วิชาชีววิทยา ม.4

1. บทที่ 3 เซลล์ของสิ่งมีชีวิต
ชีววิทยา ม.

2. เซลล์และทฤษฎีของเซลล์
เซลล์คือหน่วยของสิ่งมีชีวิต
ซึ่งจะมีรูปร่างและขนาดแตกต่างกัน ออกไป
ทฤษฎีของเซลล์
ตั้งโดยเทโอดอร์ ชวันน์ และมัตทิอัส ยาคอบ ชไลเดน มีใจความว่า
“สิ่งมีชีวิตทั้งหลาย ประกอบขึ้นด้วยเซลล์ และเซลล์คือหน่วยพื้นฐาน
ชีวิตทุกชนิด”

3. การแบ่งประเภทของเซลล์
ตามลักษณะของนิวเคลียส
ชีววิทยา ม.

4. เซลล์โปรคาริโอต (Prokaryotic Cell)
ไม่มีเยื่อหุ้มนิวเคลียส
ได้แก่ แบคทีเรีย และสาหร่ายสีเขียวแกมน้้าเงิน

5. เซลล์โพรคาริโอต (PROKARYOTIC CELL)

6. เซลล์ยูคาริโอต ( Eukaryotic Cell)
มีเยื่อหุ้มนิวเคลียส
พบในสิ่งมีชีวิตทั่วๆไป เช่น รา สาหร่าย พืช สัตว์

7. โครงสร้างพื้นฐานของเซลล์
ชีววิทยา ม.

8. ส่วนที่ห่อหุ้มเซลล์
ชีววิทยา ม.

9. 1.1 ผนังเซลล์ (CELL WALL)
 เป็นส่วนที่อยู่นอกของเยื่อหุ้มเซลล์
 พบในเซลล์พืช เห็ด รา แบคทีเรีย ไม่พบในสัตว์
 มีหน้าที่เพิ่มความแข็งแรงให้แก่พืช ประกอบด้วยเซลลูโลส
 อาจพบสารอื่นๆ เช่น เพคทิน และคิวติน

10. พลาสโมเดสมาตา (Plasmodesmata)
เป็นช่องเล็กๆส้าหรับทางเชื่อมระหว่าง 2 เซลล์
ส้าหรับส่งสารต่างๆผ่านไซ โตพลาสซึม เช่น น้้าและแร่ธาตุ

11. 1.2 เยื่อหุ้มเซลล์ (Cell Membrane)
 เป็นเยื่อบางๆล้อมไซโทพลาสซึม พบในทุกสิ่งมีชีวิต
 ท้าหน้าที่ควบคุมการเข้า – ออกของสาร (เยื่อเลือกผ่าน)
 เป็นฟอสโฟลิปิด เรียงตัวเป็น 2 ชั้น (Lipid bilayer)
 โดยหันด้านมีขั้วออกด้านนอก และด้านที่ไม่มีขั้วเข้าด้านใน

12. 1.2 เยื่อหุ้มเซลล์ (Cell Membrane)
 เรียกการเรียงตัวของเยื่อหุ้มเซลล์ ว่า fluid mosaic
model (สามารถเคลื่อนที่ได้ตามแนวระดับ )
 สารที่พบแทรกอยู่ ได้แก่ คลอ เรสเตอรอล ไกลโคลิพิด
ไกลโคโปรตีน

13. เยื่อหุ้มเซลล์ (Cell membrane)

14. เยื่อหุ้มเซลล์ (CELL MEMBRANE)

15. เยื่อหุ้มเซลล์ (CELL MEMBRANE)

16. ไซโทพลาสซึม (Cytoplasm)
ชีววิทยา ม.

17. ไซโทพลาสซึม ( Cytoplasm )
 เป็นส่วนที่ล้อมนิวเคลียสอยู่ภายในเยื่อหุ้มเซลล์
 ประกอบด้วยส่วนที่ส้าคัญ 2 ส่วน คือ ออร์แกเนลล์ และ
ไซโทซอล

18. ออร์แกเนลล์ ในไซโทพลาสซึม
ชีววิทยา ม.

19. 2.1 เอนโดพลาสมิก เรติคิวลัม
(endoplasmic reticulum : ER)
 โรงงานผลิตและล้าเลียงสารในเซลล์
 ลักษณะเป็นท่อแบนใหญ่ เรียงและซ้อนกันเป็นชั้นๆ
 มีท่อเชื่อมถึงกันอยู่ล้อมรอบเยื่อหุ้มนิวเคลียส

20. 2.1 เอนโดพลาสมิกเรติคูลัม
(Endoplasmic Reticulum : ER)

21. 1) เอนโดพลาสมิกเรติคูลัมแบบผิวขรุขระ
(rough endoplasmic reticulum : RER)
 เป็น ER ที่มีไรโบโซมเกาะติดอยู่ (ผิวขรุขระ)
 สังเคราะห์โปรตีน และมีการล้าเลียงส่งไปออกนอกซลล์
 เซลล์ที่มี RER มาก คือ เซลล์ที่ผลิตโปรตีน

22. 2) เอนโดพลาสมิกเรติคูลัมแบบผิวเรียบ (smooth
endoplasmic reticulum : SER)
 สังเคราะห์สารสเตรอยด์ เช่น ฮอร์โมนเพศ คอเลสเทอรอล
 ก้าจัดสารพิษ และควบคุมการผ่านเข้าออกของแคลเซียม
ไอออน
 เซลล์ที่มี SER มาก เช่น เซลล์สมอง อัณฑะ และรังไข่

23. 2.1 เอนโดพลาสมิกเรติคูลัม
(Endoplasmic Reticulum : ER)

24. 2.1 เอนโดพลาสมิกเรติคูลัม
(Endoplasmic Reticulum : ER)

25. 2.2 ไรโบโซม (Ribosome)
 แหล่งสร้างโปรตีน ขนาดเล็กที่ไม่มีเยื่อ หุ้ม รูปร่างเป็นก้อน
 ประกอบด้วยหน่วยย่อย 2 หน่วย จะประกบติดกันขณะที่มี
การสังเคราะห์โปรตีน

26. 2.2 ไรโบโซม (ribosome)

27. 2.3 กอลจิคอมเพล็กซ์ หรือ กอลจิบอดี (Golgi complex)
 เป็นถุงกลมแบน ตรงขอบโป่งพองใหญ่ขึ้น อยู่ใกล้กับ ER
 เก็บสะสมสารที่เซลล์สร้างขึ้นก่อนปล่อยออกนอกเซลล์
 เกี่ยวข้องกับการสร้างอะโครโซม ซึ่งอยู่ที่ส่วนหัวของอสุจิ

28. 2.3 กอลจิ คอมเพล็กซ์ หรือ กอลจิบอดี (Golgi complex

29. 2.3 กอลจิ คอมเพล็กซ์ หรือ กอลจิบอดี (Golgi complex

30. 2.4 ไลโซโซม (Lysosome)
 สร้างจากกอลจิคอมเพล็กซ์ มีลักษณะเป็นถุงกลม
 ไม่พบในเซลล์พืช มีเอนไซม์ส้าหรับย่อยอาหาร และสิ่ง
แปลกปลอมมีเอนไซม์ท้าลายสิ่งแปลกปลอม เช่น ตับ

31. 2.3 กอลจิ คอมเพล็กซ์ หรือ กอลจิบอดี (Golgi complex

32. 2.5 แวคิวโอล (Vacuole)
 เป็นถุงบรรจุสาร ท้าหน้าที่แตกต่างกันไป เช่น คอนแทร็ก
ไทล์แวคิวโอล, ฟูดแวคิวโอล
 ที่พบในเซลล์พืช เรียกว่า แซบแวคิวโอล ท้าหน้าที่สะสม
สาร เช่น สารสี น้้าตาล

33. 2.5 แวคิวโอล (Vacuole)

34. 2.6 ไมโทคอนเดรีย (mitochondria)
 ผลิตสารที่ให้พลังงานสูงแก่เซลล์
 เยื่อชั้นนอกมีลักษณะเรียบ เยื่อชั้นในจะพับ ทบ
 ส่วนที่ยื่นเข้าไปนี้เรียกว่า คริสตี (cristae) มีของเหลว
บรรจุอยู่เรียกว่า เมทริกซ์ (matrix)

35. 2.3 กอลจิ คอมเพล็กซ์ หรือ กอลจิบอดี (Golgi complex

36. 2.7 พลาสติด (Plastid)
1) คลอโรพลาสต์ (Chloroplast)
- มีสีเขียว สารสีที่เรียกคลอโรฟิลล์ ใช้ในการสังเคราะห์
ด้วยแสง

37. 1) คลอโรพลาสต์ (Chloroplast)

38. 1) คลอโรพลาสต์ (Chloroplast)

39. 2) โครโมพลาสต์ (Chromoplast)
สร้างสารสีต่างๆ ยกเว้นสีเขียว เช่นสีในผลไม้ และดอกไม้

40. 2.7 พลาสติด (Plastid)

43. 3) ลิวโคพลาสต์ (Leucoplast)
เป็นพลาสติด ที่ไม่มีสี
เช่น มันเทศ มันแกว เผือก กล้วย และบริเวณใบที่ไม่มีสี

44. 2.8 เซนทริโอล (Centriole)
พบเฉพาะในสัตว์ และสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว
เกี่ยวข้องกับการแบ่งเซลล์ และการเคลื่อนที่ ได้แก่ แฟลก
เจลลา และซีเลีย
ประกอบด้วยหลอดเล็กๆ เรียกว่า ไมโครทิวบูล วางตั้งฉากกัน

45. โครงสร้างของเซลล์ที่ศึกษาที่ศึกษาด้วย
กล้องจุลทรรศน์อิเล็คตรอน

46. 2.8 เซนทริโอล (Centriole)

47. โครงสร้างของเซลล์ที่ศึกษาที่ศึกษาด้วย
กล้องจุลทรรศน์อิเล็คตรอน

48. โครงสร้างของเซลล์ที่ศึกษาที่ศึกษาด้วย
กล้องจุลทรรศน์อิเล็คตรอน

49. โครงสร้างของเซลล์ที่ศึกษาที่ศึกษาด้วย
กล้องจุลทรรศน์อิเล็คตรอน

50. 2.8 เซนทริโอล (Centriole)

51. 2.9 ไซโตสเกเลตอน (Cytoskeleton)
เป็นเส้นใยโปรตีนที่เชื่อมโยงกันเป็น ร่างแห
ยึดเกาะของออร์แกเนลล์ให้อยู่ตามต้าแหน่ง
แบ่งเป็น 3 ชนิด คือ ไมโครฟิลาเมนต์ ไมโครทิวบูล และ
อินเตอร์มิเดียตฟิลาเมนต์

52. ไซโตสเกเลตอน (CYTOSKELETON)

53. ไซโตสเกเลตอน (CYTOSKELETON)

54. ไซโตสเกเลตอน (CYTOSKELETON)

55. นิวเคลียส (Nucleus)
เป็นโครงสร้างที่มักจะอยู่ตรงกลางเซลล์
มักจะย้อมติดสีทึบ สิ่งมีชีวิตทั่วไปจะมี 1 นิวเคลียส
ควบคุมการท้างานของเซลล์ และถ่ายทอดลักษณะทาง
พันธุกรรม

56. 2.3 กอลจิ คอมเพล็กซ์ หรือ กอลจิบอดี (Golgi complex

57. ส่วนประกอบของนิวเคลียส
ชีววิทยา ม.

58. 3.1 เยื่อหุ้มนิวเคลียส (Nuclear Membrane)
เป็นเยื่อบางๆ 2 ชั้น มีช่องเล็กๆ เป็นทางเข้าออกสาร
เรียกว่า นิวเคลียร์ พอร์ (Nuclear Pore)

59. 3.2 โครมาติน (Chromatin)
เป็นสายของ DNA ที่ขดพันไปมา
เมื่อนิวเคลียสมีการแบ่งเซลล์จะขดตัวแน่น และหดสั้นลง
เรียกว่า โครโมโซม (ปาท่องโก๋)

60. 3.3 นิวคลีโอลัส (Nucleolus)
เป็นบริเวณที่มีลักษณะทึบแสงในนิวเคลียส
ประกอบด้วยโปรตีน และ RNA เป็นส่วนใหญ่

61. 2.3 กอลจิ คอมเพล็กซ์ หรือ กอลจิบอดี (Golgi complex

62. สรุปออร์แกเนลล์
 ไม่มีเยื่อหุ้ม 3 ออร์แกเนลล์ - ไ รโบโซม เ ซ นทริ โอล แ ละ
ไ ซโทสเกเลตอน
 มีเยื่อหุ้ม 2 ชั้น - ไ ม โทคอนเดรีย นิว เคลียส แ ละคลอโรพลาสต์
 มีเยื่อหุ้ม ชั้นเดียว - ER ก อลจิคอมเพลกซ์ ไ ล โซโซม แ ละแวคิวโอล