1. 8-1McGraw-Hill/Irwin Copyright © 2007 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.

2. Электрон худалдааны
систем дүү
И-худалдааны х гжлийн хандлагуудө
И-худалдааны процессууд
И-худалдааны амжилтын х чин з йл дү ү үү
И-худалдааны т рл дө үү
Бүлэг
8
McGraw-Hill/Irwin Copyright © 2007 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.

3. 8-3
Судлах з йл дү үү
1. И-худалдааны ндсэн т рл д ба х гжлийн чигү ө үү ө
хандлагууд
2. И-худалдааны системийн ндсэн процессууд баү
тэдгээрийг и-худалдааны хэрэглээн дэдүү
нэвтр лэх ньүү
3. И-худалдаанд амжилт олоход шаардлагатай
ндсэн х чин з йлс д Вэб дэлг рт тавигдахү ү ү үү үү
шаардлагууд.

4. 8-4
Судлах з йл дү үү
4. Хэд хэдэн т рлийн и-худалдааны зах зээл баө
тэдгээргийн бизнесийн нэ цэнэү
5. И-худалдааны clicks and bricks хувилбаруудын
р г ж ба зохицолү ө өө

5. 8-5
Электрон худалдаа
Б тээгдх нийг онлайнаар худалдах ба худалданү үү
авахаас ил йл ажиллагаа, процессийг агуулна.үү ү
Дэлхий нийтийн бизнесийн т нш дийнү үү
с лжээний дэмжлэгтэйгээрү
Интернетийн с лжээгээр холбогдсонү
йлчл лэгчдийн глобал зах зээл дээр хийгдэжү үү
байгаа
Бараа б тээгдх н, йлчилгээг х гж лжү үү ү ө үү
боловсруулах, сурталчлах, борлуулах, х ргэж г х,ү ө ө
йлчлэх ба т лб р тооцоо хийх зэрэг б хий лү ө ө ү
онлайн процесс

6. 8-6
И-худалдаанд хамрагддаг
процессууд

7. 8-7
И-худалдааны технологиуд

8. 8-8
Электрон худалдааны т рл дө үү
Бизнесээс йлчл лэгч рҮ үү үү (B2C) – бараа
б тээгдх н ба йлчилгээгээ хэрэглэгчдэдү үү ү
борлуулахын тулд бизнесийн байгууллагууд
сонирхол татсан электрон зах зээлийн газруудыг
х гж лнэ.ө үү
Бизнесээс бизнес рүү (B2B) – электрон бизнесийн
зах зээлийн газрууд ба бизнесийн
байгууллагуудын хоорондох шууд маркетингийн
холбоонуудыг хоёуланг нь агуулна.
Хэрэглэгчээс хэрэглэгч рүү (C2C) – йлчл лэгчидү үү
бие биенээсээ худалдан авч, худалдах боломжтой
онлайн аукционууд

9. 8-9
И-худалдааны ндсэнү
процессийн архитектур

10. 8-10
Хандалтыг хянах ба хамгаалалт
И-худалдааны процессууд нь:
Хэрэглэгчдийг м н эсэхийг нь баталгаажуулах,ө
хандах эрх олгох, хамгаалалтын хэрэгсл дийгүү
дагаж м рд лэх замааарө үү
И-худалдааны ажил г йлгээнд оролцож буйү
т нш дийн хоорондү үү
хоёр талын итгэлцэл ба хамгаалагдсан, аюулг йү
хандалтыг тогтоох ёстой

11. 8-11
Электрон т рхийг бий болгох баө
хувь х нд зориулахү
Хэрэглэгчийн болон т ний вэб сайтын занүү
т л в, сонголтуудын талаарх г гдл дийгө ө ө ө үү
цуглуулж
Хэрэглэгчийн шинж чанарууд ба дуртай
з йл дийн талаарх электрон т рх буюуү үү ө
з лэлт дийг бий болгоноү үү үү
Хэрэглэгчийн з лэлт д нь хэрэглэгчийгү үү үү
танихад хэрэглэгдэхээс гадна, сайтын агуулгыг
тухайн х нд зориулсан б тээгдх ний саналуудү ү үү
ба сурталчилгаатайгаар гаргаж харуулахад
хэрэглэгдэнэ.
Нэгээс нэг р чиглэсэн сурталчилгааныүү стратеги

12. 8-12
Хайлтын удирдлага
Хайлтын процессууд нь хэрэглэгчдийн худалдан
авах эсвэл нэлж д гнэхийг х сэж байгааү ү ү
тодорхой б тээгдх н эсвэл йлчилгээг хайжү үү ү
олоход нь тусална.

13. 8-13
Агуулга ба каталогийн
менежмент
Агуулга удирдах –и-худалдааны вэб сайтууд дээрх текстэн
г гдл д ба мультимедиа мэдээлл дийг байгуулах, бийө ө үү үү
болгох, х ргэж г х, шинэчлэх, архивлахад нь и-ү ө ө
худалдааны компаниудад тусалдаг програм хангамж
И-худалдааны агуулга нь гол т л в мультимедиаө ө
каталогиудын хэлбэрээр байдаг.
Каталоги удирдах – Каталогийн агуулгыг бий болгох,
удирдахад тусалдаг програм. Агуулга удирдах програмын
дэд хэсэг.
 йлчл лэгчийн р рт йлчлэх, б нийҮ үү өө өө өө өө ү өө
йлдвэрлэлийг хувь х нд зориулсан йлдвэрлэл болгонү ү ү
рчл х д тусална. Ж. нь:өө ө ө Dell Computer-ийн
конфигурацийг удирдах

14. 8-14
Ажлын урсгалыг удирдах
Мэдлэгт суурилсан бизнесийн процессууд доторх
байнга давтагддаг ажил даалгавруудыг хийж
г йцэтгэхийн тулд электрон хэлбэрээр хамтранү
ажиллахад нь ажилтан, албан хаагчдад тусалдаг
програм
З в ажил г йлгээ, шийдвэр д, йлө ү үү ү
ажиллагаануудыг г йцэтгэж байгааг, м н з вү ө ө
мэдээ мэдээлэл, баримт бичг дийг з в ажилтан,үү ө
йлчл лэгч, эсвэл нийл лэгчид х ргэж гч буйгү үү үү ү ө
батална.

15. 8-15
Каталог/агуулгын удирлага ба
ажлын урсгалын жишээ

16. 8-16
йл явдлын мэдэгдэлҮ
Ихэнх и-худалдааны хэрэглээн д нь йл явдалдүү ү
х тл гдс н байдагө ө ө
 йлчл лэгч вэб сайтанд анх хандах, т лб рҮ үү ө ө
тооцоо хийх, х ргэж г х зэрэг йл явдлуудадү ө ө ү
хариу гнө ө
 йл явдлын мэдэгдлийн програм нь и-Ү
худалдааны процессуудыг хянаж,
Б х уялдаа холбоотойү (Тулгарсан асуудлын
н хц л байдал зэрэгө ө ) йл явдлуудыг б ртгэжү ү
Оролцогч б х талуудад мэдэгдэнэ.ү

17. 8-17
йл явдлын мэдэгдэлҮ

18. 8-18
Хамтарч ажиллах ба худалдаа
хийх
 йлчл лэгчид, нийл лэгчид ба бусад оролцогчҮ үү үү
талуудад шаардлагатай
Маш чухал хамтын ажиллагааны зохицуулалтууд
ба худалдааны йлчилгээн дийг дэмжижү үү
тусалдаг процессууд
Хэрэглэгчтэй т ншлэх йл ажиллагааг сайжруулж,ү ү
хэрэглэгчдийг нэнч байлгахын тулдү
И-мэйл, чаат, ярилцлагын групп дын ашигланүү
Сонирхолын онлайн б лг дийг рг ж лнэү үү ө ө үү

19. 8-19
Электрон т лб р тооцооныө ө
процессууд
Вэб т лб рийн процесуудө ө
Шопинг картын процесс
Кредит картын т лб рийн процессө ө
Бусад ил нарийн т лб рийн процессуудүү ө ө
Электрон фондын шилж лэгүү (Electronic Funds
Transfer - EFT)
Банк ба бизнесийн байгууллагууд ба тэдний
йлчл лэгчдийн хооронд м нг ба зээлийнү үү ө ө
шилж лэг хийх ба боловсруулахүү

20. 8-20
Хамгаалагдсан электрон т лб рө ө
тооцооны жишээ

21. 8-21
Электрон т лб р тооцоогө ө
хамгаалах
С лжээний ” нэрлэгч”ү ү
Зээлийн картны дугаарын форматуудыг таньж,
саатуулдаг програм. Онлайн т лб р хийх едө ө ү
зээлийн карт энэ програмд рт н .ө ө ө
Хамгаалалтын асуудлуудыг шийдвэрлэхэд
хэрэглэдэг хамгаалалтын арга хэмжээн д:үү
 йлчл лэгч ба худалдагч хоёрын дунд дамжуулжҮ үү
буй г гдлийг шифрлэхө ө (кодолж, нууцлах)
 йлчл лэгч ба зээлийн картны ажил г йлгээгҮ үү ү
з вш рс н компаний хоорондох г гдлийгө өө ө ө ө
шифрлэх
Мэдрэмтгий мэдээллийг офлайнаар х лээн авахү

22. 8-22
И-худалдааны х гжлийн хандлагаө
Source: Adapted from Jonathan Rosenoer, Douglas Armstrong, and J. Russell Gates, The Clickable Corporation:
Successful Strategies for Capturing the Internet Advantage (New York: The Free Press, 1999), p. 24.

23. 8-23
И-худалдааны х гжлийн хандлагаө
Бизнесээс хэрэглэгч р чиглэсэн электронүү
худалдаа ердийн дэлг рийн лангуугаасүү
интерактив маркетингийн боломж, хэрэгсл дүү
р , т р л б рийн худалдаа арилжаа хийхэдүү ө ө ү
тусалдаг б рэн хэмжээгээр нэгдсэн вэб дэлг рү үү
р шилжиж байна.үү
Т нчлэн бизнесээс бизнес р чиглэсэн электронүү үү
худалдаа нь дэлг рийн лангуугаас худалдааныүү
т нш дийг экстранеттай холбож гс н хэв маяг,ү үү ө ө
х сэл сонирхолд тааруулах боломж, хэрэгсл дү үү
р шилжиж байна.үү

24. 8-24
И-худалдааны амжилтын х чин з йл дү ү үү
Сонголт ба рт г, нэ цэнэө ө ү
Сонирхол татсан б тээгдх нийг сонгох, рс лд х йцү үү ө ө ө ү
нэ, сэтгэл ханамжийн баталгаа, худалдан авалтын дарааү
йлчл лэгчийг дэмжихү үү
Г йцэтгэл ба йлчилгээү ү
Хурдан шуурхай, хялбархан йлчлэх, худалдан авалтү
хийх, т лб р тооцоо хийх, хурдан тээвэрлэх ба х ргэжө ө ү
г хө ө
 нг т рх ба МэдрэмжӨ ө ө
Сонирхол татсан вэб дэлг рийн лангуу, вэб сайтынүү
тээвэрлэлтийн хэсг д, бараа б тээгдх нийүү ү үү
мультимедиа каталогийн хуудаснууд, дэлг рийнүү
хэрэгсл дүү

25. 8-25
И-худалдааны амжилтын х чин з йл дү ү үү
Сурталчилгаа ба урамшуулал
Вэб хуудсааар дамжуулан зорилтот маркетинг хийх, и-
мэйлээр урамшуулах, хямдруулах, тусгай урамшуулал
санал болгох, бусад холбоотой сайтуудаар сурталчлах

26. 8-26
И-худалдааны амжилтын х чин з йл дү ү үү
 Хувь х нд анхаарал тавихү
 Б х йлчл лэгчдэд зориулан тухйан хувь х ний вэбү ү үү ү
хуудаснуудыг боловсруулах, хувьд х нд зориулсанү
б тээгдх ний з вл мж дээр хангах, Вэб сурталчилгаа ба и-ү үү ө ө үү
мэйлээр нь мэдэгдэл хийх, интерактив тусламж, дэмжлэг
з лэхү үү
 Б лэглэлийн т ншлэлү ү
 Newsgroup, чаат, холбоотой сайтууд дээрх линкээр дамжуулан
йлчл лэгчид, нийл лэгчид, компаний т л л гчид, болонү үү үү ө өө ө
бусад х м сийн виртуаль б лэглэл дийг дэмжихү үү ү үү
 Хамгаалал ба найдвартай байдал
 йлчл лэгчийн мэдээлэл, вэб сайтын ажил г йлгээн д,Ү үү ү үү
б тээгдх ний найдвартай мэдээлэл, бусад найдвартайү үү
г йцэтгэлээр хангахү

27. 8-27
Вэб дэлг рт тавигдах шаардлагуудүү

28. 8-28
Вэб дэлг р байгуулахүү
Вэб сайт байгуулах
Вэб сайт зохиох энгийн хялбар хэрэгсл дийг,үү
Бэлэн загвар шаблонуудыг ашиглах
 рийн хувийн эсвэл гадны вэб сайт хийдэг х нээрӨө ү
хийлгэх
Х м сийг татах, тэднийг нэнч йлчл лэгчипдү үү ү ү үү
болгон хувиргахын тулд вэб сайтаа сурталчлах

29. 8-29
Хэрэглэгчдэд йлчлэхү
Нэгээс нэг р чиглэсэн уялдаа холбоог х гж лэхэдүү ө үү
тусалдаг хэрэглэгчийн з лэлт буюу т рх, хувь х ндү үү ө ү
зориулсан вэб хуудас ба урамшуулыг байгуулах замаар
хэрэглэгчдэд йлчлэхү
Сонирхолтой, н х рс г, р ашигтай вэб дэлг рээр хангахө ө ө ү үү
замаар йлчл лэгчидтэй ажил г йлгээ хийхү үү ү
 р рт туслах цэсн д, заавар, удирдамжууд,Өө өө өө өө үү
FAQs-аар,
Хэрэглэгчтэй харилцах т л л гчидтэй и- мэйлээрө өө ө
харилцах замаар
 йлчл лэгчдийгҮ үү дэмжиж, тэдэнд туслах

30. 8-30
Вэб дэлг рийг удирдахүү
Вэб дэлг рийн трафик, бараа материалын н ц,үү өө
борлуулалтыг б ртгэж, шинжлэхү
Нягтлан бодох б ртгэлийн систем р холбохү үү
замаар
бизнес ба вэб сайтыг хоёуланг нь удирдах
Долоон хоног, дрийн хорин д рв н цагаарө ө ө
ажиллах
Firewall-г хэрэглэн, хакерын довтолгоог
зайлуулан ажил г йлгээн д ба йлчл лэгчдийнү үү ү үү
б ртгэл дийгү үү хамгаалах

31. 8-31
B2B и-худалдаа
B2B и-худалдаа бол худалдааны процессын
б ний худалдаа ба нийл лэлтийн тал юмөө үү
бизнесийн байгууллагуудын худалдан авах,
борлуулах, эсвэл бусад бизнесийн
байгууллагуудтай худалдаа хийх
Жижиглэн худалдааны сайн вэб сайтыг
байгуулахад х чин з йл дү ү үү B2B и-худалдаанд бас
хэрэглэгдэнэ

32. 8-32
И-худалдааны зах зээлийн газрууд
Нэгээс олон руу чиглэсэн – борлуулагч талын зах зээлийн
газрууд нь б тээгдх ний каталогийн саналууд баү үү
н дийн н хц лийг тавьж байгаа нэг гол нийл лэгчийгү үү ө ө үү
зохион байгуулна
Олноос нэг р чиглэсэнүү – худалдан авагч талын зах
зээлийн газрууд олон нийл лэгчдийг татах б г д голүү ө өө
худалдан авагчийн бизнес дээр нэ хаялцахын тулд тэднийү
ихэнх нь тэдгээр солилцоонуудад татагдана
Заримаас олон руу – дистрибуторын зах зээлийн газрууд нь
худалдан авагчдын их хэмжээний хэсгийг татахын тулд
рсдийнх б тээгдх ний каталогиудыг нэгтгэдэг голөө өө ү үү
нийл лэгчдийг цуглуулна.үү

33. 8-33
И-худалдааны зах зээлийн газрууд
Олноос зарим руу– худалдан авалтын зах зээлийн
газрууд нь ил олон нийл лэгчдийг татахынүү үү
тулд рсдийнх худалдан авалтынөө өө
каталогиудаа нэгтгэдэг гол худалдан авагчдыг
цуглуул ба б г д ингэснээр ил их рс лд нө өө үү ө ө өө
бий болж, ил хямд нийг бий болгоноүү ү
Олноос олон руу – нийг оновчтой болгохын тулдү
янз б рийн худалдан авагчдын эсвэлү
борлуулагчдын аукционыг байгуулж болдог,
олон худалдан авагч ба борлуулагчдын
хэрэглэдэг аукционы зах зээлийн газрууд

34. 8-34
И-худалдааны порталууд
B2B и худалдааны порталууд нь нэг сайтан дээр
хэд хэдэн т рлийн зах зээлийн газруудаар хангажө
чадна.
Ихэнхдээ гуравдагч талын зах зээл сгэгчүү
комданиуд х гж лж, зохион байгуулах б г дө үү ө өө
тэдгээр компаниуд нь борлуулагч ба худалдан
авагчдыг хамтад нь каталог, солилцоо, ба
аукционы зах зээл дээр авчирдаг зуучлагчийн
рэг г йцэтгэнэ .үү ү

35. 8-35
B2B и-худалдааны Вэб портал
Портал нь хэд хэдэн өөр өөр бизнесийн загваруудыг агуулна.

36. 8-36
Clicks and Bricks
Бид и-худалдааны бизнес процесуудаа уламжлалт
биет бизнес процессуудтайгаа нэгтгэх ёстой юу? Эсвэл
Тэдгээрийг тус тусад нь байлгах ёстой юу?

37. 8-37
И-худалдааны суваг
Сонгож авсан и-худалдааны йл ажиллагаануудааү
х т лж, удирдахын тулд п с компаныө ө үү
байгуулсан зах зээлийн буюу борлуулалтын суваг
Гол анхаарал татдаг асуудал нь и-худалдааны
сувгийг уламжлалт борлуулалтын сувагтай
нэгтгэх ёстой эсэхэд оршино.

38. 8-38
Сувгийг х гж лэхэд зориулсанө үү
хяналтын хуудас
Ямар хэрэглэгчид х рэхийг оролдож байна вэү ?
Тэдгээр хэрэглэгчдэд х рэхийн тулд бид юуү
хийхийг х сэж байна вэү ?
Бидний тухай мэдэхийг х сэж байна уу, бидэндү
мэдээлэл г х , биднээс лавлах уу, вэб сайтнаасө ө үү
ямар нэг з йл худалдан авах уу, эсвэл р сувгаарү өө
дамжуулан худалдан авах уу?
Байгууллага доторх и-худалдааны сувгийг хэн
эзэтшиж байна вэ?
И-худалдааны энэ сувгийг бусад сувгуудтай хамт
байхаар т л вл с нө ө ө ө үү?

39. 8-39
Сувгийг х гж лэхэд зориулсанө үү
хяналтын хуудас
Бидэнд агуулгыг бий болгох, х лээн авах,ү
танилцуулах, гарахад зориулсан процесс байгаа
юу?
Манай брэнд д шинэ суваг руу х вр х эсвэлүү ө ө үү
т нийг рчл х шаардлагатай юуүү өө ө ?
Сувгийг рийг нь яаж сурталчлах вэөө ?

40. Электрон худалдааны
систем дүү
Бүлэг
8
McGraw-Hill/Irwin Copyright © 2007 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.