ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

2. Τι είναι ρατσισμός;Τι είναι ρατσισμός;
 ΡατσισμόςΡατσισμός είναι η διάκριση που γίνεταιείναι η διάκριση που γίνεται
σε βάρος φυλών, ομάδων ή προσώπων, ησε βάρος φυλών, ομάδων ή προσώπων, η
μεροληπτική αντιμετώπιση αυτών. Ο όροςμεροληπτική αντιμετώπιση αυτών. Ο όρος
ρατσισμός αρχικά χρησιμοποιήθηκε για τηρατσισμός αρχικά χρησιμοποιήθηκε για τη
διάκριση των φυλών σε ανώτερες καιδιάκριση των φυλών σε ανώτερες και
κατώτερες.κατώτερες.

4. Ποιες είναι οι μορφές τουΠοιες είναι οι μορφές του
ρατσισμού;ρατσισμού;
 ΦυλετικόςΦυλετικός
 ΕθνικόςΕθνικός
 ΚοινωνικόςΚοινωνικός
 ΑτομικόςΑτομικός
 ΘεσμικόςΘεσμικός
 ΠολιτισμικόςΠολιτισμικός

5. Η αναγνώριση ίσης αξίας σε όλους τους ανθρώπους δεν
είναι ούτε ισοπεδωτική παράκαμψη των ιδιαιτεροτήτων του
κάθε προσώπου ούτε εξάλλου ιδεολογική κενολογία.
Αποτελεί αντίθετα την προϋπόθεση του σεβασμού της
ιδιαιτερότητας του κάθε ατόμου ή της κάθε πολιτιστικής
κοινότητας.

6. Πού οφείλεται ο ρατσισμός;Πού οφείλεται ο ρατσισμός;
 Τα ΜΜΕ, έντυπα και ηλεκτρονικά,Τα ΜΜΕ, έντυπα και ηλεκτρονικά,
παρουσιάζουν τη συμπεριφοράπαρουσιάζουν τη συμπεριφορά
μεμονωμένων ατόμων ή ομάδων πουμεμονωμένων ατόμων ή ομάδων που
επιβεβαιώνει τις ρατσιστικές αντιλήψεις (επιβεβαιώνει τις ρατσιστικές αντιλήψεις (οιοι
γυναίκες παρουσιάζονται ωςγυναίκες παρουσιάζονται ως
αδύναμες, υποτακτικές συγκριτικάαδύναμες, υποτακτικές συγκριτικά
με τους άνδρες, οι Αλβανοί και οιμε τους άνδρες, οι Αλβανοί και οι
Τσιγγάνοι ως κακοποιοίΤσιγγάνοι ως κακοποιοί ) ή) ή
ηρωοποιούν τους φορείς της βίας.ηρωοποιούν τους φορείς της βίας.

7. Πού οφείλεται ο ρατσισμός;Πού οφείλεται ο ρατσισμός;
 Η απλουστευτική τάση τωνΗ απλουστευτική τάση των
ανθρώπων για κατηγοριοποιήσειςανθρώπων για κατηγοριοποιήσεις , οι, οι
οποίες διευκολύνουν τον υπερτονισμό καιοποίες διευκολύνουν τον υπερτονισμό και
τη μεγιστοποίηση των διαφορών των έσωτη μεγιστοποίηση των διαφορών των έσω
ομάδων προς τις έξω ομάδες.ομάδων προς τις έξω ομάδες.
 Η περιορισμένη γνώσηΗ περιορισμένη γνώση εμποδίζει τηεμποδίζει τη
σωστή αξιολογική κρίσησωστή αξιολογική κρίση για τουςγια τους
άλλους.άλλους.

8. Πού οφείλεται ο ρατσισμός;Πού οφείλεται ο ρατσισμός;
 Η έλλειψη ουσιαστικής αλλά κυρίωςΗ έλλειψη ουσιαστικής αλλά κυρίως
ανθρωπιστικής Παιδείας επιτρέπει τονανθρωπιστικής Παιδείας επιτρέπει τον
ετεροκαθορισμό ομάδων απόετεροκαθορισμό ομάδων από
επιτήδειους και την καλλιέργεια,επιτήδειους και την καλλιέργεια,
αντί ισότητας, φανατισμού καιαντί ισότητας, φανατισμού και
ρατσισμού σε βάρος άλλων.ρατσισμού σε βάρος άλλων.
 Η απομόνωση των πνευματικώνΗ απομόνωση των πνευματικών
ανθρώπωνανθρώπων ευνοεί την κατάσταση τουευνοεί την κατάσταση του
πνευματικού σκοταδισμού.πνευματικού σκοταδισμού.

10. Πού οφείλεται ο ρατσισμός;Πού οφείλεται ο ρατσισμός;
 Η τάση ανθρώπων ή ομάδων ναΗ τάση ανθρώπων ή ομάδων να
διατηρούν σε υψηλό επίπεδο τηνδιατηρούν σε υψηλό επίπεδο την
αυτοεκτίμηση, το γόητρο και το κύρος τουςαυτοεκτίμηση, το γόητρο και το κύρος τους
((εγωισμόςεγωισμός).).
 Η χαμηλή αυτοεκτίμηση ατόμων ήΗ χαμηλή αυτοεκτίμηση ατόμων ή
ομάδωνομάδων τούς οδηγεί στην αναβάθμισητούς οδηγεί στην αναβάθμιση
των δικών τους ιδιαίτερωντων δικών τους ιδιαίτερων
χαρακτηριστικώνχαρακτηριστικών και στην υποβάθμισηκαι στην υποβάθμιση
των άλλων.των άλλων.

11. Πού οφείλεται ο ρατσισμός;Πού οφείλεται ο ρατσισμός;
 Η αναζήτηση «εξιλαστήριου θύματος»,Η αναζήτηση «εξιλαστήριου θύματος»,
στρoφή δηλαδή της επιθετικότητας μιας ομάδαςστρoφή δηλαδή της επιθετικότητας μιας ομάδας
προς κάποια άλλη, η οποία δεν έχει καμιά σχέσηπρος κάποια άλλη, η οποία δεν έχει καμιά σχέση
με τα αίτια της επιθετικότητας.με τα αίτια της επιθετικότητας.
 Η κοινωνική ταυτότηταΗ κοινωνική ταυτότητα των ατόμωντων ατόμων
διαμορφώνεται μέσω της ταύτισης ή τηςδιαμορφώνεται μέσω της ταύτισης ή της
συμμετοχής τους σε ορισμένες κοινωνικέςσυμμετοχής τους σε ορισμένες κοινωνικές
ομάδεςομάδες ή κατηγορίες ατόμων (π. χ. άνδρες,ή κατηγορίες ατόμων (π. χ. άνδρες,
γυναίκες, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι κλπ).γυναίκες, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι κλπ).

13. Πού οφείλεται ο ρατσισμός;Πού οφείλεται ο ρατσισμός;
 Ο οικονομικός ανταγωνισμός μεταξύΟ οικονομικός ανταγωνισμός μεταξύ
κοινωνικών ομάδων στη διεκδίκησηκοινωνικών ομάδων στη διεκδίκηση
περιορισμένων θέσεων εργασίας,περιορισμένων θέσεων εργασίας,
οικονομικού οφέλους και αγαθών (π.χ.οικονομικού οφέλους και αγαθών (π.χ. οιοι
μετανάστες απειλούν τα οικονομικάμετανάστες απειλούν τα οικονομικά
συμφέροντα των μόνιμων κατοίκων-συμφέροντα των μόνιμων κατοίκων-
μελών μιας κοινωνίαςμελών μιας κοινωνίας με αποτέλεσμαμε αποτέλεσμα
εύκολα να υιοθετούνται προκαταλήψειςεύκολα να υιοθετούνται προκαταλήψεις
εναντίον τους).εναντίον τους).

14.  Η οικονομική εκμετάλλευσηΗ οικονομική εκμετάλλευση
ανθρώπου από άνθρωποανθρώπου από άνθρωπο
«ηθικοποιείται» με την υποτίμηση του«ηθικοποιείται» με την υποτίμηση του
εκμεταλλευόμενου (π.χ. οι Λευκοίεκμεταλλευόμενου (π.χ. οι Λευκοί
θεωρούσαν κατώτερους τους Μαύρους,θεωρούσαν κατώτερους τους Μαύρους,
για να τους χρησιμοποιούν ως φθηνάγια να τους χρησιμοποιούν ως φθηνά
εργατικά χέρια).εργατικά χέρια).

15. Η ηθική της ανεκτικότητας είναι ηθική της ειρήνης.Η ηθική της ανεκτικότητας είναι ηθική της ειρήνης.
Αξιώνει από όλους μας, εν όψει του γεγονότος ότι μαςΑξιώνει από όλους μας, εν όψει του γεγονότος ότι μας
χωρίζουν πολλά πράγματα, να προτάσσουμε πάνταχωρίζουν πολλά πράγματα, να προτάσσουμε πάντα
αυτά που μας ενώνουν.αυτά που μας ενώνουν.

16. Ποιες είναι οι συνέπειες τουΠοιες είναι οι συνέπειες του
ρατσισμού;ρατσισμού;
 Διογκώνονται τα ήδη υπάρχονταΔιογκώνονται τα ήδη υπάρχοντα
προβλήματαπροβλήματα, υποσκάπτεται η κοινωνική, υποσκάπτεται η κοινωνική
συνοχή καισυνοχή και διαχωρίζονται οι άνθρωποι σεδιαχωρίζονται οι άνθρωποι σε
προνομιούχους και μη,προνομιούχους και μη, με ανάλογεςμε ανάλογες
συνέπειες στη μόρφωση, και στην επαγγελματικήσυνέπειες στη μόρφωση, και στην επαγγελματική
σταδιοδρομία,σταδιοδρομία,
 καλλιέργεια ανταγωνιστικού πνεύματοςκαλλιέργεια ανταγωνιστικού πνεύματος καικαι
εμφάνιση κοινωνικών προβλημάτων (βία,εμφάνιση κοινωνικών προβλημάτων (βία,
τρομοκρατία, εγκληματικότητα, πόλεμοι),τρομοκρατία, εγκληματικότητα, πόλεμοι),

17.  επικράτηση του δίκαιου τουεπικράτηση του δίκαιου του
ισχυρότερουισχυρότερου
 εμφάνιση κοινωνικάεμφάνιση κοινωνικά
περιθωριοποιημένων ομάδων.περιθωριοποιημένων ομάδων.

18.  παραβίαση ανθρωπίνωνπαραβίαση ανθρωπίνων
δικαιωμάτωνδικαιωμάτων
 έλλειψη αξιοκρατίαςέλλειψη αξιοκρατίας

19.  απαισιοδοξίααπαισιοδοξία και απογοήτευσηκαι απογοήτευση όσωνόσων
αντιμετωπίζονται ρατσιστικά,αντιμετωπίζονται ρατσιστικά,
 αβεβαιότητα και ανασφάλειααβεβαιότητα και ανασφάλεια , που, που
οδηγούν στο άγχος και στην απαισιοδοξία,οδηγούν στο άγχος και στην απαισιοδοξία,
 επιθετική έκφρασηεπιθετική έκφραση ή εγκληματικήή εγκληματική
συμπεριφοράσυμπεριφορά
 φόβος και ανασφάλειαφόβος και ανασφάλεια στο κοινωνικόστο κοινωνικό
σύνολοσύνολο

21.  πνευματική στασιμότηταπνευματική στασιμότητα , λόγω, λόγω
κοινωνικής απομόνωσης και έλλειψηςκοινωνικής απομόνωσης και έλλειψης
διαλόγου.διαλόγου.
 προβολή του ατομικούπροβολή του ατομικού
συμφέροντοςσυμφέροντος, εκμετάλλευση των, εκμετάλλευση των
συνανθρώπων και εξόντωση τωνσυνανθρώπων και εξόντωση των
αντιπάλων.αντιπάλων.

23. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί οΠώς μπορεί να αντιμετωπιστεί ο
ρατσισμός;ρατσισμός;
 Στόχος μιας διαπολιτισμικήςΣτόχος μιας διαπολιτισμικής
εκπαίδευσης και επιμόρφωσης θαεκπαίδευσης και επιμόρφωσης θα
είναι η απεξάρτηση, οείναι η απεξάρτηση, ο
απογαλακτισμός από τιςαπογαλακτισμός από τις
προκαταλήψεις και το στερεότυπα.προκαταλήψεις και το στερεότυπα.

25. Τους ανθρώπους τους ενώνει όχι απλώςΤους ανθρώπους τους ενώνει όχι απλώς
η επιθυμία αποφυγής του πολέμου, αλλάη επιθυμία αποφυγής του πολέμου, αλλά
και η συνείδηση ότι μόνο με τοκαι η συνείδηση ότι μόνο με το
συντονισμό των προσπαθειών όλων μαςσυντονισμό των προσπαθειών όλων μας
μπορούν πια να εξασφαλιστούν ακόμημπορούν πια να εξασφαλιστούν ακόμη
και οι φυσικές και βιολογικέςκαι οι φυσικές και βιολογικές
προϋποθέσεις της επιβίωσης μας.προϋποθέσεις της επιβίωσης μας.

26.  Καθένας έχει δικαίωμα στηνΚαθένας έχει δικαίωμα στην
εκπαίδευση,εκπαίδευση, που πρέπει να παρέχεταιπου πρέπει να παρέχεται
δωρεάν, τουλάχιστον στη στοιχειώδη καιδωρεάν, τουλάχιστον στη στοιχειώδη και
βασική βαθμίδα της.βασική βαθμίδα της. ΟικονομικήΟικονομική
ενίσχυση των μειονοτήτων.ενίσχυση των μειονοτήτων. ΙσονομίαΙσονομία
- ισοπολιτεία στις διεκδικήσεις των- ισοπολιτεία στις διεκδικήσεις των
μειονοτήτωνμειονοτήτων και στη μεταχείρισή τουςκαι στη μεταχείρισή τους
από όλους τους αρμόδιους φορείς.από όλους τους αρμόδιους φορείς.

29.  Στο πλαίσιο της κοινωνικής τουςΣτο πλαίσιο της κοινωνικής τους
αποστολήςαποστολής οφείλουν να καταγγέλλουνοφείλουν να καταγγέλλουν
μέσα από το δημοσιογραφικό τουςμέσα από το δημοσιογραφικό τους
ρόλορόλο περιπτώσεις καταπάτησης τωνπεριπτώσεις καταπάτησης των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγωανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω
εκδήλωσης ρατσιστικών αντιλήψεων.εκδήλωσης ρατσιστικών αντιλήψεων.

31. Τα μάτια των άλλων μπορεί να είναι τουλάχιστον τόσοΤα μάτια των άλλων μπορεί να είναι τουλάχιστον τόσο
καχύποπτα όσο και τα δικά μας. Γίνονται καθρέφτηςκαχύποπτα όσο και τα δικά μας. Γίνονται καθρέφτης
όπου διαπιστώνουμε πόσο «μελαχρινοί» ή πόσοόπου διαπιστώνουμε πόσο «μελαχρινοί» ή πόσο
«αλβανοί» δείχνουμε καθρέφτης όπου κάθε «λευκός»«αλβανοί» δείχνουμε καθρέφτης όπου κάθε «λευκός»
μπορεί να διαπιστώνει πως είναι κι αυτός έγχρωμος καιμπορεί να διαπιστώνει πως είναι κι αυτός έγχρωμος και
κάθε «έγχρωμος» πως είναι τελικά μια απόχρωση λευκούκάθε «έγχρωμος» πως είναι τελικά μια απόχρωση λευκού
δίχως να χρειάζεται να το αποδείξει με το αίμα του.δίχως να χρειάζεται να το αποδείξει με το αίμα του.

32.  Οι ΜΚΟ οφείλουν να οργανώνουνΟι ΜΚΟ οφείλουν να οργανώνουν
εκστρατεία πληροφόρησης τηςεκστρατεία πληροφόρησης της
κοινής γνώμης τόσο για τακοινής γνώμης τόσο για τα
δικαιώματά τουςδικαιώματά τους ώστε να προσφεύγουνώστε να προσφεύγουν
οι πολίτες στη δικαιοσύνη και ναοι πολίτες στη δικαιοσύνη και να
προστατεύονταιπροστατεύονται όσο και για τις χώρες,όσο και για τις χώρες,
τα καθεστώτα ή ακόμα και εκείνες τιςτα καθεστώτα ή ακόμα και εκείνες τις
πολιτικές ή κοινωνικές ομάδεςπολιτικές ή κοινωνικές ομάδες πουπου
υπερασπίζονται και ευαγγελίζονταιυπερασπίζονται και ευαγγελίζονται
ρατσιστικές θεωρίες.ρατσιστικές θεωρίες.

34. Στο όνομα ποιας ανθρώπινης κοινωνίας, ποιου
στοιχειώδους σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας,
αυτοβουλίας, αξιοκρατίας, διακρίνουμε τους πολίτες σε
κανονικούς και μη κανονικούς;

35.  ««Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι σαν κι εμάςΑυτοί οι άνθρωποι δεν είναι σαν κι εμάς ». Η». Η
αθωότατη αυτή διατύπωση διάκρισης στη γλώσσα τουαθωότατη αυτή διατύπωση διάκρισης στη γλώσσα του
λαού αντιστοιχεί σ' ένα απέραντο στρώμαλαού αντιστοιχεί σ' ένα απέραντο στρώμα
προκαταλήψεων στο συλλογικό φαντασιακό. Τον 5οπροκαταλήψεων στο συλλογικό φαντασιακό. Τον 5ο
αιώνα π.χ. ένας Έλληνας της Ασίας, ο Ηρόδοτος οαιώνα π.χ. ένας Έλληνας της Ασίας, ο Ηρόδοτος ο
Αλικαρνασσεύς - «ο πατέρας της ιστορίας»- κοροϊδεύειΑλικαρνασσεύς - «ο πατέρας της ιστορίας»- κοροϊδεύει
τους Αιγυπτίους οι οποίοι «καθιέρωσαν ήθη και έθιματους Αιγυπτίους οι οποίοι «καθιέρωσαν ήθη και έθιμα
αντίθετα από τους άλλους ανθρώπους, αφού «εις τοναντίθετα από τους άλλους ανθρώπους, αφού «εις τον
τόπον τους αι γυναίκες συχνάζουν εις την αγοράν καιτόπον τους αι γυναίκες συχνάζουν εις την αγοράν και
κάνουν το λιανικό εμπόριο, ενώ οι άντρες μένουν στοκάνουν το λιανικό εμπόριο, ενώ οι άντρες μένουν στο
σπίτι και υφαίνουν […] Ουρούν αι γυναίκες ορθαί, οισπίτι και υφαίνουν […] Ουρούν αι γυναίκες ορθαί, οι
άνδρες καθιστοί. Κάνουν την ανάγκη τους μέσα εις τοάνδρες καθιστοί. Κάνουν την ανάγκη τους μέσα εις το
σπίτι, τρώγουν όμως έξω εις τον δρόμο..». Πώς μπορείσπίτι, τρώγουν όμως έξω εις τον δρόμο..». Πώς μπορεί
να είναι κανείς Αιγύπτιος; μοιάζει να σκέφτεται ονα είναι κανείς Αιγύπτιος; μοιάζει να σκέφτεται ο
Ηρόδοτος.Ηρόδοτος.

38.  Χαρακτηριστική περίπτωσηΧαρακτηριστική περίπτωση
ρατσιστικού κράτους ήταν η Νότιαρατσιστικού κράτους ήταν η Νότια
Αφρική, στην οποία μέχρι πριν λίγαΑφρική, στην οποία μέχρι πριν λίγα
χρόνια ίσχυε το απαρτχάιντ, δηλαδήχρόνια ίσχυε το απαρτχάιντ, δηλαδή
η με νόμο διοικητική ταξινόμηση τωνη με νόμο διοικητική ταξινόμηση των
κατοίκων σε:κατοίκων σε: Ευρωπαίους, Ινδούς,Ευρωπαίους, Ινδούς,
Έγχρωμους ­στους οποίουςΈγχρωμους ­στους οποίους
περιλαμβάνονταν κυρίως οι μιγάδες καιπεριλαμβάνονταν κυρίως οι μιγάδες και
Μπαντού.Μπαντού.

41. Μια πραγματική προσφορά αγάπης θα
ήταν να κάνουμε παρέα με έναν
ανάπηρο, να ανοίξουμε διάλογο με ένα
ναρκομανή αποφυλακισμένο, να
δώσουμε βοήθεια σε μια κοινή γυναίκα
να αλλάξει δουλειά και να βοηθήσουμε
έναν αθίγγανο να στείλει το παιδί του
στο σχολείο.

44. Στο σημερινό οικουμενικό κόσμο δεν
υπάρχει άλλος τρόπος ειρηνικής
συμβίωσης πέρα από το σεβασμό της
διαφοράς, πέρα από την ανοχή. Είναι
δύσκολο να ζήσουμε χωρίς δαίμονες,
χωρίς βαρβάρους, αλλά ίσως δεν έχουμε
κι άλλη επιλογή!».

46. Πάντα τρόμαζε τους λαούς η διαφορετικότητα
των άλλων λαών. Στη διατροφή, στη γλώσσα,
στην ενδυμασία, στο χρώμα, στην κατατομή!
Και πάντα αποδίδονται στους άλλους κάποια
δαιμονικά χαρακτηριστικά που ήταν λίγο ή
πολύ επικίνδυνα για μας.

47. Αν ο κάθε πολιτισμός ξαφνιάζεται με τηΑν ο κάθε πολιτισμός ξαφνιάζεται με τη
διαφορετικότητα του άλλου, αυτό δενδιαφορετικότητα του άλλου, αυτό δεν
συνηγορεί σε μια αξιολόγηση τουσυνηγορεί σε μια αξιολόγηση του
«καλύτερου» και του «χειρότερου» από«καλύτερου» και του «χειρότερου» από
τους δύο.τους δύο.

48. Μήπως, τελικά, είναι περισσότεραΜήπως, τελικά, είναι περισσότερα
αυτά που μας ενώνουν από αυτά πουαυτά που μας ενώνουν από αυτά που
μας χωρίζουν;μας χωρίζουν;

49. Εμείς με τη σειρά μας πρέπει να σπάσουμε ταΕμείς με τη σειρά μας πρέπει να σπάσουμε τα
ταμπού και τους ψεύτικους τύπους. Ας είμαστεταμπού και τους ψεύτικους τύπους. Ας είμαστε
περισσότερο ευαίσθητοι και λιγότερο ψεύτικοι καιπερισσότερο ευαίσθητοι και λιγότερο ψεύτικοι και
καχύποπτοι.καχύποπτοι.