Luận Văn Kế Toán Doanh Thu, Chi Phí Và Kết Quả Kinh Doanh Tại Công Ty Điện Tử.

DỊCH VỤ VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI ZALO TELEGRAM : 0934.536.149
TẢI FLIE TÀI LIỆU – TRANGLUANVAN.COM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN
DƯƠNG THỊ THANH NGA
KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ
KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG
TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN ĐIỆN
TỬ HOÀN KIẾM
LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN
MÃ SỐ: 834 03 01
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ THÙY DƯƠNG
HÀ NỘI, NĂM 2023

LỜI CAM ÐOAN
Tôi xin cam ðoan Luận vãn thạc sĩ: “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả
kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Ðiện tử Hoàn Kiếm” là công trình
nghiên cứu ðộc lập do tác giả thực hiện dýới sự hýớng dẫn của TS. Vũ Thùy
Dýõng. Luận vãn chýa ðýợc công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số
liệu nội dung ðýợc trình bày trong luận vãn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp
lệ và ðảm bảo tuân thủ các quy ðịnh về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ.
Tác giả
Dương Thị Thanh Nga

LỜI CẢM ÕN
Để hoàn thành luận văn này, Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của tập thể
cán bộ khoa sau đại học, giảng viên trường Đại học Công Đoàn đã truyền đạt cho
Tôi những kiến thức quý báu trong suốt quá trình học tập tại trường.
Xin được gửi lời cảm ơn tới ban Giám đốc, các phòng ban và cán bộ công
nhân viên Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện tử Hoàn Kiếm đã tạo mọi điều kiện
thuận lợi cho tôi khảo sát nghiên cứu thực tế để hoàn thành luận văn.
Đặc biệt, Tôi cũng bày tỏ lòng cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến TS . Vũ
Thùy Dương, người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn “Kế
toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Điện
tử Hoàn Kiếm.”
Tôi xin chân thành cảm ơn!

1
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ
KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI
1.1. Đặc điểm hoạt động của các doanh nghiệp thương mại ảnh hưởng
đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh
Hoạt động kinh doanh thương mại là hoạt động lưu thông phân phối hàng hóa
trên thị trường buôn bán của từng quốc gia riêng biệt hoặc giữa các quốc gia với
nhau. Hoạt động thương mại có các đặc điểm sau [14, tr.108]:
- Lưu chuyển hàng hóa trong kinh doanh thương mại bao gồm hai giai đoạn: mua
hàng và bán hàng không qua khâu chế biến làm thay đổi hình thái vật chất của hàng.
- Đối tượng kinh doanh thương mại là các loại hàng hóa phân theo từng
ngành hàng: + Hàng vật tư, thiết bị (tư liệu sản xuất – kinh doanh);
+ Hàng công nghệ phẩm tiêu dùng;
+ Hàng lương thực, thực phẩm chế biến
- Quá trình lưu chuyển hàng hóa được thực hiện theo hai phương thức bán
buôn và bán lẻ. Trong đó, bán buôn là bán hàng hóa cho các tổ chức bán lẻ, tổ chức
sản xuất, kinh doanh dịch vụ hoặc các đơn vị xuất khẩu để tiếp tục quá trình lưu
chuyển của hàng; bán lẻ là bán hàng cho người tiêu dùng cuối cùng.
- Bán buôn hàng hóa và bán lẻ hàng hóa có thể thực hiện bằng nhiều hình
thức: bán thẳng, bán qua kho trực tiếp, gửi bán qua đơn vị đại lý, ký gửi, bán hàng
trả góp, hàng đổi hàng…
- Tổ chức đơn vị kinh doanh thương mại có thể theo một trong các mô hình: tổ
chức bán buôn, tổ chức bán lẻ, chuyên doanh hoặc kinh doanh tổng hợp, hoặc
chuyên môi giới… ở các quy mô tổ chức: quầy, cửa hàng, Công ty, tổng Công ty…
thuộc mọi thành phần kinh tế kinh doanh trong lĩnh vực thương mại.
Trong kinh doanh thương mại cần được xuất phát từ đăc điểm qua hệ thương
mại và vị thế kinh doanh với các bạn hàng để tìm phương thức giao dịch, mua bán
thích hợp, đem lại cho đơn vị lợi ích lớn nhất.

Vì vậy, kế toán các đơn vị thương mại cần thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ để
cung cấp thông tin cho người quản lý doanh nghiệp, các đối tượng ngoài đơn vị có
thể đưa ra các quyết định đúng đắn, đó là:

9
- Ghi chép số lượng, chất lượng và chi phí mua hàng, giá mua, phí khác, thuế
không được hoàn trả theo chứng từ đã lập, trên hệ thống sổ kế toán thích hợp.
- Phân bổ hợp lý chi phí mua hàng ngoài giá mua cho số hàng đã bán và tồn
cuối kỳ, để từ đó xác định giá vốn hàng hóa đã bán trong kỳ và tồn cuối kỳ.
- Phản ánh kịp thời khối lượng hàng bán, ghi nhận doanh thu bán hàng và các
chỉ tiêu liên quan khác của khối lượng hàng bán (giá vốn hàng bán, doanh thu
thuần…).
- Quản lý chặt chẽ tình hình biến động và dự trữ kho hàng hóa, phát hiện, xử
lý kịp thời hàng hóa ứ đọng tại kho hay nợi gửi đại lý…
- Lựa chọn phương pháp và xác định đúng giá vốn hàng xuất bán để đảm bảo
độ chính xác của chỉ tiêu lợi nhuận gộp hàng hóa đã tiêu thụ.
- Xác định kết quả bán hàng và thực hiện chế độ báo cáo hàng hóa và báo cáo
tình hình tiêu thụ và kết quả tiêu thụ hàng hóa.
- Theo dõi và thanh toán kịp thời công nợ với nhà cung cấp và khách hàng có
liên quan của từng thương vụ giao dịch.
1.2. Một số vấn đề cơ bản về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh
trong doanh nghiệp thương mại
1.2.1. Khái niệm và phân loại doanh thu
1.2.1.1. Khái niệm doanh thu
Theo chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế số 15 (IFRS15): “Doanh thu là tổng
các lợi ích kinh tế trong kỳ, phát sinh trong quá trình hoạt động thông thường, làm
nguồn vốn chủ sở hữu, chứ không phải phần đóng góp của những người tham gia
góp vốn cổ phần. Doanh thu không bao gồm những khoản thu cho bên thứ ba” [12,
tr.54].
Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 (VAS14 – Doanh thu và thu nhập
khác) ban hành theo quyết định số 149/2001/QĐ -BTC ngày 31/12/2001 của BTC:
“Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế
toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của doanh
nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu” [3].

Theo thông tư 200/2014/TT-BTC ban hành ngày 22/12/2014 thì doanh thu là
lợi ích kinh tế thu được làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp ngoại trừ phần

10
đóng góp thêm của các cổ đông. Doanh thu được ghi nhận tại thời điểm giao dịch
phát sinh, khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, được xác định theo giá trị hợp lý
của các khoản được quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu được tiền
[4, tr. 189].
Có nhiều khái niệm khác nhau về doanh thu, nhưng có thể nói bản chất của
doanh thu là khoản thu từ hoạt động kinh doanh, cơ sở tạo ra kết quả kinh doanh
trong kỳ của doanh nghiệp và khẳng định: Không phải mọi nghiệp vụ kinh tế làm
tăng tài sản đều phát sinh doanh thu, đồng thời không chỉ có sự phát sinh doanh thu
mới làm thay đổi nguồn vốn chủ sở hữu. Doanh thu chỉ là một trong những nghiệp
vụ kinh tế phát sinh làm tăng tài sản và làm thay đổi vốn chủ sở hữu.
Nhận thức rõ bản chất của doanh thu và xác định đúng đắn phạm vi, thời điểm,
cơ sở ghi nhận doanh thu ảnh hưởng có tính chất quyết định đến tính khách quan,
trung thực của chỉ tiêu doanh thu, kết quả trong báo cáo tài chính. Do vậy, cần xác
định đúng thời điểm ghi nhận doanh thu.
Điều kiện ghi nhận doanh thu bán hàng: doanh thu bán hàng được ghi nhận
khi đồng thời thỏa mãn tất cả năm (5) điều kiện sau [3]:
(a) Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền
sở hữu sản phẩm hoặc hàng hóa cho người mua;
(b) Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở
hữu hàng hóa hoặc quyền kiểm soát hàng hóa;
(c) Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;
(d) Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng;
(e) Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
1.2.1.2. Phân loại doanh thu
Tùy theo yêu cầu quản lý có thể sử dụng một số tiêu thức chính sau để phân
loại doanh thu [14, tr.148]:
• Theo mối quan hệ với hệ thống tổ chức kinh doanh
Phân loại theo tiêu thức này, doanh thu bán hàng bao gồm 2 loại: doanh thu
bán hàng nội bộ và doanh thu bán hàng ra ngoài.

- Doanh thu bán hàng nội bộ: là doanh thu của khối lượng bán hàng trong nội
bộ hệ thống tổ chức của doanh nghiệp như tiêu thụ nội bộ giữa các đơn vị trực
thuộc trong tổng Công ty…

11
- Doanh thu bán hàng ra ngoài: là toàn bộ doanh thu của khối lượng sản phẩm,
hàng hóa doanh nghiệp đã bán ra cho khách hàng ngoài phạm vi doanh nghiệp.
Việc phân loại này sẽ giúp doanh nghiệp xác định được chính xác kết quả kinh
doanh của doanh nghiệp, cung cấp thông tin chính xác cho công tác lập BCTC hợp
nhất mang tính tập đoàn, toàn ngành…
• Theo khu vực địa lý
Theo tiêu thức này, doanh thu của doanh nghiệp chia thành 2 loại: doanh thu
nội địa và doanh thu quốc tế
- Doanh thu nội địa: là các khoản thu được từ việc bán hàng hóa và cung cấp
dịch vụ trong nước
- Doanh thu quốc tế: là các khoản thu từ bán hàng và cung cấp dịch vụ phát
sinh tại nước ngoài
Việc phân loại này giúp nhà quản trị doanh nghiệp xác định mức độ hoạt động
theo khu vực địa lý, căn cứ để đánh giá mức sinh lợi cũng như rủi ro trong kinh
doanh của từng khu vực, đồng thời cung cấp được số liệu phục vụ cho việc lập
BCTC bộ phận của từng doanh nghiệp.
• Theo nguồn hoạt động
Theo tiêu chí này, doanh thu được chia thành 3 loại: doanh thu bán hàng và
cung cấp dịch vụ (thuộc hoạt động SXKD thông thường), doanh thu hoạt động tài
chính và doanh thu khác.
- Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là toàn bộ tiền bán hàng, tiền cung
ứng dịch vụ (chưa có thuế GTGT) bao gồm cả phụ thu và phí thu thêm ngoài giá
bán (nếu có) mà cơ sở kinh doanh được hưởng.
- Doanh thu hoạt động tài chính là khoản thu từ hoạt động liên quan đến các
nghiệp vụ đầu tư tài chính ngắn hạn, dài hạn như đầu tư chứng khoán, đầu tư góp
vốn liên doanh, cho vay, kinh doanh bất động sản…
- Doanh thu khác là khoản thu từ những nghiệp vụ không phát sinh một cách
thường xuyên trong doanh nghiệp như các nghiệp vụ bồi thường, tiền phạt vi phạm
hợp đồng, thanh lý, nhượng bán TSCĐ…

• Phân loại doanh thu theo phương thức thanh toán tiền
hàng Theo tiêu thức này, doanh thu được phân loại như sau:

12
- Doanh thu bán hàng thu tiền ngay: là toàn bộ doanh thu của khối lượng sản
phẩm, hàng hóa, dịch vụ… đã bán trong kỳ và được khách hàng trả tiền ngay khi
phát sinh doanh thu.
- Doanh thu bán chịu: là toàn bộ doanh thu của khối lượng sản phẩm hàng hóa,
dịch vụ… đã bán trong kỳ và đã được ghi nhận là doanh thu. Tuy nhiên, khách hàng
còn nợ tiền hàng.
- Doanh thu bán hàng trả góp: là toàn bộ doanh thu của khối lượng sản phẩm,
hàng hóa, dịch vụ… đã bán trong kỳ, khách hàng đã thanh toán một phần tiền hàng
hoặc chưa thanh toán. Trong trường hợp này, người mua phải trả hết tiền hàng trong
một khoảng thời gian nhất định, phải trả với giá cao hơn giá trả tiền ngay.
Với cách phân loại này, giúp DN xây dựng dự toán về các khoản công nợ, chi
phí trong kỳ của DN, giúp DN phân tích, đánh giá khả năng thành toán của khách
hàng và là căn cứ để xác định mức dự phòng phải thu khó đòi.
1.2.2. Khái niệm và phân loại chi phí
1.2.2.1. Khái niệm chi phí
Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 (VAS01 – Chuẩn mực chung): “Chi
phí là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán dưới hình
thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ
dẫn đến làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm các khoản phân phối cho cổ
đông hoặc chủ sở hữu” [2].
Trên góc độ kế toán tài chính, chi phí được nhìn nhận như những khoản phí
tổn thực tế phát sinh gắn liền với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
bao gồm chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh thông thường và các
chi phi khác để đạt được một loại sản phẩm, dịch vụ nhất định. Chi phí đ ược định
lượng và thể hiện dưới dạng một lượng tiền chi ra, khấu hao tài sản cố định, một
khoản nợ dịch vụ, nợ thuế… Các chi phí này được kế toán ghi nhận trên cơ sở các
chứng từ sổ sách kế toán hợp lệ chứng minh việc phát sinh của chúng trong hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Dưới góc độ kế toán quản trị, ngoài nhận thức chi phí như trong kế toán tài
chính, các nhà quản trị còn phải nhận thức chi phí theo góc độ nhận diện thông tin
để phục vụ cho việc ra quyết định kinh doanh. Do đó, chi phí có thể là những phí

13
tổn thực tế phát sinh trong hoạt động sản xuất kinh doanh được tổng hợp theo từng
bộ phận, từng trung tâm chi phí, cũng như xác định giá trị hàng tồn kho trong từng
khâu của quá trình sản xuất và tiêu thụ. Chi phí có thể gồm cả những phí tổn mất đi
do chọn lựa phương án này thay cho phương án khác…
Tuy việc nhận thức chi phí có nhiều quan điểm khác nhau, hình thức thể hiện
chi phí khác nhau nhưng chúng đều có những điểm chung:
- Chi phí là hao phí tài nguyên (kể cả hữu hình và vô hình), vật chất, lao động.
- Những hao phí này phải gắn liền với mục đích sản xuất kinh doanh.
- Phải định lượng được bằng tiền và được xác định trong một khoảng thời gian
nhất định
1.2.2.2. Phân loại chi phí
Một số tiêu thức thường được sử dụng để phân loại chi phí như sau [14,
tr.250]:
● Phân loại chi phí theo chức năng hoạt động:
- Giá vốn hàng bán: là trị giá vốn của hàng hóa đã tiêu thụ trong kỳ. Bao gồm
chi phí của tất cả các mặt hàng có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến việc mua
hàng hóa/dịch vụ đã được bán.
- Chi phí bán hàng: là toàn bộ các khoản chi phí thực tế phát sinh trong quá
trình tiêu thụ hàng hóa, cung cấp dịch vụ bao gồm các chi phí chào hàng, giới thiệu
hàng hóa, hoa hồng bán hàng, bảo hành hàng hóa, chi phí bảo quản, đóng gói, vận
hành…
- Chi phí quản lý doanh nghiệp: là toàn bộ chi phí liên quan đến hoạt động
quản lý kinh doanh, quản lý hành chính, quản lý điều hành chung của toàn bộ
doanh nghiệp.
- Chi phí hoạt động tài chính: bao gồm các khoả n chi phí hoặc các khoản lỗ
liên quan đến hoạt động tài chính như chi phí lãi vay, chi phí góp vốn liên doanh,
các khoản lỗ chênh lệch tỷ giá ngoại tệ, lỗ chuyển nhượng vốn…

- Chi phí khác: bao gồm các chi phí ngoài các chi phí kinh doanh phát sinh
trong quá trình hoạt động kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, ví dụ như chi
phí thanh lý, nhượng bán tài sản, các khoản tiền phạt do vi phạm hợp đồng…

14
• Phân loại theo nội dung kinh tế: Đối với hoạt động thương mại, phân loại
theo tiêu chí này bao gồm:
- Chi phí lương và các khoản phụ cấp theo lương: Phản ánh tổng số tiền lương
và phụ cấp mang tính chất lương phải trả cho người lao động trong doanh nghiệp.
- Chi phí BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ: Phản ánh phần bảo hiểm xã hội, bảo
hiểm y tế, kinh phí công đoàn trích theo t ỷ lệ quy định trên tổng số tiền lương và
phụ cấp lương phải trả cho người lao động trong doanh nghiệp.
- Chi phí khấu hao tài sản cố định (TSCĐ): phản ánh tổng số khấu hao phải
trích trong kỳ của tất cả tài sản cố định sử dụng cho hoạt động kinh doanh trong kỳ
kế toán.
- Chi phí dịch vụ mua ngoài: Bao gồm các chi phí gắn liền với các dịch vụ
mua từ bên ngoài cung cấp cho hoạt động kinh doanh trong kỳ kế toán của doanh
nghiệp như giá dịch vụ điện nước, bảo hiểm tài sản nhà cửa, phương tiện, quảng
cáo...
- Chi phí bằng tiền khác: bao gồm tất cả các chi phí kinh doanh khác bằng tiền
chưa phản ánh ở các yếu tố trên mà doanh nghiệp thường phải thanh toán trực tiếp
trong kỳ kế toán.
• Phân loại theo mối quan hệ với mức độ hoạt động:
- Biến phí hay gọi là chi phí biến đổi: là các khoản chi phí tỷ lệ với mức độ
hoạt động. Mức độ hoạt động có thể là số lượng hàng hóa tiêu thụ
- Định phí hay còn gọi là chi phí cố định: là những chi phí thường không thay
đổi trong phạm vi giới hạn của quy mô hoạt động. Nhưng nếu xét trên một đơn vị
mức độ hoạt động thì tỷ lệ nghịch với mức độ hoạt động.
- Chi phí hỗn hợp: là những chi phí là những chi phí bao gồm cả biến phí và
định phí. Ở mức độ hoạt động căn bản, chi phí hỗn hợp thường biểu hiện là định
phí, khi vượt khỏi mức độ căn bản, chi phí hỗn hợp bao gồm cả biến phí.
• Phân loại chi phí theo mối quan hệ với kỳ tính kết quả kinh
doanh Bao gồm 2 loại: Chi phí thời kỳ và chi phí sản phẩm
- Chi phí thời kỳ: là những chi phí phát sinh và ả nh hưởng trực tiếp đến lợi

nhuận trong cùng một kỳ kế toán. Chi phí này bao gồm: chi phí bán hàng và chi phí
quản lý doanh nghiệp

15
- Chi phí sản phẩm: Đối với hoạt động kinh doanh thương mại, chi phí sản
phẩm là giá vốn hàng mua vào, bao gồm giá mua hàng hóa và chi phí mua hàng hóa
trong kỳ.
1.2.3. Kết quả kinh doanh
1.2.3.1. Khái niệm kết quả kinh doanh
Kết quả kinh doanh chỉ mức độ đạt được những mục tiêu mà doanh nghiệp
trong một ngành đề ra. Kết quả kinh doanh gồm [14, tr.238]:
- Kết quả lợi nhuận gộp: Là số chênh lệch giữa doanh thu thuần và trị giá vốn
hàng bán (gồm cả sản phẩm hàng hóa, bất động sản đầu tư và dịch vụ, chi phí liên
quan đến hoạt động kinh doanh bất động sản đầu tư như: chi phí khấu hao, chi phí
sửa chữa nâng cấp, chi phí cho thuê hoạt động, chi phí thanh lý, nhượng bán bất
động sản đầu tư.
- Kết quả hoạt động tài chính là số chênh lệch với doanh thu tài chính và chi
phí tài chính.
- Lợi nhuận thuần bằng tổng của kết quả lợi nhuận gộp và kết quả hoạt động
tài chính trừ đi các chi phí hoạt động, gồm chi phí bán hàng và chi phí quản lý
doanh nghiệp.
- Kết quả hoạt động khác là số chênh lệch giữa các khoản thu nhập khác và chi
phí khác.
Lợi nhuận trước thuế bằng tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh và
kết quả hoạt động khác.
Thuế TNDN là loại thuế trực thu, đánh vào thu nhập chịu thuế của doanh
nghiệp bao gồm thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ và
thu nhập khác theo quy định của pháp luật.
Lợi nhuận sau thuế là phần lợi nhuận còn lại sau khi trừ đi thuế thu nhập
doanh nghiệp (TNDN) phải nộp.
1.2.3.2. Nhiệm vụ của kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh Doanh
thu của kỳ hạch toán phải được kế toán theo đúng chuẩn mực và chế độ
kế toán quy định hiện hành.

Doanh thu hàng hóa, dịch vụ phải được hạch toán chi tiết theo từng hoạt động

16
Tổ chức quản lý chặt chẽ tình hình tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ, tình hình thanh
toán với người mua, thanh toán với ngân sách nhà nước các khoản thuế tiêu thụ
hàng hóa, dịch vụ phải nộp.
Lập báo cáo tình hình tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ, báo cáo kết quả kinh doanh.
Định kỳ tiến hành phân tích tình hình tiêu thụ hàng hóa.
Cần phân loại, sắp xếp chi phí theo từng nhóm, theo đặc trưng nhất định để
phục vụ cho công tác quản lý và hạch toán kế toán.
Đối với các nhà quản lý thì các chi phí phát sinh là mối quan tâm hàng đầu, vì
nó ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả thu được. Do vậy, vấn đề đặt ra là làm sao kiểm
soát được chi phí? Phân tích các hoạt động sinh ra chi phí là mấu chốt để quản lý
chi phí và từ đó đưa ra được các quyết định đúng đắn trong hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp.
Chi phí kỳ hạch toán phải được kế toán theo đúng chuẩn mực kế toán và chế
độ kế toán quy định hiện hành.
Quản lý chi phí kinh doanh phải tuân thủ nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả, đúng
mục đích, tránh tình trạng sử dụng lãng phí, sai mục đích, đồng thời đảm bảo hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra bình thường.
Kế toán kết quả kinh doanh cần tuân thủ theo đúng chuẩn mực kế toán Việt
Nam, chế độ kế toán hiện hành, các văn bản pháp lý, các thông tư, quyết định có
liên quan. Đồng thời, yêu cầu quản lý kế toán kết quả kinh doanh trong doanh
nghiệp cần phù hợp với đặc điểm hoạt động kinh doanh, mô hình quản lý của doanh
nghiệp (DN) đó. Khi xác định kết quả kinh doanh phải đảm bảo nguyên tắc phù hợp
khi ghi nhận doanh thu và chi phí phát sinh trong kỳ hạch toán
1.3. Nội 4dung kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong
các doanh nghiệp thương mại dưới góc độ kế toán tài chính
Hiện nay, nội dung kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các
doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp thương mại nói riêng được thực hiện theo
thông tư 200/2014/TT-BTC ban hành ngày 22/12/2014 của Bộ tài chính, cụ thể:
1.3.1. Kế toán doanh thu
1.3.1.1. Kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

• Chứng từ kế toán sử dụng [14, tr.260]:

17
- Hóa đơn GTGT
- Hoá đơn bán hàng thông thường
- Bảng thanh toán hàng đại lý, kí gửi
- Thẻ quầy hàng
- Chứng từ kế toán liên quan khác như phiếu nhập kho hàng trả lại…
• Tài khoản sử dụng: Để ghi nhận doanh thu về bán hàng và cung cấp dịch vụ
kế toán sử dụng TK 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ. Tài khoản này
được mở chi tiết các tài khoản cấp 2 để theo dõi chi tiết các khoản thu về bán hàng
và cung cấp dịch vụ [14, tr.275].
Tài khoản 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch có 6 tài khoản cấp 2.
- Tài khoản 5111 - Doanh thu bán hàng hoá
- Tài khoản 5112 - Doanh thu bán các thành phẩm
- Tài khoản 5113 - Doanh thu cung cấp dịch vụ
- Tài khoản 5114 - Doanh thu trợ cấp, trợ giá
- Tài khoản 5117 - Doanh thu kinh doanh bất động sản đầu tư
- Tài khoản 5118 - Doanh thu khác
Những hàng hóa, dịch vụ được xác định là đã bán nhưng vì lý do chất lượng,
về quy cách kỹ thuật, người mua từ chối thanh toán, gửi trả lại người bán hoặc yêu
cầu giảm giá và được doanh nghiệp chấp thuận; hoặc người mua được chiết khấu
thương mại thì các khoản giảm trừ doanh thu bán hàng này được theo dõi riêng biết
trên TK 521 – Các khoản giảm trừ doanh thu và chi tiết theo các tài khoản cấp 2,
TK 5211 – Chiết khấu thương mại, TK 5212 – Giảm giá hàng bán, TK 5213 – Hàng
bán bị trả lại; cuối kỳ, kết chuyển vào TK 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp
dịch vụ để tính doanh thu thuần.
● Quy trình hạch toán [14, tr.277]:
Theo phương thức bán hàng trực tiếp
(1) Khi doanh nghiệp bán hàng hóa, dịch vụ

Căn cứ vào hóa đơn GTGT, hóa đơn bán hàng (liên 3) và các chứng từ thanh
toán (phiếu thu, giấy báo có…) kế toán phản ánh vào TK 511 – Doanh thu bán hàng
và cung cấp dịch vụ của DN, phản ánh thuế GTGT đầu ra phải nộp vào TK 3331 –

18
Thuế GTGT phải nộp (nếu có), phản ánh số tiền nhận về TK 111 – Tiền mặt, TK
112 – TGNH, TK 131 – Phải thu khách hàng theo tổng giá thanh toán.
(2) Nếu trong kỳ phát sinh các khoản giảm trừ doanh thu bán hàng và cung
cấp dịch vụ. Kế toán ghi nhận như sau:
Căn cứ vào hóa đơn giá trị gia tang (GTGT) do khách hàng trả lại hoặc cam
kết, hợp đồng mua bán thỏa thuận về các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá
hàng bán, hàng bán bị trả lại để ghi nhận các khoản giảm trừ doanh thu theo giá bán
chưa có thuế GTGT, số thuế GTGT đầu ra phải nộp giảm đi tương ứng giá trị hàng
bán chiết khấu, trả lại, giảm giá. Đồng thời vốn bằng tiền giảm đi tương ứng theo
tổng giá thanh toán hoặc các khoản phải thu khách hàng giảm tương ứng theo tổng
giá thanh toán.
(3) Cuối kỳ xác định số thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), thuế xuất khẩu phải
nộp. Căn cứ vào tờ khai thuế TTĐB, tờ khai hải quan, kế toán phản ánh doanh thu
bán hàng, cung cấp dịch vụ trong kỳ giảm theo số tiền thuế TTĐB, thuế xuất khẩu
phải nộp, đồng thời số thuế phải nộp cho cơ quan nhà nước tăng tương ứng.
(4) Cuối kỳ kết chuyển các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán,
hàng bán bị trả lại trừ vào doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ trong kỳ theo số
tiền chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại.
(5) Cuối kỳ, kết chuyển d oanh thu thuần sang tài khoản xác định kết quả kinh
doanh.
Quy trình hạch toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ theo phương thức
bán hàng trực tiếp được khái quát ở sơ đồ 1.1 (Phụ lục 01).
• Sổ kế toán sử dụng:
- Sổ chi tiết doanh thu
- Sổ nhật ký chung
- Sổ cái TK 511
1.3.1.2. Kế toán doanh thu hoạt động tài chính
Doanh thu hoạt động tài chính bao gồm các khoản thu tiền lãi, tiền bản quyền,
cổ tức và lợi nhuận được chia và các hoạt động tài chính khác được coi là thực hiện

trong kỳ, không phân biệt các khoản doanh thu đó thực tế đã thu tiền hay sẽ thu
được tiền.

19
Chứng từ sử dụng:
- Hóa ðõn bán hàng
- Hóa ðõn thuế GTGT
- Giấy báo có
• Tài khoản sử dụng: Tài khoản 515 – Doanh thu hoạt động tài chính. Tài
khoản này dùng để phản ánh doanh thu tiền lãi, tiề n bản quyền, cổ tức, lợi nhuận
được chia và doanh thu hoạt động tài chính của doanh nghiệp [14, tr.296].
• Quy trình hạch toán [14, tr.297]:
(1) Định kỳ, khi nhận được thông báo số cổ tức, số lãi, số lợi nhuận được chia
từ hoạt động đầu tư tài chính:
- Nếu doanh nghiệp thu cổ tức, lãi tiền gửi bằng tiền mặt, tiền gửi ngân hang
(TGNH): Căn cứ vào thông báo cổ tức, thông báo lãi, phiếu thu, giấy báo có… kế
toán phản ánh tiền mặt, TGNH tăng đồng thời ghi tăng tương ứng doanh thu hoạt
động tài chính với số tiền nhận được.
- Nếu doanh nghiệp được chia cổ tức bằng cổ phiếu, tiền lãi tiếp tục đầu tư: căn
cứ vào thông báo cổ tức, thông báo lãi, kế toán phản ánh các khoản đầu tư tài chính
tăng đồng thời doanh thu hoạt động tài chính tăng tương ứng với số tiền thông báo.
- Nếu doanh nghiệp chỉ nhận được thông báo số cổ tức, số lãi được chia, kế
toán phản ánh khoản phải thu khác của doanh nghiệp tăng, đồng thời doanh thu hoạt
động tài chính tăng tương ứng với số tiền thông báo.
(2) Khi doanh nghiệp mua hàng thanh toán tiền hàng trước thời hạn được
người bán chấp nhận cho hưởng chiết khấu thanh toán: Căn cứ vào hóa đơn GTGT,
hợp đồng mua bán... kế toán phản ánh tiền mặt, tiền gửi ngân hàng tăng nếu thanh
toán ngay hoặc trừ vào khoản phả trả người bán, đồng thời phản ánh doanh thu
hoạt động tài chính tương ứng với số tiền hưởng chiêt khấu.
(3) Khi bán ngoại tệ có lãi, kế toán phản ánh tiền mặt, TGNH là ngoại tệ
giảm theo tỷ giá ghi sổ kế toán, phản ánh tiền mặt, TGNH là tiền VNĐ tăng theo tỷ
giá thực tế bán đồng thời kế toán phản ánh doanh thu hoạt động tài chính theo số
chênh lệch lãi tỷ giá.

(4) Khi chuyển nhượng, bán hoặc thu hồi các khoản đầu tư tài chính có lãi, kế
toán phản ánh giá gốc của khoản đầu tư tài chính giảm, đồng thời tiền mặt, TGNH

20
hay khoản phải thu khách hàng tăng theo giá bán, chuyển nhượng các khoản đàu tư
tài chính, phần chênh lệch lãi ghi nhận vào doanh thu hoạt động tài chính.
(5) Kết chuyển lãi tỷ giá hối đoái phát sinh do đánh giá lại số dư ngoại tệ của
các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ của hoạt động kinh doanh.
(6) Cuối kỳ, kết chuyển doanh thu hoạt động tài chính sang tài khoản xác
định kết quả kinh doanh trong kỳ.
Quy trình hạch toán doanh thu hoạt động tài chính được khái quát ở sơ đồ số
1.2 (Phụ lục 02).
●Sổ sách sử dụng:
- Sổ chi tiết TK515
- Sổ cái TK 515
1.3.1.3. Kế toán thu nhập khác
Thu nhập khác là các khoản thu nhập không thường phát sinh tại doanh
nghiệp. ●Chứng từ sử dụng: Phiếu thu, hóa ðõn thanh lý TSCÐ…
● Tài khoản sử dụng:
TK 711: Thu nhập khác. Tài khoản này phản ánh các khoản thu nhập của các
hoạt động ngoài hoạt động tạo ra doanh thu cho doanh nghiệp:
- Thu từ thanh lý nhượng bán TSCĐ và giá trị còn lại của TSCĐ thanh lý,
nhượng bán TSCĐ (nếu có);
- Chênh lệch lãi do đánh giá lại hàng hóa, TSCĐ đưa đi góp vốn liên doanh,
đầu tư vào Công ty liên kết, đầu tư dài hạn khác;
- Thu tiền phạt do khách hàng vi phạm hợp đồng kinh tế;
- Các khoản thu khác
● Quy trình hạch toán:
(1) Thu từ thanh lý, nhượng bán TSCĐ
Căn cứ vào hóa đơn GTGT, chứng từ thanh toán (phiếu thu, giấy báo có…)
kế toán phản ánh: thu nhập khác của doanh nghiệp theo giá bán chưa có thuế
GTGT, thuế GTGT đầu ra phải nộp tương ứng, đồng thời phản ánh tiền mặt,

TGNH theo tổng giá thanh toán nếu thanh toán ngay, trường hợp chưa thanh toán
thì tăng khoản phải thu khách hàng theo tổng giá thanh toán.

21
(2) Thu tiền phạt khách hàng do vi phạm hợp đồng kinh tế
Căn cứ vào Hợp đồng kinh tế, phiếu thu, giấy báo có… kế toán phản ánh thu
nhập khác của DN theo số bồi thường, đồng thời phản ánh tiền mặt, TGNH tăng
tương ứng.
(3) Thu do DN được biếu tặng, viện trợ bằng hàng hóa, TSCĐ…
Căn cứ chứng từ: Biên bản bàn giao tài sản, kế toán phản ánh doanh thu, thu
nhập khác của DN theo giá do hội đồng đánh giá hoặc giá thị trường của tài sản
nhận được, đồng thời phản ánh hàng hóa, tài sản đưa vào sử dụng.
(4) Thu các khoản thu khó đòi đã xóa sổ, kế toán phản ánh tiền mặt, TGNH tăng
tương ứng với số tiền nhận về, đồng thời phản ánh thu nhập khác tăng tương ứng.
(5) Các khoản nợ không xác định được chủ nợ: Kế toán phản ánh các khoản
phải trả người bán, phải trả khác giảm theo số nợ không xác định chủ, đồng thời
phản ánh thu nhập khác của doanh nghiệp tăng tương ứng.
(6) Đầu tư vào Công ty con, Công ty liên kết, góp vốn liên doanh thành lập
cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát hoặc đầu tư bằng hàng hóa, TSCĐ... Trường hợp
chênh lệch tăng DN có lợi, kế toán phản ánh giá gốc khoản đầu tư tài chính của
doanh nghiệp tăng tương ứng với giá trị ghi sổ của hàng hóa, giá trị còn lại của
TSCĐ, đồng thời phản ánh hàng hóa giảm theo giá trị ghi sổ, TSCĐ giảm tương
ứng về mặt nguyên giá, giá trị hao mòn lũy kế; phần chênh lệch tăng do hội đồng
đánh giá lại tài sản, kế toán phản ánh vào thu nhập khác.
(7) Cuối kỳ, kết chuyển thu nhập khác sang tài khoản xác định kết quả kinh
doanh trong kỳ.
Quy trình hạch toán thu nhập khác được khái quát ở sơ đồ số 1.3 (Phụ lục 03).
● Sổ sách kế toán:
- Sổ chi tiết TK 711
- Sổ cái TK 711
1.3.2. Kế toán chi phí
1.3.2.1. Kế toán giá vốn hàng bán

● Khái niệm: Giá vốn hàng bán trong doanh nghiệp thương mại là giá gốc của
hàng hóa đã bán ra trong kỳ và chi phí mua hàng phân bổ.

22
Công thức xác định:
Giá vốn Trị giá xuất kho Chi phí mua phân bổ cho
= + [14, tr.305]
hàng bán theo giá mua hàng hóa xuất kho
- Phương pháp đích danh
- Phương pháp bình quân
- Phương pháp nhập trước – xuất trước
Chi phí thu mua hàng hóa bao gồm các chi phí liên quan trực tiếp đến quá
trình thu mua hàng hóa như: Chi phí bảo hiểm hàng hóa, tiền thuê kho, thuê bến bãi,
... chi phí vận chuyển, bốc xếp, bảo quản đưa hàng hóa từ nơi mua về đến kho
doanh nghiệp; các khoản hao hụt tự nhiên trong định mức phát sinh trong quá trình
thu mua hàng hóa.
- Công thức phân bổ chi phí thu mua [14, tr.210]
Chi phí thu Chi phí thu mua phân
+
Chi phí thu mua Trị giá
mua phân bổ bổ hàng tồn đầu kỳ phát sinh trong kỳ mua hàng
= *
cho hàng Trị giá mua hàng tồn Trị giá mua hàng xuất bán
+
xuất bán đầu kỳ nhập trong kỳ trong kỳ
● Chứng từ sử dụng:
- Phiếu nhập kho
- Phiếu xuất kho, các chứng từ liên quan khác.
● Tài khoản sử dụng:
TK 632 - Giá vốn hàng bán. Tài khoản này phản ánh trị giá thực tế xuất kho
của số hàng hóa đã bán được hoặc giá thành thực tế dịch vụ hoàn thành, đã được
xác định là tiêu thụ và các khoản khác được tính vào giá vốn để xác định kết quả
kinh doanh trong kỳ.
Theo phương pháp kê khai thường xuyên
(1) Khi xuất kho hàng hóa bán cho khách hàng: Căn cứ vào phiếu xuất kho, kế
toán phản ánh giá vốn hàng bán tăng trong kỳ theo giá xuất kho của thành phẩm,
hàng hóa, đồng thời phản ánh giá trị hàng hóa của doanh nghiệp giảm tương ứng.

(2a) Khi xuất kho hàng hóa gửi bán, khách hàng chưa chấp nhận thanh toán.
Căn cứ vào chứng từ phiếu xuất kho gửi đại lý, kế toán phản ánh giá trị hàng gửi đại

23
lý tăng theo giá trị xuất kho hàng hóa, đồng thời phản ánh giá trị hàng hóa tại kho
của doanh nghiệp giảm tương ứng.
(2b) Khi hàng hóa gửi bán khách hàng chấp nhận thanh toán, kế toán phản ánh
giá vốn hàng bán tăng trong kỳ theo giá trị hàng gửi bán được chấp nhận thanh
toán; đồng thời phản ánh giá trị hàng gửi bán đại lý giảm trong kỳ tương ứng với
giá trị hàng tiêu thụ.
(3) Khi hàng hóa đã bán cho khách hàng bị trả lại, căn cứ vào phiếu nhập
kho, hóa đơn GTGT, hợp đồng mua bán, kế toán phản ánh giá trị nhập kho trong kỳ
tăng theo giá vốn của hàng bị trả lại, đồ ng thời phản ánh giá vốn của hàng giảm
tương ứng.
(4) Cuối kỳ, căn cứ vào số lượng, giá trị hàng tồn kho, xác định khoản dự
phòng hàng tồn kho phải lập cho niên độ kế toán tiếp theo.
(5) Kết chuyển giá vốn hàng bán đã xác định tiêu thụ sang TK 911 – Xác
định kết quả kinh doanh.
Quy trình hạch toán giá vốn hàng bán theo phương pháp kê khai thường xuyên
được khái quát ở sơ đồ số 1.4 (Phụ lục 04).
Đối với phương pháp kiểm kê định kỳ, quy trình hạch toán giá vốn hàng bán
được khái quát ở sơ đồ số 1.5 (Phụ lục 05).
●Sổ sách sử dụng:
- Sổ cái TK 632
1.3.2.2. Kế toán chi phí tài chính
Chi phí tài chính là các loại chi phí hoặc khoản lỗ được tạo ra từ các hoạt động
đầu tư tài chính, cho vay và đi vay vốn, chi phí do đầu tư góp vốn liên doanh, liên
kết, lỗ tỷ giá khi bán ngoại tệ, tỷ giá hối đoái và một số khoản chi phí khác
● Chứng từ sử dụng: Phiếu chi, giấy báo Nợ của ngân hàng, hợp đồng vay
vốn…
● Tài khoản sử dụng: TK 635 - Chi phí hoạt động tài chính. Tài khoản này
phản ánh những chi phí liên quan đến các hoạt động về vốn, các hoạt động đầu tư

tài chính và các nghiệp vụ mang tính chất tài chính doanh nghiệp [14, tr.267].

24
- Chi phí liên quan đến hoạt động đầu tư tài chính, đầu tư liên doanh, đầu tư
liên kết, đầu tư vào Công ty con, (chi phí nắm giữ, thanh lý, chuyển nhượng các
khoản đầu tư, các khoản lỗ trong đầu tư…)
- Chi phí liên quan đến việc cho vay vốn.
- Chi phí liên quan đến việc mua bán ngoại tệ.
- Chi phí lãi vay vốn kinh doanh không được vốn hóa, khoản chiết khấu thanh
toán khi bán hàng hóa, cung cấp lao vụ, dịch vụ.
- Chênh lệch khoản lỗ khi mua bán ngoại tệ, khoản lỗ chênh lệch tỷ giá ngoại tệ
- Các khoản dự phòng giảm giá đầu tư tài chính…
(1) Khi thu hồi, bán, chuyển nhượng các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn, dài
hạn bị lỗ: Căn cứ hợp đồng mua bán, chứng từ thanh toán (phiếu thu, giấy báo có),
Biên bản giao nhận tài sản, kế toán phản ánh giá gốc các khoản đầu tư tài chính
giảm đồng thời phản ánh tiền mặt, TGNH, hàng hóa, TSCĐ nhận về theo giá bán.
Trường hợp giá trị nhận về nhỏ hơn giá gốc của khoản đầu tư tài chính bị lỗ, phần
chênh lệch lỗ kế toán phản ánh vào chi phí hoạt động tài chính.
(2) Cuối kỳ trích lập dự phòng giảm giá đầu tư tài chính niên độ báo cáo phần
giá trị dự kiến bị giảm giá của các khoản đầu tư tài chính để có nguồn tài chính cần
thiết bù đắp thiệt hại xảy ra trong năm kế hoạch (nếu giá thị trường các khoản đầu tư
tài chính của doanh nghiệp hiện có thường xuyên bị giảm so với giá mua thực tế,
doanh nghiệp nhận vốn góp đầu tư bị lỗ phải gọi thêm vốn). Căn cứ vào bảng trích
lập dự phòng, các chứng từ chứng minh sự giảm giá tài sản. Kế toán phản ánh chi
phí tài chính tăng theo mức dự phòng tổn thất các khoản đầu tư tài chính, đồng thời
phản ánh dự phòng giảm giá đầu tư tăng tương ứng.
(3) Khoản chiết khấu thanh toán cho người mua hàng hóa, dịch vụ được
hưởng do thanh toán tiền trong thời gian được hưởng chiết khấu. Căn cứ vào hợp
đồng mua bán, hóa đơn GTGT, kế toán phản ánh chi phí hoạt động tài chính tăng
theo số tiền khách hàng được hưởng chiết khấu, đồng thời phản ánh tiền mặt,

TGNH, phải thu khách hàng giảm tương ứng với số tiền chiết khấu thanh toán cho
khách hàng.

25
(4) Kết chuyển lỗ tỷ giá hối đoái phát sinh do đánh giá lại các khoản mục tiền
tệ có gốc ngoại tệ của hoạt động kinh doanh.
(5) Cuối kỳ, kết chuyển toàn bộ chi phí tài chính phát sinh trong kỳ để xác
định kết quả kinh doanh.
Quy trình hạch toán chi phí tài chính được khái quát ở sơ đồ số 1.6 (Phụ lục 06).
● Sổ sách sử dụng:
- Sổ Nhật ký chung
- Sổ cái TK 635
1.3.2.3. Kế toán chi phí bán hàng
Chi phí bán hàng: là những khoản chi phí đảm bảo cho việc thực hiện chiến
lược và chính sách bán hàng của doanh nghiệp.
● Chứng từ sử dụng: Bảng thanh toán lương, Phiếu xuất kho, bảng phân bổ
khấu hao TSCĐ, hoá đơn, phiếu chi...
● Tài khoản sử dụng [14, tr.225]:
TK 641 - Chi phí bán hàng. Tài khoản này phản ánh toàn bộ các chi phí liên
quan đến quá trình bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ. Bao gồm: chi phí nhân viên
bán hàng, chi phí dụng cụ đồ dùng, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ mua
ngoài, chi phí bằng tiền khác.
Tài khoản 641 - Chi phí bán hàng có 7 tài khoản cấp 2.
- Tài khoản 6411 - Chi phí nhân viên
- Tài khoản 6412 - Chi phí vật liệu, bao bì
- Tài khoản 6413 - Chi phí dụng cụ, đồ dùng
- Tài khoản 6414 - Chi phí khấu hao TSCĐ
- Tài khoản 6415 - Chi phí bảo hành
- Tài khoản 6417 - Chi phí dịch vụ mua ngoài
- Tài khoản 6418 - Chi phí bằng tiền khác

(1) Chi phí tiền lương và các khoản phụ cấp của nhân viên bán hàng và các
khoản trích theo lương theo tỷ lệ quy định hiện hành.

26
Căn cứ vào Bảng chấm công, bảng phân bổ tiền lương và BHXH, bảng thanh
toán tiền lương và BHXH… kế toán phản ánh chi phí tiền lương và các khoản trích
theo lương của nhân viên bán hàng và chi phí bán hàng, đồng thời phản ánh tiền
lương phải trả người lao động tăng tương ứng với số tiền lương phải trả người nhân
viên bán hàng, các khoản phải trả, phải nộp khác tăng tương ứng với số tiền BHXH,
BHYT, BHTN, KPCĐ phải nộp cho cơ quan Bảo hiểm, Công đoàn cấp trên.
(2) Chi phí khấu hao TSCĐ: định kỳ, căn cứ vào bảng tính và phân bổ khấu hao
TSCĐ, kế toán phản ánh chi phí khấu hao TSCĐ ở bộ phận bán hàng theo số tiền phân
bổ vào chi phí bán hàng, đồng thời phản ánh hao mòn TSCĐ tăng tương ứng.
(3) Trường hợp doanh nghiệp bán hàng có kèm theo giấy bảo hành sửa chữa
cho các hỏng hóc do lỗi sản xuất được phát hiện trong thời gian bảo hành hàng hóa,
DN phải xác định từng mức chi phí sửa chữa cho toàn bộ nghĩa vụ bảo hành. Khi
trích lập dự phòng phải trả về chi phí sửa chữa, bảo hành sản phẩm, hàng hóa. Kế
toán phản ánh dự phòng phải trả tăng theo giá trị ước tính hợp lý nhất về khoản tiền
sẽ phải chi để thanh toán nghĩa vụ nợ hiện tại tại ngày kết thúc kỳ kế toán năm hoặc
kỳ kế toán giữa niên độ, đồng thời chi phí bán hàng tăng tương ứng.
(4) Chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác phục vụ cho quá trình
bán hàng: tiền nước, điện, điện thoại…
Căn cứ vào hóa đơn GTGT, chứng từ thanh toán (Phiếu chi, Giấy báo nợ...),
kế toán phản ánh vào chi phí bán hàng theo giá mua chưa có thuế GTGT, thuế
GTGT đầu vào được khấu trừ tương ứng (nếu có), đồng thời phản ánh tiền mặt,
TGNH theo tổng giá thanh toán (nếu thanh toán ngay tiền), phản ánh khoản phải trả
người bán theo tổng giá thanh toán (nếu chưa thanh toán tiền).
(5) Cuối kỳ, kết chuyển chi phí bán hàng để xác định kết quả kinh doanh. Quy
trình hạch toán chi phí bán hàng được khái quát ở sơ đồ số 1.7 (Phụ lục 07).
● Sổ sách sử dụng:
- Sổ cái TK 641
1.3.2.4. Kế toán chi phí quản lý doanh nghiệp

Chi phí quản lý doanh nghiệp: là những khoản chi phí liên quan đến công

27
việc hành chính, quản trị ở phạm vi toàn doanh nghiệp. Ngoài ra chi phí quản lý
doanh nghiệp còn bao gồm cả những khoản chi phí mà không thể ghi nhận vào
những khoản mục chi phí nói trên.
● Chứng từ sử dụng: Bảng thanh toán lương, Phiếu xuất kho, bảng phân bổ
khấu hao TSCĐ, hoá đơn, phiếu chi...
● Tài khoản sử dụng: TK 642 - Chi phí quản lý doanh nghiệp. Tài khoản này
phản ánh toàn bộ chi phí liên quan đến hoạt động kinh doanh, quản lý hành chính và
một số khoản khác có tính chất chung toàn doanh nghiệp bao gồm: Tiền lương, phụ
cấp, các khoản trích theo lương thuộc bộ phận quản lý doanh nghiệp, chi phí
đồ dùng văn phòng, chi phí khấu hao TSCĐ, thuế, phí, lệ phí, chi phí dự phòng như
các khoản dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng phải trả, chi phí dịch vụ mua ngoài
phục vụ chung toàn doanh nghiệp, chi phí khác bằng tiền [14, tr.238].
Tài khoản 642 - Chi phí quản lý doanh nghiệp có 8 tài khoản cấp 2.
- Tài khoản 6421 - Chi phí nhân viên quản lý
- Tài khoản 6422 - Chi phí vật liệu quản lý
- Tài khoản 6423 - Chi phí đồ dùng văn phòng
- Tài khoản 6424 - Chi phí khấu hao TSCĐ
- Tài khoản 6425 - Thuế, phí và lệ phí
- Tài khoản 6426 - Chi phí dự phòng
- Tài khoản 6427 - Chi phí dịch vụ mua ngoài
- Tài khoản 6428 - Chi phí bằng tiền khác
• Quy trình hạch toán [14, tr.239]:
(1) Chi phí tiền lương, các khoản phụ cấp của nhân viên quản lý doanh nghiệp
và các khoản trích theo lương (tỷ lệ theo quy định hiện hành).
Căn cứ vào Bảng chấm công, bảng phân bổ tiền lương và BHXH, bảng thanh
toán tiền lương và BHXH… kế toán phản ánh chi phí tiền lương và các khoản trích
theo lương của nhân viên quản lý doanh nghiệp và chi phí quản lý doanh nghiệp,
đồng thời phản ánh tiền lương phải trả người lao đ ộng tăng tương ứng với số tiền
lương phải trả người nhân viên quản lý doanh nghiệp, các khoản phải trả, phải nộp

khác tăng tương ứng với số tiền BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ phải nộp cho cơ
quan Bảo hiểm, Công đoàn cấp trên.

28
(2) Chi phí khấu hao TSCĐ: định kỳ, căn c ứ vào bảng tính và phân bổ khấu
hao TSCĐ, kế toán phản ánh chi phí khấu hao TSCĐ ở bộ phận quản lý doanh
nghiệp theo số tiền phân bổ vào chi phí quản lý doanh nghiệp, đồng thời phản ánh
hao mòn TSCĐ tăng tương ứng.
(3) Chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác phục vụ cho quá trình
quản lý doanh nghiệp như tiền điện, nước, điện thoại, chi tiếp khách, công tác phí…
Căn cứ vào hóa đơn GTGT, chứng từ thanh toán (Phiếu chi, Giấy báo nợ...), kế toán
phản ánh vào chi phí quản lư doanh nghiệp theo giá mua chưa có thuế
GTGT, thuế GTGT đầu vào được khấu trừ tương ứng (nếu có), đồng thời phản ánh
tiền mặt, TGNH theo tổng giá thanh toán (nếu thanh toán ngay tiền), phản ánh
khoản phải trả người bán theo tổng giá thanh toán (nếu chưa thanh toán tiền).
(4) Phân bổ chi phí trả trước vào chi phí quản lý doanh nghiệp
Theo thông tư 200/2014/TT- BTC ban hành ngày 22/12/2014 của BTC quy
định cách hạch toán như sau:
Định kỳ căn cứ vào bảng phân bổ CCDC: Kế toán phản ánh giá trị CCDC
phân bổ kỳ này tính vào chi phí quản lý doanh nghiệp; đồng thời phản ánh chi phí
trả trước giảm tương ứng theo số phân bổ kỳ này.
(5) Các khoản thuế, phí, lệ phí phải nộp nhà nước như thuế môn bài, thuế nhà
đất… và các khoản phí, lệ phí giao thông, cầu phà… phát sinh trong kỳ.
Căn cứ vào tờ khai thuế môn bài, tờ khai thuế nhà đất, giấy nộp tiền vào ngân
sách nhà nước, phiếu chi… kế toán phản ánh vào chi phí QLDN theo số tiền kê
khai, số tiền phải nộp, đồng thời phản ánh thuế và các khoản phải nộp ngân sách
nhà nước theo số tiền thuế môn bài, thuế nhà đất kê khai, phản ánh tiền mặt, TGNH
theo số tiền phí, lệ phí đã thanh toán.
(6) Cuối niên độ kế toán, căn cứ vào các chứng từ để xác nhận các khoản nợ
phải thu khó đòi: Hợp đồng kinh tế, biên bản cam kết nhận nợ, biên bản đối chiếu
công nợ, khế ước vay nợ và các c hứng từ khác để chứng minh quá trình đôn đốc
thanh toán của DN kể từ khi khoản nợ phát sinh cho đến khi xác nhận là khoản nợ
phải thu khó đòi, các bảng kê chi tiết các khoản dự phòng nợ phải thu khó đòi, quyết

định của hội đồng thẩm định nợ phải thu khó đ òi. Kế toán phản ánh chi phí quản lý
doanh nghiệp tăng theo giá trị dự kiến bị tổn thất của các khoản nợ phải thu

29
khó đòi, có thể không đòi được do các đơn vị nợ hoặc các cá nhân nợ không có khả
năng thanh toán trong năm kế hoạch, đồng thời phản ánh dự phòng phải thu khó đòi
(dự phòng tổn thất tài sản) tăng tương ứng.
(7) Trường hợp số dự phòng phải trả cần lập ở cuối kỳ kế toán này nhỏ hơn số
dự phòng phải trả đã lập ở cuối kỳ kế toán trước chưa sử dụng hết thì số chênh lệch
ghi giảm dự phòng phải trả, đồng thời ghi giảm chi phí QLDN.
(8) Cuối kỳ, kết chuyển chi phí QLDN để xác định kết quả kinh doanh. Quy
trình hạch toán chi phí QLDN được khái quát ở sơ đồ số 1.8 (Phụ lục 08).
● Sổ sách kế toán
- Sổ cái TK 642
1.3.2.5. Kế toán chi phí khác
Chi phí khác bao gồm các chi phí ngoài các chi phí sản xuất, kinh doanh phát
sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh thông thường của doanh nghiệp.
● Chứng từ sử dụng: Phiếu chi, Giấy báo Nợ của ngân hàng, Hóa đơn GTGT,
Biên bản thanh lý TSCĐ...
● Tài khoản sử dụng
TK 811 - Chi phí khác. Tài khoản này phản ánh các khoản chi phí của các hoạt
động ngoài hoạt động kinh doanh tạo ra doanh thu của doanh nghiệp bao gồm: Chi
phí thanh lý nhượng bán TSCĐ và giá trị còn lại của TSCĐ thanh lý, nhượng bán
TSCĐ (nếu có), chênh lệch lỗ do đánh giá lại hàng hóa, TSCĐ đưa đi góp vốn liên
doanh, đầu tư vào Công ty liên kết, đầu tư dài hạn, tiền phạt do vi phạm hợp đồng
kinh tế, bị phạt thuế, truy nộp thuế, các khoản chi khác.
● Quy trình hạch toán
(1) Chi phí thanh lý, nhượng bán TSCĐ
Căn cứ Biên bản thanh lý TSCĐ, Biên bản bàn giao tài sản... kế toán phản ánh
chi phí khác theo giá trị còn lại của tài sản, hao mòn tài sản theo giá trị hao mòn lũy
kế tài sản, đồng thời phản ánh nguyên giá tài sản giảm tương ứng.

(2) Tiền phạt do vi phạm hợp đồng kinh tế, bị phạt thuế, truy nộp thuế:

30
Căn cứ vào hợp đồng kinh tế, phiếu chi, giấy báo nợ... kế toán phản ánh chi phí
khác của DN theo số tiền bồi thường, bị phạt thuế, truy nộp thuế… đồng thời phản
ánh tiền mặt, TGNH theo số tiền nộp phạt hay số thuế phải nộp ngân sách nhà nước
tăng theo số tiền bị phạt thuế, khoản phải nộp khác tăng theo số tiền truy nộp thuế.
(3) Đầu tư vào Công ty con, Công ty liên kết, góp vốn liên doanh thành lập cơ
sở kinh doanh đồng kiểm soát hoặc đầu tư bằng hàng hóa, TSCĐ. Trường hợp
chênh lệch giảm, DN bị thiệt hại, kế toán phản ánh giá gốc khoản đầu tư tài chính
của DN tăng tương ứng với giá trị ghi sổ của hàng hóa, giá trị còn lại của TSCĐ,
đồng thời phản ánh giá trị hàng hóa giảm theo giá trị ghi sổ, TSCĐ giảm tương ứng
về mặt nguyên giá, giá trị hao mòn lũy kế nếu đầu tư bằng TSCĐ, phần chênh lệch
giảm do hội đồng đánh giá lại tài sản kế toán phản ánh vào chi phí khác.
(4) Cuối kỳ, kết chuyển toàn bộ chi phí khác phát sinh trong kỳ sang tài khoản
xác định kết quả kinh doanh.
Quy trình hạch toán chi phí khác được khái quát ở sơ đồ số 1.9 (Phụ lục 09).
- Sổ cái TK 811
1.3.3. Kế toán kết quả kinh doanh
1.3.3.1. Kế toán chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp
* Chi phí thuế TNDN hiện hành [14,
tr.281] - Tài khoản sử dụng:
TK 8211 – Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành. Tài khoản này phản
ánh số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp tính trên thu nhập chịu thuế trong năm
và thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành.
- Quy trình hạch toán:
(1) Hàng quý, kế toán căn cứ tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp để ghi nhận
số thuế TNDN hiện hành tạm phải nộp vào chi phí thuế TNDN.
(2) Cuối năm tài chính, căn cứ vào tờ khai quyết toán thuế hoặc số thuế cơ

quan thuế thông báo phải nộp.

31
- Trường hợp số thuế TNDN hiện hành tạm phải nộp trong năm nhỏ hơn số
phải nộp năm đó, kế toán ghi nhận số thuế TNDN hiện hành phải nộp thêm vào chi
phí thuế TNDN hiện hành.
- Trường hợp số thuế TNDN hiện hành tạm phải nộp trong năm lớn hơn số phải
nộp cho năm đó, kế toán phải ghi giảm chi phí thuế TNDN hiện hành là số chênh lệch
giữa số thuế thu nhập hiện hành tạm phải nộp trong năm lớn hơn số phải nộp.
* Chi phí thuế TNDN hoãn lại
- Tài khoản sử dụng:
TK 8212 – Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại. Tài khoản này phản
ánh số thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ phải nộp trong tương lai phát sinh từ việc ghi
nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả trong năm; hoàn nhập tài sản thuế thu nhập
hoãn lại đã được ghi nhận từ các năm trước.
- Quy trình hạch toán:
(1) Chi phí thuế TNDN hoãn lại phát sinh trong năm từ việc ghi nhận thuế thu
nhập hoãn lại phải trả (là số chênh lệch giữa thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát
sinh trong năm lớn hơn thuế thu nhập hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm)
(2) Chi phí thuế TNDN hoãn lại phát sinh trong năm từ việc hoàn nhập tài sản
thuế TNDN hoãn lại đã ghi nhận từ các năm trước (là số chênh lệch giữa tài sản
thuế thu nhập hoãn lại được hoàn nhập trong năm lớn hơn tài sản thuế thu nhập
hoãn lại phát sinh trong năm)
(3) Ghi giảm chi phí thuế TNDN hoãn lại (Số chênh lệch giữa tài sản thuế thu
nhập hoãn lại phát sinh trong năm lớn hơn tài sản thuế thu nhập hoãn lại được hoàn
nhập trong năm)
(4) Ghi giảm chi phí thuế TNDN hoãn lại (Số chênh lệch giữa thuế thu nhập
hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm lớn hơn thuế thu nhập hoãn lại phải trả
phát sinh trong năm)
Quy trình hạch toán chi phí thuế TNDN hiện hành được khái quát ở sơ đồ số
1.10 (Phụ lục 10)
1.3.3.2. Kế toán kết quả kinh doanh
Công thức xác định kết quả kinh doanh [14, tr.305]

- Xác ðịnh kết quả hoạt ðộng bán hàng và CCDV: là số chênh lệch giữa

32
doanh thu thuần về bán hàng và CCDV với giá vốn hàng bán, chi phí quản lý doanh
nghiệp trong kỳ.
+ Doanh thu thuần = Doanh thu -Các khoản giảm trừ
BH & CCDV BH & CCDV doanh thu
+ Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần - Giá vốn hàng bán
BH& CCDV BH& CCDV
+ Kết quả hoạt động = Lợi nhuận gộp BH - CP bán hàng và QLDN
Bán hàng và CCDV &CCDV
- Xác định kết quả hoạt động tài chính: là số chênh lệch giữa doanh thu hoạt
động tài chính và chi phí tài chính.
Kết quả hoạt động tài chính = Doanh thu tài chính - Chi phí tài chính
Từ đó tính ra được lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh:
Lợi nhuận thuần hoạt = Kết quả hoạt động + Kết quả hoạt động tài động kinh
doanh Bán hàng và CCDV chính
- Xác định kết quả hoạt động khác: là số chênh lệch giữa thu nhập khác và
chi phí khác:
Kết quả hoạt động khác = Thu nhập khác - Chi phí khác
Từ đó tính được lợi nhuận kế toán trước thuế và lợi nhuận sau thuế
Lợi nhuận Kết quả hoạt
Kết quả hoạt Kết quả hoạt
kế toán =động bán hàng + +
trước thuế và CCDV
động tài chính động khác
Lợi nhuận sau thuế Lợi nhuận kế toán
Chi phí thuế TNDN
TNDN
= -
trước thuế
* Chứng từ sử dụng: Phiếu kế toán
* Tài khoản sử dụng:
TK 911 – Xác định kết quả kinh doanh. Tài khoản này dùng để xác định và
phản ánh kết quả hoạt động inh doanh và các hoạt động khác của doanh nghiệp
trong một kỳ kế toán năm. Kết quả hoạt động kinh doanh phải được hạch toán chi

tiết theo từng loại hoạt động (hoạt động sản xuất, chế biến, hoạt động kinh doanh
thương mại, dịch vụ và hoạt động tài chính…). Trong từng loại hoạt động kinh

33
doanh có thể cần hạch toán chi tiết cho từng loại hàng hóa, từng ngành hàng, từng
loại dịch vụ.
* Quy trình hạch toán:
- Cuối kỳ kế toán thực hiện việc kết chuyển số doanh thu bán hàng thuần vào
tài khoản xác định kết quả kinh doanh.
- Cuối kỳ kế toán thực hiện việc kết chuyển trị giá vốn của hàng hóa, dịch vụ
đã tiêu thụ vào tài khoản xác định kết quả kinh doanh.
- Cuối kỳ kế toán thực hiện việc kết chuyển doanh thu hoạt động tài chính và
thu nhập khác trong kỳ vào tài khoản xác định kết quả kinh doanh.
- Cuối kỳ kế toán thực hiện việc kết chuyển chi phí hoạt động tài chính và chi
phí khác vào tài khoản xác định kết quả kinh doanh.
- Cuối kỳ kế toán thực hiện việc kết chuyển chi phí bán hàng và chi phí QLDN
trong kỳ vào tài khoản xác định kết quả kinh doanh.
- Cuối kỳ kế toán thực hiện việc kết chuyển chi phí thuế TNDN hiện hành vào
tài khoản xác định kết quả kinh doanh.
- Cuối kỳ kế toán thực hiện việc kết chuyển số phát sinh bên Nợ và số phát
sinh bên Có tài khoản chi phí thuế TNDN hoãn lại vào tài khoản xác định kết quả
kinh doanh.
- Tính và kết chuyển số lợi nhuận sau thuế TNDN của hoạt động kinh doanh
trong kỳ.
Quy trình hạch toán xác định kết quả kinh doanh được khái quát ở sơ đồ số
1.11 (Phụ lục 11)
1.3.4. Trình bầy thông tin doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trên báo
cáo tài chính
Thông tin về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh ðýợc thể hiện trên báo
cáo kết quả hoạt ðộng kinh doanh. Việc trình bày thông tin doanh thu, chi phí và kết
quả kinh doanh phải ðảm bảo thực hiện theo các yêu cầu trình bày báo cáo tài
chính. Thông tý 200/2014 của bộ trýởng bộ tài chính có quy ðịnh về việc trình bày
các chỉ tiêu trên báo cáo kết quả kinh doanh theo mẫu số B02-DN nhý sau:
Các chỉ tiêu về doanh thu và thu nhập khác bao gồm [14, tr.405]:

- Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ mã số 01

34
- Các khoản giảm trừ doanh thu mã số 02
- Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ mã số10
- Doanh thu hoạt ðộng tài chính mã số 21
- Thu nhập khác mã số 31
- Giá vốn hàng bán mã số 11
- Chi phí tài chính mã số 22
+ Trong ðó: Chi phí lãi vay mã số 23
- Chi phí bán hàng mã số 25
- Chi phí quản lý doanh nghiệp mã số 26
- Chi phí khác mã số 32
- Chi phí thuế TNDN hiện hành mã số 51
- Chi phí thuế TNDN hoãn lại mã số 52
Các chỉ tiêu về kết quả bao gồm:
- Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ mã số 20
- Lợi nhuận thuần từ hoạt ðộng kinh doanh mã số 30
- Lợi nhuận khác mã số 40
- Tổng lợi nhuận kế toán trýớc thuế mã số 50
- Lợi nhuận sau thuế TNDN mã số 60 (Phụ lục 12)
1.4. Nội dung kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các
doanh nghiệp thương mại dưới góc độ kế toán quản trị
1.4.1. Xây dựng định mức và lập dự toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh
1.4.1.1. Xây dựng định mức chi phí hoạt động kinh doanh
Định mức chi phí có vai trò quan trọng trong công tác quản lý, giúp các nhà
quản trị ước tính được sự biến động chi phí tr ong tương lai, chủ động trong việc
định hướng phát triển. Định mức chi phí còn là căn cứ để lập dự toán. Nếu định mức
chi phí không được xây dựng chính xác thì dự toán của doanh nghiệp cũng không
có tính khả thi. Dự toán là cơ sở để đánh giá, kiểm tra và xem xét định mức đã được

xây dựng hợp lý hay chưa, từ đó có những biện pháp hoàn thiện định mức trong
tương lai.

35
Khi xây dựng định mức chi phí như định mức chi phí mua hàng thì doanh nghiệp
cần xác định định mức chi phí mua hàng cho từng đơn vị sản phẩm, chỉ tiêu này được
xây dựng trên cơ sở: biến động thị trường về các yếu tố đầu vào, dựa vào tình hình lạm
phát, dựa các các chi phí đầu vào đã phát sinh trong các kỳ trước. Còn các chi phí khác
như chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí tài chính… việc xây dựng
định mức thường dựa trên các nghiệp vụ đã phát sinh, tình hình kinh tế - lạm phát…
1.4.1.2. Lập dự toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh
doanh Căn cứ xây dựng dự toán
- Dựa vào kết quả hoạt động của kỳ trước. Đây là cơ sở quan trọng giúp các
nhà quản trị thấy được giới hạn hiện nay của DN
- Dựa trên các điều kiện thực tế của DN, chẳng hạn: quy mô hoạt động, nguồn
lực lao động, chất lượng lao động.
- Các điều kiện dự kiến trong tương lai: xu hướng biến động giá cả, các chính
sách kinh tế sắp ban hành, kế hoạch phát triển vùng – địa phương, kế hoạch phát
triển dài hạn của doanh nghiệp
- Căn cứ vào hệ thống định mức chi phí tiêu chuẩn. Khi xây dựng định mức
chi phí phải tính đến những biến động của thị trường: giá cả, tình hình lạm phát của
DN, máy móc thiết bị…
● Dự toán tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa
Dự toán tiêu thụ được coi là dự toán quan trọng nhất trong hệ thống dự toán,
được lập đầu tiên và là căn cứ đển xây dựng các dự toán còn lại.
Dự toán tiêu thụ thường được lập chi tiết cho từng sản phẩm, hàng hóa, theo
từng nhóm sản phẩm hay trên tổng sản lượng tiêu thụ toàn DN. Dự toán tiêu thụ
cũng có thể xây dựng theo thời gian hay theo thị trường tiêu thụ.
Cơ sở lập dự toán tiêu thụ:
- Kết quả tiêu thụ hàng hóa của kỳ trước nhằm xác định giới hạn hoạt động
của doanh nghiệp
- Dự toán tiêu thụ của kỳ trước
- Căn cứ vào thị phần tiêu thụ của các đối thủ cạnh tranh.

- Căn cứ vào chính sách giá trong tương lai
- Căn cứ vào thu nhập tương lai của từng vùng dân cư

36
- Căn cứ vào các chính sách, chế độ… của Nhà nước…
Dựa trên các cơ sở trên để xác định sản lượng tiêu thụ và giá bán đơn vị dự
kiến trong tương lai:
Dự toán doanh thu Sản lượng hàng hóa Đơn giá bán
tiêu thụ tiêu thụ dự kiến dự kiến (1.1) [16, tr. 210]
Dự toán được lập cho từng quý và cả năm, hoặc được lập chi tiết cho từng
tháng trong một quý.
● Dự toán mua hàng
Mục đích của dự toán mua hàng nhằm xác định sản lượng hàng hóa cần đáp
ứng cho nhu cầu tiêu thụ và dự trữ cuối kỳ cho quá trình tiêu thu được liên tục.
Sản lượng hàng hóa dự trữ phụ thuộc vào đặc điểm và tính chất của hàng hóa. Dự
toán mua hàng giúp các nhà quản trị chủ động trong các quyết định mua hàng, dự
kiện lượng hàng dự trữ nhằm tránh tình trạng ứ đọng vốn hoặc thiếu lượng
hàng tiêu thụ đáp ứng nhu cầu thị trường.
Việc xác định lượng hàng cần mua được xác định thông qua công thức sau:
Số lượng hàng Số lượng hàng Số lượng hàng Số lượng hàng
hóa cần mua = hóa tiêu thụ + hóa tồn cuối kỳ - hóa tồn đầu kỳ (1.2)
dự kiến dự kiến dự kiến dự kiến
[16, tr.235]
● Dự toán giá vốn hàng bán
Dự toán giá vốn hàng bán nhằm xác định giá vốn hàng hóa tiêu thụ cho kỳ tới.
Căn cứ để lập dự toán là dự toán tiêu thụ và định mức chi phí mua hàng đã xây
dựng. Dự toán giá vốn hàng bán là cơ sở để xây dựng dự toán Báo cáo kết quả hoạt
động kinh doanh.
Giá vốn hàng Sản lượng sản phẩm
bán dự kiến tiêu thụ dự kiến
Giá mua đơn vị
sản phẩm (1.3)
[16, tr.237]
● Dự toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp

Chi phí bán hàng và quản lý DN thường bao gồm nhiều yếu tố, mỗi yếu tố thể
hiện một nội dung kinh tế như lương nhân viên bán hàng, quản lý, chi phí dịch vụ
mua ngoài, chi phí khấu hao TSCĐ…

37
Chi phí bán hàng và quản lý DN cũng có thể phân chia thành biến phí bán
hàng, quản lý doanh nghiệp và định phí bán hàng, quản lý doanh nghiệp.
Căn cứ để xây dựng dự toán chi phí bán hàng, quản lý doanh nghiệp thường
liên quan đến kết quả tiêu thụ hoặc quy mô bán hàng của doanh nghiệp…
Khi xây dựng dự toán chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp làm căn cứ
xây dựng dự toán tiền cũng phải loại bỏ những khoản được ghi nhận là chi phí
nhưng không liên quan đến việc chi tiền như: khấu hao TSCĐ bộ phận bán hàng,
quản lý DN, những khoản chi phí trích trước, những khoản dự phòng….
● Dự toán báo cáo kết quả kinh doanh
Dự toán báo cáo kết quả kinh doanh được lập theo chức năng của chi phí hoặc
theo mức độ hoạt động, thường đươc lập theo kỳ kế toán của doanh nghiệp, có thể
theo từng quý hoặc cả năm.
Mẫu báo cáo KQKD theo mô hình lợi nhuận góp:
Bảng 1.1: Báo cáo kết quả kinh doanh theo mô hình lợi nhuận góp
Chỉ tiêu Tổng số Tỷ lệ (%)
1. Doanh thu
2. Các khoản giảm trừ doanh thu
3. Doanh thu thuần (1-2)
4. Biến phí
5. Lợi nhuận góp (3-4)
6. Định phí
7. Lợi nhuận thuần (5-6)
Nguồn: Tác giả tổng hợp
1.4.2. Thu thập thông tin kế toán phục vụ cho việc ra quyết định
* Yêu cầu của thông tin kế toán quản trị
Các thông tin kế toán cung cấp ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định của nhà quản
trị, để đảm bảo chất lượng thông tin kế toán thì cần thiết có những yêu cầu sau:
- Tính trung thực của thông tin kế toán: Các thông tin về mối quan hệ giữa
doanh thu, chi phí, lợi nhuận là những thông tin đòi hỏi tính trung thực rất cao. Nó

đảm bảo quyết định quản trị không bị chệch hướng, giúp nhà quản trị xác định được
chiến lược tiêu thụ sản phẩm.

38
- Tính phù hợp, hiệu quả, kịp thời của thông tin kế toán: Yêu cầu này đòi hỏi
các thông tin mà kế toán quản trị thu thập và xử lý phải liên quan đến mục tiêu và
kế hoạch mà DN đặt ra.
- Tính hợp pháp và ít tốn kém trong thu thập thông tin kế toán: có nhiều nguồn
thông tin khác nhau ở cả ngoài và trong nội bộ DN, kế toán quản trị phải cân nhắc
khi lựa chọn thông tin để tổ chức xử lý thành công thông tin hữu ích cho quản trị
với chi phí bỏ ra là thấp nhất hoặc có thể chấp nhận được. Nếu không có thể dẫn
đến tình trạng thu thập được thông tin cần thiết nhưng chi phí bỏ ra quá lớn.
* Những thông tin mà kế toán quản trị cần tổ chức và thu thập là thông tin quá
khứ và thông tin tương lai.
- Thu thập thông tin quá khứ:
Thông tin quá khứ là thông tin về hiện tượng và sự kiện đã xảy ra, đã phát
sinh, cho thấy tình hình hoạt động của DN trong thời kỳ đã qua. Điều đó giúp các
nhà quản trị DN đánh giá được hiệu quả của việc thực hiện các quyết định, đánh giá
mức độ kiểm soát các hoạt động của DN của chính nhà quản trị, làm cơ sở để hoạch
định các chính sách trong thời kỳ tiếp theo.
+ Sử dụng hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán: Việc hạch toán được thực
hiện thông qua việc lập các chứng từ kế toán. Lập và ghi chép đầy đủ, chính xác các
sự kiện kinh tế phát sinh đảm bảo cung cấ p thông tin được nhanh chóng, đáp ứng
yêu cầu phù hợp, hữu ích và kịp thời.
+ Sử dụng hệ thống sổ kế toán: Hệ thống sổ KTQT cần được thiết kế cụ thể
mẫu sổ được sắp xếp theo trình tự hợp lý và khoa học theo nhu cầu quản lý cũng
như sự tiện lợi của việc trình bày, tổng hợp báo cáo sử dụng thông tin.
+ Lập báo cáo kế toán quản trị: Trên cơ sở toàn bộ thông tin đã tập hợp,
KTQT thiết lập hệ thống báo cáo bao gồm: các báo cáo thường xuyên, báo cáo định
kỳ và báo cáo nhanh, báo cáo đột xuất… Hình thức kết cấu c ủa báo cáo cần đa
dạng, linh hoạt tùy thuộc vào tiêu chuẩn đánh giá thông tin trong mỗi báo cáo phục
vụ cho từng tình huống cụ thể. Báo cáo được thiết kế dưới dạng so sánh được, phù
hợp với những tình huống khác nhau.

- Thu thập thông tin tương lai:

39
Thông tin tương lai là những thông tin về các hiện tượng và sự kiện chưa xảy
ra. Để ra được quyết định nhà quản trị cần rất nhiều thông tin liên quan đến nhiều
lĩnh vực khác nhau, đồng thời cũng được thu thập theo nhiều cách khác nhau. Để
thu thập thông tin tương lai DN cần thực hiện các bước:
+ Hoạch định mục tiêu: Theo quy trình này, giai đoạn đầu của KTQT phải
quan tâm là hoạch định mục tiêu: nhà quản trị muốn có thông tin đem lại lợi ích thì
thông tin đó phải có quan hệ trực tiếp đến vấn đề đặt ra của DN và đòi hỏi phải giải
quyết. Việc thu thập thông tin sẽ rất tốn kém nếu hoạch định mục tiêu không rõ ràng
hay sai lệch.
+ Lựa chọn nguồn thông tin: đây là giai đoạn thứ hai KTQT thực hiện để thu
thập thông tin tương lai. Trong giai đoạn này, KTQT phải xác địn h loại thông tin
mà quản trị quan tâm và phương pháp thu thập thông tin có hiệu quả nhất.
Đối với các thông tin số liệu thứ cấp là thông tin đã có ở đâu đó và trước đây
đã thu thập cho mục tiêu khác, thông tin này kế toán có thể thu thập từ các báo cáo
quản trị nội bộ, BCTC, cũng có thể thu thập từ bên ngoài như các ấn phẩm, tạp chí,
sách báo…
+ Xử lý phân tích thông tin: Sau khi thu thập thông tin KTQT tiến hành xử lý
thông tin đó thành những thông tin kế toán hữu ích cho mục tiêu và quyết định của
nhà quản trị. Để xử lý các thông tin này KTQT áp dụng các PP kế toán chung như:
PP chứng từ, tính giá, đối ứng tài khoản, tổng hợp cân đối đồng thời kết hợp với các
PP riêng của KTQT như so sánh, đối chiếu thành các biểu đồ, đồ thị hay chương
trình…
1.4.3. Phân tích thông tin doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh phục vụ
cho việc ra quyết định
* Phân tích mối quan hệ doanh thu, chi phí và lợi nhuận kinh doanh
Phân tích doanh thu, chi phí và lợi nhuận là việc phân tích mối quan hệ tác
động qua lại giữa các yếu tố chi phí, khối lượng hàng hóa tiêu thụ và giá bán hàng
hóa nhằm giúp nhà quản trị xác định ảnh hưởng của chi phí và khối lượng tiêu thụ
đến lợi nhuận.

Một trong những tác dụng quan trọng của việc phân loại chi phí thành chi phí
biến đổi và chi phí cố định là giúp doanh nghiệp nhận thức được rằng sau điểm hòa

40
vốn cứ mỗi hàng hóa được tiêu thụ sẽ làm tăng lợi nhuận của doanh nghiệp thêm một
giá trị đúng bằng phần chênh lệch giữa doanh thu và chi phí biến đổi của hàng hóa đó
do các hàng hóa này không phải bù đắp cho phần chi phí cố định đã được bù đắp bằng
các hàng hóa hòa vốn của doanh nghiệp. Do vậy, cơ sở của phân tích doanh thu, chi phí
và lợi nhuận là xác định điểm hòa vốn. Khi xác định điểm hòa vốn nhà quản trị có thể ra
các quyết định về kế hoạch mua hàng, và bán hàng, đánh giá các phương án kinh doanh,
phát triển các hàng hóa mới để doanh nghiệp đạt lợi nhuận.
Trường hợp doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ một loại sản phẩm
Các doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ một loại sản phẩm hay nhiều loại sản
phẩm đồng chất, chúng khác nhau về khối lượng, kích cỡ, quy cách có thể vận dụng
phân tích trong trường hợp này. Khi đó chi phí cố định được xem là chi phí trực tiếp
cho sản xuất các sản phẩm hay nhóm sản phẩm. Ta xét những cách tiếp cận điểm
hòa vốn như sau:
Xác định điểm hòa vốn thông qua phương trình
Ta có thể xác định điểm hoà vốn thông qua sản lượng sản phẩm, doanh thu
hay thời gian tiêu thụ.
Theo phương pháp tính giá trực tiếp lợi nhuận của doanh nghiệp được xác
định như sau [16, tr.271]:
Lợi nhuận = Doanh thu – Tổng biến phí – Tổng định phí
Tại điểm hòa vốn lợi nhuận bằng không do vậy ta có phương trình 1:
0 = Doanh thu – Tổng biến phí – Tổng định phí
Gọi P là giá bán đơn vị sản phẩm chưa có thuế, Q là sản lượng sản phẩm tiêu
thụ, VC là biến phí đơn vị sản phẩm, TFC là tổng định phí, do vậy phương trình 1
có thể viết như sau:
0=Q×P–Q×VC–TFC
Q (hòa vốn) = TFC (định phí)/ (P – VC)
Gọi c là lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm
Q (hòa vốn) =TFC (định phí)/ c
Trường hợp xác định doanh thu hòa vốn, ta có thể sử dụng phương trình 1. Gọi
S là tổng doanh thu hòa vốn cần xác định, gọi d là tỷ lệ lợi nhuận góp sản phẩm.

Từ đây ta xác định thời gian hòa vốn.

41
Thời gian hòa vốn = Doanh số hòa vốn x Thời gian kỳ phân tích/ Doanh thu
kỳ phân tích
Hoặc thời gian hòa vốn = Sản lượng hòa vốn x Thời gian kỳ phân tích/ Sản
lượng kỳ phân tích
- Xác định điểm hòa vốn thông qua đồ thị
Ngoài phương pháp thông qua phương trình, điểm hòa vốn có thể xác định
bằng phương pháp đồ thị, có 2 cách sử dụng đ ồ thị để xác định điểm hòa vốn: Đồ
thị chi phí, sản lượng và lợi nhuận và đồ thị sản lượng và lợi nhuận.
Ta giả thiết trục hoành (0x) thể hiện sản lượng tiêu thụ, trục tung (0y) thể hiện
doanh thu, chi phí và lợi nhuận. Điểm hòa vốn là điểm giao nhau giữa đường doanh
thu, chi phí. Lợi nhuận có thể được xác định dựa vào các mức doanh thu bất kỳ trên
sơ đồ.
Sơ đồ 1.1. Xác định điểm hòa vốn
Nguồn: [16, tr.279]
Trường hợp doanh nghiệp tiêu thụ nhiều loại sản phẩm:
Trong thực tế nhiều doanh nghiệp kinh doanh đa mặt hàng nhằm hạn chế
những rủi ro có thể xảy ra. Phân tích điểm hòa vốn trong các doanh nghiệp này
thường phức tạp hơn, vì điều kiện quan trọng của phân tích điểm hòa vốn là phải
tách biệt chi phí của doanh nghiệp theo biến phí và định phí, đồng thời xét doanh
nghiệp trong giới hạn của quy mô hoạt động. Chi phí cố định trong những doanh
nghiệp này không thể phân bổ cho từng loại sản phẩm, dịch vụ được vì thiếu độ

chính xác. Do vậy phân tích điểm hòa vốn ở những doanh nghiệp này ta có thể xem
xét trong trường hợp cơ cấu sản phẩm sản xuất và tiêu thụ ổn định. Trên cơ sở cơ

42
cấu tiêu thụ ổn định ta có thể xác định được tỷ lệ lợi nhuận góp bình quân, doanh
thu hòa vốn.
Doanh thu hòa vốn = Tổng định phí/ Tỷ lệ lợi nhuận góp bình quân
Tổng định phí trên bao gồm tổng định phí của doanh nghiệp như định phí trực
tiếp của các bộ phận, định phí chung của toàn Công ty. Với cơ cấu doanh thu đã xác
định, ta có thể xác định doanh thu hòa vốn của từng loại sản phẩm và dịch vụ:
Doanh thu hòa vốn của sản phẩm A = Doanh thu hòa vốn chung x Cơ cấu
doanh thu của sản phẩm A
Sản lượng hòa vốn của sản phẩm A = Doanh thu hòa vốn của sản phẩm A x
Giá bán đơn vị sản phẩm A
Cơ cấu sản phẩm tiêu thụ thay đổi sẽ làm điểm hoà vốn thay đổi theo. Do đó,
các nhà quản trị kinh doanh cần phải biết lựa chọn cơ cấu sản phẩm tiêu thụ hợp lý
để làm tăng lợi nhuận của doanh nghiệp. Thông thường các nhà quản trị thường
tăng số lượng sản phẩm có số dư đảm phí cao hoặc tăng doanh thu các mặt hàng có
tỷ lệ số dư đảm phí cao, khi đó góp phần tăng lợi nhuận của doanh nghiệp.
* Phân tích cơ cấu chi phí và độ lớn đòn bẩy kinh
doanh Cơ cấu chi phí:
Cơ cấu chi phí là một chỉ tiêu phản ánh quan hệ chi phí khả biến và chi phí bất
biến trong tổng chi phí của doanh nghiệp ở một phạm vị hoạt động xác định. Có
nhiều cách xác định cơ cấu chi phí khác nhau, tùy theo yêu cầu của các đối tượng sử
dụng thông tin, cụ thể [16, tr.287]:
Trường hợp 1:
Cơ cấu chi phí của doanh nghiệp = Tổng biến phí/Tổng định phí
Trường hợp 2:
Cơ cấu chi phí của doanh nghiệp = Tổng định phí/ Tổng biến phí
Trường hợp 3:
Cơ cấu chi phí của doanh nghiệp = Tổng biến phí (định phí)/ Tổng chi phí
Phân tích cơ cấu của chi phí để làm rõ vấn đề cơ cấu chi phí của doanh nghiệp

đã hợp lý chưa, nhiều biến phí, ít định phí hay ngược lại. Thông qua việc phân tích
để có các biện pháp đầu tư chi phí cho phù hợp nhằm khai thác tối đa hiệu quả sử
dụng các yếu tố của quá trình sản xuất. Việc phân tích cơ cấu chi phí nhằm ổn định

43
các mục tiêu phát triển trước mắt và lâu dài của doanh nghiệp. Đồng thời thấy được
tình hình biến động doanh thu hàng năm của doanh nghiệp.
Cơ cấu chi phí cũng tác động tới mức độ an toàn hay rủi ro hoạt động của doanh
nghiệp. Nhìn chung doanh nghiệp nào có tỷ lệ biến phí cao hơn so với định phí thì tỷ lệ
số dư đảm phí sẽ thấp hơn so với doanh nghiệp có cơ cấu chi phí ngược lại.
Độ lớn đòn bẩy kinh doanh:
Đòn bẩy kinh doanh là tỷ số giữa số dư đảm phí và lợi nhuận hoặc giữa %
tăng, giảm của lợi nhuận so với % tăng, giảm của doanh thu.Bài 4: Phân tích mối
quan hệ giữa chi phí, sản lượng và lợi nhuận
Đòn bẩy kinh doanh là một phương tiện nhằm đạt được sự tăng cao về lợi
nhuận với một tỷ lệ tăng nhỏ hơn về doanh thu hoặc mức tiêu thụ sản phẩm. Cách
xác định độ lớn đòn bẩy kinh doanh như sau [16, tr.295]:
Công thức 1:
Độ lớn đòn bẩy kinh doanh = Tổng lợi nhuận góp/ Tổng lợi nhuận
Công thức 2:
Độ lớn đòn bẩy kinh doanh =% tăng, giảm của lợi nhuận/ % tăng, giảm của
doanh thu
Đòn bẩy kinh doanh thực chất là chỉ tiêu phản ánh mức độ sử dụng chi phí của
doanh nghiệp. Nếu độ lớn đòn bẩy kinh doanh cao thì tỷ lệ định phí cao hơn biến
phí. Do đó, lợi nhuận rất nhạy cảm với những thay đổi của doanh thu và ngược lại.
Trong những hoạt động có độ lớn đòn bẩy kinh doanh cao chỉ cần doanh thu tăng
1% thì lợi nhuận tăng hơn 1%, mặt khác khi doanh thu giảm 1% thì lợi nhuận giảm
hơn 1%. Đó chính là phương tiện để các nhà quản trị kinh doanh dự đoán mức lợi
nhuận trong kỳ tới.
* Ứng dụng của phân tích chi phí, sản lượng và lợi nhuận vào việc ra quyết
định kinh doanh
Thay đổi chi phí cố định và doanh thu:
Trong thực tế chi phí cố định của các doanh nghiệp thường bao gồm chi phí
khấu hao tài sản cố định theo phương pháp bình quân, tiền thuê văn phòng phải trả
hàng tháng, tiền trả quyền sử dụng đất hàng tháng, tiền quảng cáo, tiền lươn g của

bộ máy điều hành cố định hàng tháng… Đa số các khoản chi phí cố định thường do
các tài sản cố định tạo ra. Do vậy khi doanh nghiệp tăng hoặc giảm chi phí cố định

Luận Văn Kế Toán Doanh Thu, Chi Phí Và Kết Quả Kinh Doanh Tại Công Ty Điện Tử.

Luận Văn Kế Toán Doanh Thu, Chi Phí Và Kết Quả Kinh Doanh Tại Công Ty Điện Tử.

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Luận Văn Kế Toán Doanh Thu, Chi Phí Và Kết Quả Kinh Doanh Tại Công Ty Điện Tử.

Similar to Luận Văn Kế Toán Doanh Thu, Chi Phí Và Kết Quả Kinh Doanh Tại Công Ty Điện Tử. (20)

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài Trangluanvan.com / 0934.536.149

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài Trangluanvan.com / 0934.536.149 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Luận Văn Kế Toán Doanh Thu, Chi Phí Và Kết Quả Kinh Doanh Tại Công Ty Điện Tử.