Οδύσσεια, ραψ,α, στ.361 487

1. επιμέλεια: Πετρίτση Αγγελική
5η ENOTHTA: ραψ. α, στ. 361-497
Χρόνος: ……………………………………………….
Τόπος:………………………………………………….
Πρόσωπα: ………………………………………………………………………………………………………………………………
Υπόθεση: ………………………………………………………………………………………………………………………………..
Το τραγούδιτουΦήμιου δίνειτην αφορμήνα εμφανιστείηΠηνελόπη,που συγκινημένηζητάειαπότον αοιδό να
αλλάξειθέμα.ΠαρεμβαίνειοΤηλέμαχος,μαλώνοντάς την για τη στάση της, της θυμίζει τη θέση της και το δικό
του ρόλο, κι εκείνη κατάπληκτη επιστρέφει στο χώρο της. Οι μνηστήρες εκδηλώνουν με θόρυβο την επιθυμία
τους να κοιμηθούνμαζί της,ενώ ο Τηλέμαχοςτους απευθύνειλόγοεπιτιμητικό(= τους κατηγορεί) κι αντρίκειο,
ζητώντας να εγκαταλείψουν το παλάτι κι απειλώντας τους με εκδίκηση αν δεν το πράξουν. Εκείνοι
αιφνιδιάζονται και απορούν με το θάρρος του, ο Αντίνοος τον προσβάλλει και τον καταριέται, αλλά ο
Τηλέμαχος του απαντά συγκρατημένα. Παρεμβαίνει ο Ευρύμαχος ειρωνικά, διερευνητικά, για να αποσπάσει
πληροφορίες, αλλά ο Τηλέμαχος τον καθησυχάζει κρύβοντας ό,τι δεν πρέπει να αποκαλύψει.
Και οι μνηστήρες συνεχίζουν το γλέντι ως το βράδυ, οπότε πάνε για ύπνο στα σπίτια τους. Μόνο ο Τηλέμαχος
ξαγρυπνά μελετώντας τις συμβουλές της θεάς.
Ας προσπαθήσουμε τώρα να ηθογραφήσουμε τα κύρια πρόσωπα, δηλ. να μιλήσουμε για το
ήθος (= το χαρακτήρα, τη συμπεριφορά τους)
ΠΗΝΕΛΟΠΗ
 Πώς ήταν λοιπόν ο Τηλέμαχος πριν τη συνομιλία του με τη θεά και πώς μετά;
ΠΗΝΕΛΟΠΗ
Π -παρουσιάζεταιφρόνιμη
(=συνετή,λογική)
- Η εμφάνισήτης δείχνει
σεμνότητα καιταιριάζειμετο
ρόλοτης
- Είναιόμορφη(θεία γυναίκα)
αλλά κι επιβλητική
- Συναισθηματική,πιστήκι
αφοσιωμένησύζυγος
- Ευγενική,μιλά με σεβασμό
στο Φήμιο
- Κρατά περιφρονητικήστάση
απέναντιστουςμνηστήρες.
- Δέχεταιπρώτη το μήνυμα της
ενηλικίωσηςτου γιουτης
ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ
- - Είναιπια κύριοςτου
σπιτιού,αποφασιστικός
καιδυναμικός.
- - Συνετόςκαιμετριόφρων
- - δείχνειαυτοσυγκράτηση
απέναντιστιςπροσβολές,
- διπλωματικός,έξυπνος,
δεναποκαλύπτειτην
ταυτότητα τουξένου
- - ρεαλιστής(φταίχτεςδεν
είναιοι αοιδοί),λογικός.
- - σίγουρα έχειαλλάξειμετά
τη συζήτησήτου με τη θεά
-
-
ΑΝΤΙΝΟΟΣ - ΕΥΡΥΜΑΧΟΣ
- - Χυδαίοι,προκλητικοί,
αμέριμνοι
-
- Αντίνοος: κυνικός,
προσβλητικός,
επιθετικός.
- Επιδιώκει το γάμο με την
Πηνελόπη αλλά και το
θρόνο της Ιθάκης.
- Ευρύμαχος: ύπουλος,
ειρωνικός,
διπλωματικός

2. επιμέλεια: Πετρίτση Αγγελική
Στοστίχο 473 αλλάζουμεσκηνή(σελ.30 στο βιβλίο).Οποιητής μάς μεταφέρει…………………………………
Το νέο πρόσωποείναι………………………….. Ποιες πληροφορίεςμάςδίνειγι’αυτήν ο ποιητής;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 Η εμφάνισητης Ευρύκλειαςαποτελείεπιβράδυνση,δηλ. καθυστερείτην εξέλιξητηςδράσης.Τι
πετυχαίνειμ’ αυτόο ποιητής;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΟΥΜΕ
 Το επάγγελμα του αοιδού: βλέπουμε έναν αοιδό κατά την άσκηση του επαγγέλματός του στη μεγάλη
αίθουσα των ανακτόρων της Ιθάκης και μαθαίνουμε ότι οι ακροατές
του.............................................................................................................. και ότι (στ. 390-392) «οι
άνθρωποι... προτιμούν...τοτραγούδι... το τελευταίο», δηλ. ότι ήταν της μόδας τότε τα τραγούδια για τον
«πικρό νόστο» και την «κακή μοίρα των Δαναών».
 Το υπερώο,δηλ. ο γυναικωνίτης,απ’ όπουκατεβαίνειηΠηνελόπηκαιγενικά διαμένουν οιγυναίκες, αλλά
καιάλλα στοιχεία για τηνκοινωνικήθέση των γυναικών,ότιδηλαδή
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
 Aπό τους στίχους 442-4 και 448-51 φαίνεται κατοχυρωμένη η ιδιοκτησία και η κληρονομικώ δικαίω
μεταβίβασήτηςχωρίς καμία αμφισβήτηση.Γι’αυτόο Τηλέμαχοςαξιώνειαπό τους μνηστήρεςνα σταματήσουν
να ρημάζουν την πατρική περιουσία του· αλλιώς, θα επικαλεσθεί θεϊκή εκδίκηση.
Εντούτοις, η πολιτειακή (και πολιτική) κατάσταση της Iθάκης παρουσιάζεται μπλεγμένη γιατί ο φυσικός
κληρονόμος του θρόνου δε θεωρείται ακόμη ενήλικος, αλλά και η κληρονομική διαδοχή της βασιλείας, δηλ.
απότον πατέρα στο γιο, αν και ο θεσμός δεν έχει καταργηθεί, δεν είναι εξασφαλισμένη, όπως φαίνεται από
τους στ. 430-1, 438-41, 446-7.
Λύση στο πρόβλημα θα μπορούσε να δώσει ο γάμος της Πηνελόπης με έναν από τους μνηστήρες
γιατίως γυναίκα τουβασιλιά είναιφορέαςτης εξουσίας του και όποιος την παντρευόταν θα έπαιρνε τη θέση
του (πρβλ. το ανάλογο της Kλυταιμνήστρας και του Aίγισθου)·
 Οι δούλοι (στ.479-489)............................................................................................................................
 Στοιχεία αφηγηματικής τεχνικής
Μέσα στηναφήγησηοποιητής παρεμβάλλεικαι περιγραφή,για παράδειγμαόταν περιγράφει την Πηνελόπη.
Μεγάλο μέρος της σκηνής καλύπτεται απ’ το διάλογο.
Ερωτήσεις
1. Σε ποιους στίχους υπάρχει προοικονομία και τραγική ειρωνεία; Να τους αναλύσετε.
2. Να απαντήσετε στην ερώτηση 5, σελ. 43.