sbtryysbr

1. 1
แบบเสนอโครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์
รหัสวิชา ง33201-33202 ชื่อวิชา เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 6
ปีการศึกษา 2560
ปรากฏการณ์อุปราคา
ผู้จัดทาโครงงาน
1. นาย จิรายุส วรรณก้อน เลขที่ 4 ชั้น ม.6 ห้อง 9
2. นาย พงศ์พณิช ชุมภู เลขที่ 30 ชั้น ม.6 ห้อง 9
3. นาย วงศพัทธ์ ยาวิปา เลขที่ 31 ชั้น ม.6 ห้อง 9
เสนอโดย
ชื่ออาจารย์ที่ปรึกษาโครงงาน ครูเขื่อนทอง มูลวรรณ์
ระยะเวลาดาเนินงาน ภาคเรียนที่ 1-2 ปีการศึกษา 2560
โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย จังหวัดเชียงใหม่
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 34

2. 2
ใบงาน
การจัดทาข้อเสนอโครงงานคอมพิวเตอร์
สมาชิกในกลุ่ม ปรากฏการณ์อุปราคา
1.นาย จิรายุส วรรณก้อน เลขที่ 4
2.นาย พงศ์พณิช ชุมภู เลขที่ 30
3.นาย วงศพัทธ์ ยาวิปา เลขที่ 31
ชื่อโครงงาน ปรากฏการณ์อุปราคา
ชื่อโครงงาน Eclipse Phenomena
ประเภทโครงงาน โครงงานพัฒนาสื่อเพื่อการศึกษา (Educational Media)
ชื่อผู้ทาโครงงาน นาย จิรายุส วรรณก้อน
นาย พงศ์พณิช ชุมภู
นาย วงศพัทธ์ ยาวิปา
ชื่อที่ปรึกษาร่วม ครูเขื่อนทอง มูลวรรณ์
ระยะเวลาดาเนินงาน ภาคเรียนที่ 1-2 ปีการศึกษา 2560
ที่มาและความสาคัญของโครงงาน
อุปราคา(Eclipse) เกิดจากการเคลื่อนที่ของดวงจันทร์และโลกรอบดวงอาทิตย์ แบ่งออกเป็น 2
ชนิดคือ จันทรุปราคาและสุริยุปราคา เนื่องจากการเกิดปรากฏการณ์อุปราคาจะเกิดขึ้นได้ เมื่อโลกดวง
จันทร์และดวงอาทิตย์โคจรมาอยู่ในระนาบเดียวกัน ซึ่งแน่นอนว่าปรากฏการณ์นี้จะเกิดขึ้นได้ไม่บ่อยนัก
อาจเกิดอย่างน้อยเพียงปีละ 4 ครั้ง นั้นคือ เกิดจันทรุปราคา 2ครั้ง สุริยุปราคา 2ครั้ง
อย่างไรก็ตามในการเกิดปรากฏการณ์บางครั้งเงามืดของดวงจันทร์มักจะทอดเลยออกไปทางเหนือหรือใต้
ของโลกโดยไม่สัมผัสผิวโลก จึงเกิดเป็นสุริยุปราคาบางส่วนเท่านั้น นอกจากนี้
เงามืดอาจสัมผัสผิวโลกในที่ห่างไกลบริเวณใกล้ขั้วโลกอย่างทวีปอาร์กติกหรือบริเวณขั้วโลกเหนือ

3. 3
และทวีปแอนตาร์กติกาหรือบริเวณขั้วโลกใต้ ซึ่งยากต่อการเดินทางไปสังเกตการณ์เราจึงไม่อาจสา
มารถที่จะศึกษาได้จากปรากฏการณ์จริง อีกทั้งในหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ในบทปรากฏการณ์ทาง
ธรรมชาติได้มือเนื้อหาการสอน ข้อมูล รูปภาพประกอบการเรียนที่น้อยมากเกี่ยวกับปรากฏการณ์อุป
ราคา
ทางคณะผู้จัดทาได้มองเห็นปัญหาทางการศึกษา ทั้งทางด้านข้อมูล องค์ความรู้ต่างๆที่เกี่ยวกับ
ปรากฏการณ์อุปราคา ที่ทาให้ไม่สามารถเข้าใจและศึกษาปรากฏการณ์นี้ได้อย่างท่องแท้ เราจึงได้คิดสื่อ
เพื่อการศึกษา รวบรวมข้อมูล องค์ความรู้ รูปภาพของปรากฏการณ์อุปราคามาไว้ในที่เดียวกัน
ซึ่งจะทาให้การเรียนการศึกษาในปรากฏการณ์นี้สามารถ ศึกษา เข้าใจและเห็นภาพการเกิดได้ชัดเจน
ยิ่งขึ้น
วัตถุประสงค์
1.เพื่อเป็นแหล่งรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับปรากฏการณ์อุปราคา
2.เพื่อเป็นสื่อการศึกษาให้กับบุคคลที่สนใจปรากฏการณ์อุปราคา
ขอบเขตโครงงาน
ปรากฏการณ์จันทรุปราคา ปรากฏการณ์สุริยุปราคา
หลักการและทฤษฎี
การเกิดอุปราคา
อุปราคา หรือ Eclipse ในระบบที่ประกอบด้วย ดวงอาทิตย์-โลก-ดวงจันทร์นั้น เกิดขึ้นเมื่อโลก
หรือดวงจันทร์ บังเงาตะวันจากกันและกัน
ดวงอาทิตย์ใหญ่กว่าดวงจันทร์มากถึง 400 เท่า แต่ด้วยความบังเอิญดวงอาทิตย์ก็อยู่ห่างจากโลกมากกว่า
ดวงจันทร์ประมาณ 400 เท่า เมื่อมองจากโลกแล้วขนาดของดวงอาทิตย์และดวงจันทร์จะใกล้เคียงกัน
เราจึงโชคดีได้เห็นปรากฏการณ์อุปราคาระหว่าง ตะวัน-จันทรา ได้

4. 4
(ภาพที่ 1) การเกิดสุริยุปราคา คนบนโลกด้านกลางวันเพียงส่วนน้อยจะมีโอกาสได้เห็นสุริยุปราคา
ภาพโดย คณะฟิสิกส์ มหาวิทยาลัยเทนเนสซี
ถ้าเงาของโลกไปตกลงบนดวงจันทร์ ดวงจันทร์ก็จะมืดลงเรียกว่าเกิดจันทรุปราคา แต่คนทั้งโลกด้าน
กลางคืนจะมองเห็นจันทรุปราคาได้หมด
(ภาพที่ 2) แสดงการเกิดจันทรุปราคาเมือดวงจันทร์โคจรเข้าเงาของโลก ภาพโดย คณะฟิสิกส์
มหาวิทยาลัยเทนเนสซี
ในเมื่อดวงจันทร์โคจรรอบโลกประมาณรอบละเดือน ก็น่าที่จะเกิดอุปราคาทั้งสองอย่างเดือนละครั้ง แต่
ในความเป็นจริงมันไม่เกิดเช่นนั้น แถมการเกิดอุปราคาแบบเต็มดวงก็ยังหาดูได้ยากเสียอีก ที่เป็นเช่นนั้น
ก็เพราะว่า
1 วงโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์ และวงโคจรของดวงจันทร์รอบโลก ไม่ได้อยู่ในระนาบเดียวกัน หาก
พื้นระนาบทั้งสอง ทามุมประมาณ 5 องศาต่อกัน
(ภาพที่ 3) แสดงพื้นระนาบวงโคจรของดวงจันทร์รอบโลก เอียงทามุมกับพื้นระนาบวงโคจรของโลก
รอบดวงอาทิตย์ (ecliptic plane) อยู่ประมาณ 5 องศา ภาพโดย Dr. Nick Strobel

5. 5
แนวตัดของระนาบทั้งสองจะเป็นเส้นตรงเรียกว่า Line of nodes การจะเกิดอุปราคาได้นั้น นอกจาก
ต้องเกิดเมื่อดวงอาทิตย์ โลก และดวงจันทร์ เรียงตัวอยู่ในเส้นตรงเดียวกันแล้ว (คืนพระจันทร์เต็มดวง
เท่านั้น) ยังต้องขึ้นอยู่กับเมื่อ แนวเรียงตัวของดาวทั้งสามตรงกันกับ line of nodes นี้ด้วย จึงจะเกิดอุป
ราคาขึ้นได้
ในขณะที่โลกโคจรอยู่ตลอดเวลาไปรอบดวงอาทิตย์นั้น ดวงจันทร์ก็หมุนรอบโลกตามไปด้วยคาบเวลาที่
ต่างกัน ทาให้เส้นเชื่อมโหนดนั้นหมุนควงไปเรื่อยไม่คงที่ เวลาที่จะเกิดอุปราคาได้นั้น จะต้องเป็นยามที่
เส้นเชื่อมโหนดหันตรงเข้าหาดวงอาทิตย์เท่านั้น จึงจะทาให้โลก ดวงจันทร์ และดวงอาทิตย์ มาอยู่ในแนว
เส้นตรงเดียวกันได้ ไม่เช่นนั้นดวงจันทร์จะอยู่สูงเกินไป หรือตา่เกินไปเงาก็คลาดกันได้ ปัจจัยหลักที่จะทา
ให้เกิดอุปราคา จึงต้องเป็นเวลาที่ดวงจันทร์โคจรมาอยู่แถวๆโหนด ในเวลาที่เส้นเชื่อมโหนดหันเข้าหาดวง
อาทิตย์ ระยะเวลาที่ดวงจันทร์โคจรอยู่แถวๆเส้นเชื่อมโหนดจะเรียกว่า eclipse season อุปราคาจึงจะ
เกิดขึ้นได้ นี่ก็คือเหตุผลที่ว่าทาไมจึงไม่มีอุปราคาเกิดขึ้นทุกๆเดือนนั่นเอง
(ภาพที่ 4) ในช่วงที่ line of nodes ไม่เรียงตัวกับแนว ตะวัน-จันทร์-โลก ก็จะไม่เกิดอุปราคา ภาพ
โดย Dr Nick Strobel
เมื่อดวงจันทร์เคลื่อนตัวมาระหว่างดวงอาทิตย์กับโลก บางครั้งดวงจันทร์ก็จะอยู่ต่ากว่า หรือสูงกว่านิด
หน่อย ทาให้เงาของดวงจันทร์ไม่ตกลงยังพื้นโลก จึงไม่เกิดสุริยุปราคาหรือจันทรุปราคาไปทุกเดือน
(ภาพที่ 5) เมื่อ line of nodes ไม่เรียงตัวกับแนว ตะวัน-จันทร์-โลก เงาของดวงจันทร์หรือเงาของ
โลกจะคลาดกัน ภาพโดย Dr. Nick Strobel

6. 6
2 วงโคจรของดวงจันทร์รอบโลก เป็นวงรี ไม่ใช่วงกลม โดยมีโลกอยู่ที่จุดโฟกัสหนึ่ง เมื่อพระจันทร์อยู่ใกล้
โลกมากที่สุด(perigee อ่านว่า แพรีจี้) จะอยู่ห่างจากโลก 363,260 กิโลเมตร และเมื่อดวงจันทร์อยู่ไกล
จากโลกมากที่สุดจะอยู่ห่างจากโลก 405,540 กิโลเมตร
(ภาพที่ 6) วงโคจรของดวงจันทร์รอบโลก ภาพโดย Dr Nick Strobel
เมื่อวงโคจรของดวงจันทร์รอบโลกเป็นวงรีเช่นนี้ด้านยาวของวงรี ไม่ได้หันตรงสู่ดวงอาทิตย์เสมอไป ตาม
ความเป็นจริงแล้ว จุดที่ดวงจันทร์อยู่ใกล้โลกมากที่สุด (perigee) จะเคลื่อนไปถึงปีละ 40.7 องศา จึงเป็น
สาเหตุที่การเกิดอุปราคาไม่อยู่ตรงวันเดียวกันตามปฏิทิน นอกจากนี้แล้ว line of nodes ก็ยังเคลื่อนไป
ปีละ 19.3 องศาอีกด้วย ฉะนั้นการคานวณการเกิดอุปราคาไม่ใช่เรื่องกล้วยๆเสียแล้ว เพราะคนที่คานวณ
จะต้องมีตารางการโคจรอย่างละเอียด จึงจะคานวณตาแหน่งของการเกิดอุปราคาได้ นี่ยังไม่กล่าวรวมถึง
ปัจจัยอื่นที่จะทาให้การคาดการณ์ยากขึ้นไปอีก

7. 7
(ภาพที่ 7) มองจากขั้วโลกเหนือลงมาจะแสดงตาแหน่งวงโคจรของดวงจันทร์รอบโลกที่เป็นวงรี
ความรีขยายให้เกินความจริงเพื่อให้เห็นชัดๆ รูปซ้ายยังไม่ได้ปรับการเคลื่อนแกนของวงรี รูปขวา
ขยายให้เห็นการเคลื่อนของแกนวงรี ในขณะที่โลกและดวงจันทร์เคลื่อนตัวโคจรไปรอบดวงอาทิตย์
พร้อมๆกัน ภาพโดย Dr Nick Strobel
วิธีดาเนินงาน
แนวทางการดาเนินงาน
1.เสนอหัวข้อโครงงานกับครูที่ปรึกษา
2.ศึกษาและรวบรวม ข้อมูลเกี่ยวกับการเกิดปรากฏการณ์อุปราคา
3.ออกแบบการจัดวางข้อมูล
4.จัดทาตามรูปแบบที่ได้วางไว้
5.ทดสอบการตอบโจทย์ปัญหาและปรับปรุง
เครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้
1.โน้ตบุ๊ค
2.โทรศัพท์มือถือ
3.อินเทอร์เน็ต
4.หนังสือเรียนวิทยาศาสตร์
งบประมาณ
50 บาท

8. 8
ขั้นตอนและแผนดาเนินงาน
ลาดับ
ที่
ขั้นตอน สัปดาห์ที่ ผู้รับผิดชอบ
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
0
1
1
12
1
3
1
4
1
5
16 17
1 คิดหัวข้อโครงงาน
2 ศึกษาและค้นคว้าข้อมูล
3 จัดทาโครงร่างงาน
4 ปฏิบัติการสร้างโครงงาน
5 ปรับปรุงทดสอบ
6 การทาเอกสารรายงาน
7 ประเมินผลงาน
8 นาเสนอโครงงาน
ผลที่คาดว่าจะได้รับ
1.เป็นแหล่งรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับปรากฏการณ์อุปราคา
2.เป็นสื่อการศึกษาให้กับบุคคลที่สนใจปรากฏการณ์อุปราคา
สถานที่ดาเนินการ
โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย เชียงใหม่
กลุ่มสาระการเรียนรู้ที่เกี่ยวข้อง
1.กลุ่มสาระการงานอาชีพและเทคโนโลยี
2.กลุ่มสาระวิทยาศาสตร์
แหล่งอ้างอิง
https://guru.sanook.com/6115/
http://www.vcharkarn.com/varticle/121
http://www.acr.ac.th/acr/ACR_E-
Learning/CAREER_COMPUTER/COMPUTER/M4/ComputerProject/content1.html