Inngangur: Á síðustu tveimur árum fluttist mikið af kennslu alfarið yfir á netið vegna Covid. Í framhaldi af þeirri reynslu og fyrirhuguðum flutningum Menntavísindasviðs Háskóla Íslands í nýtt húsnæði var ákveðið að skoða hvernig kennarar sjá fyrir sér kennsluhætti í sínum námskeiðum og hvernig kennsluaðstöðu þeir telja sig þurfa. Aðferð: Netkönnun var send til fastráðinna kennara og stundakennara (154) á Menntavísindasviði í apríl 2022. Kennarar voru beðnir um að velja eitt námskeið og svara fyrir það. Þeir gátu einnig sett inn fleiri námskeið ef að svörin væru sambærileg fyrir þau ásamt því að svara könnuninni aftur fyrir fleiri námskeið. Niðurstöður: Þátttakendur í könnuninni voru 80 (52%) og svöruðu þeir fyrir 267 (58%) námskeið, á grunn- og framhaldsstigi, sem eru kennd við Menntavísindasvið. Samkvæmt niðurstöðum verður fjarnám í boði á um ¾ hluta námskeiðanna en meirihluti þeirra verður kenndur í staðnámi með fjarnámsmöguleika fyrir nemendur. Um 90% námskeiðanna gera ráð fyrir staðnámsmætingu fjarnema í staðlotur eða rauntímaviðveru á neti í reglulegum staðnámstímum. Flestir kennarar vilja nýta staðtíma fyrir umræður, para- og hópavinnu og stúdentakynningar. Í um 70% námskeiða sem bjóða upp á fjarnám er gert ráð fyrir netfundum sem eru oft einnig ætlaðir staðnemum. Um ¼ námskeiða við sviðið munu ekki bjóða upp á fjarnámsmöguleika fyrir nemendur. Tæplega 80% kennara sjá fyrir sér að þeir komi til með að búa til sérmyndbönd með fyrirlestrum og öðru efni, sem þeir munu birta í Canvas. Þeir vilja flestir (75%) nýta eigin skrifstofuaðstöðu í HÍ til að vinna þessi myndbönd. Ályktun: Lágt hlutfall námskeiða á Menntavísindasviði eru skipulögð og kennd sem fjarnámskeið. Flest námskeiðin byggja á staðkennslu sem nemendur geta tekið í fjarnámi. Um er að ræða svokölluð blönduð námskeið (e. hybrid) og námskeið þar sem nemendur mæta í staðkennslu með aðstoð fjarfundabúnaðar (e. hyflex). Það er umhugsunarefni hversu margir kennarar vilja bjóða fjarnemum að mæta í staðkennsluna á netinu því til að hægt sé að bjóða upp á góða upplifun fyrir nemendur þannig að nám fari fram, þarf sérútbúin rými með hljóðdempun, góðum hljóðnema, hátalara, myndavélar, góða lýsingu og nokkra stóra skjái. Húsgögn, skjáir, myndavélar og fleira þarf helst allt að vera færanlegt en langflestir kennarar segjast vilja kennslustofu sem er auðvelt að breyta uppröðun í og hentar til para- og hópavinnu.

1. Kennsluhættir á Menntavísindasviði Háskóla Íslands
Málþing Kennsluakademíu. Veröld – Hús Vigdísar
MENNTAVÍSINDASVIÐ
CC BY-4.0 23. maí 2022
Sigurbjörg Jóhannesdóttir, verkefnastjóri MVS
Svava Pétursdóttir, lektor MVS
Tryggvi Brian Thayer, kennsluþróunarstjóri MVS

2. Markmið rannsóknar
•
•
Rannsóknarspurningarnar
•
•

3. Aðferð
•
•
•
•
•
•
•
•

4. •
•

5. Kennsluform námskeiða á Menntavísindasviði á næstu árum
N=267 námskeið
80 kennarar
námskeiðanna
verða kennd
í staðnámi
83%
75%
9%
8%
58%
25%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Netnám án rauntímaviðveru
Fjarnám með staðlotum og rauntímaviðveru á
neti
Valvíst nám, þe. staðnám sem nemendur geta
valið að taka í fjarnámi
Staðnám
17% námskeiðanna
verður hægt að
taka í fjarnámi

7. •
•
•
•
•
Hvar gert er ráð fyrir að staðkennsla nemenda verði

8. Fjarnemar munu geta mætt í staðkennslu í gegnum netið
"Já, afar mikilvægt þar sem við verðum
að sinna nemendum óháð búsetu. Stór
hluti nemenda minna býr úti á landi
(sumir jafnvel erlendis) og hafa ekki tök
á að mæta í Stakkahlíðina. Þetta er
jafnréttismál. "
"Þetta er að vísu mjög erfitt (ég hef
þurft að vinna á þennan hátt núna í
vetur) en það er geranlegt. "
"Myndi vilja fá kennslu hvernig best er
að útfæra það því það er erfitt að gera
hvort tveggja vel"
"Já ef aðstaðan þróast þannig að það
verði mögulegt. Mér finnst erfitt að vera
með hluta nema á Zoom og annan hluta
í stofu í Stakkahlíðinni. "

9. Hvernig kennarar sjá fyrir sér að staðviðvera verður notuð
N=248 námskeið
41%
42%
42%
49%
79%
86%
94%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Annað
Fyrirlestrar kennara
Einstaklingsvinna
Hagnýt þjálfun
Nemendakynningar
Para-/Hópverkefni
Umræður
Hlutfall námskeiða

10. Hvernig kennslustofur henta námskeiðum í staðkennslu
N = 124 námskeið
20%
3%
6%
6%
15%
19%
26%
41%
63%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Annað
Fyrirlestrarsalur (sbr. Bratti/Skriða)
Kennslustofa með hreyfanlegum stólum með áföstum borðum (sbr. E301)
Kennslustofa með uppröðuðum borðum (sbr. K207 og H201)
Kennslustofa með borðum sem er raðað upp í ferning eða hring
Lítil kennslustofa fyrir hópavinnu, 10-24 nemendur
Stór kennslustofa fyrir hópavinnu, 50+ nemendur (sbr. H207)
Meðalstór kennslustofa fyrir hópavinnu, 25-49 nemendur
Kennslustofa sem auðvelt er að breyta uppröðun á borðum
Hlutfall námskeiða
Kennslustofur
fyrir hópavinnu
86%

12. Hvort gert sé ráð fyrir rauntímaviðveru á netinu í námskeiðum
námskeiða
munu bjóða
upp á
rauntímaviðveru
á netinu
68%
N = 156 námskeið
32%
24%
44%
0% 10% 20% 30% 40% 50%
Engin netviðvera
Rauntímaviðvera á neti fyrir fjarnema
Rauntímaviðvera á neti fyrir bæði fjar- og
staðnema
Hlutfall námskeiða

13. Aðstaða sem kennarar vilja nota fyrir rauntímaviðveru
á neti með nemendum sínum
37%
2%
7%
22%
24%
27%
32%
37%
68%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
Önnur aðstaða
Eigin vinnuaðstaða í opnu rými í HÍ (skrifstofusvæði)
Veit ekki
Kennsluaðstöðu, rými innan Háskóla Íslands sem er sérútbúið fyrir
netkennslu með borðtölvu og öðrum búnaði.
Séraðstöðu innan Háskóla Íslands þar sem hægt er að fara með eigin
fartölvu inn í og loka að sér
Kennsluaðstöðu, rými innan Háskóla Íslands sem er sérútbúið fyrir
netkennslu og hefur aðstöðu til að hægt sé að bjóða nemendum
Kennsluaðstöðu innan Háskóla Íslands þar sem auðvelt er að tengja eigin
fartölvu við aukaskjá, hljóðnema, vefmyndavél, ljós og annan búnað
Eigin vinnuaðstaða heima hjá mér eða annarsstaðar utan HÍ
Eigin vinnuaðstaða í sérrými í Háskóla Íslands (einkaskrifstofa)
Hlutfall kennara
N = 41 kennarar

15. Myndbönd sem kennara hyggjast gera aðgengileg fyrir nemendur í
Canvas
22%
30%
77%
30%
17%
0%
35% 37%
19%
13%
15%
4%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Upptökur úr staðkennslu (N=248) Upptökur frá rauntímaviðveru á
netinu (N=153)
Sérupptökur (N=262)
Hlutfall
námskeiða
Já Stundum Nei Veit ekki

16. Aðstaða fyrir sérupptökur og gerð myndbanda
18%
15%
18%
21%
38%
40%
75%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
Annað rými, tæki, aðstoð, hvað?
Á vettvangi (tæki og aðstoðarmaður)
Hljóðver til að taka upp hlaðvörp með rými fyrir tvo til þrjá
(hljóðupptaka)
Myndver/stúdíó fyrir viðtöl og fleira með rými fyrir nokkra gesti
Mynd- og hljóðver til að taka upp fyrirlestra með rými fyrir einn til
tvo (hljóð- og skjáupptaka ásamt mynd af fyrirlesara)
Eigin vinnuaðstaða heima hjá mér
Eigin vinnurými í Háskóla Íslands
Hlutfall kennara
N = 68 kennarar

17. Forrit sem kennarar vilja nota fyrir sérútbúin myndbönd
67%
46%
43%
14%
11%
8%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Canvas Studio Zoom Panopto Teams Veit ekki Camtasía
Hlutfall
námskeiða
(N=202)

18. Kennsluaðferðir sem
kennarar hyggjast nota
Dæmi um svör:
"Upptökur á fyrirlestrum
sem nemendum hlusta á fyrir
tíma, samræðutíma, hópvinnu. "
• Orðaskýið sýnir 81 orð um
kennsluaðferðir úr 80 svörum
við opinni spurningu
• Tíðni orðanna á bilinu 61-1

19. Fyrirhugað námsmat
7%
3%
3%
4%
14%
18%
21%
21%
38%
38%
51%
55%
74%
89%
91%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Annað
Munnlegt próf í HÍ
Skrifleg staðpróf (blað og skriffæri)
Munnlegt próf á netinu, með aðstoð fjarfundabúnaðar
Heimapróf með prófakerfi Canvas
Heimapróf með Inspera
Staðpróf í Háskóla Íslands/á stað með Inspera
Heimapróf með verkefnaskilahólfi Canvas, tengt við Turnitin
Viðvera í rauntíma (ekki hægt að gera verkefni í staðinn)
Lesdagbók
Umræður í Canvas eða Teams
Þátttökuskylda (viðvera í rauntíma eða verkefni í stað…
Nemendakynning/ar
Einstaklingsverkefni
Para- / Hópverkefni
Hlutfall námskeiða (N=266)

20. Forrit sem kennarar sjá fyrir sér að nota við endurgjöf
89%
17%
10% 11% 10% 11%
2%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Speed Grader í
Canvas
Feedback Fruits Feedback Studio í
Turnitin
Word Excel Veit ekki Veiti ekki
stafræna
endurgjöf
Hlutfall
námskeiða
(N=266)

21. Vangaveltur
• Ennþá mikil áhersla á staðkennslu (e. Face to face) og valvísa kennslu, þe. að nemendur geta tekið
staðkennslunámskeið í fjarnámi (e. Hybrid).
• Tiltölulega mjög lítill hluti námskeiða sem eru skipulögð sem fjarnám/netnám.
• Margir sem hyggjast bjóða nemendum að taka þátt í rauntíma á netinu í staðkennslunni (e. Hyflex).
• Það þýðir að það vantar greinilega kennslustofur sem henta fyrir samkennslu stað- og fjarnema
• Rými með góðri hljóðvist / Teppi / Efni á stólum / Síðar gardínur úr efni ….
• Stórir skjáir þar sem nemendur sem eru á netinu geta verið á einum skjá og deiling skjás á
öðrum
• Hljóðnemi/hljóðnemar
• Færanlegar myndavélar (að lágmarki 2)
• Hátalarar
• Kennarar hyggjast útbúa sérmyndbönd með fyrirlestrum ¾
• Mikil fjölbreytni í kennsluaðferðum og námsmati
• Mikill áhugi á að nýta stafræn forrit í meira mæli til endurgjafar
og til jafningjamats