Ιστορία Ε΄ δημοτικού ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ

1. 25. Το Βυζάντιο φτάνει
στο απόγειο της ακμής του

2. Ας θυμηθούμε:
Ο τρόπος λατρείας των εικόνων δίχασε τους Βυζαντινούς για έναν αιώνα.
Η θρησκευτική αυτή διαμάχη ονομάστηκε Εικονομαχία, χώρισε τους
ανθρώπους σε εικονομάχους και εικονολάτρες και έβλαψε σοβαρά την
εκκλησία και το κράτος. Η Ζ΄ Οικουμενική σύνοδος συμφιλίωσε ξανά τους
χριστιανούς και έφερε ειρήνη στην αυτοκρατορία. Οι εικόνες
αναστηλώθηκαν και αυτό το γιορτάζουμε την Κυριακή της Ορθοδοξίας.

4. Από τον 9ο έως τον 11ο αιώνα το Βυζαντινό κράτος κυβέρνησαν
αυτοκράτορες της μακεδονικής δυναστείας.

5. Να τι έκαναν στο διάστημα αυτό οι Μακεδόνες αυτοκράτορες, για την
αντιμετώπιση των εξωτερικών θεμάτων:
1. Χάρτης της αυτοκρατορίας στα χρόνια των Μακεδόνων

6.  Οργάνωσαν αξιόμαχο στρατό και απελευθέρωσαν πολλά από τα
κατακτημένα βυζαντινά εδάφη, στην Ανατολή, στη Δύση και στα Βαλκάνια.
5. Οι Μακεδόνες
αυτοκράτορες
οργάνωσαν αξιόμαχο
στρατό.

7.  Έκλεισαν συνθήκες ειρήνης και φιλίας με τους λαούς του Βορρά και
διέδωσαν το χριστιανισμό και το βυζαντινό πολιτισμό στις χώρες τους.

8.  Ξαναπήραν από τους Σαρακηνούς τον έλεγχο των θαλάσσιων
δρόμων και τα βυζαντινά εμπορικά καράβια ανοίχτηκαν ξανά στο
Αιγαίο, τη Μεσόγειο, την Αδριατική και τη νότια Ιταλία.

9. Ιδιαίτερη φροντίδα όμως οι Μακεδόνες αυτοκράτορες έδειξαν και για
την εσωτερική οργάνωση και καλή λειτουργία του κράτους.
Για να το επιτύχουν:

10.  Οργάνωσαν καλύτερα τα Θέματα της αυτοκρατορίας και
πρόσθεσαν σ’ αυτά και νέα από τις απελευθερωμένες και τις ακριτικές
περιοχές.

11.  Επανέφεραν την ηρεμία στην ταραγμένη από τις διαμάχες της
εικονομαχίας εκκλησία και την έστρεψαν σε έργα ειρηνικά και φιλανθρωπικά.

12.  Ρύθμισαν με νέους νόμους (Επαναγωγή και Πρόχειρο Νόμο) τα
καθήκοντα των αρχόντων, καθόρισαν τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας
και προσάρμοσαν το δίκαιο στις συνθήκες της εποχής.

13.  Με το «Επαρχιακό βιβλίο» ρύθμισαν τα θέματα των εμπορικών
συναλλαγών και έβαλαν τάξη στη λειτουργία των βιοτεχνιών και των
επαγγελματιών, καθώς και στα όρια κέρδους καθενός.

14.  Συνέχισαν την προσπάθεια των Ισαύρων για την προστασία των
μικροϊδιοκτητών και των ελεύθερων γεωργών από τους δυνατούς και
επέβαλλαν σ' αυτούς το νόμο του «Αλληλέγγυου». Αυτός όριζε ότι οι
πλούσιοι γαιοκτήμονες, μαζί με τους δικούς τους φόρους, πληρώνουν στο
κράτος και τους φόρους των φτωχών γειτόνων τους, όταν εκείνοι αδυνατούν.

15. β. «Οι δυνατοί επιθυμούμε να αγοράζουν ακίνητα από τους δυνατούς, οι δε
στρατιώτες και οι πένητες γεωργοί επιτρέπουμε να συναλλάσσονται με
τους όμοιους της δικής τους τάξης». Βασίλειος Β’, Νεαραί

16. Τα μέτρα αυτά βοήθησαν στην ανάπτυξη της γεωργίας, της βιοτεχνίας,
της ναυτιλίας και του εμπορίου κι έφεραν πλούτο και δόξα στην
αυτοκρατορία. Η περίοδος αυτή ήταν από τις πιο λαμπρές για την
αυτοκρατορία και ονομάστηκε «χρυσή εποχή του Βυζαντίου».

17. Ας θυμηθούμε:
Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες κυβέρνησαν επί δύο αιώνες την
αυτοκρατορία. Έκαναν αλλαγές στη διοίκηση και τη νομοθεσία.
Προστάτευσαν τη γεωργία, τη βιοτεχνία και το εμπόριο. Αυτά τα χρόνια
είναι περίοδος ακμής και μεγαλείου για το Βυζάντιο.

18. 25. Το Βυζάντιο φτάνει στο απόγειο της ακμής του
1. Ποιοι εμπόδιζαν τα βυζαντινά εμπορικά καράβια να ταξιδεύουν στο
Αιγαίο και τη δυτική Μεσόγειο; Τι σήμαινε για το Βυζάντιο και την
οικονομία του η επανάκτηση αυτής της ευκαιρίας;

19. Οι Σαρακηνοί πειρατές εμπόδιζαν τα βυζαντινά εμπορικά καράβια να
ταξιδεύουν στο Αιγαίο και τη δυτική Μεσόγειο. Το ότι οι Μακεδόνες
αυτοκράτορες κατάφεραν να τους απομακρύνουν και να ξαναπάρουν τον
έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων σήμαινε περισσότερα έσοδα για την
αυτοκρατορία από το εμπόριο και τη ναυτιλία.

20. 2. Διαβάστε τα κείμενα-πηγές 2 και 4.
2. Οι Δυνατοί παρανομούν: «Οι Δυνατοί και οι Yπερέχοντες στο Θέμα
των Θρακησίων, περιφρονώντας τους βασιλικούς νόμους, το φυσικό δίκαιο
και τη δική μου προσταγή, δε σταματούν να εισέρχονται στα χωριά και,
προφασιζόμενοι την αγορά, τη δωρεά ή την κληρονομιά κτημάτων, να
τυραννούν τους πένητες3 χωρικούς και να τους κάνουν μετανάστες στον
τόπο τους και στα κτήματά τους». Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, Νεαρά (Μάρτιος 947 μ.Χ.)
3. Δυνατός
μεγαλοκτηματίας
επιβλέπει το
θερισμό των
κτημάτων του.

21. 4. Νόμοι υπέρ των αδυνάτων.
α. «Όλες οι αγοροπωλησίες που έγιναν ανάμεσα σε πένητες και δυνατούς
δεν ισχύουν και είναι παράνομες. Γι ’αυτό αποφασίζουμε την επιστροφή
των κτημάτων στους πένητες, χωρίς την απόδοση των χρημάτων της
αγοράς, ούτε των φόρων και των δαπανών καλλιέργειάς τους. Είναι
αυτονόητο ότι η διάταξη αυτή ισχύει και για το μέλλον».
Για ποιους λόγους νομίζετε ότι η βυζαντινή πολιτεία αντέδρασε με τόση
αυστηρότητα στην παράνομη συμπεριφορά των δυνατών;

22. Δεν ήταν σωστή η αδικία σε βάρος των φτωχών. Κάποιος έπρεπε να τους
προστατεύσει. Οι μεγαλοκτηματίας με κάθε τρόπο προσπαθούσαν να
πάρουν όλο και περισσότερη γη. Γι αυτό το βυζαντινό κράτος ακύρωσε
όλες τις ύποπτες αγοραπωλησίες και θέσπισε τον νόμο του Αλληλέγγυου.
Άλλωστε όσα περισσότερα κτήματα συγκέντρωναν στα χέρια τους οι
μεγαλοκτηματίες, τόσο δυνατότεροι γινόντουσαν και αποτελούσαν απειλή
για τον ίδιο τον αυτοκράτορα.

23. 3. Παρόμοια μέτρα με τους Μακεδόνες αυτοκράτορες, για την
προστασία των πενήτων γεωργών από τους δυνατούς, είχαν πάρει και
οι Ίσαυροι. Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι αυτό επαναλαμβάνεται μετά
από κάποιες δεκαετίες;

24. Πολλοί νόμοι εξαιτίας της εικονομαχίας ή επειδή είχε περάσει πολύς
καιρός δεν εφαρμόζονταν πια. Οι πλούσιοι έτσι βρήκαν πάλι τρόπους
να εκμεταλλευτούν τους φτωχούς.

25. 4. Το «Επαρχιακό Βιβλίο» και οι «Νεαρές» διατάξεις ρύθμιζαν τις
συναλλαγές και το επιτρεπόμενο κέρδος των βυζαντινών εμπόρων. Γίνεται
κάτι ανάλογο σήμερα από την πολιτεία; Ποιοι έχουν αυτή την ευθύνη;

26. Και σήμερα υπάρχουν διατάξεις για το εμπόριο. Το Υπουργείο Εμπορίου
και Ανάπτυξης, η Αγορανομία και ο Συνήγορος του Καταναλωτή ρυθμίζουν
και ελέγχουν το εμπόριο και προστατεύουν τον καταναλωτή από την
αισχροκέρδεια.

27. 5. Διαβάστε το κείμενο για τις βυζαντινές συντεχνίες και σχολιάστε όσα
αναφέρονται σ’ αυτό.
Οι συντεχνίες των επαγγελματιών
«Στο Βυζάντιο, από τα χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου, όλοι οι
επαγγελματίες ήταν οργανωμένοι σε σωματεία, τις συντεχνίες. Κάθε
συντεχνία αγόραζε συλλογικά τις πρώτες ύλες και τις έδινε στα μέλη
της. Υπήρχαν συντεχνίες κρεοπωλών, οικοδόμων, αρτοποιών,
βιοτεχνών, υφαντουργών, εμπόρων μεταξιού κ.ά. Οι συντεχνίες και ο
Έπαρχος της Πόλης καθόριζαν από πριν το ωράριο εργασίας των
εργαζομένων, τους μισθούς τους, τις τιμές και τους τόπους πώλησης
των προϊόντων. Απαγορευόταν η αποθήκευση των αγαθών, όταν
υπήρχε έλλειψη στην αγορά, καθώς και η αύξηση των τιμών τους. Οι
παραβάτες τιμωρούνταν, διαγράφονταν από τη συντεχνία και δεν
μπορούσαν πια ν’ ασκήσουν επάγγελμα». Will Durant, Παγκόσμιος Ιστορία του
Πολιτισμού
Σήμερα υπάρχουν συντεχνίες, πώς λέγονται και τι ακριβώς κάνουν;

28. Σήμερα υπάρχουν, ονομάζονται επαγγελματικά σωματεία και
φροντίζουν να προστατεύουν τα επαγγελματικά δικαιώματα και
συμφέροντα των μελών τους. Υπάρχουν επαγγελματικά σωματεία
φαρμακοποιών, δικηγόρων, γιατρών κλπ.

29. Ας ξαναθυμηθούμε:
Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες κυβέρνησαν επί δύο αιώνες την
αυτοκρατορία. Έκαναν αλλαγές στη διοίκηση και τη νομοθεσία.
Προστάτευσαν τη γεωργία, τη βιοτεχνία και το εμπόριο. Αυτά τα χρόνια
είναι περίοδος ακμής και μεγαλείου για το Βυζάντιο.

30. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ