1. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
POLITIKA E DIVIDENDIT
Objektivi i studimit :
1. Të njihemi me natyrën ë dividendit;
2. Trajtimi teorik i dividendit;
3. Politika e dividendit;
4. Argumentet për rëndësin dhe parëndësinë e dividëndit;
5. Teoria MM-Miller-Modigiliani lidhur më dividendin;
6. Faktorët që ndikojnë në dividend;
7. Të njihemi me vështrimet tradicionale mbi dividendin;
8. Format e pagimit të dividendit;
9. Rinvestimi i divedendit dhe riblerja e aksionit.
12.2. TEORIA E DIVIDENDIT
Pronari i sukesesshëm i biznesit duhet të vedosë se çfarë do të bëjë me fitimin të cilin e ka
krijuar. Një zgjidhje është që atë ta rinvestojë në biznes për të blerë tokë dhe pajisje, t ‘i
zgjerojë rezervat dhe të punësojë punëtorë të rinj. Alternativa tjetër mund të jetë që ai t’i tërheqë
këto fonde nga biznesi dhe t’i investojne tjetërkund,të blejë aksione dhe obligacione,të blejë një
biznes të ri ose t’i çojë dëm në ndonjë lojë fati.
Firmat dh aksionarët ballafaqohen me nevojën e marrjes së vendimeve për përdorimin e fitimit të
bizneseve të tyre. Ata duhet të vëndosin se a do të mbahen fondet e fituara në biznes apo do të
paguhen jashtë për aksionarët,në formë dividendi.
12.1.2.Teoria residuale e dividendit
Për të gjeur një zgjidhje fatlume,në teori përdoret parimi margjinal i fitimit të pashpërndarë.Sipas
këtij parimi,norma e kthimit që firma do ta arrijë nga fitimi i pashperndarë duhet të krahasohet
me përfitimet të cilat di t’i kenë aksionmbajtësit, në qoft se këto fonde u paguhen atyre në formë
dividendi.Për t’u financuar një projekt me fondet e brendeshme të gjeneruara nga fitimi ai duhet
2. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
të përfitojë një normë më të lartë të kthimit,nga norma të cilin do ta përfitonin
aksionarët në ndonjë investim tjetër.Këtë rregull në teori e njohim si kosto
oportune të shfrytëzimit të fondeve.
Politika e tillë ndaj dividendit është një politikë pasive,e cila do të thotë se investitorët janë
indiferentë sa i përket pagesës së dividendit apo mbajtjes së fitimit për investime. Investitorët do
të lejojnë mbajtjen e fitimit nga firma,në qoftë se investimet premtojnë kthim më të lartë nga
dividendi.Në anën tjetër, në qoftë se kthimi nga investimi do të jetë më i vogël,investitorët do të
kërkojnë t’u paguhet dividendi. Sipas teorisë residuale firmat paguajnë dividendin vetëm nëse
atyre u mbetet fitimi pas financimit te investimeve profitabile. Kjo do të maksimizonte të
ardhurat kapitale të aksionmbajtësve dhe do të minimizonte koston e emetimit të aksioneve të
reja.
Sipas teorise residuale:
(a) Në qoftë se kompania indentifikon një projekt me NPV pozitive, ajo do të investojë në ketë
project ;
(b) Dividendi shpërndahet vetëm në qoftë se shteret mundësia e investimit.
Problemi themelor i teorisë residuale të dividendit qëndron në mënyrën e pranimit të kësaj teorie
nga investitorët. Në qoftë se investirorët interesohen vetëm për kthim më të lartë nga investimi ,
qoftë si fitim i pashpërndarë në biznes apo në formë të dividendit te paguar jashtë ,atëherë
zgjidhja do të ishete e lehtë. Mirëpo , në qoftë se investitorët kanë preferenca te veçanta për
fondet , jashtë fitimit të pashpërndarë , atëherë teoria residuale është jokomplete. Çeshtja nuk
qëndron vetëm në problemin se kush siguron kthim më të madh : investimi i fitimit të
pashpërndarë apo pagimi i dividendit , por si reagojnë investitorët lidhur me këto alternativa.
12.1.2. Modigiliani dhe Milleri për dividendin
Franco Modigliani dhe Merton H.Milleri (M&M) ,në një artikull të botuar në vitin 1961,
argumentojne se dividendi është i parëndësishëm. Ata pohojnë se , në kuadër të një politike të
caktuar investive , niveli i pagesës së dividendit është një detaj i parëndësishëm. MM theksojnë
3. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
se vlera e firmës është e determinuar nga fuqia e mjeteve të firmës për të krijuar
fitim ose nga politika investive e saj dhe se mënyra se si ndahen të ardhurat në
dividendë dhe në fitim të pashpërndarë nuk ndikon në vlerën e firmës . Supozimet e tyre
themelore janë :
1) Tregu perfekt i kapitalit është ai në të cilin të gjithë investitorët janeë racionalë. Informatat
janë të arritshme për të gjithë dhe ato nuk kushtojnë ; transaksionet janë të menjëhersheme dhe
pa shpenzime ; s’ka investitorë të mëdhenj të cilët ndikojnë në çmimin e letrave me vlerë në
treg.
2) S’ka shpenzime të emetimit të letrave me vlerë të emetuara nga firma.
3) Nuk ka tatime .
4 ) Politika investuese e firmës nuk është subjekt i ndryshimeve
5) Ekziston siguria e plotë e çdo investitori sa u përket investimeve të ardhshme dhe fitimit të
firmës (autoret e kanë hedhur më vonë këtë presupozim si të paqëndrueshëm).
Modigliani dhe Milleri mbrojnë qëndrimin se ndikimi i pagesës së dividendit në mirëqenien e
aksionarëve kompensohet plotësisht me mjetet tjera të financimit. Kur firma merr vendimin mbi
investimin , ajo duhet te vendosë nëse do të mbajë fitimin apo do të paguajë dividendin. Në qoftë
se paguan dividendin ajo dë të shesë aksione të reja në nivel të dividendit të paguar. Ata
sugjerojnë se " shuma e vlerës së diskontuar të çdo aksioni , pas financimit dhe pagimit të
dividendit ". Me këtë dëshirojnë të thonë se rënia e çmimit të aksioneve për shkak të financimit
të jashtëm kompenson plotësisht pagimin e dividendit. Modigiliani dhe Milleri u sugjerojnë
investitorëve të jenë indiferentë në zgjedhjen ndërmjet dividendit dhe fitimit të pashperndarë .
12.1.3.Argumentet per rendesine e dividendit
Një argumet i rëndësishëm për rëndësinë e dividendit është eliminimi i pasigurisë së
investimit.Mendohet se fitimi i pashpërndarë i rinvestuar në biznes teorikisht u takon
aksionarëve , mirëpo gjithnjë ekziston pasiguria e kthimit te tij në dividend. Provohet, po ashtu
,se dividendi është më i favorshëm në krahasim me fitimin e pashpërndarë , për arsye të efektit
informues të dividendit . Në qoftë se rritet dividendi për një aksion,atëherë efekti i informimit
për dividendin ëshëe pozitiv . Kjo do të thotë se menaxhmenti pret të ardhura më të mëdha në të
4. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
ardhmen. në rast se dividendi bie , ose është më poshtë sesa rënia e pritur, ai
është sinjal se menaxhmenti parashikon të ardhura të pafavorishme në të
ardhmen. Konteksti themelor në argumentin e rëndësisë së politikës së dividendit qëndron në
faktin se aksionmbajtësit kanë nevojë dhe preferojnë që të shkohet tutje nga principi margjinal i
fitimit të pashpërndarë. Çështja nuk qëndron vetëm në pyetjen se kush do të shfrytëzojë më mirë
fondet, firma apo aksionari, por në atë se çfarë janë preferencat e aksionarëve.
Në qoftë se krahasohen firmat e mëdha dhe të fuqishme me ato të vogla, rezulton se korporatat
që kanë rritje të madhe ekonomike dhe normë të lartë kthimi nga investimet e brendshme
paguajnë dividendë relativisht të ulët. Ndërkaq , firmat me rritje më të ngadalëshme shënojnë
nivele më të larta të pagimit të dividendit. Kjo do të thotë se kthimi i dividendit nuk është në
përputhje me efektet e investimit të fitimit të pashpërndarë. Mundësitë investuese të shumë
firmave dhe preferencat e konsumatorëve tregojnë se nevojitet një shkallë më e lartë e pagesës së
dividendit. Gjëja tjetër themelore që kërkojnë aksionarët është mbajtja e stabilitetit të pagesës së
dividendit.
12.1.4. Faktorët të cilët ndikojnë në dividendë
Kostoja e emetimit
Ideja se shpërndarja e dividendit nuk ka rëndësi të madhe bazohet në idenë se , për të realizuar
programin e investimeve , firma duhet t’i zëvendësojë fondet të cilat i shpërndanë për dividendë
me fonde nga buirimet e jashtme. Kostot e emetimit, megjithëatë, janë mjaft të larta, ato arrijnë
edhe deri në 20 për qind. Në qoftë se menaxhmenti vendos të emetojë aksione në vend që të
mbajë ritmin për të financuarë investimet e reja, kostot e emetimit do të bëjnë që të kërkohet një
shumë më e madhe e fondeve për investime, në krahasim me fitimin e pashpërndarë. Marrja
parasysh e elementit të emetimit flet në favor të mbajtjes së fitimeve në firmë, sepse për çdo euro
të paguar në formë dividendi ndërmarrja merr më pak euro neto nga financimi i jashtëm, pasi të
jenë marrë parasysh kostot e emetimit.
Kostot e transaksionit
5. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
Në qoftë se aksionarët nuk janë të kënaqur me politikën e dividendit, ata do të
fillojnë t'i shesin aksionet e tyre. Shitja e aksioneve ballafaqohet me kosto të
larta të transaksioneve, të cilat lidhen kryesisht me provizionet për agjentët financiarë. Provizioni
është inversiv, ai është më i ulët për shitje më të madhe, ndërsa është më i lartë kur shiten
aksione me vlerë më të vogël. Për shkak të këtyre shpenzimeve, aksionarët të cilëve nuk u
paguhen aksione apo ato të cilëve aksionet nuk ua mbulojnë shpenzimet do të kërkojnë t’ju
paguhen dividendë plotësues. Aksionarët të cilët nuk pëlqejneë politikën e dividendit të firmës
dhe kërkojnë t'i shesin aksionet e tyre aksionet e tyre ndikojnë në uljen e çmimit të aksionit, në
rast se shitësit janë më shumë se blerësit. Në këtë situatë menaxhmenti do të detyrohet të
korrigjojë politikën e dividendit.
Tatimet
Tatimet në të ardhurat e korporatës nuk kanë ndikim në politikën e dividendit. Të ardhurat e
korporatës ngarkohen me tatime, pa marrë parasysh nëse paguhet apo jo dividendi. Është fitimi
pas tatimit ai që ndahet në dividendë dhe në pjesën e fitimit të pashpërndarë. Duke pasur
parasysh se dividendi tatimohet ne mënyrë të veçantë , atëherë rezulton se politika tatimore në
mënyrë të veçantë, atëherë rezulton se politika tatimore favorizon më shumë mbajtjen e fitimeve
sesa shpërndarjen në formën e dividendëve në të holla. Mirëpo, ndryshimet në normën e fitimit
pas tatimit do të ishin më të vogla, në qoftë se investitori do të kishte investuar dividendin diku
tjetër dhe do të kishte fituar më shumë sesa fitoi firma ndaj fitimeve të pashpërndara. Kështu, për
një investitor do të ishte më e mirë tërheqja e fitimeve, në qoftë se ekziston një përdorim i parasë
që e kapërcen shtyrjen në kohë të tatimit. Meqenëse shumë investitorë nuk kanë mundësi të tillë
investimi, mbajtja e fitimeve shpesh shihet si veprimi më i mirë në interes të firmës dhe të
aksionarëve të saj.
Efektet e klientelës
Trajtimit të efekteve të klientelës po ia fillojmë nën supozimin se ekziston një treg i përkryer, në
të cilin nuk ka shpenzime të blerjes dhe të shirtjes së aksioneve. Në këto kushte, në qoftë se
aksionarët nuk do të jenë të kënaqur me politikën e dividendit, nevojat për para do t'i zgjidhnin
përmes blerjes dhe shitjes së aksioneve në treg. Në rast se do të fitonin dividendë më të lartë nga
ajo që e presin, ata do të shisnin një pjesë të tyre për të blerë aksione të reja. Meqenëse tregu nuk
6. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
është i përkryer , ndërsa emetimi i aksioneve dhe shitja dhe blerja e tyre ka
koston e vet, atëherë situata ndryshon. Tarifat e agjentëve financiarë lëvizin nga
1 për qind deri në 10 për qind. Blerja e aksioneve me para të fituara nga dividendi tatimohet para
riinvestimit. Ndërkaq, të gjitha aksionet , para se të shiten apo blihen, duhet të rivlerësohen. Po
ashu, janë të kushtueshme edhe informatat të cilat nevojiten për vendimarrje financiare. Për
shkak të këtyre shpenzimeve disa investitorëve u vështirësohet blerja dhe shitja e aksioneve. Një
çështje tjetër janë tatimet në investime. Në këtë aspekt mbajtja e fitimit për investime do të ketë
arsye të bëhet deri në nivelin kur norma e tatimit në fitimet kapitale është më e vogël nga norma
që paguajnë qytetarët në të ardhura nga dividendi. Kjo do të thotë se aksioni i cili përmban
dividendë duhet të sigurojë kthim më të lartë të pritëshëm para pagimit të tatimit nga aksioni i
riskut të njëjtë që nuk paguan dividendë. Një qasje e tillë eliminon ndiimin e tatimit në dividend.
Varësisht nga situatat financiare, disa investitorë përcaktohen për aksione të cilat paguajnë
dividendë, ndërsa të tjerët për ato të cilat nuk paguajnë.Individët dhe firmat, të cilat kanë nevojë
për të ardhura vijuese, do të zgjidhnin kompanitë të cilat paguajnë dividendë të lartë. Investitorët
e tjerë, siç janë individët e pasur, do të preferonin më shumë të eleminonin tatimet, duke blerë
aksione pa ose me dividendë të vogël por me fitim të lartë kapital. Një sjellje e tillë njihet si
efekt i klientelës. Firmat tërheqin një klientelë të dhënë, në harmoni me politikën e shpallur të
dividendit. Investitorët të cilët janë të përjashtuar nga tatimimi , siç është rasti me fondet
pensionale të cilat nuk paguajnë tatim në dividendë, mund të jenë indiferentë sa i përket tatimeve
dhe politikës së dividentit. Sipas kësaj teorie, rezulton se kur firmat marrin vendime për
investime, nivili i dividendit është i parëndësishëm. Ndryshimi në politikën e dividendit u
shërben klientëve për t'u shpërngulur nga një kompani në kompanin tjetër varësisht se çfarë
preferencash kanë për dividendi apo për fitimin kapital.
Autorët Miller dhe Scholes pohojnë se investitorët mund të evitojnë pagimin e tatimit në
dividendë. Megjithatë, tatimi mbetet prezent sa u përket përfitimeve. Zgjidhja që ofrojnë Miller
dhe Scholes përfshinë aksionarët të cilët huazojnë shumë të mjaftueshme të parasë për të
prodhuar një dollarë shpenzime të interesit për çdo dollar të ardhura nga dividendi. Shuma e
huazuar investohet në letra me vlerë me pagesë të menjëhershme ose në ndonjë investim tjetër,
në të cilin realizohet prolongimi i tatimit. Shpenzimet e interesit kompenzohen nga të ardhurat
nga dividendi, kështu që investitori nuk paguan tatim në atë moment. Në qoftë se ky fitim kapital
shtyhet deri në vdekje, atëherë nuk do të paguhet tatimi mbi të. Kjo zgjidhje, sipas tyre ,vlen për
7. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
investitorët të cilët transformojnë dividendin në fitim kapital të shtyrë.
Kostoja e agjencisë
Menaxherët dhe investitorët në firmë nuk janë të njëjtit njerëz. Po ashtu , ata nuk kanë qasje në
informata të njëjta lidhur me firmën. Pasi këto grupe nuk janë të njëjta, atëherë shtrohet pyetja
se a do të përputhen në çdo kohë qëllimet e menaxherëve me ato të pronarëve - investitorëve. Ne
dëshirojmë të supozojmë se sjellja e kompanisë me menaxherë dhe pronarë të ndarë nuk
ndryshon nga sjellja e firmës e cila menaxhohet nga pronari. Mirëpo, në praktikë ekziston
konflikti , prandaj çmimi i aksioneve të kompanive në pronësi të aksionarëve të cilët janë të
ndarë nga menaxhmenti është më i vogel nga vlera e aksioneve të firmës që udhëhiqet nga
pronari. Diferenca në çmim paraqet koston e konfliktit me pronarët, të cilën e njohim si kosto të
agjencisë. Këto janë kosto që përfshijnë kontrollin nga kontrollorët e pavarur, mbikqyrjen e
bordit të drejtorëve, zbatimin e kontratave mbi zvogëlimin e fuqisë së menaxhmentit dhe
aplikimin e kompensimeve të veçanta për menaxhmentin, përfshirë edhe bartjen e një numri të
aksioneve në pronësi të menaxherëve.
Pronarët duhet të perceptojnë një politikë të dividendit e cila minimizon koston e agjencisë. Në
qoftë se pagesa e dividenditë kërkon nga menaxhmenti të emetojë aksione të reja për të financuar
investime e reja, investitorët do të jenë të interesuar për investimet, vetëm në rast se ata bien se
kapitali do të shfrytëzohet në mënyrë profitabile. Në këtë aspekt, pagesa e dividendit në formë
indirekte rezulton nga monitorimi i afërt i aktivitetit innvestues të menaxhmentit dhe kjo
shprehet në vlerën e aksioneve.
Teoria e pritjes
Firma nuk mund të lidhet vetëm me faktorët e brendëshëm gjatë marrjes së vendimeve mbi
dividendin. Me rëndësi është edhe rrethina e vendimmarrjes. Reagimet e çmimit të tregut të
aksioneve ndaj sjelljeve të menaxhmentit varen nga pritjet lidhur me vendimet përfundimtare të
cilat do t'i marrë menaxhmenti. Pritjet e investitorëve për vendimet që do t'i marrë menaxhmenti
lidhur me dividendin bazohen në disa faktorë të mbrendëshëm të firmës, siç janë : vendimet e
kaluara lidhur me dividentin, të ardhurat vijuese dhe te ardhëshme, strategjitë investuese dhe
8. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
vendimet mbi financimin. Ata kanë konsideratë edhe lidhur me kushtet e
përgjithëshme ekonomike, forcën dhe dobësitë e sektorëve ekonomikë dhe
ndryshimet në politikat qeveritare. Në rastin e shpalljes së vendimit mbi dividendin, investitorët
e krahasojnë këtë vendim me vendimin e pritur. Në qoftë se lartësia e dividendit është e nivelit
që është pritur, çmimi i tregut të aksioneve do të mbetet i pandryshuar. Ndërkaq, në qoftë se
dividendi është më i ulët apo më i lartë nga ai i pritur, investitorët do t'i rishqyrtojnë konsideratat
e tyre lidhur me firmën. Për investitorët niveli i papritur i dividendit do të shërbejë si tregues i
nivelit të papritur të të ardhurave, prandaj ndërmjet dividentit investitorët informohen lidhur me
të ardhurat e firmës dhe faktorët e tjerë relevantë. Në qoftë se do të ketë diferenca të mëdha
ndërmjet dividendit aktual dhe atij të pritur, atëherë do të pasojnë lëvizjet në çmimin e
aksioneve.
12.1.5. Faktorët e tjerë praktikë të vendimit mbi dividendin
Ligjet
Me rregulla të caktuara përcaktohen kushtet në të cilat mund apo nuk mund të paguhet dividendi.
Janë kufizimet statusore ato të cilat e pengojnë firmën të paguajë dividendin për disa arsye.
Firma nuk mund të paguajë dividendin në këto rrethana : ( 1 ) në qoftë se detyrimet e firmës janë
më të mëdha sesa mjetet e saja ; ( 2 ) në qoftë se shuma e dividendit e tejkalon fitimin e
akumuluar ; ( 3 ) në qoftë se dividendi paguhet nga kapitali i investuar në firmë. Kufizimet e
tjera janë ato që kanë të bëjnë me borxhin dhe aksionet e preferuara. Firma nuk mund të paguajë
dividendin në aksione të zakonshme përderisa nuk i shlyen detyrimet ndaj borxhit dhe ndaj
aksionmbajtësve të preferuar.
Pozita e likuiditetit
Rritja e shitjeve dhe e të ardhurave të firmës shoqërohet me rritjen e kërkesave dhe stoqeve, të
cilat e lënë pas rrjedhën e parasë të gjeneruar nga të ardhura. Në praktikë ndodh që firmat shumë
fitimprurëse mund të gjenden në pozitë shumë të rëndë për para të gatshme, sepse shumë mallëra
shiten me kredi. Duke pasur parasysh se dividendi paguhet në para dhe jo me fitimin e
pashpërndarë, firma duhet të disponojë para të nevojshme për të paguar dividendin. Nga kjo
9. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
rezulton se pozita likuide e firmës lidhet drejtëpërsëdrejti me mundësinë e
pagimit të dividendit. Prandaj, para se të paguajë dividendin, firma duhet të bëjë
analizën e rrjedhës së përgjithëshme të parasë dhe , në bazë të kësaj, ta ndërtojë politikën e
dividendit.
Qasja në tregun e kapitalit
Firmat mund të veprojnë në dy mënyra me fitimin : ( a) ta mbajnë fitimin për qëllime riinvestimi
dhe ( b ) të paguajnë dividendin dhe të emetojnë borxh të ri ose aksione të zakonshme për t'i
financuar investimet. Firmat e mesme dhe të mëdha , të cilat kanë performansa të mira, kanë
qasje më të lehtë në tregun e kapitalit. Këto firma mund të paguajnë dividendin, sepse kanë
mundësi të shesin aksione dhe obligacione në rast të nevojës për fonde të nevojshme. Mirëpo,
shumë firma duhet të heqin dorë nga pagimi aktual i dividendit , sepse kanë vështirësi të
sigurojnë fonde në tregun e kapitalit.
Nevoja për kontroll
Pronarët në përgjithësi duhet të kenë kujdes lidhur me ndikimin e politikave të dividenditë në
mundësinë për të mbajtur kontrollin mbi firmën. Në qoftë se firma paguan dividendë të lartë ajo
mund të vijë në situatë që në të ardhmen t'i shesë aksionet për të siguruar kapitalin e nevojshëm.
Në një situatë të tillë, një numër i aksionarëve mund ta humbas kontrollin mbi firmën , për shkak
të zvogëlimit të numrit të aksioneve të tyre. Këta investitorë do të preferonin nivel më të ulët të
dividendit dhe nivel më të lartë të fitimit të pashpërndarë , i cili do të orientohet për investime.
Inflacioni
Në kushte të inflacionit të lartë, bie aftësia blerëse e parasë dhe kështu rrezikon mundësinë e
zëvendësimit të mjeteve fikse. Çmimet e tregut të pajimeve dhe mjeteve të tjera fikse rriten ,
kurse fondet e amortizimit bëhen të pamjaftueshme për të përballuar zëvendësimin e mjeteve të
vjetruara fikse. Një situatë e tillë kërkon që fitimet të mbahen për këto nevoja, prandaj
10. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
shpërndarja e dividenditë do ta ashpërsonte edhe më tej gjendjen.
Pozita tatimore e aksionmbajtësve
Përfituesit detyrohen të paguajnë tatimin mbi dividendin. Ky tatim dallon varësisht nga lartësia e
dividendit. Mjekët apo avokatët, për shkak të të ardhurave të larta, paguajnë tatim nga 30 deri në
40 për qind. Disa tatimpaguesë të tjerë pguajnë 15 deri 20 për qind. Për shkak të ndryshimit në
normat tatimore, investitorët në grupin e lartë të normave margjinale tatimore u preferojnë
kompanive të tyre ta riinvestojnë pjesën më të madhe të të ardhurave të tyre. Me këtë ata i rrisin
të ardhurat dhe çmimin e aksioneve, ndërsa pagimin e tatimit e shtyjnë për një periudhë të
ardhshme. Investitorët e grupit me norma margjinale më të ulëta të tatimit kanë preferenca më të
mëdha ta tërheqin dividendin, për arsye se ata detyrohen të paguajnë më pak tatime. Kjo sjellje e
investitorëve në teori njihet si efekt i klientelës. Efekti i klientelës përdoret për të shpjeguar
ndikimin e sjelljes së investitorëve në politikën e dividendit, varësisht nga lloji i kthimit të
pritëshëm të tyre.
Parashikimi
Pagimi i dividendit ndërlidhet me mundësitë që firma të parashikojë fitimin në një kohë të
caktuar. Në qoftë se fitimet ndryshojnë nga një periudhë në tjetrën dhe nuk janë stabile, firma
nuk është e sigurtë se do të sigurojë fonde për përmbushjen e detyrimeve të saj. Vetëm firmat me
të ardhura të qëndrueshme mund të paguajnë dividendin nga të ardhurat e tyre. Ndërsa, firmat
tjera do të praktikojnë ta ruajnë një shumë më të madhe fondesh për t'i disponuar në momentet
kur ju mungojnë fondet.
12.1.6. Pagimi i dividendit
Dividendi në të holla
Dividendi në të holla paraqet pjesën e fitimit që shpërndan firma. Ky dividend zakonisht paguhet
në periudha tremujore. Nëse rritet fitimi, firma është në gjendje të rrisë dividendin në të holla.
Mirëpo, ekziston një kundërshtim për të rritur dividendin në të holla menjëherë me rritjen e
fitimeve, sepse menaxhmenti nuk dëshiron të praktikojë edhe të kundërtën, që dividendët të ulen
11. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
kur ulet fitimi, për shkak të frikës se ulja e dividendit do të interpretohej si
shenjë e dobësimit financiar. Kjo ka çuar në një tendencë që menaxhmenti të
rrisë dividendët vetëm kur është i sigurtë se do të ruhet niveli i lartë i fitimeve për një periudhë
më të gjatë kohore.
Investitorët kanë nevojë që firmat të deklarojnë politikën e dividendit. Politika e dividendit ka
ndikim në qëndrimin e investitorëve ndaj firmës, sepse disa aksionarë kërkojnë një fluks të
ardhurash nga investimet e tyre dhe preferojnë aksione që paguajnë dividendë në të holla.
Investitorët e tjerë preferojnë të investojnë në firmat të cilat i mbajnë fitimet për të financuar
rritjen.
Vendimin përfundimtar për pagimin e dividendit e merr bordi i drejtorëve. Për shembull, firma
më 5 maj njoftonë se mbajtësit e aksioneve , të përfshirë në regjistrimin e datës 15 maj, do të
marrin dividendin në shumën 1 € për aksion. Pagesa e dividendit do të bëhet më 10 qershor.
Data 5 maj është data e deklarimit - data kur dividendi është deklaruar formalisht nga bordi i
drejtorëve. Data e regjistrimit , 15 maji , është data kur janë mbyllur librat e transferimit të
aksioneve, prandaj dividendë marrin vetëm investitorët që figurojnë deri në këtë datë. Në qoftë
se aksioni blihet pas datës së regjistrimit, blerësi nuk merr dividendin. Çfarë ndodh në qoftë se
një aksion shitet më 14 maj. Për të mënjanuar problemet eventuale të blerësve të rinj të
aksioneve, praktikohet që të përcaktohet e drejta e pronësisëdividendit vetëm për ata që
arrijnë 2 ditë para mbylljes së regjistrit. Pasi kompania të ketë përcaktuar pronarët e dividendit
në datën e regjistrimit dhe të ketë kryer procesin e kontrollit, caktohet data e pagesës. Pagesa
mund të mos bëhet drejtpërsëdrejti nga firma , por këtë shërbim mund ta kryejë një bankë e
autorizuar.
Data e deklarimit Data e regjistrimit Data e pagesës
5 maj 15 maj 10 qershor
13 maj
data e fundit e dividendit
12. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
Figura 36 : Procedura e pagimit të dividendit
Dividendi në aksione
Në vend të dividendit në të holla , disa firma praktikojnë të paguajnë dividendin në aksione. Ka
raste, po ashtu , kur një pjesë e dividendit paguhet në të holla, kurse pjesa tjetër në aksione. Në
fakt, dividendët në aksione janë formë e rikapitalizmit, përmes së cilës transferohen shumat nga
fitimet e pashpërndara tek aksionet e zakonshme dhe shtesat e kapitalit . Dividendët në aksione
nuk e rrisinë pasurinë e aksionarit, por numrin e aksioneve që ai zotëron.
Shembull :
Në qoftë se lartësia e dividendit që shpërndahen në aksione është për qind , atëherë
aksionmbajtësi i 10 aksioneve do të marrë një aksion të ri nga dividendi. Supozojmë se para
deklarimit të shpërndarjes së dividendit në aksione firma AB ka pasur gjendjen neto të pasurisë
si vijon :
Aksione të zakonshme ( 1, 000,000 nga 10 € ) 10,000,000 €
shtesë kapitali nga diferenca në çmim 5,000,000 €
Fitimi i pashpërndarë 15,000,000 €
Pasuri neto 30,000,000 €
Në qoftë se dividendi në aksione është deklaruar në lartësi prej 10 për qind , atëherë aksionet e
emetuara do të rriten për 100,000 ( 10 për qind herë 1, 000 , 000 aksione ) . Në qoftë se aksionet
shiten me çmimin prej 15 € çdonjëri , atëherë 1, 000, 000 € do t'u shtoheshin aksioneve të
zakonshme ( 100 , 000 aksione herë 10 euro ) dhe 500, 000 € do të shtoheshin në shtesën e
kapitalit nga diferenca në çmim.
Aksione të zakonshme ( 1, 100,000 nga 10 € ) 10,000,000 €
shtesë kapitali nga diferenca në çmim 5,500,000 €
Fitimi i pashpërndarë 13,500,000 €
Pasuri neto 30,000,000 €
Nga këto të dhëna shihet se shpërndarja e dividendit në aksione nuk e rrit vlerën e firmës, sepse
ajo ka mbetur e njëjtë edhe pas shpërndarjes së aksioneve . Fjala është vetëm për rritjen e numrit
13. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
të aksioneve që aksionarët zotërojnë. Rritja e numrit të aksioneve shkakton
rënien e çmimit të aksioneve, zhvlerësimin e tyre. Sikur të mos binte çmimi ,
atëherë të gjitha firmat do të praktikonin t'i bënin aksionarët e tyre më të pasur, duke deklaruar
dividendë në aksione. Kjo duket nga shembulli në vazhdim .
Supozojmë se firma realizon fitimin pas tatimeve në shumë prej 5.5 milionë € . Kur kemi
parasysh se fitimi për një aksion është :
Fitimi për një aksion = , atëherë
fitimi për një aksion pa dividend do të jetë 5.5 € ( 5.5 milion / 1 milion ) , kurse fitimi për një
aksion me dividend do të jetë 5 € ( 5. 5 milion /1.1 milion ) ose 10 për qind më i ulët.
Riinvestimi i dividendit
Riinvestimi i dividendit bëhet përmes bankës , e cila vepron në emër të firmës dhe aksionarëve të
saj. Banka bën grumbullimin e dividendëve në të holla të aksionarëve dhe atyre u ofron plane për
mundësitë e blerjes së aksioneve në tregun e hapur. Përparësi e bankës është se ajo mund të blejë
më shumë aksione dhe mund të përfitojë zbritje të kostos së komisionit për blerjen e aksioneve.
Aksionarët ia paguajnë bankës një kuotë, e cila është më e ulët nga shpenzimet që ato do t'i bënin
për pagesat e ndërmjetësimit. Një formë tjetër e riinvestimit është kur firma emeton aksione të
reja dhe paraja rikanalizohet drejtëpërsëdrejti tek kompania. Në këtë rast aksionarët kursehen nga
pagesa e shpenzimeve të ndërmjetësimit. Riinvestimi i cili çon në emetimin e ri të aksioneve rrit
bazën e kapitalit aksionar dhe paraqet një burim të rëndësishëm të kapitalit të firmës.
Riblerja e aksionit
Firma e cila ka shpërndarë aksione mund të praktikojë që një pjesë të tyre ta riblejë, në qoftë se
menaxhmenti beson se ky është përdorimi më i mirë i parasë. Riblerja ndodh edhe në rastin kur
firma mendon se çmimi i aksioneve të saj është shumë i ulët dhe aksionet janë nënçmuar.
Riblerja mund të aplikohet edhe si alternativë e pagimit të dividendit në të holla. Kjo do të thotë
se firma u ofron aksionarët të saj blerjen e aksioneve në vend të shpërndarjes së dividendit në të
14. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
holla. Riblerja e aksioneve ndikon që të zvogëlohet numri i aksioneve të
shpërndara dhe që fitimi i firmës të shpërndahet në një numër më të vogël
aksionesh, gjë që ndikon në rritjen e fitimit për një aksion.
Fraksionimi i aksionit
Kur çmimi i një aksioni të jetë rritur, menaxhmenti mund të vendosë për fraksionimin e tij.
Fraksionimi i aksionit ul çmimi e aksionit dhe e bën më të pranueshëm për investitorët. Në një
fraksionim nga një në dy , një aksion i vjetër shëndrrohet në dy aksione të reja dhe vlera
nominale e aksionit përgjysmohet. Ne këtë rast nuk rritet pasuria e aksionarëve, sepse nuk ka
ndryshime në shtesën e kapitalit nga diferenca e çmimeve ose në fitimet e pashpërndara.
Arsyetimi për fraksionimin e aksionit qëndron në rritjen e tregtueshmërisë së aksionit për shkak
të uljes së çmimit të tij. Fraksionimi sjell një shpërndarje më të madhe të pronësisë dhe rrit
interesin e investitorëve në firmë. Rritja e interesit dhe tregtueshmërisë mund të shkaktojë
rivlerësimin e vlerës së aksionit. Shitjet më të mëdha të aksioneve sjellin fitime më të mëdha dhe
rritje të çmimit të aksioneve. Në fakt, kemi të bëjmë me situatën se tani kemi dyfishin e
aksioneve të shpërndara dhe çdo aksion vlen sa gjysma e një aksioni të vjetër.
Detyra dhe ushtrime
1. Në çfarë kushtesh të tregut është e qëndrueshme teoria residuale e dividendit?
2. Sipas teorisë së klientelës, është apo nuk është i rëndësishëm dividendi?
Arsyetoje përgjigjen.
3. Shpjego relacionin ndërmjet mundësive të rritjes së firmës dhe politikës investive.
4. Çfarë është ndikimi i inflacionit në politikën e dividendit?
5. Çfarë politike dividendi do të preferonit të ndiqte një firmë?
6. Në qoftë se ju blini një aksion në datën pa dividend, a do të merrni dividendin?
7. Pse bëhet fraksionimi i aksionit dhe çfarë vepron firma nga ky veprim/
8. Çfarë kuptoni me planin e riinvestimit të dividendit dhe cilat janë përparësitë që ky plan ua
ofron investitorëve?
9. A ndikon dividendi në aksione në rritjen e pasurisë së aksionarëve?
15. Mr.sc.. Nuhi Sela phd cand.
nsela1@hotmail.com
10. Në qoftë se aplikohet dividendi në aksione, a do të jetë më i madh fitimi për
një aksion për aksionet me dividend apo pa dividend. Pse ?
Detyra për vetëtesitim
1. Menaxhmenti i firmës “ Kosova “ përpiqet të vendosë për politikën e dividendit të firmës.
Janë dy opsione të cilat duhet të merren në konsideratë.
b. Kompania mund të paguajë dividend konstantë vjetor prej 8 centësh për një aksion ,
c. Kompania mund të paguajë dividend prej 6 centësh për aksion vitin e ardhëshëm dhe ta
përdorë fitimin e pashpërndarë për të arritur një rritje vjetore të dividendit prej 3 për qind për çdo
vit pas vitit të ardhëshëm.
Kostoja e kapitalit aksionar mendohet se do të jetë 18për qind. Cila politikë e dividendit do të
maksimizonte pasurinë e aksionarëve , përmes maksimizmit te çmimit të aksioneve.
2. Siemens mban normë konstante të pagimit të dividendit prej 35 për qind.. Fitimi për një aksion
vitin e kaluar ishte 8.20 € dhe pritet që do të rritet me normë prej 12 për qind. Sa do të jetë
dividendi për një aksion këtë vit. Sa do të jetë për 5 vjet?