1. 1.0 PENDAHULUAN
Pelajar Program Ijazah Sarjana Muda Perguruan Semester Satu, Major Muzik telah
diwajibkan untuk mengambil kursus Asas Pendidikan Muzik. Asas Pendidikan Muzik
penting bagi pengajaran dan pembelajaranh muzik di sekolah kelak. Tambahan pula,
kajian muzik formal melalui muzik sebagai suatu mata pelajaran yang wajib pada
peringkat sekolah rendah di Malaysia merupakan satu fenomena yang masih lagi
dipertikaikan sehingga ke hari ini. Misalnya, muzik tradisional Malaysia termasuk bentuk
– bentuk muzik daripada budaya lain kurang menerima penekanan dalam kurikulum
muzik di sekolah di Malaysia. Sebagai bakal guru, kita haruslah menyedari fungsi
utama Pendidikan Muzik di sekolah. Di antara tajuk pembelajaran dalam Asas
Pendidikan Muzik adalah seperti :
Asas Falsafah Muzik Pendidikan
Matlamat dan Fungsi Muzik dalam
Pendidikan
Asas Sosiologi untuk Pendidikan Muzik
Asas Psikologi dalam Pendidikan Muzik
Aplikasi Psikologi dalam Pembelajaran
dan Pembelajaran Muzik
Rajah 1: Tajuk dalam Asas Pendidikan Muzik
1

2. 2.0 PANDANGAN AHLI FALSAFAH
FALSAFAH
Dijadikan sebagai panduan dalam
membuat suatu keputusan
Rajah 2: Fungsi falsafah
Falsafah adalah merupakan pandangan atau pemikiran serta kajian yang dilahirkan
oleh ahli-ahli falsafah yang mempunyai kepakaran dalam bidang yang diceburinya dan
falsafah yang dilahirkan tersebut merupakan pegangan atau prinsip ahli falsafah
tersebut terhadap sesuatu perkara. Setiap pandangan falsafah merupakan usaha
manusia untuk mencari jawapan kepada perkara yang benar, bagaimana ianya boleh
dikatakan benar dan bagaimana perkara yang benar itu membentuk sesuatu nilai.
Falsafah yang diperkenalkan itu juga boleh dijadikan sebagai panduan dalam membuat
sesuatu keputusan berkaitan sesuatu bidang tersebut. Begitu juga halnya dalam
Pendidikan Muzik di mana terdapat dua pandangan ahli falsafah berkaitan bidang ini
iaitu Bennett Reimer dan Pestalozzi.
2

3. 2.1 PANDANGAN PESTALOZZI
Gambar 1: Pestalozzi
BUTIRAN
NAMA Johann Heinrich Pestalozzi
TARIKH LAHIR 12 Januari 1746
BANGSA Swiss
3

4. Nama sebenar beliau ialah Johann Heinrich Pestalozzi. Beliau lahir pada 12 Januari
1746 dan telah meinggal dunia pada 17 Februari 1827.Beliau merupakan seorang
pendidik berbangsa Swiss. Pestalozzi merupakan seorang pendidik berbangsa Swiss
yang berpendapat bahawa pendidikan yang baik adalah melalui penggunaan
pancaindera manusia. Menurut beliau, para pelajar perlu dididik mengikut
perkembangan semula jadi mereka. Beliau juga percaya bahawa pembelajaran
semestinya berlaku melalui penyertaan langsung dan mengesyorkan akan
penambahan pendidikan muzik dalam kurikulum sekolah.
PESTALOZZI
hujah - hujah
Pendidikan yang baik sekali merupakan
pendidikan yang diperoleh melalui pancaindera
manusia
Para pelajar harus dididik mengikut
perkembangan semula jadi mereka
Rajah 3: Hujah Pestalozzi
Pendapat – pendapat Pestalozzi telah banyak mempengaruhi dunia pendidikan di
Eropah dan Amerika. “How Gertude Teaches Her Children: An Attempt to Give
Directions to Mothers on How to Instruct Their Own Children,” tretis Pestalozzi telah
memberi penekanan tentang konsep pembelajaran yang memerlukan penyertaan
4

5. langsung dan bukannya melalui buku semata – mata. Malah, beliau juga mengesyorkan
agar Pendidikan Muzik ditambahkan dalam kurikulum sekolah.
Pendapat Pestalozzi telah disokong oleh seorang lagi ahli falsafah Switzerland,
Joseph H. Naef yang telah menggariskan beberapa prinsip Pestalozzi yang bertajuk
„Principles of the Pestalozzian System of Music‟, iaitu pengajaran kaedah hafalan
sebelum beralih kepada kaedah catatan di mana pelajar-pelajar akan belajar menyanyi
sebelum mempelajari notasi muzik. Malah, Naef telah memulakan sebuah sekolah
rendah di Amerika Syarikat pada tahun 1809 yang berasaskan prinsip – prinsip
Pestalozzi. Prinsip kedua ialah kaedah penemuan sendiri di mana para pelajar akan
memerhati, mendengar, meniru dan membezakan bunyian yang didengar mereka.
Prinsip ketiganya pula ialah kaedah pembelajaran mengikut urutan di mana
pelajar akan diajar satu aspek muzik sahaja iaitu irama, melodi dan sebagainya pada
satu ketika. Prinsip keempat pula menjelaskan kaedah pembelajaran heuristik di mana
teori-teori muzik hanya akan diberi selepas amalan praktikal dijalankan. Kaedah
pendekatan berkonsep dalam prinsip kelima pula menerangkan bahawa pelajar akan
diberi peluang mengkaji muzik dan menjalankan latihan-latihan dengan elemen muzik
dengan usaha sendiri. Prinsip terakhir pula menyatakan bahawa nama-nama not dalam
nyanyian dan muzik instrumental mesti diselaraskan di mana kaedah nyanyian solfa
tidak digalakkan.
Dilihat dar i konsep tujuan pendidikan, Pestalozzi sangat menekankan
pengembangan aspek sosial pada anak didik sehingga mereka dapat melakukan
adaptasi dengan lingkungan sosialnya serta mampu menjadi anggota masyarakat yang
berguna.Pendidikan sosial ini akan berkembang jika dimulai dari pendidikan keluarga
yang baik.
5

6. Prinsip pertama
• kaedah hafalan sebelum beralih kepada kaedah
catatan
Prinsip kedua
• kaedah penemuan sendiri
Prinsip tiga
• kaedah pembelajaran mengikut urutan
Prinsip keempat
• kaedah pembelajaran heuristik
Prinsip kelima
• kaedah pendekatan berkonsep
Prinsip keenam
• kaedah nyanyian solfa tidak digalakkan
Rajah 3: Prinsip Pestalozzi
6

7. 2.2 PANDANGAN BENNETT REIMER
Gambar 2: Reimer
Bennet Reimer merupakan seorang yang terkenal dan dihormati dalam bidang dan
perangka dasar falsafah pendidikan muzik. Reimer percaya bahawa kemahiran muzik
adalah diwarisi dan nilai estetika muzik tidak hanya dipunyai oleh golongan elit. Beliau
juga mengatakan pendidik-pendidik estetik mesti tahu dengan mendalam nilai-nilai
muzik seperti mana cendekiawan cendekiawan professional. Pendidik-pendidik ini mesti
menggambarkan seni muzik secara keseluruhan dan tulen kepada kanak-kanak.Dalam
pendekatannya, Reimer memasukkan unsur - unsur dari spektrum yang luas dalam
kesusasteraan muzikal dan menggalakkan pendedahan kepada muzik untuk lain-lain
7

8. Bermula dari tahun 1978 hingga bersara pada 1997, Reimer telah memegang beberapa
jawatan. Antaranya sebagai Emeritus muzik di Northwestern Universiti, Pengerusi di
Jabatan pendidikan Muzik, Pengarah Ph.D di Program Pendidikan Muzik serta
pengasas dan pengarah di Pusat Kajian Pendidikan dan Pengalaman Muzik (Centre for
the Study of Education and The Musical Experience). Beliau memegang Ijazah Sarjana
Muda dalam Pendidikan Muzik dari State Universiti of New York di Fredonia serta
Sarjana dan Doktor dalam pendidikan muzik dari Universiti of Illinois.
Bennet telah memulakan kariernya dalam bidang muzik sebagai pemain klarinet
dan obo, Reimer kemudiannya menjadi pakar dalam pembangunan kurikulum, teori
penyelidikan dan program pendidikan seni. Berikut merupakan rekod pendidikan beliau:
a) State University of New York of Fredonia B.S (1954)
b) University of Illlinois M.S (1955)
c) University of Illinois. Ed.D (1964
Dalam pendidikan pula, Bennet bekerja di:
a. Fakulti di Case Western Reserve Universiti, Cleverland, ohio (1965 – 1978)
b. Pengerusi di Music Education department, Universiti of Illinois, Urbana (1960-
1965)
c. Madison College, Harrinsburg, Virginia (1958 – 1960)
d. Richmond Proffesional Institute of the College of William and Mary (1955 – 1957)
Selain daripada sebagai penulis, Reimer juga ialah seorang pensyarah muzik dan
pendidikan seni. Beliau percaya ini akan membawa kepada pemahaman yang lebih
dalam pada diri kita dan hubungan dengan budaya-budaya lain.
8

9. Bennet Reimer telah menggariskan empat nilai-nilai estetika dalam muzik iaitu bunyi-
bunyian yang merdu, sifat universal sesuatu kebudayaan, penciptaan muzik yang
bermakna (melibatkan kondisi emosi seseorang ketika itu) serta pengalaman langsung
dengan bunyi-bunyi muzik.
Bunyi -
Penciptaan bunyian
muzik yang merdu
bermakna
Pengalaman Sifat
lansung universal
melalui buni sesuatu
muzik budaya
Rajah 4: Nilai – Nilai Muzik
9

10. Falsafah Reimer terdiri daripada dua peringkat. Peringkat awal pandangan
referentialisme dan formalisme. Peringkat kedua (terkini) adalah pandangan
ekspresionalisme.
FALSAFAH CIRI - CIRI
Peringkat Pertama
1) Referentialisme Berdasarkan pandangan referentialisme,
Reimer percaya bahawa pengalaman
estetik yang diperolehi menerusi
persembahan sesuatu karya muzik akan
lebih bermakna dan bernilai sekiranya
difahami lingkungan yang mempengaruhi
karya tersebut. Menurut beliau, nilai dan
makna sesuatu karya muzik itu terkandung
dalam idea, perkara dan objek yang tidak
ada kaitan dengan karya tersebut.
Sehubungan itu, proses atau
perkembangan sesuatu karya muzik
sangat penting jika dibandingkan dengan
kualiti karya muzik itu sendiri.Namun
begitu,falsafah referentialisme ini tetap
mempunyai kekurangannya kerana jika
muzik tersebut hanya memfokuskan
kepada muzik itu sendiri,ia tidak akan
berhasil.Sebaliknya,composer tersebut
perlulah mencari bagi menghasilkan bunyi
itu adalah sama dengan perkara sebenar.
10

11. 2. Formalisme Namun begitu pendapat tersebut berbeza
dengan pandangan formalisme yang lebih
mementingkan hasil dan kualiti sesuatu
karya seni.Menurut Reimer pengalaman
estetik sesuatu karya muzik diperolehi jika
dipertimbangkan dari sifat dan kualitinya
bukannya dikaitkan dengan hal-hal
lain.Justeru kualiti sesuatu karya muzik
adalah terikat kepada syarat-syarat yang
telah ditetapkan.Menurut pengasas
kepada falsafah ini iaitu Edward Hanslick
beliau menyatakan bahawa,
“The ideas which a composer expresses
are mainly and primarily of a purelymusical
nature…Definite feelings and emotions are
unsusceptible of being embodied in music”
Peringkat Kedua
1. Ekspresionalisme Dari sudut pandang ekspresionalisme pula
ianya tidak menafikan sumbangan faktor
luaran dan dalaman penciptaan sesuatu
karya muzik itu.Ekspresionalisme
menekankan kepada kecederungan
pengkarya seni memutarbelitkan
kebenaran bagi memberi kesan emosi. Hal
ini kerana,biarpun muzik tersebut tidak
sempurna namun muzik tersebut
11

12. melambangkan perasaan.Pada Reimer
muzik melahirkan sesuatu yang umum dan
perasaan yang sukar diucapkan dan ia
turut melibatkan proses perkembangan
dan kualiti dan dinamik sesuatu karya
muzik tersebut dan ia diekpresikan
melaluui tempo,ketegangan dan relaks
yang terdapat pada lagu tersebut.Menurut
Langer(1953):
“The pattern of music is that of the same
form worked out in pure,measured sound
and silence.Music is the tonal analogue of
emotive life.”
Jadual 1: Falsafah Reimer
Menurut Reimer pengalaman estetik sesuatu karya muzik diperolehi jika
dipertimbangkan dari sifat dan kualitinya bukan dikaitkan dengan hal-hal lain. Dari sudut
pandang ekspresionalisme pula ianya tidak menafikan sumbangan faktor luaran dan
dalaman penciptaan sesuatu karya muzik itu. Ekspresionalisme menekankan kepada
kecederungan pengkarya seni memutarbelitkan kebenaran bagi memberi kesan emosi.
Pada Reimer muzik melahirkan sesuatu yang umum dan perasaan yang sukar
diucapkan. Ianya turut melibatkan proses perkembangan dan kualiti sesuatu karya
muzik. Oleh yang demikian pengalaman estetik yang diperolehi adalah merupakan
sensitiviti dan responsif terhadap aspek-aspek yang terdapat dalam sesuatu karya
muzik itu.
12

13. 3.0 MATLAMAT DAN FUNGSI MUZIK DALAM PENDIDIKAN
Setiap negara memerlukan sistem pendidikan yang teratur dalam pembentukan
masyarakat yang seimbang. Justeru itu, setiap masyarakat patut memandang berat
terhadap proses pendidikan dan patut terus memberikan keutamaan dan prioriti kepada
pendidikan. Biasanya, setiap masyarakat mengadakan beberapa matlamat utama untuk
proses pendidikan yang mampu dikumpulkan dalam empat bidang utama seperti:
Kemahiran -
kemahiran asas
Masyarakat yang
bersatu padu
Mempelajari daripada
pengalaman lalu
Kehidupan yang lebih
sempurna
Rajah 5: Matlamat Proses Pendidikan Masyarakat
13

14. 3.1 PEMBELAJARAN MUZIK DI SEKOLAH
GURU MUZIK PENDIDIK MUZIK
Hanya mempunyai kemahiran Mengajar muzik hanya selepas
muzikal tertentu dan mengajar berpengetahuan dalam beberapa
kemahiran muzikal tertentu kepada aspek pendidikan serta mmepunyai
pelajar kemahiran muzikal yang baik
Pengetahuan tentang aspek muzik
diperolehi melalui latihan sistematik
atau professional yang formal
Jadual 2: Perbezaan di antara guru muzik dengan pendidik muzik
Dalam hal pembelajaran muzik, golongan pendidik muzik harus menyedari bahawa
program muzik di sekolah adalah khas untuk pelajar yang sedang membesar. Oleh itu,
usaha untuk membentuk satu program muzik bagi pelajar haruslah dititikberatkan
kerana muzik mempunyai pengaruh yang besar terhadap kehidupan para pelajar
apabila mereka dewasa nanti.
Persatuan pendidik muzik terbesar terbesar di dunia, iaitu Music Educators
National Conference (MENC) di Amerika Syarikat telah menyenaraikan 11 kecekapan
muzikal yang patut dijadikan sebagai objektif utama dalam satu program muzik dari
peringkat sekolah rendah hingga ke menegah.
14

15. Kemahiran Mendengar Kemahiran Bermain
Kemahiran Menyanyi
Muzik Alat Muzik
Kefahaman dalam
mengaitkan muzik Kefahaman Reka Kemahiran Memahami
dengan perkembangan Bentuk Muzik Notasi Muzik
manusia
Memahami hubungan Memahami Peranan
Menganggap muzik
muzik dengan dan Kedudukan Muzik
saluran yang sihat
kehidupan dalam Masyarakat
Menilai Muzik dengan Melanjutkan
Bijaksana pengalaman muzikal
Rajah 6: Objektif Utama Muzik
15

16. Kita dapati terdapat beberapa aspek yang penting dari perspektif pendidikan di
Malaysia seperti perpaduan negara dan moral. Berikut merupakan beberapa sebab
mengapa muzik harus dipelajari oleh semua pelajar di Malaysia.
1. Muzik telah membantu manusia dalam hal yang berkaitan dengan ibadah
manusia sepanjang zaman
2. Muzik mempunyai banyak potensi dan skop yang mempengaruhi kelakukan dan
pemikiran manusia sama ada secara positif atau negatif
3. Bagi mengekalkan warisan budaya kebangsaan serta identiti Malaysia
4. Soal moral adalah sesuatu yang diutamakan dalam proses pendidikan di
Malaysia dna juga pembangunan negara
5. Muzik digunakan sebagai bantu mengajar khasnya pada peringkat sekolah
rendah
6. Muzik disifatkan sebagai jendela dunia kerana muzik digunakan untuk
memahami kebudayaan asing
16

17. 4.0 CONTOH-CONTOH IMPLIKASI FAKTOR PSIKOLOGI DAN SOSIAL
Terdapat enam faktor persekitaran psikologi dalam Pendidikan Muzik yang perlu
diketahui iaitu:
TEORI
PERKEMBANGAN KEBOLEHAN
KOGNITIF MUZIKAL
KANAK-KANAK
MOTIVASI KREATIVITI
FAKTOR SIKAP
TERHADAP
PERSEKITARAN
MUZIK
Rajah 7: Faktor Psikologi
17

18. Berdasarkan faktor psikologi dalam Rajah 7, telah memberikan implikasi atau impak
terhadap proses pengajaran dan pembelajaran (P&P) di dalam kelas terhadap bagi
muzik.Antara contoh implikasi faktor psikolgi dalam bidang muzik ini ialah dari segi teori
perkembangan kognitif kanak-kanak di mana berdasarkan teori yang diperkenalkan
oleh Piaget pada 1952, beliau telah membahagikan perkembangan kognitif kanak-
kanak terbahagi kepada empat peringkat iaitu:
peringkat operasi
formal(12 tahun ke
atas
peringkat operasi konkrit(7-
12 tahun)
peringkat pra operasi(2-7 tahun)
peringkat deria motor(0-2 tahun)
Rajah 8: Teori Kognitif Piaget
18

19. Berdasarkan daripada rajah 8, saya ingin lebih menekankan tentang peringkat ketiga
perkembangan kognitif kanak-kanak yang disarankan Piaget kerana pada usia tujuh
hingga 12 tahun ini merupakan tahap persekolahan wajib bagi kanak-kanak di
Malaysia.Bersarkan daripada pemerhatian implikasi terhadap peringkat operasi konkrit
ini guru boleh menggalakkan murid-murid belajar tentang alat-alat muzik dengan
memperkenalkan kepada murid-murid tentang alat-alat muzik tersebut dan tidak
bergantung kepada gambar sahaja bagi membolehkan murid-murid merasai
pengalaman menggunakan alat muzik tersebut.Hal ini kerana.pada peringkat ini murid-
murid mudah untuk menerima proses pengajaran dan pembelajaran berdasarkan
daripada apa yang telah mereka pelajari dan sentuh.
Gambar 3: Beberapa orang pelajar sedang bermain alat muzikal
19

20. Contoh implikasi faktor yang kedua ialah dengan motivasi.Semasa guru mengadakan
proses P & P di dalam kelas, guru boleh memotivasikan murid-muridnya dengan
menggalakkan mereka untuk mempelajari Muzik dan meyakinkan bahawa mempelajari
muzik merupakan sesuatu yang menyeronokkan dan meyakinkan bahawa meskipun
mereka tidak mempunyai kemahiran dalam muzik,namun guru boleh memberikan
bantuan untuk menguasainya.Dengan ini,murid-murid akan lebih bersemangat untuk
mempelajari muzik dan tidak takut untuk belajar daripada kesilapan.Selain itu,guru juga
boleh memberikan hadiah atau cenderahati sebagai memberi galakan kepada murid-
murid jika mereka mengambil bahagian dan mampu menguasai dengan baik kemhiran
instrumental muzik.
Gambar 4: Beberapa pelajar sedang membuat pergerakan mudah
20

21. Contoh implikasi faktor psikologi yang ketiga ialah faktor persekitaran. Bagi menarik
minat dan perhatian murid-murid terhadap muzik,guru melalui pentadbiran sekolah
perlu menyediakan sebuah bilik muzik yang kondusif agar kesemua peralatan muzik
dapat di susun atur dengan baik dan kemas bagi memudahkan guru melakukan proses
p&p dengan selesa selain selamat untuk digunakan.Guru juga boleh menggunakan
lukisan mural atau gambar-gambar animasi untuk menarik perhatian murid-murid dan
menjadikan mereka lebih bersemangat setiap kali proses P & P berlangsung.
Gambar 5: Beberapa istilah muzik ditambalkan di dinding kelas
21

22. Gambar 6: Suasana Kelas Muzik
Gambar 5 dan Gambar 6 di atas menunjukkan antara bilik muzik yang kondusif dan
kemas serta mampu menarik perhatian murid untuk mempelajari matapelajaran muzik.
Contoh implikasi bagi faktor psikologi yang keempat ialah faktor kebolehan
muzikal.Kebolehan muzikal ini mungkin diperoleh secara semula jadi atau mendapat
pendidikan secara formal oleh seseorang murid tersebut seperti kebolehan memainkan
alatan muzik atau kemahiran menyanyi.Jika seseorang murid itu telahpun mempunyai
pengetahuan dalam bidang muzik,guru boleh memberi sokongan terhadap murid
tersebut dengan meminta murid tersebut menyanyi sambil mengikut tempo dan rentak
dan lagu yang dimainkan.Secara tidak langsung juga,murid itu dengan sendirinya
melakukan pergerakan semasa menyanyi kesan daripada psikologi murid tersebut
terhadap apa yang sedang dilakukannya olehnya.
22

23. Gambar 7: Kanak – kanak mempelajari alat muzik baru
Faktor kelima aspek psikologi ialah kreativiti. Hal ini juga turut memberikan implikasi
terhadap murid-murid semasa proses p&p berjalan.Antara contoh implikasi kreativiti
dalam P & P ialah guru boleh menggalakkan murid untuk mencipta pelbagai bunyi
berdasarkan bunyi daripada alat muzik menggunakan bahan-bahan terpakai. Setelah
itu,guru boleh meminta mereka untuk menghasilkan satu rentak berserta tempo dan
harmoni berdasarkan bunyi yang telah dihasilkan itu tadi.Hal ini pastinya akan menarik
perhatian murid-murid kerana kanak-kanak sukakan bunyi-bunyi yang ceria dan mampu
mempengaruhi mud mereka dan pastinya akan menghasilkan sesuatu yang baharu.
Faktor yang terakhir dalam asas psikologi dalam pendidikan muzik ini ialah sikap
terhadap muzik di mana jika kita lihat pada hari ini,pelbagai jenis muzik yang ada dan
23

24. setiap daripadanya mempunyai pengikut atau peminat mereka sendiri. Hal ini kerana,
setiap pendengar mempunyai sikap dan penilaian tersendiri terhadap muzik yang
didengari oleh mereka terutamanya bagi kanak-kanak kerana kanak-kanak mudah
tertarik untuk mendengar muzik yang mempunyai unsur-unsur jenaka dan nasihat yang
mesejnya mudah difahami oleh mereka. Berbanding pula dengan orang dewasa yang
lebih gemar mendengar muzik instrumental atau pop bersesuaian dengan jiwa mereka.
Hal ini jelas menunjukkan bahawa sikap terhadap sesuatu muzik itu dipengaruhi oleh
psikologi seseorang individu itu sendiri. Dengan ini guru boleh menarik minat murid-
murid terhadap muzik dengan mendengarkan kepada mereka lagu kanak-kanak
berserta watak animasi yang menjadi perhatian dalam satu-satu masa tersebut seperti
watak animasi Upin dan Ipin yang telah berjaya menarik perhatian kanak-kanak.
Gambar 8: Menggunakan kaedah psikologi dalam menarik minat dalam muzik
24

25. 5.0 PENUTUP
Pendidikan Muzik di sekolah memberi banyak kesan positif terhadap pembangunan
sesebuah negara. Keraguan tentang aspek – aspek pedagogi muzik patut dianggap
sebagai suatu yang serius . Sejak revolusi daripada John Heinrich Pestalozzi, barulah
Barat juga menerima perhatian yang bermakna dan mendalam tentang aspek – aspek
muzik. Isu – isu seperti ini haruslah diselidik dan dikaji dengan lebih mendalam dengan
mengaitkannya dalam bidang falsafah, sosiologi, psikologi dan juga fisiologi.
Sememangnya, istilah pedagogi sudah lama wujud dalam arena pendidikan
antrabangsa tetapi dalam konteks pendidikan di Malaysia adalah kurang diperkenalkan.
Pada masa sekarang, peranan pendidik adalah sebagai penyebar maklumat. Falsafah
memainkan peranan yang penting dalam Asas Pendidikan Muzik sekaligus
mewujudkan fungsi muzik dalam pendidikan. Sememangnya beberapa pandangan ahli
falsafah mampu menimbulkan pengaplikasian yang baik dalam proses pembelajaran
dan pembelajaran.
Seterusnya, marilah kita bersama – sama memartabatkan lagi asas pendidikan
muzik di negara kita melalui kaedah atau aliran pemikiran yang mementingkan peranan
aktif daripada pihak pelajar dan pernan yang pasif daripada pihak guru. Hal ini
sekaligus mampu melahirkan pelajar yang lebih bertanggungjawab dalam
pembelajarannya.
25

26. 6.0 BIBLIOGRAFI
Abeles et al. 1984. Foundations of Music Eduation. New York: Shirmer Books.
Donald A. Hidges (ed.) 1980. Handbook of Music Psycology: a cognitive view. New
York: Holt, Rinehart and Winston.
Gordon, Edwin 1984. Learning Sequences in Music: Skill, Content and Patterns.
Chicago: G.I.A. Publications.
Johami Abdullah 1987. A Philosophy and Rationale for Music Education in Malaysian
Schools from Islamic Perspective, Iowa City: School of Music, University of Iowa.
Johami Abdullah 1991. “Trends in Malaysia Popular Music” dlm. The Musician Mac/April
hlm. 18 -19.
Johami Abdullah 1988. “Formal Music Education in Malaysia”. Dlm. New Sunday Times.
Mark, Michael L. 1986. Contemporary Music Education, Edisi 2. New York: Schirmer
Books.
26