More Related Content More from oyunsuren84 (20) 1. Улаанбаатар Их Сургууль
Бизнес менежментийн тэнхим
Хичээлийн нэр: Дунд шатны НББ
Лекц 14 . Мөнгөн гүйлгээний тайлан
•
•
•
Хичээлийн кредит: 3 кредит
Хичээлийн индекс: ВА366
Судлах анги: НББ-3 анги
2. Агуулга:
• 1. Мөнгөний тухай ойлголт , мөнгөн гүйлгээний
төрөл ангилал
• 2. Мөнгөн гүйлгээний тайлангийн бүтэц
• 3. Мөнгөн гүйлгээний тайланг бэлтгэх үе шат
буюу бүргэх аргууд
• 4. Жишээ тайлан
2
3. Òîäîðõîéëîëò
• ÍÁÁÎÓÑ 7 (Cash flow statement)
• ̺í㺠ãýäýã íü ãàð äýýðõ ìºí㺠áîëîí õàðèëöàõ äàíñàí
äàõü ìºíãºí õºðºí㺺ñ á¿ðäýíý.
• ̺íãºòý àäèëòãàõ ç¿éë ãýäýã íü ìàø áàãà ýðñäýëòýé
é
áºãººä ìºíãºíä ÷ºëººòýé õºðâºäºã, áîãèíî õóãàöààòàé
õºðºí㺠îðóóëàëò þì.
• ̺íãºí ã¿éëãý áóþó ìºíãºí óðñãàë ãýäýã íü ìºíãº
ý
ò¿¿íòýé àäèëòãàõ õºðºíãèéí äîòîãøëîõ áóþó îðîõ,
ãàäàãøëàõ áóþó ãàðàõ óðñãàë þì.
• Ýíý íü õàðèí ìºí㺠áà ìºíãºòýé àäèëòãàõ õºðºíãèéí
õîîðîíäûí õºäºë㺺íèéã àâ÷ ¿çäýãã¿é.
3
4. ̺íãºí ã¿éëãýýíèé òºðë¿¿ä
¯íäñýí ¿éë àæèëëàãàà
+ìºíãºíèé îðîõ óðñãàë
-ìºíãºíèé ãàðàõ óðñãàë
̺íãºíèé
ýõíèé
¿ëäýãäýë
Õºðºí㺠îðóóëàëòûí ¿éë
àæèëëàãàà
+ìºíãºíèé îðîõ óðñãàë
-ìºíãºíèé ãàðàõ óðñãàë
̺íãºíèé
ýöñèéí
¿ëäýãäýë
Ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë
àæèëëàãàà
+ìºíãºíèé îðîõ óðñãàë
-ìºíãºíèé ãàðàõ óðñãàë
4
5. ̺íãºí ã¿éëãýýíèé òºðë¿¿ä
ÝÐÃ
ÝË-Ò ÈÉÍ
Õ ªÐªÍ ª
Ã
¯Í Ñ
Ä ÝÍ
Õ ªÐªÍ ª
Ã
ÓÕÕÎ
¯ÍÄÑÝÍ
ÀÆ Ë ÀÃÀÀÍÛ
ÈË
̪ÍÃªÍ Ã¯É ÃÝÝ
Ë
ժЪÍê
ÎÐÓÓË ÒÛÍ
ÀË
̪ÍÃªÍ Ã¯É ÃÝÝ
Ë
ÑÀÍÕ¯¯-ÃÈ Í
É
̪ÍêÍ
Ã¯É ÃÝÝ
Ë
Áà ÎÕ Ó Ã Ö À Ò ªÐ
Î ÈÍ
À À
Ó ÐÒ Õ Ó Ã Ö À Ò
À À
ªÐ
ÝÇÍ ªÌ
ÈÉ ×
5
6. ¯
íäñýí àæèëëàãààíû ìºíãºí ã¿éëãýý
•
•
¯íäñý àæèëëàãààíû îðîõ ìºíãºí óðñãàë:
í
– Áýëýí ìºí㺺ðõ áîðëóóëàëò
– Õóäàëäàí àâàã÷äààñ öóãëóóëñàí àâëàãà
– Õºðºí㺠îðóóëàëòààñ õ¿ëýýí àâñàí íîãäîë àøèã
– Áýëòãýí íèéë¿¿ëýëòèéí áóöààëò
– Õ¿ëýýí àâñàí õ¿¿ãèéí òºëáºð
– ¯íäñýí ¿éë àæ
èëëàãààòàé õîëáîîòîé áóñàä ìºíãºí îðëîãî
¯íäñý àæèëëàãààíû ãàðàõ ìºíãºí óðñãàë:
í
– Áàðààíû õóäàëäàí àâàëò
– Àæ
èë÷äàä îëãîñîí öàëèí, øèìòãýë
– Áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷äýä òºëñºí ìºíãº
– Áýëòãýí íèéë¿¿ëýëòèéí áóöààëò
– Áóñàä ¿éë àæ
èëëàãààíû çàðäàëä òºëñºí ìºíãº
– ªð áàðàãäóóëàõàä òºëñºí ìºíãº
– Òàòâàð, õóðààìæ òºëñºí òºëáºð, òîðãóóëü
èíä
– Çýýëèéí õ¿¿ãèéí òºëáºð
6
7. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí ìºíãºí ã¿éëãýý
•
•
Õºðºí㺠îðóóëàëòûí îðîõ ìºíãºí óðñãàë:
– Ýðãýëòèéí áóñ õºðºí㺠áîðëóóëñíààñ îðñîí
– Õºðºí㺠îðóóëàëòûí áîðëóóëàëòààñ îðñîí ìºíãº
– ªðèéí ¿íýò öààñààðõ õºðºí㺠îðóóëàëò õóäàëäñàíààñ îðñîí
ìºíãº
– Îëãîñîí çýýëèéí ¿íäñýí òºëáºðèéí öóãëóóëàëò
Õºðºí㺠îðóóëàëòûí ãàðàõ ìºíãºí óðñãàë:
– ¯íäñýí õºðºíãº, áèåò áóñ õºðºí㺠õóäàëäàæàâàõàä òºëñºí
ìºíãº
– Áóñàä êîìïàíèé ºì÷èéí ¿íýò öààñ õóäàëäàí àâ÷, óðò
õóãàöààò õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõýä òºëñºí
– ªðèéí ¿íýò öààñ õóäàëäàí àâ÷, õºðºí㺠îðóóëàëò õèéñýí
áóþó áóñäàä çýýë îëãîõ
7
8. Ñàíõ¿¿ãèéí ìºíãºí ã¿éëãýý
•
•
Ñàíõ¿¿ãèéí îðîõ ìºíãºí óðñãàë:
– Ýíãèéí áà äàâóó ýðõèéí õóâüöàà ãàðãàñíààñ îðæèðñýí
ìºíãº
– Áîíä, ºðèéí áè÷èã ãàðãàñíààñ îðæèðñýí ìºíãº
– Áîãèíî óðò õóãàöààò çýýë àâàõàä îðñîí ìºíãº
Ñàíõ¿¿ãèéí ãàðàõ ìºíãºí óðñãàë:
– Íîîãäîë àøèã îëãîëò
– Õàëààñíû õóâüöàà õóäàëäàí àâàëò
– Áîãèíî áà óðò õóãàöààò çýýë òºëºëò
8
9. ̺íãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàíã áýëòãýõ ¿å
øàòóóä:
•
•
•
•
¯íäñýí àæ
èëëàãààíû ìºíãºí ã¿éëãýýã òîîöíî.
Õºðºí㺠îðóóëàëòûí ìºíãºí ã¿éëãýýã òîîöíî.
Ñàíõ¿¿ãèéí ìºíãºí ã¿éëãýýã òîîöíî.
Íèéò öýâýð ìºíãºí ã¿éëãýýã òîîöíî.
Íèéò öýâýð
ìºíãºí
ã¿éëãýý
•
=
¯
íäñýí àæ.-íû
öýâýð ìºíãºí
ã¿éëãýý
+
Õºð/
îð-èéí
öýâýð ìºíãºí
ã¿éëãýý
+
Ñàíõ¿¿ãèéí
öýâýð ìºíãºí
ã¿éëãýý
̺íãºí õºðºíãèéí ýõíèé ¿ëäýãäýëä òîõèðóóëãà õèéæýöñèéí
¿ëäýãäëèéã òîäîðõîéëíî.
̺íãºíèé ýöñèéí
¿ëäýãäýë
=
̺íãºíèé ýõíèé
¿ëäýãäýë
+
Íèéò öýâýð
ìºíãºí ã¿éëãýý
9
11. Øóóä áóñ àðãà
• Î îãûí ò àé ë àíãààñ ö ýâýð àø ãè é ã çîîíî
ðë
• Òîõ è ðó ó ë ãó ó äûã õ è é íý:
– ÀÌ
. ºíãºí áó ñ îðë îãî, çàðäë ûí ò îõ è ðó ó ë ãà
• Ýë ýãäýë , õ îðîãäë ûí çàðäë ûã íýìýõ
• ¯ íäñýí õ ºðºíãº, ó ðò õ ó ãàö ààò õ ºðºí㺠îðó ó ë àë ò
áîðë ó ó ë ñíû ãàðçûã íýìæ, îë çûã õ àñàõ
– Á Ýðãýë ò è é í õ ºðºíãº, áîãè íî õ ó ãàö ààò ºãë ºãè é í
.
ººð÷ ë ºë ò
• Ýðãýë ò è é í õ ºðºíãè é í áó ó ðàë ò ûã íýìæ, ºñºë ò è é ã õ àñàõ
• Á íî õ ó ãàö ààò ºãë ºãè é í ºñºë ò è é ã íýìæ, áó ó ðàë ò ûã
îãè
õ àñàõ
• Ä
ýýðõ è é í íè é ë áýðýýð “ ¯ íäñýí àæè ë ë àãààíû ö ýâýð ìºíãºí
ã¿ é ë ãýýí” -ã ò îîö îîë íî.
11
12. Øóóä àðãà
• Öó ãë ó ó ë ñàí ìºíãºí îðë îãûã íýìýõ ò ýìäýãýýð çîîíî
• Çàðö ó ó ë ñàí ìºíãºí çàðë àãûã õ àñàõ ò ýìäýãýýð çîîíî
– Áàðàà ìàòåðèàëûí õóäàëäàí àâàëòàä òºëñºí
– ¯éë àæ
èëëàãààíû çàðäàëä òºëñºí ìºíãº
– Õ¿¿, òàòâàðò òºëñºí ìºíãº
• Ä
ýýðõ è é í íè é ë áýðýýð “ ¯ íäñýí àæè ë ë àãààíû ö ýâýð ìºíãºí
ã¿ é ë ãýý” -ã ò îîö îîë íî.
12
14. Мөнгөн гүйлгээний тайлан
бэлтгэх арга зүй
• Уг т айланг бэлт гэхэд дараах зүйлүүдийг
ашиглана.
• 1 . Тайлант хугацааныОрлогынтайлан
• 2. Зэрэгцүүлсэн
баланс
• 3. нэмэлт мэдээллүүд
Жишээ нь. А ко үйл аж иллагааны 20 0 8 оны т оо
мэдээлэлд т улгуурлан Мөнгөн гүйлгээний т айланг
шууд аргаар бэлт гэе
14
15. А ко зэрэгцүүлсэн баланс
2007.12.31
Хөрөнгө
Мөнгө
Авлага
Бараа материал
УТЗ
Тоног төхөөрөмж
Хуримтлагдсан эл
Хөрөнгийн дүн:
өр ба эзний өмч
Дансны өр
Хурим өр
Барьцаат өр
Бондын өр
Энгийн хувьцаа
НТК
Хур А
Өр ЭӨ дүн
2008.12.31
Өөрчлөлт
120000
360000
960000
60000
4800000
/480000/
5820000
2371500
200000
150000
30000
6200000
/1200000/
7751500
2251500
/160000/
/810000/
/30000/
1400000
/720000/
1931500
240000
96000
600000
2400000
1800000
300000
384000
5820000
360000
120000
800000
2400000
2000000
360000
1711500
7751500
120000
24000
200000
200000
60000
1327000
1931500
15
16. А ко орлогын тайлан
Борлуулалт
Борлуулалтын өртөг
Үйл ажиллагааны зардал
Үндсэн хөрөнгийн олз
Орлогын татвар
Цэвэр ашиг
8500000
4000000
2500000
150000
322500
1827500
Нэмэлт мэдээлэл
•Авлагын тооцоо нь бараа борлуулалтаас үүссэн
•Бараа материал ба өглөгийн дансны үлдэгдэл нь худалдаж авсан барааных байв
•УТЗ нь хур өглөг нь үйл ажиллагааны зардалд хамаарна
•Тухайн жилд бэлнээр 1800000 төгрөг ба 200000 төгрөгийн барьцаат өрөөр үндсэн хөрөнгө
худалдан авсан
•600000 төгрөгийн өртөгтэй 250000 төгрөгийн хур эл-тэй хөрөнгийг 150000 төгрөгийн
ашигтай худалджээ
•Элэгдлийн зарлдал нь үйл ажиллагааны зардалд орно
•Энгийг хувьцаа гаргаж 260000 төгрөгөөр худалдсан
•500000 төгрөгийн ногдол ашиг мөнгөөр төлсөн
•Худалдан авагчаас орж ирсэн мөнгөн орлого 8660000: учир нь авлага 160000 төгрөгөөр
буурсан нь тайлангийн хугацаанд мөнгөөр авсан авлага 160000 төгрөг гэдгийг харуулах ба
16
үүн дээр 8500000 төгрөгийн борлуулалтыг нэмнэ.
17. •
Бэлтгэн нийлүүлэгчдэд төлсөн мөнгө 3070000 төгрөг, тайлангийн хугацааны борлуулалтын
өртөг 4000000, барааны үлдэгдэл 810000 төгрөгөөр буурсан тул худалдан авалтын өртөг
3190000 төгрөг /4000000-810000/. Дансны өглөг нь бараа худалдан авалтаас үүссэн тул
нэмэгдсэн өглөг 120000 төгрөгийг худалдан авалтын өртгөөс хасаад бэлтгэн нийлүүлэгчдэд
төлсөн мөнгөн төлбөр 3070000 төгрөг болно. /3190000-120000/
• Үйл ажиллагааны мөнгөн зарлага 1476000 байна. Орлогын тайланд тусгасан үйл ажиллагааны
нийт зардал 2500000 төгрөг. Нэмэлт мэдээллээс харахад үйл ажиллагааны зардалд элэгдлийн
болон хур өглөөрх зардал ,УТЗ –н тайлангийн үед хуваарилагдсан хэсэг орж байна. Хур эл
720000 нэмэгдсэн ба худалдсан үндсэн хөрөнгийн хур эл 250000 учраас тайлангийн
хугацааны эл зар 970000 болно. Хур өг-н өсөлт 24000 төгрөг, УТЗ-н бууралтын 30000 төг нь
тухайн тайлангийн үед мөнгөөр төлөгдөөгүй зардал юм. Нийт ү/а зардал 2500000-97000024000-30000=1476000
• Орлогын татварт төлсөн 322500
• Үндсэн ү/а мөнгөн гүйлгээ нь 3791500
8660000-/3070000+1476000+322500/=3791500
Хөрөнгө оруулалтынх :
Тайлангийн хугацаанд мөнгөөн худалдаж авсан үндсэн хөрөнгийн өртөг 1800000 ба 600000
төгрөгийн өртөгтэй, 250000 хур эл бүхий үндсэн хөрөнгийг 150000 төгрөгийн ашигтай
худалдсан тул хөрөнгө худалдсанаас орсон мөнгөн орлого 500000 төгрөг. Иймд хөрөнгө
оруулалтын мөнгөн гүйлгээ нь -1300000 төгрөг /500000-1800000/
Санхүүгийн мөнгөн гүйлгээ :
Энгийн хувьцаа худалдсанаас 260000 орсон, ногдол ашигт төлсөн 500000 зөрүүгээр -240000
болж байна.
Иймд цэвэр мөнгөн гүйлгээ нь 2251500 /3791500+/-1300000/+/-240000/
17
Зэрэгцүүлсэн баланс дахь мөнгөн хөрөнгийн өөрчлөлт 2251500 төг /2371500-120000/ тохирч
18. А компаний мөнгөн гүйлгээний тайлан
2008.12.31 / шууд арга/
Үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ:
Худалдан авагчаас цуглуулсан мөнгө
Бэлтгэн нийлүүлэгчдэд төлсөн мөнгө
Үйл ажиллагааны зардалд төлсөн
Орлогын татвар төлсөн
Үндсэн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны
мөнгөн гүйлгээ:
Үндсэн хөрөнгө худалдаж авсан
Үндсэн хөрөнгө худалдсан
Хөр/ор-н ү/а-ны мөнгөн гүйлгээ
Санхүүгийн ү/а-ны мөнгөн гүйлгээ
Энгийн хувьцаа гаргасан
Ноогдол ашигт төлсөн
Санхүүгийн ү/а-ны мөнгөн гүйлгээ
Мөнгөн хөрөнгийн цэвэр өсөлт
2008.01.01 үлдэгдэл
2008.12.31-ны үлдэгдэл
8660000
/3070000/
/1476000/
/322500/
/1800000/
500000
260000
/500000/
3791500
/1300000/
/240000/
2251500
120000
2371500
18
19. • Áîðëóóëàëòûã äàíñíû àâëàãàä õààæ äàíñíû àâëàãûí êðåäèò ã¿éëãýýíèé
,
ä¿íãýýð “ Áîðëóóëàëòààñ îëñîí ìºíãºí îðëîãî” -ûã òîäîðõîéëíî. (1)
• ÁÁª-èéã áàðàà ìàòåðèàëä õààæ áàðàà ìàòåðèàëûí äàíñíû äåáåò
,
ã¿éëãýýíèé ä¿íã äàíñíû ºãëºãò áè÷èæ äàíñíû ºãëºãèéí äåáåò ã¿éëãýýíèé
,
ä¿íãýýð “ Áàðàà ìàòåðèàë õóäàëäàí àâàõàä òºëñºí ìºí㺔 -èéã òîäîðõîéëíî.
(2)
• ¯éë àæ
èëëàãààíû çàðäëûã óðüä÷èëæòºëñºí çàðäàëä õààæ óðüä÷èëæ
,
òºëñºí çàðäëûí äåáåò ã¿éëãýýíèé ä¿íãýýð “ ¯éë àæ
èëëàãàà çàðäàëä òºëñºí
ìºí㺔 -èéã òîäîðõîéëíî. (3)
• Õ¿¿ãèéí çàðäëûã õ¿¿ãèéí ºãëºãò õààæ õ¿¿ãèéí ºãëºãèéí äàíñíû äåáåò
,
ã¿éëãýýíèé ä¿íãýýð “ Õ¿¿ä òºëñºí ìºí㺔 -èéã îëíî. (4)
• Òàòâàðûí çàðäëûã òàòâàðûí ºãëºãò õààæ òàòâàðûí ºãëºãèéí äàíñíû äåáåò
,
ã¿éëãýýíèé ä¿íãýýð “ Òàòâàðò òºëñºí ìºí㺔 -èéã òîäîðõîéëíî. (5)
• Ýíý ìýòýýð á¿õ çàðäëûã õààæäóóññàíààð ìºíãºí õºðºí㺠äàíñàíä áè÷èãäñýí
ìºíãºí óðñãàëóóäûã ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàíä øèëæ
¿¿ëýí áè÷íý.
19
