SlideShare a Scribd company logo
1 of 27
Download to read offline
Novi Catur Muspita, S. Pd, M.Si
Dosen Fakultas Ilmu Sosial dan Politik UNISBA Blitar
PERNYATAAN & PROPOSISI
LOGIKA
proses berpikir yang
membuahkan
pengetahuan.”Agar
pengetahuan yg dihasilkan
penalaran itu mempunyai dasar
kebenaran maka proses berpikir
itu harus dilakukan suatu cara
tertentu.
Suatu penarikan kesimpulan
baru dianggap sahih (valid)
kalau proses penarikan
kesimpulannya
LOGIKA
Secara luas logika
diartikan sebagai “
pengkajian untuk
berpikir secara sahih”
LOGIKA
Berfikir
Logika
Logika
Induktif
Logika
Deduktif
LOGIKA
Logika Induktif
Logika/ penalaran yang berangkat
dari fakta/ masalah/ hal khusus
menjadi kesimpulan umum
CONTOH 1: LOGIKA INDUKTIF
1. Manusia butuh makanan
2. Hewan butuh makanan
3. Tanaman butuh makanan
Kesimpulan: semua makhluk hidup
butuh makanan
CONTOH 2: LOGIKA INDUKTIF
1. Suhu udara di Gunung Bromo dingin
2. Suhu di Gunung Semeru dingin
3. Suhu di Gunung Kelud dingin
Kesimpulan:
Suhu di semua gunung dingin
CONTOH 3: LOGIKA INDUKTIF
1. Motor bergerak memiliki roda
2. Mobil bergerak memiliki roda
3. Sepeda bergerak memiliki roda
Kesimpulan: semua kendaraan yang
bergerak memiliki roda
CONTOH 1: LOGIKA DEDUKTIF
1. Semua hewan adalah makhluk hidup
2. Kucing adalah hewan
Kesimpulan: semua kucing adalah
makhluk hidup
CONTOH 2: LOGIKA DEDUKTIF
1. Dhila sering olahraga
2. Orang yang rajin berolahraha memiliki
tubuh yang sehat
Kesimpulan: Dhila memiliki tubuh yang
sehat
CONTOH 3: LOGIKA DEDUKTIF
1. Wildan suka menulis puisi
2. Orang yang rajin membuat karya puisi
adalah orang yang sering mengalami hati
galau dan resah.
Kesimpulan: …..
SUMBER PENGETAHUAN
Terdapat 2 cara untuk mendapatkan
pengetahuan yg benar
• Mendasarkan diri pada
rasio
– Kaum rasionalis
– Mempergunakan
metode deduktif
• Mendasarkan diri pada
pengalaman
- kaum empiris
- mempergunakan
metode induktif
Masalah yg timbul dari penyusunan
pengetahuan secara empiris
• Pengetahuan yg
dikumpulkan cenerung
untuk menjadi suatu
kumpulan fakta-fakta
• Hakikat pengalaman yg
merupakan cara dalam
menemukan
pengetahuan
cara lain untuk mendapatkan pengetahuan yg
benar
• Intuisi. Pengetahuan yg
didapat tanpa melalui
proses tertentu
• Wahyu.merupakan
pengetahuan yg
disampaikan oleh Tuhan
kepada manusia
Intuisi
• Bersifat personal dan tidak bisa diramalkan.
Sebagai dasar untuk menyusun pengetahuan
secara teratur maka intuisi ini tidak bisa
diandalkan. Pengetahuan intuitif dapat
dipergunakan sebgai hipotesis bagi analisis
selanjutnya. Kegiatan intuitif dan analitik bisa
bekerja saling membantu dalam menemukan
kebenaran
Wahyu
• Pengetahuan ini disalurkan lewat nabi-nabi yg
diutusnya sepanjang zaman. Agama merupakan
pengetahuan bukan saja mengenai kehidupan
sekarang yg terjangkau pengalaman, namun juga
mencakup masalah-masalah yg transedental.
• Kepercayaan kepada Tuhan yang merupakan sumber
pengetahuan, kepercayaan terhadap nabi sebagai
perantara dan kepercayaan terhadap wahyu sebagai
cara penyampaian, merupakan dasar dari penyusunan
pengetahuan ini.
18
Logika (logic)
19
Aristoteles, peletak dasar-dasar logika
20
“Gajah lebih besar daripada tikus.”
Apakah ini sebuah pernyataan? YA
Apakah ini sebuah proposisi? YA
Apakah nilai kebenaran dari
proposisi ini?
BENAR
Permainan
21
“520 < 111”
Apakah ini sebuah pernyataan? YA
Apakah ini sebuah proposisi? YA
Apakah nilai kebenaran dari
proposisi ini?
SALAH
Permainan
22
“y > 5”
Nilai kebenaran dari pernyataan tersebut
bergantung pada y, tapi nilainya belum
ditentukan.
Pernyataan jenis ini kita sebut sebagai fungsi
proposisi atau kalimat terbuka.
Apakah ini sebuah pernyataan? YA
Apakah ini sebuah proposisi? TIDAK
Permainan
23
“Tolong untuk tidak tidur selama kuliah”
TIDAK
TIDAK
Hanya pernyataanlah yang bisa menjadi
proposisi.
Ini adalah sebuah permintaan.
Apakah ini sebuah pernyataan?
Apakah ini sebuah proposisi?
Permainan
24
Contoh 1. Semua pernyataan di bawah ini adalah
proposisi:
(a) 13 adalah bilangan ganjil
(b) Soekarno adalah alumnus UGM.
(c) 1 + 1 = 2
(d) 8  akar kuadrat dari 8 + 8
(e) Ada monyet di bulan
(f) Hari ini adalah hari Rabu
(g) Untuk sembarang bilangan bulat n  0, maka
2n adalah bilangan genap
(h) x + y = y + x untuk setiap x dan y bilangan
riil 
25
Contoh 2. Semua pernyataan di bawah ini bukan
proposisi
(a) Jam berapa kereta api Argo Bromo tiba
di Gambir?
(b) Isilah gelas tersebut dengan air!
(c) x + 3 = 8
(d) x > 3 
Kesimpulan: Proposisi adalah kalimat berita
26
• Kembali ke kalkulus proposisi
• Proposisi dilambangkan dengan huruf kecil p, q, r,
….
• Contoh:
p : 13 adalah bilangan ganjil.
q : Soekarno adalah alumnus UGM.
r : 2 + 2 = 4
TERIMA KASIH ATAS
PERHATIANNYA
SALAM SEHAT & SEMANGAT

More Related Content

Similar to Meeting 3 Dasar-Dasar Logika.pdf

Merged_document.pptx
Merged_document.pptxMerged_document.pptx
Merged_document.pptxEnkiduSimp
 
Kumpulan Slide Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptx
Kumpulan Slide Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptxKumpulan Slide Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptx
Kumpulan Slide Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptxFa tih
 
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdf
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdfso3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdf
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdfAdeIqbalPradhana
 
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdf
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdfso3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdf
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdfAdeIqbalPradhana
 
Ketidakpastian melaui kacamata spiritual
Ketidakpastian melaui kacamata spiritualKetidakpastian melaui kacamata spiritual
Ketidakpastian melaui kacamata spiritualIPDC
 
TUGAS AKHIR.pptx
TUGAS AKHIR.pptxTUGAS AKHIR.pptx
TUGAS AKHIR.pptxUmarKafian
 
Kumpulan PPT Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptx
Kumpulan PPT Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptxKumpulan PPT Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptx
Kumpulan PPT Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptxKayllaMaurindaZulkar
 
anak bertanya pakar menjawab (jilid 1b) gratis
anak bertanya pakar menjawab (jilid 1b) gratisanak bertanya pakar menjawab (jilid 1b) gratis
anak bertanya pakar menjawab (jilid 1b) gratisNodd Nittong
 
HAKIKAT TEORI-TEORI BELAJAR DAN GAGASAN PEMBAHARUAN PEMBELAJARAN IPS SD
 HAKIKAT TEORI-TEORI BELAJAR DAN GAGASAN PEMBAHARUAN PEMBELAJARAN  IPS SD HAKIKAT TEORI-TEORI BELAJAR DAN GAGASAN PEMBAHARUAN PEMBELAJARAN  IPS SD
HAKIKAT TEORI-TEORI BELAJAR DAN GAGASAN PEMBAHARUAN PEMBELAJARAN IPS SDFikahati Rachmawati
 

Similar to Meeting 3 Dasar-Dasar Logika.pdf (12)

Merged_document.pptx
Merged_document.pptxMerged_document.pptx
Merged_document.pptx
 
Kumpulan Slide Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptx
Kumpulan Slide Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptxKumpulan Slide Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptx
Kumpulan Slide Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptx
 
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdf
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdfso3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdf
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdf
 
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdf
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdfso3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdf
so3hoLkeu5taNEv3aSmMcay2hFZCAqGyb9sjC34PB8.pdf
 
Ketidakpastian melaui kacamata spiritual
Ketidakpastian melaui kacamata spiritualKetidakpastian melaui kacamata spiritual
Ketidakpastian melaui kacamata spiritual
 
TUGAS AKHIR.pptx
TUGAS AKHIR.pptxTUGAS AKHIR.pptx
TUGAS AKHIR.pptx
 
Penilaian hots sd
Penilaian hots sdPenilaian hots sd
Penilaian hots sd
 
Penalaran induktif
Penalaran induktifPenalaran induktif
Penalaran induktif
 
UAS FILSAFAT 2015
UAS FILSAFAT 2015UAS FILSAFAT 2015
UAS FILSAFAT 2015
 
Kumpulan PPT Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptx
Kumpulan PPT Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptxKumpulan PPT Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptx
Kumpulan PPT Filsafat Ilmu Kelompok 3.pptx
 
anak bertanya pakar menjawab (jilid 1b) gratis
anak bertanya pakar menjawab (jilid 1b) gratisanak bertanya pakar menjawab (jilid 1b) gratis
anak bertanya pakar menjawab (jilid 1b) gratis
 
HAKIKAT TEORI-TEORI BELAJAR DAN GAGASAN PEMBAHARUAN PEMBELAJARAN IPS SD
 HAKIKAT TEORI-TEORI BELAJAR DAN GAGASAN PEMBAHARUAN PEMBELAJARAN  IPS SD HAKIKAT TEORI-TEORI BELAJAR DAN GAGASAN PEMBAHARUAN PEMBELAJARAN  IPS SD
HAKIKAT TEORI-TEORI BELAJAR DAN GAGASAN PEMBAHARUAN PEMBELAJARAN IPS SD
 

More from Universitas Islam Balitar

Pengantar Psikologi_ Konsep Dasar Psikologi_meeting 2 Novi Catur Muspita
Pengantar Psikologi_ Konsep Dasar Psikologi_meeting 2 Novi Catur MuspitaPengantar Psikologi_ Konsep Dasar Psikologi_meeting 2 Novi Catur Muspita
Pengantar Psikologi_ Konsep Dasar Psikologi_meeting 2 Novi Catur MuspitaUniversitas Islam Balitar
 
Manusia dan budaya ( Pengantar Sosiologi), Novi Catur Muspita, S. Pd., M. Si
Manusia dan budaya ( Pengantar Sosiologi), Novi Catur Muspita, S. Pd., M. SiManusia dan budaya ( Pengantar Sosiologi), Novi Catur Muspita, S. Pd., M. Si
Manusia dan budaya ( Pengantar Sosiologi), Novi Catur Muspita, S. Pd., M. SiUniversitas Islam Balitar
 
Pengantar sosiologi, proses sosial & interaksi sosial (meeting 3), Novi Catur...
Pengantar sosiologi, proses sosial & interaksi sosial (meeting 3), Novi Catur...Pengantar sosiologi, proses sosial & interaksi sosial (meeting 3), Novi Catur...
Pengantar sosiologi, proses sosial & interaksi sosial (meeting 3), Novi Catur...Universitas Islam Balitar
 
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi (meeting 2)
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi  (meeting 2)Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi  (meeting 2)
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi (meeting 2)Universitas Islam Balitar
 
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi (meeting 2)
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi  (meeting 2)Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi  (meeting 2)
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi (meeting 2)Universitas Islam Balitar
 
Pengantar sosiologi, pengertian dan konsep awal Sosiologi (meeting 1) Novi Ca...
Pengantar sosiologi, pengertian dan konsep awal Sosiologi (meeting 1) Novi Ca...Pengantar sosiologi, pengertian dan konsep awal Sosiologi (meeting 1) Novi Ca...
Pengantar sosiologi, pengertian dan konsep awal Sosiologi (meeting 1) Novi Ca...Universitas Islam Balitar
 
Teori perilaku-organisasi_Novi Catur Muspita
Teori perilaku-organisasi_Novi Catur MuspitaTeori perilaku-organisasi_Novi Catur Muspita
Teori perilaku-organisasi_Novi Catur MuspitaUniversitas Islam Balitar
 
Bab 7 nilai, sikap, dan kepuasaan kerja http://Cash4Visits.com/ref.php?refId=...
Bab 7 nilai, sikap, dan kepuasaan kerja http://Cash4Visits.com/ref.php?refId=...Bab 7 nilai, sikap, dan kepuasaan kerja http://Cash4Visits.com/ref.php?refId=...
Bab 7 nilai, sikap, dan kepuasaan kerja http://Cash4Visits.com/ref.php?refId=...Universitas Islam Balitar
 
Bab 6 kepemimpinan dan kekuasaan, Novi Catur Muspita
Bab 6 kepemimpinan dan kekuasaan, Novi Catur MuspitaBab 6 kepemimpinan dan kekuasaan, Novi Catur Muspita
Bab 6 kepemimpinan dan kekuasaan, Novi Catur MuspitaUniversitas Islam Balitar
 
Bab 5 persepsi dan komunikasi_Novi Catur Muspita
Bab 5 persepsi dan komunikasi_Novi Catur MuspitaBab 5 persepsi dan komunikasi_Novi Catur Muspita
Bab 5 persepsi dan komunikasi_Novi Catur MuspitaUniversitas Islam Balitar
 
Bab 4 perilaku kelompok dalam organisasi_Novi Catur Muspita
Bab 4  perilaku kelompok dalam organisasi_Novi Catur MuspitaBab 4  perilaku kelompok dalam organisasi_Novi Catur Muspita
Bab 4 perilaku kelompok dalam organisasi_Novi Catur MuspitaUniversitas Islam Balitar
 
Bab 3 perilaku individu dalam kelompok_Novi catur Muspita
Bab 3 perilaku individu dalam kelompok_Novi catur MuspitaBab 3 perilaku individu dalam kelompok_Novi catur Muspita
Bab 3 perilaku individu dalam kelompok_Novi catur MuspitaUniversitas Islam Balitar
 
Kepemimpinan & Kekuasaan novi catur muspita perilaku organisasi
Kepemimpinan & Kekuasaan novi catur muspita perilaku organisasiKepemimpinan & Kekuasaan novi catur muspita perilaku organisasi
Kepemimpinan & Kekuasaan novi catur muspita perilaku organisasiUniversitas Islam Balitar
 
Silabus perilaku organisasi, Novi Catur Muspita
Silabus perilaku organisasi, Novi Catur MuspitaSilabus perilaku organisasi, Novi Catur Muspita
Silabus perilaku organisasi, Novi Catur MuspitaUniversitas Islam Balitar
 

More from Universitas Islam Balitar (20)

Meeting 3 konsep perilaku
Meeting 3 konsep perilakuMeeting 3 konsep perilaku
Meeting 3 konsep perilaku
 
Pengantar Psikologi_ Konsep Dasar Psikologi_meeting 2 Novi Catur Muspita
Pengantar Psikologi_ Konsep Dasar Psikologi_meeting 2 Novi Catur MuspitaPengantar Psikologi_ Konsep Dasar Psikologi_meeting 2 Novi Catur Muspita
Pengantar Psikologi_ Konsep Dasar Psikologi_meeting 2 Novi Catur Muspita
 
Manusia dan budaya ( Pengantar Sosiologi), Novi Catur Muspita, S. Pd., M. Si
Manusia dan budaya ( Pengantar Sosiologi), Novi Catur Muspita, S. Pd., M. SiManusia dan budaya ( Pengantar Sosiologi), Novi Catur Muspita, S. Pd., M. Si
Manusia dan budaya ( Pengantar Sosiologi), Novi Catur Muspita, S. Pd., M. Si
 
Pengertian sosiologi pendidikan
Pengertian sosiologi pendidikanPengertian sosiologi pendidikan
Pengertian sosiologi pendidikan
 
Pengantar sosiologi, proses sosial & interaksi sosial (meeting 3), Novi Catur...
Pengantar sosiologi, proses sosial & interaksi sosial (meeting 3), Novi Catur...Pengantar sosiologi, proses sosial & interaksi sosial (meeting 3), Novi Catur...
Pengantar sosiologi, proses sosial & interaksi sosial (meeting 3), Novi Catur...
 
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi (meeting 2)
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi  (meeting 2)Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi  (meeting 2)
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi (meeting 2)
 
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi (meeting 2)
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi  (meeting 2)Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi  (meeting 2)
Pengantar sosiologi, sejarah sosiologi (meeting 2)
 
Pengantar sosiologi, pengertian dan konsep awal Sosiologi (meeting 1) Novi Ca...
Pengantar sosiologi, pengertian dan konsep awal Sosiologi (meeting 1) Novi Ca...Pengantar sosiologi, pengertian dan konsep awal Sosiologi (meeting 1) Novi Ca...
Pengantar sosiologi, pengertian dan konsep awal Sosiologi (meeting 1) Novi Ca...
 
Sosiologi keluarga_novi catur muspita
Sosiologi keluarga_novi catur muspitaSosiologi keluarga_novi catur muspita
Sosiologi keluarga_novi catur muspita
 
Teori perilaku-organisasi_Novi Catur Muspita
Teori perilaku-organisasi_Novi Catur MuspitaTeori perilaku-organisasi_Novi Catur Muspita
Teori perilaku-organisasi_Novi Catur Muspita
 
Bab 9 budaya organisasi_Novi Catur Muspita
Bab 9 budaya organisasi_Novi Catur MuspitaBab 9 budaya organisasi_Novi Catur Muspita
Bab 9 budaya organisasi_Novi Catur Muspita
 
Bab 8 motivasi_Novi Catur Muspita
Bab 8 motivasi_Novi Catur MuspitaBab 8 motivasi_Novi Catur Muspita
Bab 8 motivasi_Novi Catur Muspita
 
Bab 7 nilai, sikap, dan kepuasaan kerja http://Cash4Visits.com/ref.php?refId=...
Bab 7 nilai, sikap, dan kepuasaan kerja http://Cash4Visits.com/ref.php?refId=...Bab 7 nilai, sikap, dan kepuasaan kerja http://Cash4Visits.com/ref.php?refId=...
Bab 7 nilai, sikap, dan kepuasaan kerja http://Cash4Visits.com/ref.php?refId=...
 
Bab 6 kepemimpinan dan kekuasaan, Novi Catur Muspita
Bab 6 kepemimpinan dan kekuasaan, Novi Catur MuspitaBab 6 kepemimpinan dan kekuasaan, Novi Catur Muspita
Bab 6 kepemimpinan dan kekuasaan, Novi Catur Muspita
 
Bab 5 persepsi dan komunikasi_Novi Catur Muspita
Bab 5 persepsi dan komunikasi_Novi Catur MuspitaBab 5 persepsi dan komunikasi_Novi Catur Muspita
Bab 5 persepsi dan komunikasi_Novi Catur Muspita
 
Bab 4 perilaku kelompok dalam organisasi_Novi Catur Muspita
Bab 4  perilaku kelompok dalam organisasi_Novi Catur MuspitaBab 4  perilaku kelompok dalam organisasi_Novi Catur Muspita
Bab 4 perilaku kelompok dalam organisasi_Novi Catur Muspita
 
Bab 3 perilaku individu dalam kelompok_Novi catur Muspita
Bab 3 perilaku individu dalam kelompok_Novi catur MuspitaBab 3 perilaku individu dalam kelompok_Novi catur Muspita
Bab 3 perilaku individu dalam kelompok_Novi catur Muspita
 
Persepsi novi catur muspita
Persepsi novi catur muspitaPersepsi novi catur muspita
Persepsi novi catur muspita
 
Kepemimpinan & Kekuasaan novi catur muspita perilaku organisasi
Kepemimpinan & Kekuasaan novi catur muspita perilaku organisasiKepemimpinan & Kekuasaan novi catur muspita perilaku organisasi
Kepemimpinan & Kekuasaan novi catur muspita perilaku organisasi
 
Silabus perilaku organisasi, Novi Catur Muspita
Silabus perilaku organisasi, Novi Catur MuspitaSilabus perilaku organisasi, Novi Catur Muspita
Silabus perilaku organisasi, Novi Catur Muspita
 

Recently uploaded

Detik-Detik Proklamasi Indonesia pada Tahun 1945
Detik-Detik Proklamasi Indonesia pada Tahun 1945Detik-Detik Proklamasi Indonesia pada Tahun 1945
Detik-Detik Proklamasi Indonesia pada Tahun 1945nrein671
 
MODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfAndiCoc
 
MODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfAndiCoc
 
contoh-kisi-kisi-bahasa-inggris-kelas-9.docx
contoh-kisi-kisi-bahasa-inggris-kelas-9.docxcontoh-kisi-kisi-bahasa-inggris-kelas-9.docx
contoh-kisi-kisi-bahasa-inggris-kelas-9.docxdedyfirgiawan
 
Penyuluhan DM Tipe II Kegiatan Prolanis.ppt
Penyuluhan DM Tipe II Kegiatan Prolanis.pptPenyuluhan DM Tipe II Kegiatan Prolanis.ppt
Penyuluhan DM Tipe II Kegiatan Prolanis.pptpalagoro17
 
Materi Modul 1.4_Fitriani Program guru penggerak
Materi Modul 1.4_Fitriani Program guru penggerakMateri Modul 1.4_Fitriani Program guru penggerak
Materi Modul 1.4_Fitriani Program guru penggerakAjiFauzi8
 
Webinar 1_Pendidikan Berjenjang Pendidikan Inklusif.pdf
Webinar 1_Pendidikan Berjenjang Pendidikan Inklusif.pdfWebinar 1_Pendidikan Berjenjang Pendidikan Inklusif.pdf
Webinar 1_Pendidikan Berjenjang Pendidikan Inklusif.pdfTeukuEriSyahputra
 
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdfAndiCoc
 
PPT PENDIDIKAN KELAS RANGKAP MODUL 3 KELOMPOK 3.pptx
PPT PENDIDIKAN KELAS RANGKAP MODUL 3 KELOMPOK 3.pptxPPT PENDIDIKAN KELAS RANGKAP MODUL 3 KELOMPOK 3.pptx
PPT PENDIDIKAN KELAS RANGKAP MODUL 3 KELOMPOK 3.pptxJawahirIhsan
 
AKSI NYATA Numerasi Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptx
AKSI NYATA  Numerasi  Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptxAKSI NYATA  Numerasi  Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptx
AKSI NYATA Numerasi Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptxnursariheldaseptiana
 
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptxPPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptxMaskuratulMunawaroh
 
MODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfAndiCoc
 
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdf
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdfProv.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdf
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdfIwanSumantri7
 
Asimilasi Masyarakat Cina Dengan Orang Melayu di Kelantan (Cina Peranakan Kel...
Asimilasi Masyarakat Cina Dengan Orang Melayu di Kelantan (Cina Peranakan Kel...Asimilasi Masyarakat Cina Dengan Orang Melayu di Kelantan (Cina Peranakan Kel...
Asimilasi Masyarakat Cina Dengan Orang Melayu di Kelantan (Cina Peranakan Kel...luqmanhakimkhairudin
 
MODUL AJAR SENI RUPA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI RUPA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR SENI RUPA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI RUPA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfAndiCoc
 
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 20241. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024DessyArliani
 
Kisi kisi Ujian sekolah mata pelajaran IPA 2024.docx
Kisi kisi Ujian sekolah mata pelajaran IPA 2024.docxKisi kisi Ujian sekolah mata pelajaran IPA 2024.docx
Kisi kisi Ujian sekolah mata pelajaran IPA 2024.docxFitriaSarmida1
 
MODUL AJAR BAHASA INGGRIS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INGGRIS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR BAHASA INGGRIS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INGGRIS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfAndiCoc
 
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdfAndiCoc
 
PPT BAHASA INDONESIA KELAS 1 SEKOLAH DASAR
PPT BAHASA INDONESIA KELAS 1 SEKOLAH DASARPPT BAHASA INDONESIA KELAS 1 SEKOLAH DASAR
PPT BAHASA INDONESIA KELAS 1 SEKOLAH DASARElviraDemona
 

Recently uploaded (20)

Detik-Detik Proklamasi Indonesia pada Tahun 1945
Detik-Detik Proklamasi Indonesia pada Tahun 1945Detik-Detik Proklamasi Indonesia pada Tahun 1945
Detik-Detik Proklamasi Indonesia pada Tahun 1945
 
MODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
MODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
contoh-kisi-kisi-bahasa-inggris-kelas-9.docx
contoh-kisi-kisi-bahasa-inggris-kelas-9.docxcontoh-kisi-kisi-bahasa-inggris-kelas-9.docx
contoh-kisi-kisi-bahasa-inggris-kelas-9.docx
 
Penyuluhan DM Tipe II Kegiatan Prolanis.ppt
Penyuluhan DM Tipe II Kegiatan Prolanis.pptPenyuluhan DM Tipe II Kegiatan Prolanis.ppt
Penyuluhan DM Tipe II Kegiatan Prolanis.ppt
 
Materi Modul 1.4_Fitriani Program guru penggerak
Materi Modul 1.4_Fitriani Program guru penggerakMateri Modul 1.4_Fitriani Program guru penggerak
Materi Modul 1.4_Fitriani Program guru penggerak
 
Webinar 1_Pendidikan Berjenjang Pendidikan Inklusif.pdf
Webinar 1_Pendidikan Berjenjang Pendidikan Inklusif.pdfWebinar 1_Pendidikan Berjenjang Pendidikan Inklusif.pdf
Webinar 1_Pendidikan Berjenjang Pendidikan Inklusif.pdf
 
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
PPT PENDIDIKAN KELAS RANGKAP MODUL 3 KELOMPOK 3.pptx
PPT PENDIDIKAN KELAS RANGKAP MODUL 3 KELOMPOK 3.pptxPPT PENDIDIKAN KELAS RANGKAP MODUL 3 KELOMPOK 3.pptx
PPT PENDIDIKAN KELAS RANGKAP MODUL 3 KELOMPOK 3.pptx
 
AKSI NYATA Numerasi Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptx
AKSI NYATA  Numerasi  Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptxAKSI NYATA  Numerasi  Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptx
AKSI NYATA Numerasi Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptx
 
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptxPPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
 
MODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdf
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdfProv.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdf
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdf
 
Asimilasi Masyarakat Cina Dengan Orang Melayu di Kelantan (Cina Peranakan Kel...
Asimilasi Masyarakat Cina Dengan Orang Melayu di Kelantan (Cina Peranakan Kel...Asimilasi Masyarakat Cina Dengan Orang Melayu di Kelantan (Cina Peranakan Kel...
Asimilasi Masyarakat Cina Dengan Orang Melayu di Kelantan (Cina Peranakan Kel...
 
MODUL AJAR SENI RUPA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI RUPA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR SENI RUPA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI RUPA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 20241. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
 
Kisi kisi Ujian sekolah mata pelajaran IPA 2024.docx
Kisi kisi Ujian sekolah mata pelajaran IPA 2024.docxKisi kisi Ujian sekolah mata pelajaran IPA 2024.docx
Kisi kisi Ujian sekolah mata pelajaran IPA 2024.docx
 
MODUL AJAR BAHASA INGGRIS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INGGRIS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR BAHASA INGGRIS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INGGRIS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
PPT BAHASA INDONESIA KELAS 1 SEKOLAH DASAR
PPT BAHASA INDONESIA KELAS 1 SEKOLAH DASARPPT BAHASA INDONESIA KELAS 1 SEKOLAH DASAR
PPT BAHASA INDONESIA KELAS 1 SEKOLAH DASAR
 

Meeting 3 Dasar-Dasar Logika.pdf

  • 1. Novi Catur Muspita, S. Pd, M.Si Dosen Fakultas Ilmu Sosial dan Politik UNISBA Blitar PERNYATAAN & PROPOSISI
  • 2. LOGIKA proses berpikir yang membuahkan pengetahuan.”Agar pengetahuan yg dihasilkan penalaran itu mempunyai dasar kebenaran maka proses berpikir itu harus dilakukan suatu cara tertentu. Suatu penarikan kesimpulan baru dianggap sahih (valid) kalau proses penarikan kesimpulannya
  • 3. LOGIKA Secara luas logika diartikan sebagai “ pengkajian untuk berpikir secara sahih”
  • 5. LOGIKA Logika Induktif Logika/ penalaran yang berangkat dari fakta/ masalah/ hal khusus menjadi kesimpulan umum
  • 6. CONTOH 1: LOGIKA INDUKTIF 1. Manusia butuh makanan 2. Hewan butuh makanan 3. Tanaman butuh makanan Kesimpulan: semua makhluk hidup butuh makanan
  • 7. CONTOH 2: LOGIKA INDUKTIF 1. Suhu udara di Gunung Bromo dingin 2. Suhu di Gunung Semeru dingin 3. Suhu di Gunung Kelud dingin Kesimpulan: Suhu di semua gunung dingin
  • 8. CONTOH 3: LOGIKA INDUKTIF 1. Motor bergerak memiliki roda 2. Mobil bergerak memiliki roda 3. Sepeda bergerak memiliki roda Kesimpulan: semua kendaraan yang bergerak memiliki roda
  • 9. CONTOH 1: LOGIKA DEDUKTIF 1. Semua hewan adalah makhluk hidup 2. Kucing adalah hewan Kesimpulan: semua kucing adalah makhluk hidup
  • 10. CONTOH 2: LOGIKA DEDUKTIF 1. Dhila sering olahraga 2. Orang yang rajin berolahraha memiliki tubuh yang sehat Kesimpulan: Dhila memiliki tubuh yang sehat
  • 11. CONTOH 3: LOGIKA DEDUKTIF 1. Wildan suka menulis puisi 2. Orang yang rajin membuat karya puisi adalah orang yang sering mengalami hati galau dan resah. Kesimpulan: …..
  • 13. Terdapat 2 cara untuk mendapatkan pengetahuan yg benar • Mendasarkan diri pada rasio – Kaum rasionalis – Mempergunakan metode deduktif • Mendasarkan diri pada pengalaman - kaum empiris - mempergunakan metode induktif
  • 14. Masalah yg timbul dari penyusunan pengetahuan secara empiris • Pengetahuan yg dikumpulkan cenerung untuk menjadi suatu kumpulan fakta-fakta • Hakikat pengalaman yg merupakan cara dalam menemukan pengetahuan
  • 15. cara lain untuk mendapatkan pengetahuan yg benar • Intuisi. Pengetahuan yg didapat tanpa melalui proses tertentu • Wahyu.merupakan pengetahuan yg disampaikan oleh Tuhan kepada manusia
  • 16. Intuisi • Bersifat personal dan tidak bisa diramalkan. Sebagai dasar untuk menyusun pengetahuan secara teratur maka intuisi ini tidak bisa diandalkan. Pengetahuan intuitif dapat dipergunakan sebgai hipotesis bagi analisis selanjutnya. Kegiatan intuitif dan analitik bisa bekerja saling membantu dalam menemukan kebenaran
  • 17. Wahyu • Pengetahuan ini disalurkan lewat nabi-nabi yg diutusnya sepanjang zaman. Agama merupakan pengetahuan bukan saja mengenai kehidupan sekarang yg terjangkau pengalaman, namun juga mencakup masalah-masalah yg transedental. • Kepercayaan kepada Tuhan yang merupakan sumber pengetahuan, kepercayaan terhadap nabi sebagai perantara dan kepercayaan terhadap wahyu sebagai cara penyampaian, merupakan dasar dari penyusunan pengetahuan ini.
  • 20. 20 “Gajah lebih besar daripada tikus.” Apakah ini sebuah pernyataan? YA Apakah ini sebuah proposisi? YA Apakah nilai kebenaran dari proposisi ini? BENAR Permainan
  • 21. 21 “520 < 111” Apakah ini sebuah pernyataan? YA Apakah ini sebuah proposisi? YA Apakah nilai kebenaran dari proposisi ini? SALAH Permainan
  • 22. 22 “y > 5” Nilai kebenaran dari pernyataan tersebut bergantung pada y, tapi nilainya belum ditentukan. Pernyataan jenis ini kita sebut sebagai fungsi proposisi atau kalimat terbuka. Apakah ini sebuah pernyataan? YA Apakah ini sebuah proposisi? TIDAK Permainan
  • 23. 23 “Tolong untuk tidak tidur selama kuliah” TIDAK TIDAK Hanya pernyataanlah yang bisa menjadi proposisi. Ini adalah sebuah permintaan. Apakah ini sebuah pernyataan? Apakah ini sebuah proposisi? Permainan
  • 24. 24 Contoh 1. Semua pernyataan di bawah ini adalah proposisi: (a) 13 adalah bilangan ganjil (b) Soekarno adalah alumnus UGM. (c) 1 + 1 = 2 (d) 8  akar kuadrat dari 8 + 8 (e) Ada monyet di bulan (f) Hari ini adalah hari Rabu (g) Untuk sembarang bilangan bulat n  0, maka 2n adalah bilangan genap (h) x + y = y + x untuk setiap x dan y bilangan riil 
  • 25. 25 Contoh 2. Semua pernyataan di bawah ini bukan proposisi (a) Jam berapa kereta api Argo Bromo tiba di Gambir? (b) Isilah gelas tersebut dengan air! (c) x + 3 = 8 (d) x > 3  Kesimpulan: Proposisi adalah kalimat berita
  • 26. 26 • Kembali ke kalkulus proposisi • Proposisi dilambangkan dengan huruf kecil p, q, r, …. • Contoh: p : 13 adalah bilangan ganjil. q : Soekarno adalah alumnus UGM. r : 2 + 2 = 4