .............................. ζήτω ...............................
μέτρο .............................. κάλλος ...............................
παίρνω .............................. χορός ................................
4 ) Σχηματίζω όλους τους χρόνους στις εγκλίσεις οριστική,
υποτακτική και προστακτική για τα παρακάτω ρήματα :
στέλνεις - στέλνεσαι
........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

27. ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΝΑ ΓΡΑΨΕΤΕ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΕΣ,
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ Ή ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ:
1. Πρέπει να πάμε στο κρεοπωλείο για τα ψώνια των γιορτών.
2. Έγραψε νωρίς την εργασία του, ώστε να βγει αργότερα.
3. Έφυγε για να πάει στο χορευτικό.
4. Έφαγε τόσο πολύ ώστε το βράδυ είχε πονόκοιλο.
5. Δεν αργεί στα ραντεβού του για να μη δίνει δικαιώματα.
6. Ο σκύλος έχει ανάγκη να τον φροντίζουμε.
7. Αγόρασε αυτοκίνητο για να μετακινείται πιο εύκολα.
8. Δεν του είπε τίποτα για να μη δημιουργήσει παρεξήγηση.
9. Έπεσε τόσο χιόνι ώστε σκέπασε όλη την αυλή.
10.Μιλά σιγά, να μην ακούγεται μέσα στη βιβλιοθήκη.
ΝΑ ΔΙΑΧΩΡΊΣΕΤΕ ΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΚΡΙΣΕΩΣ,
ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΙΚΕΣ, ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ, ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ:
1. Αποφασίστηκε από το δικαστήριο ότι ο κατηγορούμενος είναι
αθώος.
2. Έλα για ένα χυμό αργότερα.
3. Δεν πήγες στο σχολείο σήμερα;
4. Κρίμα που δεν ήρθες στο θέατρο!
5. Θα ήθελα ένα παγωτό παρακαλώ.
6. Τα σχολεία κλείνουν στις 22 Δεκεμβρίου.
7. Προσοχή στη τρύπα!
8. Πώς ονομάζεστε:
ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΑΝ ΟΙ ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΣΜΕΝΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΑΡΘΡΑ
Ή ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ:
1. Τον είδαν να βγαίνει από το μαγαζί.
2. Τη γάτα του τη φωνάζει Λίλα.
3. Υπάρχει νόμος που προστατεύει τις μέλισσες.
4. Φώναξε την αδερφή της για να μας γνωρίσει.
5. Δεν του αρέσουν τα ψέματα.
6. Τους σκύλους πολλοί άνθρωποι τους έχουν για φύλακες.
ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΙΔΟΥ ΠΑΓΩΝΑ

28. ΓΛΩΣΣΑ / Ε΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ/ ΕΝΟΤΗΤΑ 6
Σελίδα 1 από 2 Βιβή Παπακώστα
1. Συνδέστε τις παρακάτω προτάσεις φτιάχνοντας τελικές ή συμπερασματικές
προτάσεις. Κάντε τις κατάλληλες αλλαγές!
α. Αγόρασε ένα σπίτι. Δεν ήθελε να πληρώνει ενοίκιο.
_______________________________________________________________________
β Έβρεξε τόσο πολύ! Πλημμύρισαν οι δρόμοι.
_______________________________________________________________________
γ. Πρέπει να προσέχουμε τη διατροφή μας. Έτσι, θα είμαστε υγιείς.
_______________________________________________________________________
δ. Ζήτησε τη βοήθεια της μητέρας του. Δεν μπορούσε να λύσει τις ασκήσεις του.
_______________________________________________________________________
2. Μετάτρεψε τις παρακάτω προτάσεις από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο:
α. Ο υπουργός είπε: «Οι μεταρρυθμίσεις θα ωφελήσουν όλους τους πολίτες»
Ο υπουργός _____________________________________________________________
β. « Πες μου όλες τις λεπτομέρειες!», μου είπε η Ελένη
Η Ελένη ________________________________________________________________
γ. « Ποιός σου έκανε αυτό το δώρο;» με ρώτησε ο φίλος μου
Ο φίλος μου ήθελε ________________________________________________________
δ. «Μπορείτε να μας βοηθήσετε να κατεβάσουμε το γατάκι μας από το δέντρο;» ρώτησαν τα
δυο κορίτσια τον περαστικό.
Τα δυο κορίτσια __________________________________________________________
_______________________________________________________________________
ε. «Μην κάνεις άλλες κακές σκέψεις, σε παρακαλώ!» είπε η μητέρα. «Όλα θα πάνε καλά!»
Η μητέρα με _____________________________________________________________
________________________________________________________________________
στ. "Να είσαι πάντα ευγενικός και ήρεμος", μου είπε η γιαγιά.
Η γιαγιά με ___________________________________________________________
1ο
Δημοτικό Σχολείο Βάρης Τάξη: Ε΄2
Ονοματεπώνυμο: ___________________________________ 17/12/2012
Φύλλο Εργασίας Γλώσσας
Ενότητα 6
Δευτερεύουσες τελικές και
αποτελεσματικές προτάσεις – Πλάγιος
λόγος – Αδύνατοι τύποι προσωπικών
αντωνυμιών – Ομώνυμες λέξεις

29. ΓΛΩΣΣΑ / Ε΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ/ ΕΝΟΤΗΤΑ 6
Σελίδα 2 από 2 Βιβή Παπακώστα
3. Διάβασε το κείμενο και βάλε σε κύκλο τις αντωνυμίες και τους αδύνατους τύπους των
προσωπικών αντωνυμιών. μετά, γράψτα στην κατάλληλη στήλη.
Κοίταξα το χαρτί με τον χάρτη που έφερε ο θείος μου και έσκυψα να τον μελετήσω. Η
φράση που ήταν γραμμμένη από κάτω σ' αυτή την ακαταλαβίστικη γλώσσα, με
βασάνιζε. Την μελέτησα προσεχτικά για την υπόλοιπη μέρα μέχρι που ένιωσα το
κεφάλι μου να πονάει! Του είχα υποσχεθεί να βρω τη λύση αλλά αυτή τη στιγμή
τίποτα δεν έβγαζε νόημα. Άρπαξα το χαρτί και άρχισα να το κουνάω σαν βεντάλια.
Α Ρ Θ Ρ Α Α Ν Τ Ω Ν Υ Μ Ι Ε Σ
4. Συμπλήρωσε τα κενά επιλέγοντας κάθε φορά την κατάλληλη λέξη από τα ζεύγη των
ομώνυμων λέξεων.
(υ)ψηλός – ψιλός λύρα –λίρα διάλυμα - διάλειμμα
_________ κοπέλα χρυσή __________ αραιό __________
__________άμμος κρητική __________ __________ ζάχαρης
_________ βροχή __________ της Αγγλίας ευχάριστο __________
__________δέντρο __________ του Απόλλωνα δεκάλεπτο __________
__________ μισθός
__________ τεχνολογία κλήση –κλίση ο τοίχος – το τείχος
ποιος -πιο αστική __________ λευκός __________
______ είσαι; δωρεάν __________ σινικό __________
__________ καλά __________ επιθέτων ο πράσινος ________
__________ όμορφη __________ στη μουσική το _____ του Βερολίνου
Πες μου _________ μάθημα σ' αρέσει ________ πολύ!

30. Επαναληπτικό Γλώσσας Ε΄ΤΑΞΗ 6η
ενότητα
ΟΝΟΜΑ:___________________________________
1.Να μεταφέρεις τις προτάσεις στον πλάγιο λόγο.
«Πώς πέρασες το καλοκαίρι;» με ρώτησε η Κατερίνα.
______________________________________________________________________
«Πώς θα γράψω άραγε στο διαγώνισμα;» αναρωτήθηκε ο Γιώργος.
____________________________________________________________
«Να βοηθάς πάντα τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη», συμβούλεψε η γιαγιά το εγγόνι της.
______________________________________________________________________
2.Να μεταφέρεις τις προτάσεις στον ευθύ λόγο.
Η μητέρα ρώτησε τον Οδυσσέα, γιατί άργησε να επιστρέψει από το σχολείο.
«____________________________________________________________________».
Η μητέρα ρώτησε αν ο διευθυντής του Σχολείου κάλεσε την αστυνομία και τους γονείς.
«____________________________________________________________________».
Η δασκάλα τον ρώτησε γιατί δε διάβασε το μάθημα της Ιστορίας.
«____________________________________________________________________».
3.Να υπογραμμίσεις τις προσωπικές αντωνυμίες και τα άρθρα.
Η φωνή της μητέρας έτρεμε από το φόβο.
Μίλησέ τον πιο δυνατά, γιατί δεν ακούει.
Είπα εσένα τις λύσεις και εσύ τις διέδωσες.
Αγαπούσε τις τέχνες και οι φίλοι του τον θεωρούσαν φιλότεχνο.
Της άρεσε να την κολακεύουν.
Επειδή γνωρίζω εσάς, θέλω να τους ζητήσετε μια χάρη.
4. Να αναγνωρίσεις τις τελικές και τις βουλητικές προτάσεις.
Μπήκε στο δωμάτιο να πάρει την τσάντα της. (_______________)
Ήθελα να έρθω στη γιορτή για να σε δω πώς τραγουδάς. (________________)
Θέλω να σηκωθείς και να φύγεις αμέσως. (________________)
Ρίχνει τόσο χιόνι, που δεν μπορώ να γυρίσω. (________________)
5. Να υπογραμμίσεις μόνο τις αποτελεσματικές προτάσεις.
Θέλω να πιω νερό, ώστε να ξεδιψάσω.
Πηγαίνω στο πανεπιστήμιο να μορφωθώ.
Αγαπούσε τόσο το χορό, που αποφάσισε να γίνει χορευτής.
Τον ελεύθερο χρόνο μου παίζω πιάνο, ώστε να ηρεμώ.
Ιωαννίδης Νικόλαος

31. ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ
Νο: 4
Καλογερά Ευτυχία
Ονοματεπώνυμο: Ημερομηνία:
 «Προσπάθησε να λύσεις τις ασκήσεις πριν πας στο φροντιστήριο», είπε η
μητέρα.
«Σε πέντε λεπτά θα έχω τελειώσει», απάντησε η Χαρούλα.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
 Ο γιατρός είπε στον ασθενή ότι έχει φαρυγγίτιδα και εκείνος τον ρώτησε ποια
αντιβίωση πρέπει να πάρει.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
 Ο διευθυντής ρώτησε τον μαθητή γιατί τον χτύπησε και εκείνος απάντησε ότι
ο Γιώργος τον βάρεσε πρώτος.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
«Ήτανε πολλή ώρα που είχαμε ξαπλώσει στα κρεβάτια μας, μα δεν έλεγε να
μας πάρει ο ύπνος…
- Κι εγώ που της μίλησα άσχημα χτες της Σταματίνας, κοντεύει να κλάψει η
Μυρτώ.
Μετατρέπω τον Ευθύ λόγο σε
Πλάγιο και το αντίστροφο:
Κυκλώνω τις προσωπικές
αντωνυμίες και υπογραμμίζω τα
οριστικά άρθρα:

32. ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ
Νο: 4
Καλογερά Ευτυχία
- Κι εγώ που είπα «Ουφ, άσε με!» σαν φώναζε να πάρω το ζακετάκι μου…
Μα πού να ξέραμε, αφού μας νομίζανε τόσο μικρές και κανείς δε μας είπε
τίποτα…
- Θέλεις να σου χαρίσω το σπίτι που θα μου αφήσει η θεία Δέσποινα σαν
πεθάνει; λέει η Μυρτώ.
- Εγώ θα σου δώσω τον χαρτοφύλακα του μπαμπά, που θα μου αφήσει….
(Άλκη Ζέη, «Το καπλάνι της βιτρίνας»)
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΕΝΕΡΓ.Φ. ΠΑΘ.ΦΩΝ.
ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΕΝΕΣΤ. ΑΟΡΙΣΤΟΥ
τυραννώ συγχωρούμαι
……….. πάνω και πάρε και το ……….. . (σύκο - σήκω)(….)
……….. παιδί γνωρίζει ……….. καλά Αγγλικά; (ποιο - πιο)(….)
Όλα τα μέρη που είδαμε ήταν ……….. και εγώ πραγματικά ……….. .
(μαγευτικά - μαγεύτηκα)(….)
Από την ……….. μου σου λέω πως αυτό που ……….. είναι σίγουρα πολύ
καλό. (πήρα - πείρα)(….)
Σε αυτό τον ……….. θα κάνουμε τον ……….. . (χορός - χώρος)(….)
Δε θέλω ……….. να φάω ……….. ψάρι. (όμως - ωμός)(….)
Καλή Επιτυχία!!!
Συμπληρώνω τον πίνακα:
Βάζω τη σωστή λέξη στο κατάλληλο
κενό, σύμφωνα με το νόημα και γράφω
(Ο) για ομώνυμα και (Π) για παρώνυμα:

33. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ____________________________________________________ ΤΑΞΗ Ε
Παλάνης Αθανάσιος
1. Υπογράμμισε τις τελικές προτάσεις
 Η Ελένη θέλει να αγοράσει ένα ποδήλατο να κάνει βόλτες στην παραλία.
 Πήρε τηλέφωνο τη γιαγιά της να της πει ότι θα καθυστερήσει.
 Θέλει να γεμίσει τον κήπο τριανταφυλλιές.
 Αγωνιστήκαμε να φτάσουμε ως την κορυφή.
2. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με μια αποτελεσματική (ή συμπερασματική)
πρόταση.
 Είναι τόσο απρόσεκτος οδηγός, ……………………………………………………………..
 Το κοινό ενθουσιάστηκε τόσο πολύ, ………………………………………………………..
 Είχε τόση κίνηση στους δρόμους, ……………………………………………………………
 Είχε κουραστεί τόσο πολύ, …………………………………………………………………….
 Το φαγητό ήταν τόσο νόστιμο, ……………………………………………………………….
3. Σχημάτισε με τις παρακάτω λέξεις άλλες σύνθετες που θα έχουν ως πρώτο ή
δεύτερο συνθετικό το φιλ(ος):
(άθλος, ειρήνη, θέατρο, ελληνισμός, βιβλίο, ίππος, πατρίδα, Άγγλος, νικώ, ειρήνη,
φτωχός, ζώο, τιμή, πόλεμος, τέχνη, ξένος, χρήμα, ησυχία)
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
4. Συμπλήρωσε τα κενά με το κατάλληλο ομώνυμο της παρένθεσης.
 Το ……………………… της χώρας μας είναι εύκρατο μεσογειακό. (κλίμα / κλήμα)
 Υπήρχε τόση ποικιλία, που δεν ήξερα ………………… να διαλέξω. (πιο / ποιο)
 Ρώτησε το …………………….. σου αν θέλει να παίξει μαζί μας. (φύλλο / φίλο)
 Πέρασα την …………………… κλωστή από τη βελόνα. (ψηλή / ψιλή)

34. ΕΝΟΤΗΤΑ 6 – ΠΑΡΩΝΥΜΑ
Βάλε τη σωστή λέξη στο κενό σύμφωνα με το νόημα:
Οι ……………….. δεν πάνε στον Παράδεισο (αμαρτωλός, αρματολός).
Στον πόλεμο τα βουνά είχαν γεμίσει με ……………. . (αμαρτωλός,
αρματολός).
Τα ………………. των ψαριών χρησιμεύουν σαν πνευμόνια.(βράγχια,
βράχια).
Το καράβι τσακίστηκε στα …………...(βράγχια, βράχια).
Την περίοδο των διωγμών οι χριστιανοί προσεύχονταν σε ……………
.(εκατόμβη, κατακόμβη)
Οι αρχαίοι Έλληνες πριν από τις εκστρατείες τους θυσίαζαν μια …………. με
ζώα .(εκατόμβη, κατακόμβη)
Η ……………… του ήλιου είναι σπάνιο φαινόμενο.(έκλειψη, έκθλιψη).
Το γραμματικό φαινόμενο της αφαίρεσης ενός φωνήεντος λέγεται
…………….(έκλειψη, έκθλιψη).
Τρόμαξε και μόνο στη …………..του γκρεμού.(θέα, θεά)
Η Αθηνά ήταν μία ………….. του Ολύμπου.(θέα, θεά)
Το σπίτι μας έχει μόνο μία…………….. .(κάμαρα, καμάρα)
Στην Εγνατία υπάρχει μια αρχαία ……………...(κάμαρα, καμάρα)
Μένω στον δεύτερο ……………… της οικοδομής.(οροφή, όροφος)
Είναι τόσο ψηλός που νομίζεις θα αγγίξει την ………….(οροφή, όροφος)
Κάθε μέρα …………. την τσάντα μου και ……….. το δρόμο του
σχολείου.(παίρνω, περνώ)
Η ……………. κουζίνα έχει πολύ νόστιμες συνταγές.(πολίτικος, πολιτικός)
Αυτός που ασχολείται με την πολιτική λέγεται …………...(πολίτικος,
πολιτικός)
Οι ποδοσφαιριστές είναι συχνά …………… των μικρών παιδιών.(πρότυπο,
πρωτότυπο)
Στο Γυμνάσιο θα διαβάζουμε κείμενα από το …………….(πρότυπο,
πρωτότυπο)
Η εφημερίδα στο εξώφυλλό της έχει πολλές …………… .(στήλη, στύλος)
Οι ……………. στις καθολικές εκκλησίες είναι μεγαλοπρεπείς. .(στήλη,
στύλος)
Τον πήρε ο ύπνος πάνω σε μια …………….. άχυρα.(στίβος, στοίβα)
Είναι πρωταθλητής ……………..(στίβος, στοίβα)
Πολλοί λένε ότι η …………… στην Αίγυπτο είναι έργο θεού.(σφήκα, σφίγγα)
Το τσίμπημα της ……………. είναι επώδυνο. .(σφήκα, σφίγγα)
Σπούδασε ………………. υπολογιστών.(τεχνητός, τεχνικός)
Μετά τη μεταμόσχευση ζει με …………. καρδιά. .(τεχνητός, τεχνικός)
Το σχολείο διοργάνωσε ένα …………… στο ……………. του γυμναστηρίου.
Η πορτοκαλάδα ……………… πολύ τον οργανισμό.
Του ……………. ευγνωμοσύνη γιατί τον βοήθησε.
ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΙΔΟΥ ΠΑΓΩΝΑ

35. Υπεύθυνη δασκάλα: Χριστιάνα Βρυωνίδου 1
Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΡΜΗΔΕΙΑΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ε΄
ΕΝΟΤΗΤΑ 6: Οι φίλοι μας, οι φίλες μας
Ημερήσιος προγραμματισμός Ημερ: 27/11/2006
Κείμενο: « Φίλοι από άλλες χώρες» (σ. 72 – 73)
ΣΤΟΧΟΙ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1) Γράφεται στον πίνακα η ερώτηση « Ποια δύο σχολεία
βρίσκονται σε επικοινωνία, πού βρίσκονται και σε ποια εποχή
αναφέρεται το κείμενο;» και τα παιδιά καλούνται να διαβάσουν το
κείμενο και να υπογραμμίσουν εκείνα τα σημεία που θα τους
επιτρέψουν να απαντήσουν στην ερώτηση.
2) Ακολουθούν οι ερωτήσεις:
α) Ποια δώρα αντάλλαξαν μεταξύ τους τα δύο σχολεία;
Οι μαθητές να:
 κατανοήσουν το κείμενο με τη υποβολή ερωτήσεων
 ερμηνεύσουν τις άγνωστες λέξεις με τη βοήθεια του λεξικού
 εντοπίσουν φράσεις της καθαρεύουσας και να τις αποδώσουν στα
νέα ελληνικά
 κατανοήσουν τη δομή επίσημων και ανεπίσημων επιστολών
 δημιουργήσουν την οικογένεια λέξεων της λέξης: «φιλώ»
(παράγωγες και σύνθετες)

36. Υπεύθυνη δασκάλα: Χριστιάνα Βρυωνίδου 2
β) Πιστεύετε ότι είναι καλό να επικοινωνούμε με άτομα που ζουν
στο εξωτερικό και ειδικά εσείς με άτομα της ηλικίας σας; Τι
κερδίζουμε από μια τέτοια επικοινωνία;
γ) Εντοπίστε τις φράσεις που είναι γραμμένες στην «επίσημη» ,
καθαρεύουσα γλώσσα και στην ομάδα σας προσπαθήστε να τις
αποδώσετε στα νέα ελληνικά (άσκηση 1 σ. 73).
3) Άσκηση 2 (σ. 73) : Εντοπίζονται τα στοιχεία εκείνα που
καθορίζουν τη δομή μιας επίσημης επιστολής και γίνεται συζήτηση
ως προς το περιεχόμενο που θα πρέπει να έχει η συγκεκριμένη
επιστολή (σκοπός, γλώσσα επίσημη κλπ). Ομαδικά συμπληρώνουν
την επιστολή στο βιβλίο τους.
4) Δημιουργική εργασία: Το περιεχόμενο της επιστολής της
προηγούμενης άσκησης θα πρέπει οι μαθητές να το τοποθετήσουν σε
διαφορετικό πλαίσιο. Να βάλουν τις δυο μαθήτριες να επικοινωνούν
σήμερα με μηνύματα στο κινητό τηλέφωνο και με τη χρήση του
ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Πως θα ήταν δομημένα αυτά τα
μηνύματα; (άσκηση σε ζευγάρια: Το ένα ζευγάρι της ομάδας
ασχολείται με μήνυμα της κινητής τηλεφωνίας και το άλλο με τη
χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου).
5) Άσκηση 4 (σ. 74): Δημιουργία της οικογένειας της λέξης «φιλώ»
(σύνθετες και παράγωγες)

37. Υπεύθυνη δασκάλα: Χριστιάνα Βρυωνίδου 3
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Μήνυμα στο κινητό τηλέφωνο
Μήνυμα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
ΣΕ ΠΕΡΙΜΕΝΩ ΤΑ
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗΝ
ΑΘΗΝΑ :) ΚΑΝΟΝΙΣΕ ΤΑ ΟΛΑ
ΚΑΙ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΜΕ
ΥΠΕΡΟΧΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕ ΜΟΥ
ΜΟΛΙΣ ΞΕΡΕΙΣ ΧΧΧ

38. Υπεύθυνη δασκάλα: Χριστιάνα Βρυωνίδου 4
Φύλλα εργασίας μαθητών
Μήνυμα στο κινητό τηλέφωνο
Τι θα έγραφε η Ρομπέρτα στην Αλεξάνδρα αν χρησιμοποιούσαν τα
κινητά για να επικοινωνήσουν;
Μήνυμα στο κινητό τηλέφωνο
Τι θα έγραφε η Ρομπέρτα στην Αλεξάνδρα αν χρησιμοποιούσαν τα
κινητά για να επικοινωνήσουν;
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................

39. Υπεύθυνη δασκάλα: Χριστιάνα Βρυωνίδου 5
Μήνυμα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
Τι θα έγραφε η Ρομπέρτα στην Αλεξάνδρα αν χρησιμοποιούσαν το
ηλεκτρονικό ταχυδρομείο για να επικοινωνήσουν;

40. Ενότητα 6η EΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ
11 Δεκ
2009.
Τι δώρο
θέλεις
Πλούτο ;
Θέλω να μου
φέρεις ένα
κόκαλο .
Όνομα : _____________________________________________________
1.Η λέξη φίλος προέρχεται από το αρχαίο ρήμα «φιλώ»
δηλαδή «αγαπώ». Η λέξη έχει μεγάλη οικογένεια .
Γράψε 6 σύνθετες λέξεις που να ανήκουν στην οικογένεια.
………………………….,………………………………,……………………………..
…………………………..,………………………………….,…………………………,
2. Να μετατρέψετε τον ευθύ σε πλάγιο λόγο
3. Οι προσωπικές Αντωνυμίες
Ενικός Αριθμός
Ά πρόσωπο ΄Β πρόσωπο ΄Γ πρόσωπο
Ονομ. Εγώ Εσύ Αυτός Αυτή Αυτό
Γεν.
Αιτ.
Κλ.
Πληθυντικός αριθμός
Ά πρόσωπο ΄Β πρόσωπο ΄Γ πρόσωπο
Ονομ. Εμείς Εσείς Αυτοί Αυτές Αυτά
Γεν.
Αιτ.
Κλ. ---------- Εσείς -------------- ------------- --------

41. Ενότητα 6η EΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ
11 Δεκ
2009.
4. Πως ξεχωρίζουμε τις προσωπικές αντωνυμίες από τα άρθρα ;
………………………………………………………………………………………………………………………
5. Να ξεχωρίσεις τα άρθρα από τις προσωπικές αντωνυμίες στις παρακάτω
προτάσεις.
 Τον τελευταίο καιρό τον έχουν χάσει. ( ………………………. - …………………………….)
 Δίνοντας την κανάτα στον παππού την έσπασα . ( ……………………………… -
……………………………………………..)
 Τις έδιωξαν με την πρώτη. (……………………………. - …………………………………….)
 Έσπασαν τα γυαλιά της γιαγιάς αλλά τα έφτιαξα εγώ . ( …………………………… -
……………………………………………)
 Εγώ τη βρήκα την χαμένη ταυτότητα. ( ……………………………….. -
…………………………………………)
 Την γυναίκα μου την αγάπησα πάρα πολύ. (………………………………..-
…………………………………………)
6. Να συμπληρώσεις τα κενά στις παρακάτω φράσεις επιλέγοντας
κάθε φορά την κατάλληλη λέξη από το ζευγάρι των παρώνυμων της
παρένθεσης. (ώμος – ωμός ) , (βράχια – βράγχια ) , (σχολείο – σχόλιο )
, ( νότος – νώτα ) , ( χώρος – χορός ) , (πίνω – πεινώ ).
 Χτύπησε στον __________ και του έβαλαν ___________ κρέας,
για να μη μελανιάσει. Αν είναι δυνατόν !
 Είναι δυνατόν να καθαρίζεις τα εντόσθια και τα ___________
των ψαριών στα ____________ ;
 Δε βρήκαμε ακόμα τον κατάλληλο ______________ για το
_________ του συλλόγου μας.
 Όταν ____________ πολύ , ____________ νερό για να ξεχνιέμαι.
 Ο στρατός προφύλαξε τα ______________ του και μετά ξεκίνησε
την επίθεση από το _______________.
 Το _____________ σου για το κτιριακό συγκρότημα που
στεγάζεται το ______________ της Μαρίας ήταν άσχετο.
ΒΑΘΜΟΣ