1. Sülfonamidler
ve Ko-trimoksazol
Dr. Hasan Basri Ulusoy
2. Sülfonamidler
• Sistemik kullanıma giren ilk
antibiyotiklerdir
• Bakteri direncinin artması, daha az
toksik antibiyotiklerin üretilmesiyle
önemleri azalmıştır
3.
4.
5.
6. Etki Spektrumu
Gram (+) ve (-) bakteriler
Nokardia
Klamidya Trakomatis
Bazı protozoalar
Bakteriostatiktirler
Anayroblara etkileri zayıftır
Riketsia lar ın çoğalmasını uyarırlar
8. • Dokulara dağılımları iyidir
• SSS ve plasentaya geçişleri iyidir
• Genellikle trimetoprim ile kombine
olarak kullanılırlar
• Bu kombinasyonda sinerjistik etki
elde edilir
9. • Sulfonamidlerin bir kısmı değişmeden
böbreklerden itrah edilir
• Bir kısmı da karaciğerde asetilasyon
ile konjuge edilerek metabolize edilir
• Asetilasyon ürünlerinin antibiyotik
etkinliği yoktur ama toksik etkileri
hala mevcuttur
• İlaç ve metabolitleri böbreklerden
atılır, ciddi böbrek yetmezliğinde doz
azaltılmalıdır
10. Yavaş asetilleyiciler
• Sulfonamidler, izoniyazid, prokainamid,
fenelzin ve diğer bazı ilaçlar karaciğerde
N-asetil transferaz-2 enzimi tarafından
asetillenmek suretiyle inaktive edilirler
• Bazı kimselerde genetik polimorfizm
nedeniyle bu enzimin miktarı azalmıştır.
Bu kişilere yavaş asetilleyici denir
• Türkiyede yavaş asetilleyicilerin oranı
%60 dır. Japonya da % 10 dur.
11. Yavaş asetilleyiciler
• Yavaş asetilleyiciler de sulfanamidlerin
toksik etkileri daha fazla görülür
• İzoniazid (tüberküloz tedavisinde
kullanılan bir ilaç) in periferik nöropati ve
SLE yan etkileri yavaş asetilleyicilerde,
hepatotoksik yan etkisi de hızlı
asetilleyicilerde daha fazla görülür
– Hızlı aseilleyicilerde toksik bir metabolit daha
fazla oluştuğu düşünülmektedir.
12. • Yarı ömürleri ilaca göre
değişmektedir kısa, orta ve uzun
yarı ömre sahip sulfanamidler vardır
13. Kısa ve orta etki süreliler
• Sulfizoksazol (Azo-Gantrisin tb,
Gansol göz dam.)
• Sulfametoksazol (Bactrim tb, Kemoprim tb.)
– İdrar yolu İnf (direnç artışı var!)
– (10-20 kat fazla konsantrasyon)
14. Kısa ve orta etki süreliler
• Sulfadiazin
– Serobraspinal sıvıya geçişi iyidir
– Nokardiozis te ilk tercihdir
– Primetamin ile birlikte
toksoplazma tedavisinde ilk
tercihdir
16. Sulfapiridin
• Sulfapiridin, 5-ASA (aminosalisilik
asid) kimyasal olarak birleştirilmesi ile
Sulfasalazin oluşur
• Sulfasalazin ülseratif kolit gibi
inflamatuvar barsak hastalıklarında
(5-ASA ya bağlı etki)
Romatoid Artrit vb hastalıklarda
(sulfapiridin e bağlı etki)
antiinflamatuvar etki için kullanılır
17. Sulfapiridin
• Sulfasalazinin %30-40 hastada iyi tolere
edilemez
• Bulantı kusma, deri döküntüsü, baş
ağrısı, kas ve eklem ağrısı, kemik iliği
depresyonu sık görülür
• Erkeklerde geçici olarak kısırlığa neden
olabilir
• Bu yan etkilerin çoğu sulfapiridine
bağlıdır
18. Uzun etkili (depo)
• Sulfadoksin
– Böbreklerden itrahı çok yavaştır
– Albumine yüksek oranda bağlanır
– Primetaminle birlikte sıtma
tedavisinde kullanılır (Fansidar)
25. Toksik Etkiler
• İdrarda çökelebilirler
– (Nötral ve asidik PH da)
• Kristalüri, hematüri, tıkanma
– Sodyum Bikarbonat ve bol sıvı ile
tedavi yapılmalı
27. G6PD Enzim Eksikliği
• Alyuvarları oksidan ilaçlara karşı
koruyan enzim
• Akut masif hemoliz
• Afrika ve Akdeniz Bölgesi Halklarında
• Ege (%1) Çukurovada (%10)
33. Trimetoprim
• Oral emilebilir
• Dokulara dağılımı iyidir
• SSS ne geçer
• İlaç ve metabolitleri
böbreklerden itrah edilir
• Böbrek yetmezliğinde doz
azaltılmalı
34. Trimetoprim
• Zayıf bazik yapıdadır
• Plazmadan daha asidik olan
prostat ve vajina sıvısında
yoğunlaşır
– Bu yerlerdeki etkinliği pek çok
antibiyotikten daha iyidir.
35. Toksik Etkiler
• Megaloblastik Anemi
• Lökopeni
• Granülositopeni
Folinik asid kullanımı ile bu yan
etkiler azaltılabilir
40. Trimetoprim-Sülfametoksazol
• Pek çok solunum yolu patojenine etkili
– Pnömokoklar
– Hemofilus türleri
– Moreksella Catarrhalis
– Klebsiella Pneumoniae
41. Trimetoprim-Sülfametoksazol
Streptokokal faranjit ve tonsillitte
yeterli eradikasyon yapamadığı
için romatik ateş ve akut
glomerülonefrit gibi
komplikasyonlar oluşabilir