http://e-taksh.blogspot.gr/2014/12/3.html Ιστορία Ε΄ - Επανάληψη 3ης Ενότητας: ΄΄Το βυζαντινό κράτος, μια δύναμη που μεγαλώνει, κεφ. 13 - 16΄΄

1. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
Ιστορία Ε΄ Τάξης – Επανάληψη 3ης
Ενότητας:
΄΄ Το βυζαντινό κράτος,
μια δύναμη που μεγαλώνει ΄΄
 Σχεδιαγράμματα
 Ερωτήσεις – Απαντήσεις
 Επαναληπτικά
http://e-taksh.blogspot.gr/

2. Ιστορία Ε΄ Δημοτικού – «Στα βυζαντινά χρόνια»
Ενότητα Ε΄: Η μεγάλη ακμή του βυζαντινού κράτους – Ανακεφαλαίωση
Σαμούχος Πέτρος©
Ο Ιουστινιανός στη διάρκεια της βασιλείας του:
 Διάλεξε ικανούς συνεργάτες.
 Πήρε αποφασιστικά μέτρα για την ανασυγκρότηση του κράτους.
 Αντιμετώπισε τη «στάση του νίκα», που άφησε πολλά τραύματα
στην αυτοκρατορία.
 Έκτισε στην Κωνσταντινούπολη την Αγία Σοφία, τον πιο μεγάλο
και όμορφο ναό με πρωτότυπο για την εποχή αρχιτεκτονικό ρυθμό.
 Με νικηφόρους πολέμους επανάκτησε τα κατεκτημένα εδάφη στη
Δύση.
 Επέκτεινε την αυτοκρατορία στα παλιά της σύνορα και έκανε τη
Μεσόγειο «βυζαντινή λίμνη».
Ανακεφαλαίωση μαθημάτων 13-16
Ιουστινιανός – Αγία Σοφία
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος
http://samouchos.weebly.com/

3. eva -edu
13. Ο Ιουστινιανός μεταρρυθμίζει
τη διοίκηση και τη νομοθεσία
Ο Ιουστινιανός έγινε αυτοκράτορας το . Το βυζαντινό κράτος είχε προβλήματα
Ο Ιουστινιανός διάλεξε καλούς βοηθούς και πήρε για να μην υπάρχουν προβλήματα
 Έβαλε όλους τους νόμους μαζί
 Έβαλε φόρους. Δηλαδή κάθε πολίτης πλήρωνε χρήματα στο κράτος
 Είπε στους μεγαλοκτηματίες που είχαν πολλά χωράφια να μην παίρνουν από τους
μικροκτηματίες κτήματα.
Τα μέτρα άρεσαν στο λαό αλλά δεν άρεσαν στους δήμους και στους πλουσίους.
Το κράτος μάζεψε χρήματα και ο Ιουστινιανός έκανε πολλά
 Έφτιαξε δυνατό στρατό
 Έφτιαξε δρόμους
 Έκοψε χρυσά νομίσματα
Το Βυζάντιο έγινε πλούσιο και δυνατό κράτος.
Ερώτηση για το σχολείο Πές μου ένα έργο που έκανε ο Ιουστινιανός.
ΕΤΣΙ
Θ Ε Ω Ρ Ι Α
Σχεδιαγράμματα μαθημάτων : eva-edu

4. eva -edu
14. Οι Δήμοι αναστατώνουν την πρωτεύουσα με τη «στάση του νίκα»
Το στους αγώνες του ιππόδρομου άρχισαν να μαλώνουν πολύ και να φωνάζουν τον
αυτοκράτορα να φύγει 2 Δήμοι οι Πράσινοι και οι Βενετοί.
Και ήθελαν να κάνουν αυτοκράτορα τον Υπάτιο
Ο Ιουστινιανός ήθελε να φύγει από την πόλη και να μην είναι αυτοκράτορας
αλλά η Θεοδώρα του είπε να μην φύγει.
Οι στρατηγοί Βελισάριος και Ναρσής σκότωσαν πολλούς ανθρώπους και έτσι
κατάφεραν να σταματήσουν τον κόσμο που μάλωνε και φώναζε
Κανένας δεν κέρδισε στη στάση του νίκα
Ερώτηση για το σχολείο Τι φώναζαν οι στασιαστές;
ΕΤΣΙ

5. eva -edu
15. Η Αγία Σοφία, ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής
Ο Ιουστινιανός είπε στον Ανθέμιο και στον Ισίδωρο να φτιάξουν μια μεγάλη και
ωραία εκκλησία δηλαδή το ναό της
Ο ρυθμός δηλαδή το σχέδιο με το οποίο έφτιαξαν την Αγία Σοφία λέγονταν
βασιλική με τρούλο.
Πάρα πολλοί εργάτες δούλευαν 5 χρόνια για να φτιάξουν το ναό της Αγίας
Σοφίας. Ο ναός εγκαινιάστηκε δηλαδή άνοιξε για να πάει ο κόσμος το
Ο Ιουστινιανός όταν πήγε και είδε το ναό είπε «νενίκησά σε Σολομώντα!»
Ερώτηση για το σχολείο Ποιά εκκλησία έφτιαξαν ο Ανθέμιος και ο Ισίδωρος;

6. eva -edu
16. Το βυζαντινό κράτος μεγαλώνει και φτάνει στα παλιά σύνορα
της αυτοκρατορίας
Ο Ιουστινιανός για να μην κινδυνεύει το κράτος
1) Έκανε συνθήκες ειρήνης με λαούς και τους έδωσε χρήματα
2) Πολέμησε τους Γότθους και τους Βάνδαλους
Ο Βελισάριος και ο Ναρσής είχαν πολλές νίκες και έτσι
 Όλοι αγαπούσαν τον αυτοκράτορα
 Τα σύνορα του κράτους μεγάλωσαν και η Μεσόγειος έγινε
 Άνοιξαν οι δρόμοι για το εμπόριο και τα ταξίδια με τη Δύση
 Έγιναν έργα και στη Δύση
Οι πόλεμοι κούρασαν τους στρατιώτες
Το κράτος και άνθρωποι δεν είχαν χρήματα
Ερώτηση για το σχολείο
Πώς ονόμασαν τη Μεσόγειο; Θάλασσα ή βυζαντινή λίμνη

7. eva -edu
1. Διάλεξε καλούς βοηθούς
2. Σταμάτησε τους Δήμους που μάλωναν και φώναζαν στην Πόλη νίκα-νίκα.
3. Έχτισε την εκκλησία της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη
4. Πολέμησε τους εχθρούς και κατέφερε να πάρει τις παλιές περιοχές
5. Έκανε τη Μεσόγειο Βυζαντινή λίμνη.

8. ¨Παιδίον Τόπος¨
Συνεργάτες Ιουστινιανού
Τριβωνιανός
Ιωάννης
Ανθέµιος
Βελισάριος
Εσωτερικά
(διοίκηση)
paidio.blogspot.com
Συνεργάτες Ιουστινιανού
Θεοδώρα (σύζυγος)
Τριβωνιανός (νοµοµαθής)
Ιωάννης ο Καππαδόκης (οικονοµικά)
Ανθέµιος και Ισίδωρος (αρχιτέκτονες)
Βελισάριος και Ναρσής (στραγηγοί)
Προβλήµατα
Βυζαντινού
κράτους
Εξωτερικά
(εχθροί
Αυτοκράτορας
το
527 µ.Χ.
(οικονοµικά)
(αρχιτέκτονες)
(στραγηγοί)
Εξωτερικά
εχθροί)
Σχεδιαγράμματα μαθημάτων

9. ¨Παιδίον Τόπος¨ paidio.blogspot.com
Μεταρρυθµίσεις
Ιουστινιανού
Κωδικοποίησε
παλιούς
ρωµαϊκούς νόµους
(Ιουστινιάνειος
Κώδικας).
Συµπλήρωσε
νέους στην
ελληνική γλώσσα
(Νεαρές)
Κατήργησε τα
προνόµια των
∆ήµων.
Μεγαλοκτηµα
τίες δεν έπαιρναν
πλέον τα κτήµατα
των
Φορολόγηση
των πολιτών
ανάλογα µε το
εισόδηµά τους.
Οργάνωσε τη
λειτουργία αγοράς,
λιµανιών, εµπορικών
δρόµων.
∆ασµοί στα
εισαγόµενα προϊόντα.
Λογοθέτες
υπεύθυνοι για την
τήρηση των νόµων
Έργα Ιουστινιανού
Οργάνωση στρατού. Ασφάλεια συνόρων.
Συντήρηση/βελτίωση οδικού δικτύου.
Βυζαντινά νοµίσµατα.
Μετάξι από Κίνα.
Ικανοποίησαν το λαό.
∆υσαρέστησαν ∆ήµους και προνοµιούχους.
Απέδωσαν πολλά χρήµατα στο κράτος.

10. Οι µεταρρυθµίσεις µου ενόχλησαν:
- τους προνοµιούχους (ευγενείς)
- τους ∆ήµους
Μεταρρυθµίσεις
φόροι και μείωση των προνομίων των ευγενών
έλεγχος των εσόδων των Δήμων
Οι ∆ήµοι µού εξέφρασαν τα
παράπονά τους. Εγώ όµως δεν
άλλαξα τις αποφάσεις µου.
Έτσι το
Γενάρη του 532 µ.Χ….
…Πράσινοι και Βένετοι
ενωθήκαµε και στασιάσαµε
κατά του Ιουστινιανού ζητώντας
του να παραιτηθεί.
Σύνθηµά µας το «νίκα-νίκα».
Ανακηρύξαµε αυτοκράτορα τον
Υπάτιο.

11. Αποφάσισα να παραιτηθώ και να
εγκαταλείψω την Πόλη.
Όµως…
Είµαι η αυτοκράτειρα Θεοδώρα.
Έπεισα τον Ιουστινιανό να µην
παραιτηθεί αλλά να παραµείνει και
να πολεµήσει τους στασιαστές.
Έτσι, ανέθεσα στους στρατηγούς µου
Βελισάριο και Ναρσή
να καταπνίξουν την εξέγερση…
…αυτό και κάναµε. Περικυκλώσαµε
τους εξεγερµένους στον ιππόδροµο και
τους… εξολοθρεύσαµε χωρίς οίκτο.

12. Αποτελέσµατα
της
«στάσης του νίκα»
Θανάτωση
30.000-35.000
ανθρώπων.
∆ιακοπή των
αγώνων του
ιπποδρόµου για
αρκετά χρόνια.
Κάθε λαϊκή
διαµαρτυρία
σταµάτησε.
Καταστράφηκε
µεγάλο µέρος
της πόλης.
Πληγώθηκε το
γόητρο του
αυτοκράτορα.

13. Αρχιτέκτονες
Ανθέµιος
Ισίδωρος
Ρυθµός
Βασιλική + Περίκεντρος = Βασιλική µε τρούλο
Εγκαίνια
537 µ.Χ.
∆ιάρκεια έργου:
5 χρόνια
Αγία Σοφία
Ιουστινιανός
«νενίκηκά σε Σολοµώντα»
Παιδίον Τόπος

14. Το βυζαντινό κράτος µεγαλώνει και φτάνει στα
παλιά σύνορα της αυτοκρατορίας
Θετικά πολέµων Αρνητικά πολέµων
∆όξα στον Ιουστινιανό.
Η αυτοκρατορία φτάνει
στα παλιά της σύνορα.
Άνοιγµα δρόµων
εµπορίου και
επικοινωνίας µε τη
∆ύση.
Έργα στις δυτικές
επαρχίες.
Αποδυνάµωση στρατού και
φρουρών συνόρων.
Οικονοµική εξάντληση της
αυτοκρατορίας.
Παραβιάσεις συνόρων από τους
Πέρσες / απαιτήσεις για
περισσότερα χρήµατα.
Παραβιάσεις συνόρων και
λεηλασίες από βόρειους γείτονες.
Ιουστινιανός
Αντιµετώπιση εξωτερικών κινδύνων
συνθήκες ειρήνης πόλεµοι (20 έτη)
µε γείτονες
λαούς
στο ∆ούναβη
µε Πέρσες
στην
Ανατολή
- Γότθοι
- Βάνδαλοι
Βελισάριος / Ναρσής
Παιδίον Τόπος

15. 13. Ο Ιουστινιανός μεταρρυθμίζει τη διοίκηση και τη
νομοθεσία
Προβλήματα Βυζαντινού κράτους
Διοίκησης Εχθροί
Ιουστινιανός (527 μ. Χ.)
(Πολλές γνώσεις, εργατικός, τολμηρός)
Συνεργάτες Ιουστινιανού
Θεοδώρα
(σύζυγος)
Συναυτοκράτειρα
Τριβωνιανός
Νομομαθής
Ιωάννης ο
Καππαδόκης
Οικονομικά
Ανθέμιος
Ισίδωρος
Αρχιτέκτονες
Βελισάριος
(Ανατολή)
Ναρσής (Δύση)
Στρατηγοί
Μεταρρυθμίσεις Ιουστινιανού
Κωδικοποίησε
παλιούς ρωμαϊκούς
νόμους.
Συμπλήρωσε
νέους στα ελληνικά.
Κατάργησε
προνόμια Δήμων.
Μεγαλοϊδιοκτήτες
δεν έπαιρναν
κτήματα
μικροϊδιοκτητών.
Φορολογία
ανάλογα με το
εισόδημα.
Λειτουργία αγοράς,
λιμανιών,
εμπορικών δρόμων.
Φόροι στα
εισαγόμενα.
Λογοθέτες.
Υπεύθυνοι για την
τήρηση των νόμων.
Ικανοποίησαν το λαό.
Δυσαρέστησαν Δήμους – προνομιούχους.
Πολλά χρήματα στο κράτος.
Έργα Ιουστινιανού
Οργάνωση
στρατού.
Προστασία
συνόρων.
Συντήρηση -
βελτίωση οδικού
δικτύου.
Κλείνει τη
Φιλοσοφική σχολή
Αθήνας (τελευταίος
χώρος συντήρησης
αρχαίας θρησκείας).
“Βυζαντινά”
νομίσματα.
Μοναδικός τρόπος
συναλλαγής.
Μετάξι από Κίνα.
Κανέλλος-Μάριος Κανελλόπουλος

16. 14. Οι Δήμοι αναστατώνουν την πρωτεύουσα με τη
“στάση του νίκα”
Ιουστινιανός  μεταρρυθμίσεις  έλεγχος στα έσοδα των Δήμων
Ιανουάριος 532 μ.Χ.
Πράσινοι  Βένετοι
Ιωάννη Καππαδόκη
Συνθήματα κατά Τριβωνιανού
Αυτοκράτορα
Λεηλασίες, πυρπολήσεις ► Νίκα, νίκα
Στασιαστές ► τον Υπάτιο αυτοκράτορα
Ιουστινιανός
Σε δύσκολη θέση. Σκέφτεται να φύγει. Συγκρατείται από
Θεοδώρα και συνεργάτες
του.
Διατάζει Βελισάριο και
Ναρσή να καταπνίξουν τη
στάση.
Αποτελέσματα της “στάσης του νίκα”
30.000 άνθρωποι
σκοτώθηκαν.
Οι αγώνες του
ιπποδρόμου
διακόπηκαν.
Κάθε λαϊκή
διαμαρτυρία
σταμάτησε.
Πληγωμένο γόητρο
του αυτοκράτορα.
Καταστροφή
μεγάλου μέρους της
πόλης.
Κανείς δε βγήκε νικητής από τη “στάση του νίκα”.
επανάσταση

17. 15. Η Αγία Σοφία, ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής
Αγία Σοφία
Αρχιτέκτονες Ρυθμός Εγκαίνια
Ανθέμιος
Ισίδωρος
Βασιλική + Περίκεντρος =
Βασιλική με τρούλο
537 μ.Χ.
(διάρκεια έργου: 5 χρόνια)

18. 16. Το βυζαντινό κράτος μεγαλώνει και φτάνει στα παλιά
σύνορα της αυτοκρατορίας
Ο Ιουστινιανός αντιμετωπίζει εξωτερικούς κινδύνους
Συνθήκη ειρήνης
Γείτονες λαούς Πέρσες
(χρήματα)
Πόλεμοι (20 χρόνια)
Γότθοι Βάνδαλοι
(Διακρίνονται: Βελισάριος + Ναρσής)
Πόλεμοι
Θετικά
● Δόξα στον αυτοκράτορα
● Αυτοκρατορία στα παλιά σύνορα
● Εμπορικοί και ναυτικοί δρόμοι με Δύση
● Δυτικές επαρχίες αναπτύσσονται
Αρνητικά
● Στρατός κουράστηκε, αποδυνάμωση
φρουρών συνόρων
● Οικονομική εξάντληση
● Πέρσες παραβιάζουν ειρήνη
● Βόρειοι γείτονες παραβιάζουν σύνορα,
λεηλατούν

Αυτοκράτορας στρέφεται προς Ανατολή αφήνοντας
τις δυτικές επαρχίες

19. Μάθημα : 13ο
Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΖΕΙ ΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Η αυτοκρατορία τον 6ο
αιώνα αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα :
α) Οι Οστρογότθοι , οι Γότθοι και οι Βάνδαλοι κάνουν επιδρομές και λεηλατούν την
αυτοκρατορία στα δυτικά της σύνορα. β) Υπάρχουν σοβαρότατα προβλήματα διοίκησης στο εσωτερικό του
βυζαντινού κράτους. γ) Οι δικαστές δυσκολεύονται να αποδώσουν δικαιοσύνη και οι γαιοκτήμονες έχουν αποκτήσει
μεγάλη δύναμη.
Ο Ιουστινιανός με τη βοήθεια των συνεργατών του έκανε αλλαγές στη νομοθεσία και τη διοίκηση
Τα αποτελέσματα των σκληρών αλλά δίκαιων μεταρρυθμίσεων ήταν :
 Τα πολλά και σπουδαία έργα** που έκαναν οι Ανθέμιος και Ισίδωρος με τα άφθονα χρήματα που εισπράττονταν
 Η Οργάνωση του στρατού με τη στρατολόγηση βυζαντινών και η ανέγερση νέων φρουρίων σε Ανατολή και Δούναβη
 Η κυκλοφορία βυζαντινών νομισμάτων, που κυκλοφόρησαν και κυριάρχησαν σε ολόκληρο τον κόσμο
** Κατασκευή λιμανιών, γεφυριών, νοσοκομείων αλλά και συντήρηση - βελτίωση των δρόμων της αυτοκρατορίας
Ο Ιουστινιανός με την πολιτική που εφάρμοσε έκανε το βυζαντινό κράτος πανίσχυρο
Ο νομομαθής Τριβωνιανός
 Κωδικοποίησε τους παλιούς ρωμαϊκούς
νόμους, τους αντικατέστησε με νέους* και
κατάργησε όσους δε χρησιμοποιούνταν
* Τις νεαρές, νόμοι γραμμένοι στα ελληνικά
Γίνονται αγοραπωλησίες προϊόντων
Μεγάλη επιβατική κίνηση στα καράβια
Ο οικονομολόγος Καππαδόκης
 Όλοι οι πολίτες πλήρωναν φόρο, ανάλογα
με τα εισοδήματά τους
 Φορολογήθηκαν τα εισαγόμενα προϊόντα
 Κατάργησε τα προνόμια των αξιωματούχων
Χαράλαμπος Δ. Δημόπουλος

20. Μάθημα 14ο
 Οι Πράσινοι διαμαρτύρονται για τον έλεγχο των εσόδων τους και τη βαριά φορολογία
 Ο Ιουστινιανός τους ακούει προσεκτικά αλλά αρνείται να ικανοποιήσει τα αιτήματα τους
 Ξεσπούν ταραχές στον ιππόδρομο ανάμεσα στους Πράσινους και στους Βένετους
 Τελικά οι Δήμοι ενώνονται και στρέφονται εναντίον της φρουράς του ιπποδρόμου
 Οι στασιαστές βγαίνουν έξω από τον ιππόδρομο και ξεχύνονται στους δρόμους
 Λεηλατούν την αγορά, πυρπολούν την πόλη (δημόσια κτίρια, προπύλαια παλατιού κά.)
 Μεταφέρουν στον ιππόδρομο τον Υπάτιο και τον ανακηρύσσουν αυτοκράτορα ! ! !
 Καταστρέφουν την Αγία Σοφία φωνάζοντας το σύνθημα των αρματοδρομιών νίκα - νίκα
 Αρχικά σκέφτεται να εγκαταλείψει το θρόνο αλλά τον συγκρατεί η γυναίκα του Θεοδώρα
 Στέλνει δικούς του ανθρώπους, να αναμειχθούν με το λαό και να τον διασπάσουν
 Διατάζει τους στρατηγούς Βελισάριο και Ναρσή να καταπνίξουν χωρίς έλεος τη στάση
 Ακολουθεί φοβερή σφαγή και έτσι η στάση πνίγεται στο αίμα (30.000 νεκροί)
Οι ΔΗΜΟΙ ΑΝΑΣΤΑΤΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΜΕ ΤΗ «ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΑ»
532 μ.Χ. Ο Ιουστινιανός αντιμετωπίζει τη «στάση του νίκα»
Πως ξεκίνησε η εξέγερση :
Κατά την εξέγερση οι δήμοι :
Ο Ιουστινιανός αντιδρά :
Αποτέλεσμα : Η αποτυχία της εξέγερσης, δίνει στον Ιουστινιανό τη δυνατότητα να επιβληθεί εύκολα στους δήμους, οι
οποίοι χάνουν οριστικά τη δύναμή τους, αλλά ταυτόχρονα καταστρέφεται η πόλη και πλήττεται το γόητρο του αυτοκράτορα.
Χαράλαμπος Δ. Δημόπουλος

21. Μάθημα : 15ο
Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ, ΕΝΑ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ
να χτίσει ό,τι καταστράφηκε με πρώτη προτεραιότητα την Αγία Σοφία
Μετά τη στάση του «νίκα» ο Ιουστινιανός θέλει :
να λυτρωθεί έτσι από τις οδυνηρές συνέπειες αυτής της αναταραχής
 Ο ρυθμός της είναι, συνδυασμός του ρυθμού της βασιλικής και του περίκεντρου, βασιλική με τρούλο (βυζαντινός)
 Οι αρχιτέκτονες πριν αρχίσουν το χτίσιμο, επισκέφτηκαν πολλές περιοχές και είδαν διάφορα κτίσματα, για να
πάρουν ιδέες για το δικό τους έργο
 Επιθυμία και εντολή του αυτοκράτορα ήταν να χτιστεί έτσι ώστε να μην υπάρχει στον κόσμο άλλος ναός όμοιός του
 Ο ναός κοσμήθηκε με ψηφιδωτά, τοιχογραφίες και χρωματιστά μάρμαρα από περιοχές από όλη την αυτοκρατορία
 Δέκα χιλιάδες εργάτες και εξαιρετικοί Φοίνικες κυρίως τεχνίτες εργάστηκαν για πέντε ολόκληρα χρόνια και χωρίς
διακοπή, για να ολοκληρώσουν τον επιβλητικό ναό
 Ο Ιουστινιανός τη μέρα των εγκαινίων εντυπωσιασμένος από το αποτέλεσμα είπε : «νενίκηκά σε Σολομώντα!»
537 μ.Χ.
Χτίζεται η Αγία Σοφία
(Στην Κωνσταντινούπολη)
Ανθέμιος – Ισίδωρος : οι δύο Έλληνες αρχιτέκτονες που
ξεχωρίζουν όχι μόνο για τις γνώσεις τους αλλά και για την
πρωτοτυπία των έργων τους αναλαμβάνουν το έργο αυτό
Μερικά από τα σπουδαία ψηφιδωτά του ναού είναι :
 παράσταση του μεγάλου Κων/νου, που προσφέρει
την πόλη στην Παναγία
 παράσταση του Ιουστινιανού, που προσφέρει στην
Παναγία την Αγία Σοφία

Από το ζωγραφικό διάκοσμο του ναού ξεχωρίζουν :
 Ο Παντοκράτορας στον τρούλο
 Η Πλατυτέρα στην κόγχη του ιερού
Τα περισσότερα καλύφθηκαν, όταν ο ναός έγινε τζαμί
Χαράλαμπος Δ. Δημόπουλος

22. Μάθημα : 16ο
ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΡΑΤΟΣ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ ΚΑΙ ΦΤΑΝΕΙ ΣΤΑ ΠΑΛΙΑ ΣΥΝΟΡΑ
Το όραμα του Ιουστινιανού ήταν να φτάσει πάλι η αυτοκρατορία στα παλιά της σύνορα
Έτσι :
+ =
Το όραμα γίνεται πραγματικότητα και η αυτοκρατορία φτάνει πάλι στα παλιά της σύνορα
ΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
+
 Στα ανατολικά σύνορα κλείνει ειρήνη με
τους Πέρσες εξαγοράζοντας τους
 Στα βόρεια σύνορα εξασφαλίζει με τον
ίδιο τρόπο την καλή γειτονία με τους
λαούς που είναι δίπλα στο Δούναβη
 Στα δυτικά σύνορα κάνει εκστρατείες
μακροχρόνιες και νικηφόρες με τους
Γότθους, Οστρογότθους, Βησιγότθους
 Στα νότια σύνορα διαλύει το κράτος
των Βανδάλων
 Αναπτύχθηκε το εμπόριο και η ναυτιλία
 Συναλλαγές με το βυζαντινό νόμισμα
 Σπουδαία έργα στις δυτικές επαρχίες
 Η Μεσόγειος θάλασσα μετατράπηκε σε
«βυζαντινή λίμνη»
 Αποδυναμώθηκε ο στρατός καθώς και
οι φρουρές σε Ανατολή και Δούναβη
 Ξοδεύτηκαν πάρα πολλά χρήματα
 Δυσαρεστήθηκαν πολλοί πολίτες
 Παραβίαση ειρήνης από τους Πέρσες

23. Eimet08
13. Ο Ιουστινιανός μεταρρυθμίζει τη διοίκηση και τη νομοθεσία
1. Ποια προβλήματα αντιμετώπιζε το Βυζαντινό κράτος στις αρχές του
6ου
αιώνα;
Την περίοδο που έγινε αυτοκράτορας του Βυζαντίου ο Ιουστινιανός (527 μ.
Χ.) το βυζαντινό κράτος αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα διοίκησης στο
εσωτερικό και εχθρικών απειλών στα σύνορά του.
2. Ποιες ήταν οι πρώτες ενέργειες του Ιουστινιανού;
Ο Ιουστινιανός που διακρινόταν για τις γνώσεις την εργατικότητα και την
τόλμη του διάλεξε ικανούς συνεργάτες ( Θεοδώρα: αυτοκράτειρα,
Τριβωνιανός: νομομαθής, Καππαδόκης: οικονομολόγος, Ανθέμιος &
Ισίδωρος: αρχιτέκτονες, Βελισάριος & Ναρσής: στρατηγοί) και πήρε μέτρα
για την καλή λειτουργία του κράτους και για την άμυνα των συνόρων της
αυτοκρατορίας.
3. Ποια μέτρα πήρε ο Ιουστινιανός;
● Κωδικοποίησε τους παλιούς ρωμαϊκούς νόμους και τους συμπλήρωσε με
νέους πιο δίκαιους, γραμμένους στα ελληνικά.
● Κατάργησε τα προνόμια των Δήμων και απαγόρευσε στους μεγαλοκτηματίες
να παίρνουν τα κτήματα των μικροϊδιοκτητών για χρέη που τους όφειλαν.
● Φορολόγησε τους πολίτες ανάλογα με τα εισοδήματά τους.
● Οργάνωσε τη λειτουργία της αγοράς, των λιμανιών και των εμπορικών
δρόμων και επέβαλε δασμούς για τα εισαγόμενα προϊόντα.
● Όρισε τους λογοθέτες (υπουργούς) υπεύθυνους για την εφαρμογή των
νόμων.
4. Ποιες ήταν οι συνέπειες αυτών των μεταρρυθμίσεων;
Οι μεταρρυθμίσεις αυτές ικανοποίησαν το λαό, αλλά ενόχλησαν τους Δήμους
και δυσαρέστησαν τους προνομιούχους. Έφεραν πολλά χρήματα στα ταμεία
του κράτους.
5. Ποια έργα έκανε ο Ιουστινιανός με τα χρήματα αυτά;
● Οργάνωσε το στρατό και ασφάλισε τα σύνορα με φρούρια.
● Συντήρησε και βελτίωσε τους δρόμους που ένωναν την πρωτεύουσα με τις
επαρχίες και τις μεγάλες πόλεις της αυτοκρατορίας.
● Έκοψε χρυσά «βυζαντινά» νομίσματα, με τα οποία γίνονταν οι συναλλαγές
σε όλο τον κόσμο.
● Έφερε από την Κίνα το μυστικό της εκτροφής του μεταξοσκώληκα.
6. Τι κατάφερε να πετύχει με όλα αυτά ο Ιουστινιανός;
Κατάφερε να κάνει το Βυζάντιο πλούσιο και δυνατό και τον αυτοκράτορα
έτοιμο να ζωντανέψει το όνειρό του: να φτάσει τη βυζαντινή αυτοκρατορία
στα παλιά σύνορα της ρωμαϊκής.

24. Eimet08
14. Οι Δήμοι αναστατώνουν την πρωτεύουσα με τη «στάση του
νίκα»
1. Ποιες ήταν οι συνέπειες των μεταρρυθμίσεων του Ιουστινιανού όσον
αφορά τους Δήμους;
Οι μεταρρυθμίσεις του έβαλαν τάξη στη λειτουργία των υπηρεσιών του
κράτους και επέβαλαν έλεγχο στα έσοδα των Δήμων. Αυτό ενόχλησε τους
διοργανωτές των ιπποδρομιών, οι οποίοι εξέφρασαν τα παράπονά τους στον
αυτοκράτορα αλλά αυτό δεν άλλαξε τις αποφάσεις του.
2. Τι έγινε το Γενάρη του 532 μ. Χ. ;
Κατά τη διάρκεια των αγώνων ξέσπασαν ταραχές στον ιππόδρομο ανάμεσα
στους οπαδούς των Πράσινων και των Βένετων. Η φρουρά των αγώνων
προσπάθησε να τους διαχωρίσει.
3. Πώς αντέδρασαν οι αντιμαχόμενες ομάδες;
Οι αντιμαχόμενες ομάδες ενώθηκαν και στράφηκαν κατά της φρουράς,
κραυγάζοντας συνθήματα κατά του Καππαδόκη, του Τριβωνιανού , αλλά και
του ίδιου του αυτοκράτορα από τον οποίο ζητούσαν να παραιτηθεί.
4. Ποια ήταν η εξέλιξη των ταραχών;
Οι στασιαστές στους οποίους προστέθηκαν και πολλοί δυσαρεστημένοι
κάτοικοι ξεχύθηκαν στην Πόλη, λεηλάτησαν την αγορά, πυρπόλησαν δημόσια
κτίρια, την Αγία Σοφία και τα προπύλαια του Παλατιού, φωνάζοντας «νίκα –
νίκα».
5. Πώς προσπάθησε να αντιμετωπίσει την κατάσταση ο Ιουστινιανός;
Μάταια προσπάθησε να τους ηρεμήσει μέσω των αρχηγών των Δήμων. Οι
στασιαστές, αντί να πειθαρχήσουν, «επιστράτευσαν» έναν αξιωματούχο του
παλατιού, τον Υπάτιο, τον οποίο ανακήρυξαν αυτοκράτορα.
6. Τι σκέφτηκε να κάνει τότε ο Ιουστινιανός και ποιος τον συγκράτησε;
Ο Ιουστινιανός σκέφτηκε να παραιτηθεί και να εγκαταλείψει το θρόνο και την
Πόλη. Τον συγκράτησαν οι συνεργάτες του και η Θεοδώρα, πείθοντάς τον ότι
αυτό θα ήταν πιο μεγάλο κακό για την Πόλη και την αυτοκρατορία.
7. Τι αναγκάστηκε να κάνει ο Ιουστινιανός για να αντιμετωπίσει τη
στάση;
Διέταξε τους στρατηγούς Βελισάριο και Ναρσή να καταπνίξουν με κάθε
τρόπο τη στάση. Η αυτοκρατορική φρουρά περικύκλωσε τον ιππόδρομο και
αντιμετώπισε χωρίς οίκτο τους στασιαστές που είχαν μείνει εκεί.
8. Ποια ήταν τα αποτελέσματα αυτών των ενεργειών;
Τριάντα χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Οι αγώνες του ιπποδρόμου
διακόπηκαν για αρκετά χρόνια και κάθε φωνή λαϊκής διαμαρτυρίας σώπασε.
Μεγάλο μέρος της Πόλης καταστράφηκε και το γόητρο του αυτοκράτορα
πληγώθηκε βαριά.

25. Eimet08
15. Η Αγία Σοφία, ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής
1. Ποια ήταν η πρώτη φροντίδα του Ιουστινιανού μετά τη «στάση του
νίκα»;
Η πρώτη του φροντίδα ήταν να χτίσει ό, τι καταστράφηκε και να κάνη την
Πόλη ακόμα καλύτερη.
2. Ποιο ήταν το πιο σημαντικό από τα έργα του;
Το πιο σημαντικό από τα έργα του ήταν ο ναός της Αγίας Σοφίας.
3. Σε ποιον ανέθεσε το χτίσιμό της και ποια ήταν η επιθυμία του;
Ανέθεσε το χτίσιμό της σε δύο Έλληνες αρχιτέκτονες, τον Ανθέμιο και τον
Ισίδωρο. Επιθυμία και εντολή του ήταν ο ναός της Σοφίας του Θεού να
χτιστεί έτσι, ώστε να ζήσει αιώνες και όμοιός του να μην υπάρχει πουθενά.
4. Ποια ήταν η πρωτοτυπία των δυο αρχιτεκτόνων και ποιο αποτέλεσμα
είχε;
Οι δυο αρχιτέκτονες συνδύασαν το ρυθμό της ορθογώνιας βασιλικής και του
περίκεντρου ναού με τρούλο. Έτσι γεννήθηκε το σχέδιο της Αγίας Σοφίας και
ο νέος ρυθμός, η βασιλική με τρούλο, που υπάρχει μέχρι τις μέρες μας.
5. Τι ζήτησε από τους κατοίκους της Πόλης και της αυτοκρατορίας ο
Ιουστινιανός;
Ζήτησε από όσους επιθυμούσαν να προσφέρουν υλικά και χρήματα για το
χτίσιμο του ναού, γιατί ήθελε να τον νιώθουν δικό τους.
6. Τι χρειάστηκε για το χτίσιμο του ναού;
Πολύτιμα μάρμαρα και δυσεύρετα υλικά από κάθε γωνιά του κράτους
προσφέρθηκαν και μεταφέρθηκαν στην Πόλη. Δέκα χιλιάδες εργάτες και
διαλεχτοί τεχνίτες εργάστηκαν πέντε χρόνια χωρίς διακοπή, για να
ολοκληρώσουν το έργο.
7. Πότε έγιναν τα εγκαίνια του ναού και ποια ήταν η άποψη του
Ιουστινιανού γι’ αυτόν;
Τα εγκαίνια έγιναν το 537 μ. Χ. και ήταν όπως την είχε ονειρευτεί ο
δημιουργός της, η καλύτερη στον κόσμο. Ο Ιουστινιανός, εντυπωσιασμένος
από το ναό ψιθύρισε, «νενίκηκά σε Σολομώντα».
8. Ποια ήταν η χρήση του ναού στους αιώνες που πέρασαν;
Ο ναός στέγασε όλες τις δόξες και τις δοκιμασίες της Πόλης και της
αυτοκρατορίας. Εκεί στέφονταν οι αυτοκράτορες και οι πατριάρχες και
τελούνταν οι δοξολογίες των θριάμβων. Εκεί γίνονταν οι παρακλήσεις του
λαού στην Παναγία για τη σωτηρία της Πόλης, στις ώρες των κινδύνων που
την απειλούσαν.

26. Eimet08
16. Το βυζαντινό κράτος μεγαλώνει και φτάνει στα παλιά
σύνορα της αυτοκρατορίας
1. Πώς αντιμετώπισε τους εξωτερικούς κινδύνους ο Ιουστινιανός;
● Υπέγραψε συνθήκες ειρήνης με τους γείτονες λαούς στο Δούναβη και τους
Πέρσες στην Ανατολή, δίνοντάς τους πολλά χρήματα.
● Έκανε σκληρούς πολέμους με τους Γότθους και τους Βάνδαλους, που είχαν
κατακτήσει τις δυτικές επαρχίες, διέλυσε τα κράτη τους και ανέκτησε τα
χαμένα εδάφη της Δύσης και της Αφρικής.
2. Πόσο κράτησαν οι πόλεμοι αυτοί και ποιοι διακρίθηκαν σ’ αυτούς;
Οι πόλεμοι κράτησαν 20 χρόνια και σ’ αυτούς διακρίθηκαν ιδιαίτερα οι
στρατηγοί Βελισάριος και Ναρσής.
3. Ποια αποτελέσματα έφεραν οι νίκες και οι κατακτήσεις;
● Έδωσαν δόξα στον αυτοκράτορα και αύξησαν το γόητρο του βυζαντινού
κράτους.
● Έφτασαν την αυτοκρατορία στα παλαιά της σύνορα και έκαναν τη Μεσόγειο
«βυζαντινή λίμνη».
● Άνοιξαν τους δρόμους του εμπορίου και της επικοινωνίας με τη Δύση.
● Βοήθησαν να γίνουν στις δυτικές επαρχίες έργα ισάξια με εκείνα της Πόλης
και της Ανατολής.
4. Ποιες ήταν οι αρνητικές συνέπειες των μακροχρόνιων πολέμων με
τους Γότθους και τους Βανδάλους στη δύση;
● Κούρασαν τις στρατιωτικές δυνάμεις και αποδυνάμωσαν τις φρουρές των
συνόρων στο Δούναβη και την Ανατολή.
● Εξάντλησαν οικονομικά την αυτοκρατορία και δυσαρέστησαν τους πολίτες.
● Διευκόλυναν τους Πέρσες να παραβαίνουν συχνά τις συνθήκες ειρήνης,
ζητώντας κάθε φορά περισσότερα χρήματα, και τους βόρειους γείτονες να
παραβιάζουν τα σύνορα και να λεηλατούν τα βυζαντινά εδάφη.
5. Τι αναγκάστηκε να κάνει ο αυτοκράτορας;
Ο αυτοκράτορας αναγκάστηκε να στραφεί ξανά στην Ανατολή και να
εγκαταλείψει εκτεθειμένες σε νέους κινδύνους τις δυτικές επαρχίες.

27. ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ
Γ΄ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το βυζαντινό κράτος μια δύναμη που μεγαλώνει
Ανακεφαλαιωτική γραπτή δοκιμασία τ…. μαθητ…… …………………………….
1. Ο Ιουστινιανός και το έργο του: ( αντιστοιχίζω με ό,τι ταιριάζει )
Κωδικοποίησε ( συγκέντρωσε ) ● ● τους πολίτες ανάλογα με τα ει-
σοδήματά τους.
Κατάργησε ● ● στους μεγαλοκτηματίες να παίρ-
νουν τα κτήματα των φτωχών.
Απαγόρευσε ● ● τα προνόμια των Δήμων.
Φορολόγησε ● ● τους παλιούς νόμους και έκανε
νέους πιο δίκαιους.
Οργάνωσε ● ● τους δρόμους της αυτοκρατορί-
ας.
Επέβαλε δασμούς ( φόρους ) ● ● τη λειτουργία της αγοράς, των
λιμανιών.
Συντήρησε και βελτίωσε ● ● στα εισαγόμενα προϊόντα.
Όρισε λογοθέτες ● ● για την εφαρμογή των νόμων.
Έφτασε ● ● την αυτοκρατορία στα παλιά
σύνορα της ρωμαϊκής.
Έφερε από την Κίνα ● ● χρυσά « βυζαντινά » νομίσματα.
Έκοψε ● ● το στρατό και ασφάλισε τα σύ-
νορα με φρούρια.
Οργάνωσε ● ● το μυστικό εκτροφής του μετα-
ξοσκώληκα.
2. Οι συνεργάτες του Ιουστινιανού:
Η Αυγούστα ………………………….., σύζυγος του αυτοκράτορα.
Ο νομομαθής ……………………………….
Ο λογοθέτης οικονομικών …………………………………………
Οι μηχανικοί αρχιτέκτονες ……………………………. και ……………………………….
Οι στρατηγοί …………………………………. και …………………………………..
Ε Π Α Ν Α Λ Η Π Τ Ι Κ Α

28. ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
3. Η Αγία Σοφία ( συμπληρώνω τα κενά του κειμένου )
Η Αγία Σοφία κτίστηκε από τους αρχιτέκτονες ……………………και ……………………
σε ρυθμό …………………………………………… .Εργάστηκαν εκεί ……………. χιλιάδες
εργάτες για ……………… χρόνια χωρίς διακοπή. Τα εγκαίνια έγιναν το ……………και
ήταν η καλύτερη στον κόσμο. Ο Ιουστινιανός εντυπωσιασμένος από το αριστούργη-
μα που αντίκρισε είπε: « …………………………………………………….. » Στους αιώνες
που ακολούθησαν ο ναός έγινε το κέντρο της θρησκευτικής και εθνικής ζωής του
Βυζαντίου. Εκεί στέφονταν οι ……………………………. και οι …………………………..,
τελούνταν οι ……………………………….. των θριάμβων και οι παρακλήσεις του λαού
για τη ………………………. της Πόλης στις ώρες των κινδύνων.
4. Η στάση του « νίκα » ( γράφω με λίγα λόγια για το γεγονός και τα αποτελέσματά του )
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………… Ι. Φ.

29. Πηγή: http://users.sch.gr/xariskuts
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ …………………….
ΤΑΞΗ: Ε2 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ
Όνομα: .................................................................................
Ημερομηνία: .........................................................................
Επανάληψη Γ΄ κεφαλαίου
«Το Βυζαντινό κράτος μεγαλώνει και αναπτύσσεται»
1. Ποιοι και γιατί προξένησαν τη στάση του «νίκα»;
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
2. Ποιες αλλαγές στη νομοθεσία και στη διοίκηση έκαναν ο
Ιουστινιανός και οι συνεργάτες του;
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
.....................................................................................................
3. Ποιες από τις παρακάτω ενέργειες του Ιουστινιανού ήταν
θετικές (Θ) και ποιες αρνητικές (Α);
 Η αυτοκρατορία πήρε ξανά τις δυτικές επαρχίες.
 Ξανάκανε τη Μεσόγειο «βυζαντινή λίμνη»
 Δεν ήταν σε θέση να υπερασπίσει τα σύνορά του.
 Αναπτύχθηκε το εμπόριο και το Βυζαντινό νόμισμα
κυκλοφόρησε παντού.
 Ξόδεψε πολλά χρήματα στους πολέμους.
 Έχασε πολλούς άντρες.

30. Πηγή: http://users.sch.gr/xariskuts
4. Να αντιστοιχίσεις ένα με ένα.
Ανθέμιος   αυτοκράτειρα
Καππαδόκης   πέρασε στην Αφρική και
νίκησε τους Βάνδαλους
Θεοδώρα   αρχιτέκτονας
Στάση «νίκα»   κατάργησε τα προνόμια
των αξιωματούχων
Βελισάριος   βυζαντινή λίμνη
Μεσόγειος   οι δήμοι επαναστατούν
5. Η ακροστιχίδα σχηματίζει το όνομα του αυτοκράτορα του
Βυζαντίου που κυβέρνησε από το 527 έως το 565 μ.Χ.
_ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _
 Αρχιτέκτονας που έχτισε την Αγία Σοφία.
 Λαός που είχε εγκατασταθεί στην Ιταλία.
 Η Αγία Σοφία χτίστηκε με σπάνια ..........
 Λαός που άρχισε να κάνει επιδρομές στη Βαλκανική χερσόνησο
 Συγκέντρωσε και ταξινόμησε τους νόμους.
 Λαός που κατοικούσε στα παράλια της Β. Αφρικής (αντίστροφα)
 Αρχιστράτηγος του Βυζαντίου.
 Παλαιότερος αυτοκράτορας του Βυζαντίου.
 Το πήρε η μέλισσα από το χέρι του αυτοκράτορα.
 Σύνθημα μιας στάσης.
 Ξεκίνησαν τα επεισόδια στον ιππόδρομο (με άρθρο).
 «Σε νίκησα ..........», καυχήθηκε ο Ιουστινιανός.

32. Πηγή: http://ioannaprangiou.weebly.com/

33. Διονύσης Λυμούρης
13ο
Δημ. Σχ. Αμαρουσίου Ε΄2 Παρασκευή, 25 – 1 – 2008
Ονομ/μο: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Γ΄ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
(Το Βυζαντινό κράτος, μια δύναμη που μεγαλώνει)
1. Θυμήσου όσα έμαθες στην Γ΄ ενότητα και συμπλήρωσε τα κενά στο παρακάτω κείμενο:
Ο Ιουστινιανός πήρε μέτρα για να αντιμετωπίσει τα ……………………….. και …………………... προβλήματα
της αυτοκρατορίας. Το όνειρό του ήταν να φτάσει το κράτος στα παλιά σύνορα της …………………………..
αυτοκρατορίας. Είχε κοντά του ………………….. συνεργάτες, που τον βοηθούσαν στο έργο του. Ο νομο-
μαθής ……………………………., ο λογοθέτης των οικονομικών ……………………………., οι στρατηγοί ………………..
και ……………………, οι αρχιτέκτονες ………………………. και …………………………. Πολύτιμος συμπαραστάτης
στάθηκε η γυναίκα του ……………………. Το 532 μ.Χ. αντιμετώπισε μια μεγάλη εξέγερση, την λεγόμενη
………………. ……… …………… Πέντε χρόνια αργότερα εγκαινίασε το ναό της ………… ………………., που έγι-
νε το κέντρο της …………………………. και …………………………….. ζωής του Βυζαντίου.
Πολέμησε τους ………………………… και τους ……………………..., διέλυσε τα κράτη τους και επέκτεινε τη βυ-
ζαντινή κυριαρχία σ’ όλη τη ……………………… θάλασσα.
2. Να υπογραμμίσεις τη σωστή απάντηση:
Α. Οι νέοι νόμοι, οι «Νεαρές» γράφτηκαν:
1. στα λατινικά 2. στα λατινικά και στα ελληνικά 3. στα ελληνικά
Β. Η Αγία Σοφία χτίστηκε με ρυθμό:
1. βασιλικής 2. βασιλικής με τρούλο 3. βυζαντινό
Γ. Μετά τη στάση του «νίκα», οι δήμοι:
1. διαλύθηκαν 2. έχασαν οριστικά τη δύναμή τους 3. αύξησαν την επιρροή τους
3. Βάλε Σ για τη σωστή πρόταση και Λ για τη λάθος:
(……..) Ο Ιουστινιανός φοβούμενος τους στασιαστές στη στάση του «νίκα», εγκατέλειψε την Κων/πολη.
(……..) Ο Ιουστινιανός έκλεισε τη φιλοσοφική σχολή της Αθήνας, που τη θεωρούσε στήριγμα της παλαιάς
θρησκείας.
(……..) Ο Ιουστινιανός ασχολήθηκε μόνο με αμυντικά έργα.
(……..) Ο Ιουστινιανός προστάτεψε τους μικροκαλλιεργητές και πήρε μέτρα κατά των «δυνατών».
(……..) Το όνειρο του Ιουστινιανού ήταν να επαναφέρει την αυτοκρατορία στα παλαιά της σύνορα.
4. Αντιστοίχισε τα μέτρα που πήρε ο Ιουστινιανός για να αντιμετωπίσει τα εσωτερικά και
εξωτερικά προβλήματα της αυτοκρατορίας.
 Φορολόγησε τους πολίτες ανάλογα με τα εισοδήματά τους.
 Επέβαλε δασμούς (φόρους) για τα εισαγόμενα προϊόντα.
Μέτρα για εσωτερικά
προβλήματα 
 Οργάνωσε το στρατό με βυζαντινούς στρατιώτες.
 Ασφάλισε τα σύνορα με σειρά από φρούρια.
 Κωδικοποίησε τους παλιούς νόμους και τους συμπλήρωσε
με νέους.
 Κατάργησε τα προνόμια των Δήμων.
Μέτρα για εξωτερικά
προβλήματα 
 Υπέγραψε συνθήκες με τους Πέρσες και τους βόρειους
γείτονες.
 Πολέμησε τους Βανδάλους και τους Γότθους.
 Απαγόρευσε στους μεγαλοκτηματίες να παίρνουν τα κτή-
ματα των μικροϊδιοκτητών για χρέη.

34. Διονύσης Λυμούρης
5. Βρες τα κοινά σημεία της Αγίας Σοφίας και του Παρθενώνα απαντώντας στις ερωτήσεις:
Αγία Σοφία Παρθενώνας
Πότε χτίστηκαν;
Ποιοι ήταν οι αρχιτέκτονες;
Πού ήταν αφιερωμένοι οι ναοί;
Ποιος είναι ο αρχιτεκτονικός ρυθμός
του κάθε ναού;
Σε ποια κατάσταση βρίσκονται σήμερα;
6. Λύσε το σταυρόλεξο. Το όνομα του ιστορικού των χρόνων του Ιουστινιανού θα σε βοη-
θήσει να το συμπληρώσεις.
1. Ο Ιουστινιανός κατάργησε τα … των Δήμων.
2. Σταμάτησε να λειτουργεί μετά τη «στάση του νίκα».
3. Ήταν ο Ιωάννης Καππαδόκης.
4. Το μυστικό της εκτροφής του ήρθε από την Κίνα.
5. Συγκράτησε τον Ιουστινιανό από την παραίτηση του θρόνου.
6. Ένας από τους Δήμους.
7. Αυτό το σύνθημα φώναζαν οι στασιαστές.
8. Το πιο θαυμαστό μέρος της Αγίας Σοφίας.
9. Έτσι λειτουργεί σήμερα η Αγία Σοφία.
4
2
9
5 8
3 7
1 6
Π Ρ Ο Κ Ο Π Ι Ο Σ

35. Διονύσης Λυμούρης
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Θυμήσου όσα έμαθες στην Γ΄ ενότητα και συμπλήρωσε τα κενά στο παρακάτω κείμενο:
Ο Ιουστινιανός πήρε μέτρα για να αντιμετωπίσει τα εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα της αυτο-
κρατορίας. Το όνειρό του ήταν να φτάσει το κράτος στα παλιά σύνορα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Είχε κοντά του ικανούς συνεργάτες, που τον βοηθούσαν στο έργο του. Ο νομομαθής Τριβωνιανός, ο
λογοθέτης των οικονομικών Ιωάννης Καππαδόκης, οι στρατηγοί Βελισάριος και Ναρσής, οι αρχιτέκτο-
νες Ανθέμιος και Ισίδωρος. Πολύτιμος συμπαραστάτης στάθηκε η γυναίκα του και Θεοδώρα. Το 532
μ.Χ. αντιμετώπισε μια μεγάλη εξέγερση, την λεγόμενη στάση του νίκα. Πέντε χρόνια αργότερα εγκαι-
νίασε το ναό της Αγίας Σοφίας, που έγινε το κέντρο της θρησκευτικής και εθνικής (πολιτικής, κοινωνι-
κής) ζωής του Βυζαντίου.
Πολέμησε τους Γότθους και τους Βανδάλους, διέλυσε τα κράτη τους και επέκτεινε τη βυζαντινή κυρι-
αρχία σ’ όλη τη Μεσόγειο θάλασσα.
2. Να υπογραμμίσεις τη σωστή απάντηση:
Α. Οι νέοι νόμοι, οι «Νεαρές» γράφτηκαν:
1. στα λατινικά 2. στα λατινικά και στα ελληνικά 3. στα ελληνικά
Β. Η Αγία Σοφία χτίστηκε με ρυθμό:
1. βασιλικής 2. βασιλικής με τρούλο 3. βυζαντινό
Γ. Μετά τη στάση του «νίκα», οι δήμοι:
1. διαλύθηκαν 2. έχασαν οριστικά τη δύναμή τους 3. αύξησαν την επιρροή τους
3. Βάλε Σ για τη σωστή πρόταση και Λ για τη λάθος:
(Λ) Ο Ιουστινιανός φοβούμενος τους στασιαστές στη στάση του «νίκα»,
εγκατέλειψε την Κων/πολη.
(Σ) Ο Ιουστινιανός έκλεισε τη φιλοσοφική σχολή της Αθήνας, που τη θεωρούσε
στήριγμα της παλαιάς θρησκείας.
(Λ) Ο Ιουστινιανός ασχολήθηκε μόνο με αμυντικά έργα.
(Σ) Ο Ιουστινιανός προστάτεψε τους μικροκαλλιεργητές και πήρε μέτρα κατά
των «δυνατών».
(Σ) Το όνειρο του Ιουστινιανού ήταν να επαναφέρει την αυτοκρατορία στα παλαιά
της σύνορα.
4. Αντιστοίχισε τα μέτρα που πήρε ο Ιουστινιανός για να αντιμετωπίσει τα εσωτερικά και
εξωτερικά προβλήματα της αυτοκρατορίας.
 Φορολόγησε τους πολίτες ανάλογα με τα εισοδήματά τους.
 Επέβαλε δασμούς (φόρους) για τα εισαγόμενα προϊόντα.
Μέτρα για εσωτερικά
προβλήματα 
 Οργάνωσε το στρατό με βυζαντινούς στρατιώτες.
 Ασφάλισε τα σύνορα με σειρά από φρούρια.
 Κωδικοποίησε τους παλιούς νόμους και τους συμπλήρωσε
με νέους.
 Κατάργησε τα προνόμια των Δήμων.
Μέτρα για εξωτερικά
προβλήματα 
 Υπέγραψε συνθήκες με τους Πέρσες και τους βόρειους
γείτονες.
 Πολέμησε τους Βανδάλους και τους Γότθους.
 Απαγόρευσε στους μεγαλοκτηματίες να παίρνουν τα κτή-
ματα των μικροϊδιοκτητών για χρέη.

36. Διονύσης Λυμούρης
5. Βρες τα κοινά σημεία της Αγίας Σοφίας και του Παρθενώνα απαντώντας στις ερωτήσεις:
Αγία Σοφία Παρθενώνας
Πότε χτίστηκαν;
532 – 537 μ.Χ.
447 – 432 π.Χ.
Ποιοι ήταν οι αρχιτέκτονες; Ανθέμιος και Ισίδωρος Ικτίνος και Καλλικράτης
Πού ήταν αφιερωμένοι οι ναοί; στη Σοφία του Θεού
στην Αθηνά, θεά της σο-
φίας
Ποιος είναι ο αρχιτεκτονικός ρυθμός
του κάθε ναού;
Βασιλική με τρούλο
Δωρικός με στοιχεία από
ιωνικό ρυθμό
Σε ποια κατάσταση βρίσκονται σήμερα; μουσείο αρχ/κό μνημείο
6. Λύσε το σταυρόλεξο. Το όνομα του ιστορικού των χρόνων του Ιουστινιανού θα σε βοη-
θήσει να το συμπληρώσεις.
1. Ο Ιουστινιανός κατάργησε τα … των Δήμων.
2. Σταμάτησε να λειτουργεί μετά τη «στάση του νίκα».
3. Ήταν ο Ιωάννης Καππαδόκης.
4. Το μυστικό της εκτροφής του ήρθε από την Κίνα.
5. Συγκράτησε τον Ιουστινιανό από την παραίτηση του θρόνου.
6. Ένας από τους Δήμους.
7. Αυτό το σύνθημα φώναζαν οι στασιαστές.
8. Το πιο θαυμαστό μέρος της Αγίας Σοφίας.
9. Έτσι λειτουργεί σήμερα η Αγία Σοφία.
4
Μ
2 Ε
Ι Τ
Π Α 9
Π Ξ 5 8 Μ
Ο 3 Ο Θ 7 Τ Ο
1 Δ Λ Σ Ε 6 Ν Ρ Υ
Π Ρ Ο Κ Ο Π Ι Ο Σ
Ρ Ο Γ Ω Δ Ρ Κ Υ Ε
Ο Μ Ο Λ Ω Α Α Λ Ι
Ν Ο Θ Η Ρ Σ Ο Ο
Ο Σ Ε Κ Α Ι Σ
Μ Τ Α Ν
Ι Η Σ Ο
Α Σ Ι

37. Κορτσαλιουδάκη Κατερίνα
Διαγώνισμα στην Ιστορία (κεφ 13 – 16)
Ονοματεπώνυμο: ____________________________________
1. Συμπληρώνω τα κενά:
Το 527 μ.Χ αυτοκράτορας του Βυζαντίου έγινε ο _____________. Αφού
αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα, βρήκε ________ συνεργάτες και πήρε μέτρα για
την καλή ________ του κράτους και τη _________ των συνόρων. Επίσης
___________ τους παλιούς ρωμαϊκούς νόμους, τους έγραψε στα ___________,
κατάργησε τα __________ των __________ , έβαλε ___________ στους πολίτες
ανάλογα με το πόσα χρήματα είχαν και όρισε τους __________ για να ελέγχουν αν
τηρούνται οι νόμοι. Όλες αυτές οι μ____________ ικανοποίησαν τους
περισσότερους πολίτες.
Το 532 μ. Χ κατά τη διάρκεια ________ ξέσπασαν ταραχές στον _________
ανάμεσα στους _________ και τους __________. Τελικά οι δυο ομάδες ενώθηκαν
και φώναξαν υβριστικά συνθήματα εναντίον του __________ και του ___________.
Οι στασιαστές ξεχύθηκαν στην __________. Λίγο αργότερα όλο αυτό κατέληξε σε
μια μεγάλη αιματοχυσία, έτσι στη στάση του _______ δεν νίκησε κανείς.
2. Βάζω Σ για τα σωστά και Λ για τα Λάθος:
 Ο Ανθέμιος και ο Υπάτιος έχτισαν την Αγιά Σοφιά.
 Η Βασιλική με τρούλο είναι ο ρυθμός της Αγιάς Σοφιάς.
 Η Αγιά Σοφιά εγκαινιάστηκε το 537 μ. Χ.
 Ο Βελισάριος και ο Ναρσής αναδείχτηκαν σπουδαίοι στρατηγοί.
 Η εκτροφή μεταξοσκώληκα ξεκίνησε από το Βυζάντιο.
 Οι Δήμοι δυσαρεστήθηκαν με τα μέτρα που πήρε ο Ιουστινιανός.
 Η στάση του νίκα ήταν μια επιτυχής επανάσταση.
 Ο Τριβωνιανός ήταν νομοθέτης.
3. Η ακροστιχίδα του Ιουστινιανού.
Ι _ _ _ _ _ _ _ Αρχιτέκτονας της Αγιάς Σοφιάς.
Ο _ _ _ _ _ _ Και σε αυτόν ανέθεσαν το χτίσιμο της Αγιάς Σοφιάς (αιτ. αντιστρ)
Υ _ _ _ _ _ Ήθελαν αυτόν για αυτοκράτορα οι στασιαστές.
Σ _ _ _ _ _ _ _ _ Μεγαλοπρεπής ναός που ήθελε να ξεπεράσει ο Ιουστινιανός.
Τ_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Μεγάλος νομοθέτης.
Ι _ _ _ _ _ _ Λεγόταν ο Καππαδόκης.
Ν _ _ _ _ _ Μεγάλος στρατηγός.
Ι _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Αυτοκράτορας του Βυζαντίου.

38. Κορτσαλιουδάκη Κατερίνα
Α _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Ήταν η Θεοδώρα.
Ν _ _ _ Σύνθημα των στασιαστών.
Ο _ _ _ Η Αγιά Σοφιά ήταν ο ναός της Σοφίας του.... (αντιστρ.)
Σ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Άλλος μεγάλος στρατηγός.
4. Τι γνωρίζω για τη «στάση του νίκα» ;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Ιουστινιανός Θεοδώρα

39. Glikoulini
ΙΣΤΟΡΙΑ Ε΄ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ: ΣΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ
ΟΝΟΜΑ: ……………………………………………………………………………………………………
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ……………………………………………………………………………………….
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 3ΗΣ
ΕΝΟΤΗΤΑΣ: ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΡΑΤΟΣ ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΗ ΠΟΥ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ
Να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση.
1. Ο Ανθέμιος και ο Υπάτιος έχτισαν την Αγιά Σοφιά.
Α) Σωστό Β) Λάθος
2. Ο ρυθμός της Αγίας Σοφίας είναι:
Α) Βασιλική με θόλο Β) Βασιλική με τρούλο
3. Η Αγιά Σοφιά εγκαινιάστηκε το 537 μ. Χ.
Α) Σωστό Β) Λάθος
4. Ο Ιουστινιανός με τα μέτρα που πήρε δυσαρέστησε
Α) τους μεγαλοκτηματίες Β) το λαό Γ) τους Δήμους
5. Ο Τριβωνιανός ήταν:
Α) Νομομαθής Β) Αρχιτέκτονας Γ) Στρατηγός
6. Η «Στάση του Νίκα» ξεκίνησε:
Α) στην αγορά Β) στο Παλάτι Γ) στον ιππόδρομο
7. Η «Στάση του Νίκα» άρχισε το 537 μ.Χ.
Α) το Μάιο Β) τον Ιανουάριο Γ) το Φεβρουάριο
8. Την ξανάχτισε ο Ιουστινιανός
Α) την Αγιά Σοφιά Β) τη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας
9. Συγκράτησε τον Ιουστινιανό και του έδωσε θάρρος να αντιμετωπίσει τους στασιαστές :
Α) Ο Ναρσής Β) ο Τριβωνιανός Γ) η Θεοδώρα
10. Οι στασιαστές ανακύρηξαν αυτοκράτορα:
Α) τον Υπάτιο Β) τη Θεοδώρα Γ) το Βελισάριο
11. Ο Ιουστινιανός διέταξε το Βελισάριο και τον Ισίδωρο να καταπνίξουν τη «στάση του Νίκα»
Α) Σωστό Β) Λάθος
12. Από τη «στάση του Νίκα» νικητής βγήκε
Α) ο Ιουστινιανός Β) ο Υπάτιος Γ) κανείς
13. Ο Ιουστινιανός έγραψε τους καινούριους νόμους
Α) στα λατινικά Β) στα λατινικά και στα ελληνικά Γ) στα ελληνικά
14. Ο Ιουστινιανός φορολόγησε τους πολίτες ανάλογά
Α) με τον τόπο καταγωγής Β) με τα εισοδήματά τους Γ) με την κοινωνική τους θέση
15. Ο Ιουστινιανός για να εξασφαλίσει τα ανατολικά σύνορα έδωσε στους Πέρσες
Α) χρήματα Β) όπλα Γ) εδάφη

40. Glikoulini
16. Ο Ιουστινιανός έκανε σκληρούς πολέμους με τους Γότθους και τους Πέρσες
Α) Σωστό Β) Λάθος
17. Με τους πολέμους έφτασε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Α) σε μικρότερα σύνορα Β) σε μεγαλύτερα σύνορα Γ) στα παλιά σύνορα
18. Οι πόλεμοι δεν εξάντλησαν οικονομικά την Αυτοκρατορία
Α) Σωστό Β) Λάθος
19. Οι Πέρσες
Α) βοηθούσαν τον Ιουστινιανό Β) περνούσαν τα σύνορα Γ) παραβίαζαν τις συνθήκες ειρήνης
20. Ο Ιουστινιανός μετά τους πολέμους στρέφεται προς την Ανατολή αφήνοντας τις δυτικές επαρχίες
Α) Σωστό Β) Λάθος

41. Ιωακειμίδης Παύλος
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΥΡΟΔΕΝΔΡΙΟΥ Ε` ΤΑΞΗ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ (ενότητες 14-16) 21 – 1 – 2013
ΟΝΟΜΑ : ________________________________________________
1. Συμπληρώνω τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις :
Οι μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού έβαλαν τάξη στο κράτος και βελτίωσαν
τα οικονομικά, αλλά ενόχλησαν τους _____________________________ . Το Γενάρη
του 532 μ.Χ ξέσπασαν ταραχές στον _______________ ανάμεσα στους οπαδούς των
_____________ και των ______________.
Οι αντιμαχόμενες πλευρές ενώθηκαν και κραύγαζαν υβριστικά συνθήματα
κατά του ίδιου του ________________. Οι ταραχές πυρπόλησαν πολλά κτίρια την
________________ , φωνάζοντας _______-_______. Οι στασιαστές μετέφεραν στον
ιππόδρομο τον _____________ και τον ανακήρυξαν αυτοκράτορα. Ο Ιουστινιανός
σκέφτηκε να παραιτηθεί, αλλά τον συγκράτησαν οι συνεργάτες του και η
__________________. Τότε ο Ιουστινιανός διέταξε τους στρατηγούς __________ και
__________ να καταπνίξουν τη στάση. Το αποτέλεσμα ήταν φρικτό :
______________ χιλιάδες έχασαν τη ζωή τους.
Πρώτη φροντίδα του αυτοκράτορα μετά τη στάση του Νίκα, ήταν να
ξαναχτίσει την Αγία Σοφία. Ανέθεσε το χτίσιμό της σε δυο Έλληνες αρχιτέκτονες τον
_____________ και τον_______________ .Οι δύο αρχιτέκτονες συνδύασαν 2
παλαιότερους ρυθμούς κι έτσι γεννήθηκε το σχέδιο της Αγίας Σοφίας κι ένας νέος
ρυθμός, η ____________________________. Η Αγία Σοφία εγκαινιάσθηκε το
________μ.Χ και ήταν όπως την ονειρεύτηκε ο δημιουργός της, η καλύτερη στον
κόσμο.
Μετά την τακτοποίηση των εσωτερικών προβλημάτων ο Ιουστινιανός
στράφηκε στην αντιμετώπιση των εξωτερικών κινδύνων. Γι` αυτό υπέγραψε
____________ με τους γείτονες λαούς της Ανατολής και έκανε σκληρούς πολέμους
με τους _____________ και τους Βανδάλους στις δυτικές επαρχίες.

42. Ιωακειμίδης Παύλος
Οι πόλεμοι αυτοί ήταν μακροχρόνιοι (κράτησαν ______ χρόνια). Οι νίκες και οι
κατακτήσεις έφεραν τα παρακάτω θετικά αποτελέσματα :
♫____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________.
♫____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
♫____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
♫____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Κ Α Λ Η Ε Π Ι Τ Υ Χ Ι Α

43. Μαυράκη Κατερίνα
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΕΦ. 13-16
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13
 Ποιες μεταρρυθμίσεις έφερε ο Ιουστινιανός στη διοίκηση
και στη νομοθεσία του Βυζαντινού κράτους;
 Ποια ήταν τα θετικά αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων
αυτών;
 Ποια από τα μέτρα αυτά δυσαρέστησαν και ποιες
κοινωνικές ομάδες;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14
 Τι γνωρίζεις για τη στάση του «Νίκα»;
 Ποιες ήταν οι συνέπειες της στάσης του «Νίκα»;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15
 Γιατί ο Ιουστινιανός έδωσε προτεραιότητα στο χτίσιμο της Αγίας
Σοφίας;
 Πώς δημιουργήθηκε ο νέος ρυθμός της
βασιλικής με τρούλο;
 Τι αποτέλεσε για τους Βυζαντινούς ο
ναός της Αγίας Σοφίας;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16
 Πώς αντιμετώπισε τους εξωτερικούς εχθρούς του Βυζαντίου ο
Ιουστινιανός;
 Ποια ήταν τα θετικά αποτελέσματα των ενεργειών του;
 Ποια ήταν τα αρνητικά αποτελέσματα των ενεργειών του και
ποιες συνέπειες είχαν;

44. 20/12/10
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ «ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ
ΚΡΑΤΟΣ, ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΗ ΠΟΥ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ»:
1. Συμπληρώνω τα κενά:
Το 527 μ.Χ. ανέλαβε αυτοκράτορας της βυζαντινής αυτοκρατορίας ο
_____________ . Μόλις ανέλαβε αυτοκράτορας έλαβε μέτρα για τη
διοίκηση και τη νομοθεσία. Συγκεκριμένα, _____________ τους παλιούς
ρωμαϊκούς νόμους και _____________ με νέους γραμμένους στα
_____________ . Κατάργησε τα _____________ των Δήμων και
απαγόρευσε στους μεγαλοκτηματίες να παίρνουν τα _____________ των
μικροϊδιοκτητών για _____________ που τους όφειλαν. Φορολόγησε τους
πολίτες ανάλογα με τα _____________ τους και επέβαλε
_____________ στα εισαγόμενα προϊόντα.
Ακόμη, ο Ιουστινιανός έκανε πολλά έργα σ’ ολόκληρη την
αυτοκρατορία. Οργάνωσε το στρατό με _____________ στρατιώτες και
ασφάλισε τα σύνορα με _____________ . Έκοψε χρυσά
«_____________»_____________ και μόνο μ’ αυτά γίνονταν οι
συναλλαγές. Έφερε από την Κίνα το μυστικό εκτροφής του _____________.
Το χτίσιμο της Αγίας Σοφίας ανατέθηκε στους αρχιτέκτονες
_____________ και _____________ . Η Αγία Σοφία είναι χτισμένη σε
ρυθμό __________________ . Ο ρυθμός αυτός είναι ένας συνδυασμός των
ρυθμών __________________ και __________________ . Στην Αγία
Σοφία γίνονταν στέψεις _____________ και _____________ . Επίσης,
γινόταν παρακλήσεις του λαού προς την _____________ σε ώρα κινδύνου.
Ο Ιουστινιανός για να αντιμετωπίσει τους εξωτερικούς κινδύνους της
αυτοκρατορίας υπέγραψε συνθήκες _____________ με τους γείτονες λαούς
στο _____________ και με τους _____________ στην Ανατολή. Έκανε
σκληρούς πολέμους με τους _____________ και τους _____________

45. Σκάρπα Ηλέκτρα
που είχαν κατακτήσει τις _____________ επαρχίες της αυτοκρατορίας.
Στους πολέμους διακρίθηκαν οι στρατηγοί ___________ και __________
2) Τι γνωρίζετε για τη «στάση του νίκα»;
Ταραχές στον ιππόδρομο:
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Ταραχές στην πρωτεύουσα:
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Οι κινήσεις του Ιουστινιανού:
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________

46. Γκουτσίδης Αντώνιος
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 13 – 16
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ________________________________________________
1. Να βάλεις τα παρακάτω γεγονότα στη σωστή τους θέση:
1. Χτίζεται η Αγία Σοφία
2. Ο Ιουστινιανός γίνεται αυτοκράτορας
3. Η αυτοκρατορία χωρίζεται
4. Η στάση του «νίκα»
2. Γράψε τη λέξη «ΣΩΣΤΟ» δίπλα από κάθε σωστή πρόταση ή τη λέξη «ΛΑ-
ΘΟΣ» δίπλα από κάθε λανθασμένη:
Α) Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός κατάργησε τα προνόμια των Δήμων. ________
Β) Το όνειρο του Ιουστινιανού ήταν να φτάσει τη βυζαντινή αυτοκρατορία στα παλιά
σύνορα της ρωμαϊκής. ________
Γ) Η στάση του «νίκα» ξεκίνησε αρχικά από τους οπαδούς των Βένετων και των
Κόκκινων. ________
Δ) Ο ναός της Αγίας Σοφίας χτίστηκε στο ρυθμό της βασιλικής. ________
Ε) Ο Ιουστινιανός έδωσε χρήματα στους Γότθους και στους Βάνδαλους και πολέμησε
τους Πέρσες στην ανατολή. ________
3. Συμπλήρωσε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τις κατάλληλες λέξεις:
Α) Στη στάση του «νίκα» οι στασιαστές ανακήρυξαν αυτοκράτορα έναν αξιωματούχο
του παλατιού, τον ____________.
Β) Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός θα εγκατέλειπε τη θέση του, αν δεν τον συγκρατού-
σε η αυτοκράτειρα ____________ και οι ____________ του.
Γ) Οι δύο αρχιτέκτονες του Ιουστινιανού, για το χτίσιμο της Αγίας Σοφίας, συνδύα-
σαν το ρυθμό της ορθογώνιας ____________ και του ____________ ναού με τρούλο.
Έτσι γεννήθηκε ο νέος ρυθμός, η ____________ με ____________. Εργάστηκαν
____________ ____________ εργάτες και διαλεχτοί τεχνίτες για ____________
χρόνια χωρίς διακοπή για να ολοκληρώσουν το έργο.
395 μ. Χ. 532 μ. Χ.
527 μ. Χ. 537 μ. Χ.

47. Γκουτσίδης Αντώνιος
4. Συμπλήρωσε το παρακάτω σταυρόλεξο:
9.
2. Φ
Α 3. 10. Β Α Ν Δ Α Λ Ο Ι
Ν Τ 4. Λ
Θ Ρ Ν 5. 6. Ο
1. Β Ε Λ Ι Σ Α Ρ Ι Ο Σ Σ
Μ Β Ρ Σ Η Ο
Ι Ω Σ Ι Κ Φ
Ο Ν Η Δ Ο Ι
Σ Ι Σ Ω Δ Κ
Α Ρ Α Η
Ν Ο 7. Π Ε Ρ Σ Ε Σ
Ο Σ Π Χ
Σ Α Ο
8. Ε Ι Κ Ο Σ Ι Λ
Η
1. Στρατηγός του Ιουστινιανού, υπεύθυνος για τις δυνάμεις της Ανατολής
2. Ο ένας από τους δύο αρχιτέκτονες του Ιουστινιανού
3. Ο εκσυγχρονιστής των παλαιών και συντάκτης των νέων νόμων του Κράτους
4. Στρατηγός του Ιουστινιανού, υπεύθυνος για τις δυνάμεις της Δύσης
5. Αρχιτέκτονας κι αυτός
6. Λογοθέτης οικονομικών και υπεύθυνος είσπραξης των φόρων (αντίστροφα)
7. Σ’ αυτούς έδωσε ο αυτοκράτορας πολλά χρήματα για να υπογράψει μαζί τους ειρήνη
8. Τόσα χρόνια κράτησαν οι πόλεμοι του Ιουστινιανού με τους λαούς της Δύσης
9. Την έκλεισε ο Ιουστινιανός, επειδή θεωρούσε ότι ήταν ο τελευταίος χώρος συντήρη-
σης της αρχαίας θρησκείας (δύο λέξεις)
10. Λαός με τον οποίο πολέμησε και νίκησε ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός
5. Απάντησε με λίγα λόγια:
Ποια ήταν τα μειονεκτήματα (οι αρνητικές πλευρές) των πολέμων του αυτοκρά-
τορα Ιουστινιανού στη Δύση;
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
βαθμός

48. Λαμπριάδου Μαρία
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (13-16 )
ΟΝΟΜΑ: ……………………….. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ……………….
1.Αντιστοίχισε τα πρόσωπα με τις ιδιότητές τους:
Ιουστινιανός Στρατηγός
Θεοδώρα Αυτοκράτορας
Τριβωνιανός Αρχιτέκτονας
Καππαδόκης Αυτοκράτειρα
Ανθέμιος Νομοθέτης
Ισίδωρος Οικονομολόγος
Βελισάριος
Ναρσής
2.Συμπηρώνω τη λέξη:
 Από εκεί ξεκίνησε η στάση του «νίκα»
…………………………………
 Αυτή συμβούλεψε τον Ιουστινιανό να αντιμετωπίσει
δυναμικά τους στασιαστές:…………………………………………..
 Τόσοι ήταν οι νεκροί στη στάση του νίκα
………………………………………
 Την ξανάχτισε ο Ιουστινιανός ………………………………..
 Ο ρυθμός που φτιάχτηκε η Αγία Σοφία
…………………………………………………………..
 Έγινε η Μεσόγειος μετά τους νικηφόρους πολέμους του
Ιουστινιανού ………………………………………………………………………..

49. Λαμπριάδου Μαρία
3.Γράφω επιγραμματικά μερικά από τα έργα του Ιουστινιανού:
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………
4. Ποιο από τα έργα του Ιουστινιανού θεωρώ σημαντικότερο και γιατί;
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………..
5. Γράφω λίγα λόγια για μια από τις αρνητικές ενέργειες του Ιουστινιανού
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………..

50. ΣΑΠΟΥΡΙΔΗΣ ΠΑΥΛΟΣ
Ονοματεπώνυμο: ______________________________
1) Συμπλήρωσε τη λέξη που πρέπει:
Τον 6ο αιώνα δεσπόζει στην ιστορία του Βυζαντίου ο αυτοκράτορας _____________.
Σπάνια ενεργητικότητα και αντοχή χαρακτήριζαν τον _______________. Μία από
τις ικανότητές του ήταν να διαλέγει τους κατάλληλους συνεργάτες για κάθε τομέα.
Οι σπουδαιότεροι απ’ αυτούς ήταν οι πολιτικοί του σύμβουλοι _____________ και
_______________ και οι στρατηγοί _______________ και ________________. Στό-
χος της εξωτερικής πολιτικής του _________________ ήταν να ανακτήσει τα χαμένα
εδάφη της ___________________ αυτοκρατορίας. Στο εσωτερικό οι προσπάθειές του
_________________ στράφηκαν στην οργάνωση του κράτους και ιδιαίτερα στη
________________ και στη ___________________.
2) Υπογραμμίζω τη σωστή απάντηση:
Α. Οι νέοι νόμοι του Ιουστινιανού γράφτηκαν:
1. στα λατινικά 2. στα λατινικά και στα ελληνικά 3. στα ελληνικά
Β. Η Αγία Σοφία χτίστηκε με ρυθμό:
1. βασιλικής 2. βασιλικής με τρούλο 3. βυζαντινό
Γ. Οι στασιαστές ανακήρυξαν αυτοκράτορα:
1. τον Υπάτιο 2. τον Ιουλιανό 3. το Βελισάριο
3) Βάζω μπροστά στο τετραγωνάκι Σ για τη σωστή πρόταση και Λ για τη λάθος:
Ο Ιουστινιανός φοβούμενος τους στασιαστές στη στάση του «νίκα», εγκατέλειψε
την Κωνσταντινούπολη.
Ο Ιουστινιανός έκλεισε τη φιλοσοφική σχολή της Αθήνας, που τη θεωρούσε στή-
ριγμα της παλαιάς θρησκείας.
Ο Ιουστινιανός ασχολήθηκε μόνο με αμυντικά έργα.
Ο Ιουστινιανός προστάτεψε τους μικροκαλλιεργητές και πήρε μέτρα κατά των
δυνατών.
4) Αντιστοιχίζω:
α) Καππαδόκης ● ●1) στρατηγός
β) Τριβωνιανός ● ●2) νομομαθής
γ) Θεοδώρα ● ●3) οικονομολόγος
δ) Ναρσής ● ●4) αυτοκράτειρα
5) Υπογραμμίζω τη σωστή απάντηση:
Α. Έχτισαν την Αγία Σοφία:
1. ο Ικτίνος και ο Καλλικράτης 2. ο Ανθέμιος και ο Ισίδωρος
Β. Συγκράτησε τον Ιουστινιανό και του έδωσε θάρρος να αντιμετωπίσει τους στασια-
στές :

51. ΣΑΠΟΥΡΙΔΗΣ ΠΑΥΛΟΣ
1. η αυτοκράτειρα Θεοδώρα 2. ο Τριβωνιανός 3. ο Ναρσής
Γ. Ο Ιουστινιανός για να εξασφαλίσει τα ανατολικά σύνορα έδωσε στους Πέρσες:
1. εδάφη 2. χρήματα 3. όπλα
6) Βάζω μπροστά στο τετραγωνάκι Θ για τα θετικά αποτελέσματα και Α για τα αρνη-
τικά:
Οι κατακτητικοί πόλεμοι του Ιουστινιανού ήταν δαπανηροί.
Οι πόλεμοι στη Δύση απογύμνωσαν τα ανατολικά και βόρεια σύνορα της αυτο-
κρατορίας.
Με τους κατακτητικούς πολέμους η αυτοκρατορία έχασε πολλούς άνδρες.
Με του πολέμους η βυζαντινή αυτοκρατορία κυριάρχησε στη Μεσόγειο,
αναπτύχθηκε το εμπόριο και το βυζαντινό νόμισμα κυκλοφόρησε παντού.
6) Τι ξέρω για τη στάση του «νίκα»:
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

52. ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Κ.13-16
1. Ποια μέτρα πήρε ο Ιουστινιανός για την καλή λειτουργία του κράτους και την άμυνα των συνόρων;
2. Ποια σημαντικά έργα έκανε ο Ιουστινιανός;
3. Ποιο ήταν το όνειρο του Ιουστινιανού;
4. Ο βυζαντινός λαός ήταν ευχαριστημένος με τις μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού;
5. Ποια η «σκιερή σελίδα» του Ιουστινιανού;
6. Ποιοι ήταν οι συνεργάτες του Ιουστινιανού;
7. Τι γνωρίζεις για τη «στάση του νίκα»;(περιληπτικά ό,τι ξέρεις)
8. Τι γνωρίζεις για το χτίσιμο της Αγίας Σοφίας;(πότε; Ποιοι αρχιτέκτονες; Με ποιο ρυθμό χτίστηκε; Τι
είπε ο Ιουστινιανός; Τι έλεγε η επιγραφή στην κρήνη;)
9. Ποιους μύθους ξέρεις για το χτίσιμο της Αγίας Σοφίας;(μέλισσας-ασπροντυμένου κυρίου)
10. Πώς αντιμετώπισε τους εξωτερικούς κινδύνους ο Ιουστινιανός;
11. Ποια ήταν τα θετικά αποτελέσματα των νικών και των κατακτήσεων των Βυζαντινών;
12. Ποια ήταν τα αρνητικά αποτελέσματα των νικών και των κατακτήσεων των Βυζαντινών;
13. Τι έκανε ο Ιουστινιανός στη διάρκεια της βασιλείας του;
14. Πώς κρίνετε την απόφαση καταστολής της επανάστασης του «Νίκα» με την επέμβαση του στρατού;
Έπραξε σωστά ο Ιουστινιανός; Από ποιον επηρεάστηκε; Τι θα έκανες αν ήσουν εσύ ο
Ιουστινιανός;(δικαιολόγησε τις απαντήσεις σου)
15. Πώς κρίνετε την ενέργεια του Ιουστινιανού να κλείσει τη φιλοσοφική σχολή της Αθήνας;
ΑΝΘΙΜΟΥ ΣΟΦΙΑ