Erindi á ráðstefnunni Menntakvika 29. september 2023. Hér er verið að segja frá niðurstöðum úr fimm viðtölum við fjóra aðila á norðurlöndunum sem standa að samtökum um fjarnám og/eða stafræna kennslu og ein samtök á Íslandi sem hafa gengið vel. Einnig sagt frá hugmyndafundi sem var í júní 2023 og niðurstöðum tveggja spurningakannana sem þátttakendur svöruðu og greiningu á hópavinnu í Mural um tilgang, áherslur og markhópa, einnig er mynd af orðaskýi þar sem þátttakendur nefndu þau lykilhugtök sem þeir vilja að komi fram í heiti samtakanna. Niðurstaðan er að það er vilji til að stofna samtök um fjarnám og stafrænt nám á Íslandi, sem yrði vettvangur miðlunar og samstarfs. Höfundar: Sigurbjörg Jóhannesdóttir, Sólveig Jakobsdóttir og Hróbjartur Árnason

1. Viljum við stofna íslensk samtök
á sviði fjarnáms og stafræns náms?
Menntakvika, 29. september 2023
Sigurbjörg Jóhannesdóttir, Sólveig Jakobsdóttir og Hróbjartur Árnason
Menntavísindasvið Háskóla Íslands

2. Þróun í fjarnámi og netkennslu - áherslur í erindi
Mikil þróun hefur orðið á undanförnum áratugum á Íslandi á sviði fjarnáms og
netkennslu en fram að þessu hafa ekki verið starfandi sérstök samtök á því sviði
ólíkt hinum Norðurlöndunum.
Í þessu erindi verður fjallað um:
● Norrænt tengslanet á sviði fjarnáms (NordFlexOn)
● Samanburð á samtökum á þessu sviði á Norðurlöndum
● Nokkur alþjóðleg samtök á þessu sviði
● Greiningu á viðhorfum innlendra aðila sem tengjast
fjarnámi á mismunandi skólastigum og í fullorðinsfræðslu
● Undirbúning að stofnun samtaka á sviði fjarnáms hér á
landi

3. NordFlexOn
Nordic Network for Open, Flexible and Distance Learning
Markmið NordFlexOn lúta að:
● áskorunum um þróun fjarnáms
● gæðum fjarnáms
● norræna samvinnu og miðlun hagnýtra upplýsinga á þessu sviði
Hópurinn var settur á laggirnar í Dublin 2019 á ráðstefnu
ICDE - International Council for Open and Distance Education
https://www.icde.org/.
Fulltrúar Íslands í þessum hóp hafa verið frá Háskóla Íslands:
● Sólveig Jakobsdóttir
● Þuríður Jóhannsdóttir
● Hróbjartur Árnason
● Sigurbjörg Jóhannesdóttir

4. NordFlexOn
Sex fulltrúar Norðurlandanna, sem leiða hópinn, eru frá samtökum á sviði
fjarnáms frá hverju landi fyrir sig nema frá Íslandi og Færeyjum.
● Svíþjóð: Swedish Association for Open, Flexible and Distance Education
(SADE/SVERD)
● Noregur: Flexible Education Norway (FuN)
● Danmörk: FLUID - Foreningen med flexible uddannelse i Danmark
● Finnland: The Association of Finnish eLearning Centre

5. NordFlexOn samstarf
● 2018-2019 Hugmyndafasi/undirbúningur 2018-20:
óformlegur fundur á EDEN ráðstefnunni 2018,
netfundir og könnun í hverju landi, norrænn
samráðsfundur á ICDE Lillehammer;
ICDE Dublin, hópurinn formlega settur á laggirnar.
● 2020-2022 – COVID!
● 2022+ Netfundir með fulltrúum ICDE – deila
reynslu frá COVID; netfundir,
kynningarfundir/erindi í Lillehammer (ICDE) og
Dublin (EDEN) 2023, umsóknarvinna (NordPlus),
tenging við ICDE Global Advocacy Campaign;
Úttekt á vegum Íslands á norrænum samtökum.

6. Úttekt á norrænum samtökum
Samtök Lykilhugtök í
heiti
Meðlimir Fjármögnun
Starfsfólk
Virkni:
ráðstefnur,
málstofur,
útgáfa o.fl.
Áskoranir
FUN, 1968 Sveigjanlegt
(Fjarnám)
E. Flexible
Stofnanir:
fullorðinsfræðsla,
hásk. frhsk.,
dæmi um grsk
Stjórnvöld (⅔)
Félagsgjöld (⅓)
4 starfsmenn í fullu
starfi
+++ Fjármögnun,
(mannskapur)
SADE, 1984 Fjarnám, Opið,
sveigjanlegt E.
distance, open,
flexible
Stofnanir og
einstaklingar:
Öll skólastig og
fullorðinsfræðsla
Félagsgjöld,
verkefni
Sjálfboðaliðar
++++ Fjármögnun,
mannskapur
FLUID, 1988? Sveigjanlegt
E. Flexible
Stofnanir:
fullorðinsfræðsla,
hásk.
Félagsgjöld,
2 starfsmenn í
hlutastarfi
+ Fjármögnun,
mannskapur
SeOPPI, 2002 Rafrænt nám
(netnám), nám - í
nútíma
E. e-learning
Stofnanir og
einstaklingar:
Öll skólastig og
fullorðinsfræðsla
Félagsgjöld,
verkefni
2 starfsmenn í fullu
starfi
++++ Fjármögnun,
mannskapur

7. Tilgangur - markmið
Markmið
Deila reynslu Initiate an exchange of
experience
Share best practices
Starfssamfélög -
tengslanet
- samvinna
Promote co-operation among
its members in matters and
initiatives of common interest.
Create open communities
Þekkingar-
uppbygging
Promote development of
knowledge
Spread knowledge of
flexible and digital forms of
learning and teaching within
and between all educational
sectors.
Carry out research
Framlag til
þróunar, auka
gæði
Å videreutvikle
kvalitetsveiledere for fagfeltet
Contribute to the development
of the area
Promote a new learning
culture; impact development
of a digital learning culture,
come up with new ideas
Annað Gera fjarnámsmöguleika
sýnilegri; mynda hvata fyrir þá
sem vilja nýta sér fjarnám

8. Alþjóðleg samtök - EDEN
EDEN - European Distance and E-Learning Network
Frá 2019: EDEN - Digital Learning Europe https://eden-europe.eu/
Strategic Plan 2023-2028
https://eden-europe.eu/wp-content/uploads/2023/06/EDEN-Strategic-Plan-2023-2028.pdf
Mission Statement: To advance digital education in Europe at all levels by serving needs of
individual and institutional members through:
• Providing a multi-stakeholder network for collaboration, discussion & professional
learning
• Acting as a knowledge building community for creating and sharing research-informed
best practices and learning innovation
• Being an advocate for open, inclusive and sustainable policies and solutions at regional,
national, European and international levels.

9. Alþjóðleg samtök - EADL
EADL - European Association of Distance Learning
https://www.eadl.org/
Mission
• The mission of EADL is to represent all privately-owned and non-
governmental European organisations offering high quality and
educationally sound distance learning. EADL aims to improve the
quality and acceptance of distance learning to ensure the
maximum benefit for students. EADL provides its members with a
forum for open discussion of all issues related to distance learning
and for sharing ideas and good practice.

10. Alþjóðleg samtök - EADTU
EADTU - European Association of Distance Teaching Universities
https://eadtu.eu/
About https://eadtu.eu/index.php/about
• is the leading institutional university network for online, open and
distance higher education. It is at the heart of innovation in the
European Education Area, and in particular in the European Higher
Education Area.

11. Alþjóðleg samtök - ICDE
ICDE - International Council for Open and Distance Education https://www.icde.org/
ICDE is the leading, global membership organisation that works towards bringing
accessible, quality education to all through open, flexible and distance learning.
● Creating a worldwide network of online educators, policymakers, and innovators
who collaborate on projects and initiatives, sharing best practices and industry
knowledge.
● Publishing and contributing to reports, surveys and articles on emerging topics in the
field.
● Facilitating intercultural cooperation at our various conferences, summits, and
events.
● Campaigning and advocating for progress and recognition of OFDL on a worldwide
basis, through our members.
Standa meðal annars fyrir: Global Advocacy Campaign

12. Ályktun
Talin er þörf á að stofna samtök á sviði
fjarnáms og stafræns náms á Íslandi.
Undirbúningshópur mun senn hefja störf
og stefnt á að samtökin verði stofnuð
á þessu haustmisseri 2023.
Taka þarf ákvarðanir um tilgang, áherslur,
markhópa og framkvæmd þannig að
samtökin gagnist sem best skólum,
fullorðinsfræðslu og atvinnulífi.
Undirbúningur
samtaka
um
fjarnám

13. Greining á niðurstöðum frá hugmyndafundi
um samtök á sviði fjarnáms - stafræns náms
29. Júní 2023
35 (32%) mættu af 111 sem
fengu fundarboð.
Aðferðir gagnasöfnunar:
● Spurningakönnun um
hvort viljum samtök um
fjarnám / stafrænt nám.
● Hugmyndavinna um
tilgang, mögulegar
áherslur og markhópa.
● Hugmyndavinna um
lykilhugtök í heiti
samtakanna
● Spurningakönnun um
hvort vilji taka þátt.

14. Finnst þér að við ættum að stofna samtök
á Íslandi fyrir fjarnám / stafrænt nám?
n=28

15. “Aukið samstarf um þróun
fjarnáms er klárlega af hinu góða.
Mörgum spurningum er enn
ósvarað um mögulega
framkvæmd og með hvaða hætti
er best að gera slík og halda utan
um það. Er ekki viss hvort stofnun
sérstakra samtaka sé leiðin en það
kann þó að vera.”

16. Samtökin ættu að vera vettvangur:
● Fyrir samstarf:
○ Ólíkra stofnana og skólafólks
○ Til að deila þekkingu um hvað
er að virka og hvað ekki
○ Við sambærileg samtök á
Norðurlöndum og Evrópu
● Þekkingar, hugmynda, tækni, aðferða
og þróunar á fjarnámi og stafrænu námi
● Til að hafa áhrif
● Til að efla skilning á fjarnámi
● Til að deila nýjustu tækni og kennsluaðferðum
● Til að deila reynslu
● Til að sækja stuðning og veita stuðning
● Til að nálgast niðurstöður rannsókna á fjarnámi
● Til að ræða gæði fjarnáms

17. Hver ætti að vera tilgangur / áherslur samtakanna?
Í greiningu á vinnu hópanna urðu til tólf flokkar:
● Aðgengi
● Hagsmunasamstarf (e. advocacy)
● Framkvæmd
● Framþróun
● Gæði
● Hæfniþróun,
● Miðlun,
● Rannsóknir,
● Samstarf,
● Sýnileiki,
● Vettvangur,
● Viðburðir
● Þróunarstarf.

18. Fyrstu niðurstöður benda því til að
samtökin yrðu vettvangur miðlunar
og samstarfs. Þau gætu staðið fyrir
viðburðum, stutt við og vakið athygli
á rannsóknum og þróunarstarfi, til
dæmis varðandi gæði fjarnáms,
tækni og kennslufræði. Þau gætu
aukið sýnileika fjarnáms og þrýst á
stjórnvöld varðandi stefnumótun á
sviðinu.

19. Markhópar
● Við greiningu á markhópum sem vinnuhóparnir
nefndu voru flestir sem nefndu:
○ að félagsmenn ættu að vera einstaklingar.
● Aðrir markhópar voru:
○ óformlegar menntastofnanir sem eru með
símenntun og fullorðinsfræðslu,
○ atvinnulífið og félagasamtök,
○ formlegir skólar og deildir í skólum.

20. Skrifaðu lykilhugtök sem þér finnst
að ættu að koma fram í heiti samtakanna
n=41