1. Γεώργιος Σεφέρης, π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ Α΄
Να αναζητήσετε τα σημαντικότερα βιογραφικά στοιχεία σχετικά με τον Γ.
Σεφέρη, στο κείμενο που σας δίνεται,
http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=365
καθώς και στο βιογραφικό σημείωμα που σας παρέχει το σχολικό σας βιβλίο.
Στη συνέχεια να δημιουργήσετε ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα δικό σας
πια, διανθισμένο με φωτογραφίες που θα βρείτε στο διαδίκτυο και να φτιάξετε μία
προβολή με αυτά τα στοιχεία.
Για φωτογραφικό υλικό μπορείτε να ψάξετε στο Google-Εικόνες, ερευνώντας
το λήμμα Σεφέρης.
Εργασία για όλους
Η συναισθηματική φόρτιση του αφηγητή-ποιητή στο ποίημα « π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ »
είναι φανερή. Το ίδιο συμβαίνει και με το ποίημα του Κ. Βάρναλη, Το φως που
καίει.
Αν ταράζουνε γης, ουρανό και πελάη
και με πάνε μακριά, με τινάζουνε πλάι
των αβύσσων πλουτώνειοι θυμοί
κι αν το δρόμο μου χάνω με τόση μαβρίλα,
αντηχάνε βαθειά στης καρδιάς μου τα φύλλα
της οργής οι μεγάλες βροντές.
Δε σε χάνω ποτές.
Να σχολιάσετε αυτές τις εκφάνσεις της συναισθηματικής αντίδρασης των
απλών πολιτών απέναντι στην εκάστοτε πολιτική κατάσταση.
Γεώργιος Σεφέρης, π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ Β΄
Η αφηγηματική τεχνική στην αρχή είναι αυτή του εξομολογητικού τόνου σε
ώρες μοναξιάς. Ο ποιητής σε τόνο κουβεντιαστό, ψιθυριστό, μιλά σε έναν
υποθετικό φίλο που δεν είναι άλλος από τον εαυτό του. Ο τόνος του είναι
2. απολογητικός καθώς σε τούτες τις ώρες της αναμονής για το γυρισμό στην
πατρίδα ο Σεφέρης κάνει τον απολογισμό του σε μνήμες, αναμνήσεις, πικρίες και
πράξεις.
Γλώσσα και έκφραση: η αντίληψή του για την ποιητική γλώσσα ανήκει στο
Ρίτσαρντς: «η ποίηση είναι η υπέρτατη μορφή της συγκινησιακής χρήσης της
γλώσσας». Ο ποιητής δε ξεκινά από τις ιδέες, όπως παραδοσιακά συνέβαινε.
Βέβαια, αυτό μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι η τέχνη και η ποίηση δεν
είναι τίποτα άλλο από την αναζήτηση της κατάλληλης πάντα μορφής για θέματα
και νοήματα συγκεκριμένα, αλλά φαίνεται ότι ο Σεφέρης πίστευε ότι η
κατάλληλη έκφραση είναι ο καλύτερος τρόπος για να μεταδοθούν τα
συναισθήματα. Ο λόγος του είναι απλός και ανεπιτήδευτος χωρίς αυτό να
σημαίνει ότι είναι απλός στη σύλληψή του εξαιτίας των συνεχών δανεισμών από
τα διαβάσματά του. Όπως λεει και ο ίδιος στο ποίημα «κι α σου μιλώ με
παραμύθια και παραβολές...», εννοώντας ότι πίσω από το σώμα του ποιητικού
λόγου υπάρχουν οι σημασίες και τα νοήματα. Χρησιμοποιεί έντονα μεταφορές,
παρομοιώσεις και εικόνες. Προσθέτοντας σε αυτά το ακριβές λεξιλόγιό του και
τον πλούτο των λέξεών του, έχουμε να παρατηρήσουμε ότι η γλώσσα φτάνει
στην αισθητική της αρτίωση εδώ.
Ύφος ποιητή: πίσω από την επιφάνεια στίχων που φαίνονται ασύνδετοι και που
δεν κατανοούνται με την πρώτη ανάγνωση, υπάρχει η συνοχή των κρίκων μιας
αλυσίδας. Κινείται όμως σε τόσα επίπεδα που μας είναι δύσκολο να την
παρακολουθήσουμε απόλυτα. Δεν έχει βέβαια κατά νου ο ποιητής να συσκοτίσει
την ποίησή του ηθελημένα, απλά πρέπει κανείς να έχει τη φαντασία, ευφυία όσο
και γνώση να εντρυφήσει στον εξαιρετικά προσωπικό χαρακτήρα της Σεφερικής
ποίησης. Σε αυτό λοιπόν αποβλέπει ο ποιητής ˙ να βαθύνει και να συνθέσει τα
ετερόκλητα στοιχεία που αποτελούν βιώματα, δηλ ζωντανή σχέση του ανθρώπου
με το παρελθόν του αφού έτσι κι αλλιώς δε γίνεται να αποκοπούμε από αυτό.
Αφού διαβάσετε τις σχετικές σημειώσεις του εισαγωγικού σημειώματος του
σχολικού σας βιβλίου σχετικά με τη Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία, καθώς και το
κείμενο που σας δίνεται, να προσπαθήσετε να αναγνωρίσετε τα χαρακτηριστικά
γνωρίσματα της ποίησης του Σεφέρη στο συγκεκριμένο ποίημα. Τι έχετε να
παρατηρήσετε για την αφηγηματική τεχνική και τη γλώσσα του ποιητή; (Απαντήστε
με ένα κείμενο στον επεξεργαστή κειμένου σας)
Ο Σεφέρης στο ποίημα του χρησιμοποιεί αρκετά σύμβολα. Λαμβάνοντας
υπόψη σας το όλο πλαίσιο του ποιήματος, κειμενικό και ιστορικό, δώστε τις δικές
σας ερμηνείες για τις παρακάτω λέξεις.
« π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ » Συμβολισμός
πράσινα φύλλα
σκουριασμένες πέτρες
κόκκινο χώμα
ασπάλαθοι: μεγάλα βελόνια,
3. κίτρινοι ανθοί
Βρείτε μια φωτογραφία του θάμνου αυτού στο διαδίκτυο και με αντιγραφή-
επικόλληση προσθέστε την στο φύλλο εργασίας σας.
Εργασία για όλους
Η συναισθηματική φόρτιση του αφηγητή-ποιητή στο ποίημα « π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ »
είναι φανερή. Το ίδιο συμβαίνει και με το ποίημα του Κ. Βάρναλη, Το φως που
καίει.
Αν ταράζουνε γης, ουρανό και πελάη
και με πάνε μακριά, με τινάζουνε πλάι
των αβύσσων πλουτώνειοι θυμοί
κι αν το δρόμο μου χάνω με τόση μαβρίλα,
αντηχάνε βαθειά στης καρδιάς μου τα φύλλα
της οργής οι μεγάλες βροντές.
Δε σε χάνω ποτές.
Να σχολιάσετε αυτές τις εκφάνσεις της συναισθηματικής αντίδρασης των
απλών πολιτών απέναντι στην εκάστοτε πολιτική κατάσταση.
Γεώργιος Σεφέρης, π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ Γ΄
Να εντοπίσετε τον ή τους χώρους που αναφέρονται στο ποίημα.
Να βρείτε στο διαδίκτυο φωτογραφίες που να απεικονίζουν το σκηνικό του
ποιήματός μας. Αντιγράψτε και επικολλήστε κάποιες στο φύλλο εργασίας σας.
Ο Σεφέρης έχει μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα, σχέση πίστης αλλά και
απογοήτευσης. Διαβάστε το παρακάτω ποίημα του και συγκρίνετέ το με τον στίχο
του ποιήματός μας:
«Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούν ακόμη…
4. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε στοιχεία και από το άρθρο του Δ. Τζιόβα που θα
βρείτε στην παρακάτω διεύθυνση.
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=128745
Εργασία για όλους
Η συναισθηματική φόρτιση του αφηγητή-ποιητή στο ποίημα « π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ »
είναι φανερή. Το ίδιο συμβαίνει και με το ποίημα του Κ. Βάρναλη, Το φως που
καίει.
Αν ταράζουνε γης, ουρανό και πελάη
και με πάνε μακριά, με τινάζουνε πλάι
των αβύσσων πλουτώνειοι θυμοί
κι αν το δρόμο μου χάνω με τόση μαβρίλα,
αντηχάνε βαθειά στης καρδιάς μου τα φύλλα
της οργής οι μεγάλες βροντές.
Δε σε χάνω ποτές.
Να σχολιάσετε αυτές τις εκφάνσεις της συναισθηματικής αντίδρασης των
απλών πολιτών απέναντι στην εκάστοτε πολιτική κατάσταση.
Γεώργιος Σεφέρης, π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ Δ΄
Να εντοπίσετε τον χρόνο στα διάφορα επίπεδά του μέσα στο ποίημα και να
προσπαθήσετε να αποδώσετε την συμβολική του σημασία.
Βρείτε εικόνες στο διαδίκτυο για κάθε μια περίπτωση της σημασίας και
ερμηνείας που θα αποδώσετε. Αντιγράψτε τις και επικολλήστε τις στο φύλλο
εργασίας σας.
Εργασία για όλους
5. Η συναισθηματική φόρτιση του αφηγητή-ποιητή στο ποίημα « π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ »
είναι φανερή. Το ίδιο συμβαίνει και με το ποίημα του Κ. Βάρναλη, Το φως που
καίει.
Αν ταράζουνε γης, ουρανό και πελάη
και με πάνε μακριά, με τινάζουνε πλάι
των αβύσσων πλουτώνειοι θυμοί
κι αν το δρόμο μου χάνω με τόση μαβρίλα,
αντηχάνε βαθειά στης καρδιάς μου τα φύλλα
της οργής οι μεγάλες βροντές.
Δε σε χάνω ποτές.
Να σχολιάσετε αυτές τις εκφάνσεις της συναισθηματικής αντίδρασης των
απλών πολιτών απέναντι στην εκάστοτε πολιτική κατάσταση.
Γεώργιος Σεφέρης, π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ Ε΄
Να τοποθετήσετε το ποίημα στο γενικότερο ιστορικό του πλαίσιο. Ποια η
άποψη του ποιητή για το καθεστώς που έχει επιβληθεί; Παραβάλλετε και τις άλλες
αναφορές που κάνει ο ίδιος ο ποιητής. (Ο Σεφέρης για νέους αναγνώστες, Ε.
Γαραντούδης, Τ. Καγιαλής.)
Αφού διαβάσετε την «Δήλωση» του Γ. Σεφέρη στο B.B.C., να προσπαθήσετε
να την αντιπαραβάλλετε με την «δήλωση» που κάνει με το ποίημα και να γράψετε
ένα κείμενο στον επεξεργαστή σας.
Μπορείτε να βρείτε και φωτογραφίες στο διαδίκτυο, τις οποίες θεωρείτε
χαρακτηριστικές της εποχής η οποία πλαισιώνει το ποίημα. Αντιγράψτε τις και
επικολλήστε τις στο φύλλο εργασίας σας.
Εργασία για όλους
Η συναισθηματική φόρτιση του αφηγητή-ποιητή στο ποίημα « π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ »
είναι φανερή. Το ίδιο συμβαίνει και με το ποίημα του Κ. Βάρναλη, Το φως που
καίει.
Αν ταράζουνε γης, ουρανό και πελάη
και με πάνε μακριά, με τινάζουνε πλάι
των αβύσσων πλουτώνειοι θυμοί
κι αν το δρόμο μου χάνω με τόση μαβρίλα,
αντηχάνε βαθειά στης καρδιάς μου τα φύλλα
της οργής οι μεγάλες βροντές.
6. Δε σε χάνω ποτές.
Να σχολιάσετε αυτές τις εκφάνσεις της συναισθηματικής αντίδρασης των
απλών πολιτών απέναντι στην εκάστοτε πολιτική κατάσταση.
Γεώργιος Σεφέρης, π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ Στ΄
Αξιοποιήστε το εισαγωγικό σημείωμα του ποιήματος στο σχολικό σας βιβλίο,
καθώς και το ίδιο το παράθεμα της Πολιτείας, του Πλάτωνα, για να βρείτε τις
ομοιότητες που ξεκάθαρα αναφέρει ή συγκεκαλυμμένα υπονοεί ο ποιητής με τη
σύγχρονή του κατάσταση και καταγράψτε τις στον επεξεργαστή κειμένου σας.
Παράλληλα, αφού ακούσετε και το τραγούδι «Ο Μέρμηγκας» που θα βρείτε στην
διεύθυνση:
http://www.youtube.com/watch?v=0p6r9a6ibfQ
http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=2512
χρησιμοποιήστε στη σύγκρισή σας και τους συμβολισμούς που είναι εμφανείς στο
τραγούδι.
Πολιτεία Σύγχρονη εποχή του
ποιητή
«Ο Μέρμηγκας»
7. Πολιτεία, Πλάτωνος, 616
φη γ ρ δ παραγεν σθαι ρωτωμ ν τ ρ πἜ ὰ ὴ έ ἐ έ ῳ ἑ έ ῳ ὑ ὸ
τ ρου που ε η ρδια ος μ γας. δ ρδια οςἑ έ ὅ ἴ Ἀ ῖ ὁ έ ὁ ὲ Ἀ ῖ
ο τος τ ς Παμφυλ ας ν τινι π λει τ ραννοςὗ ῆ ί ἔ ό ύ
γεγ νει, δη χιλιοστ ν τος ε ς κε νον τ ν χρ νον,ἐ ό ἤ ὸ ἔ ἰ ἐ ῖ ὸ ό
γ ροντ τε πατ ρα ποκτε νας [615d] καέ ά έ ἀ ί ὶ
πρεσβ τερον δελφ ν, κα λλα δ πολλ τε καύ ἀ ό ὶ ἄ ὴ ά ὶ
ν σια ε ργασμ νος, ς λ γετο. φη ο ν τ νἀ ό ἰ έ ὡ ἐ έ ἔ ὖ ὸ
ρωτ μενον ε πε ν, «Ο χ κει», φ ναι, «ο δ’ ν ξειἐ ώ ἰ ῖ ὐ ἥ ά ὐ ἂ ἥ
δε ρο. θεασ μεθα γ ρ ο ν δ κα το το τ ν δειν νῦ ἐ ά ὰ ὖ ὴ ὶ ῦ ῶ ῶ
θεαμ των· πειδ γγ ς το στομ ου μεν μ λλοντεςά ἐ ὴ ἐ ὺ ῦ ί ἦ έ
νι ναι κα τ λλα π ντα πεπονθ τες, κε ν ν τεἀ έ ὶ ἆ ά ό ἐ ῖ ό
κατε δομεν ξα φνης κα λλους ―σχεδ ν τι α τ νί ἐ ί ὶ ἄ ό ὐ ῶ
το ς πλε στους τυρ ννους· σαν δ κα δι τα τινεςὺ ί ά ἦ ὲ ὶ ἰ ῶ ί
τ ν [615e] μεγ λα μαρτηκ των― ο ς ο ομ νουςῶ ά ἡ ό ὓ ἰ έ
δη ναβ σεσθαι ο κ δ χετο τ στ μιον, λλ’ἤ ἀ ή ὐ ἐ έ ὸ ό ἀ
μυκ το π τε τις τ ν ο τως νι τως χ ντων ε ςἐ ᾶ ὁ ό ῶ ὕ ἀ ά ἐ ό ἰ
πονηρ αν μ καν ς δεδωκ ς δ κην πιχειροί ἢ ὴ ἱ ῶ ὼ ί ἐ ῖ
νι ναι. ντα θα δ νδρες, φη, γριοι, δι πυροιἀ έ ἐ ῦ ὴ ἄ ἔ ἄ ά
δε ν, παρεστ τες κα καταμανθ νοντες τ φθ γμα,ἰ ῖ ῶ ὶ ά ὸ έ
το ς μ ν διαλαβ ντες γον, τ ν δ ρδια ον καὺ ὲ ό ἦ ὸ ὲ Ἀ ῖ ὶ
λλους συμποδ -[616a] σαντες χε ρ ς τε κα π δαςἄ ί ῖ ά ὶ ό
κα κεφαλ ν, καταβαλ ντες κα κδε ραντες, ε λκονὶ ή ό ὶ ἐ ί ἷ
παρ τ ν δ ν κτ ς π’ σπαλ θων κν μπτοντες,ὰ ὴ ὁ ὸ ἐ ὸ ἐ ἀ ά ά
κα το ς ε παριο σι σημα νοντες ν νεκ τε κα τιὶ ῖ ἀ ὶ ῦ ί ὧ ἕ ά ὶ ὅ
ε ς τ ν Τ ρταρον μπεσο μενοι γοιντο». νθα δἰ ὸ ά ἐ ύ ἄ ἔ ὴ
φ βων, φη, πολλ ν κα παντοδαπ ν σφ σιό ἔ ῶ ὶ ῶ ί
γεγον των, το τον περβ λλειν, μ γ νοιτο κ στό ῦ ὑ ά ὴ έ ἑ ά ῳ
τ φθ γμα τε ναβα νοι, κα σμεν στατα καστονὸ έ ὅ ἀ ί ὶ ἁ έ ἕ
σιγ σαντος ναβ ναι. κα τ ς μ ν δ δ κας τε καή ἀ ῆ ὶ ὰ ὲ ὴ ί ὶ
τιμωρ ας τοια τας τιν ς [616b] ε ναι, κα α τ ςί ύ ὰ ἶ ὶ ὖ ὰ
ε εργεσ ας τα ταις ντιστρ φους.ὐ ί ύ ἀ ό
Έλεγε μάλιστα πως μπροστά του κάποιος ρωτούσε
κάποιον άλλο πού ήταν ο πολύς Αρδιαίος. Ο Αρδιαίος
αυτός υπήρξε τύραννος σε μια πόλη της Παμφυλίας,
πάνε χίλια χρόνια από τότε· είχε σκοτώσει τον γέροντα
πατέρα του και τον μεγαλύτερο αδελφό του κι είχε
διαπράξει, όπως έλεγαν, και άλλα πολλά
ανοσιουργήματα. Είπε λοιπόν ότι ο άνθρωπος που
ρωτήθηκε απάντησε πως «Δεν έχει έλθει ο Αρδιαίος κι
ούτε πρόκειται να έλθει. Γιατί πραγματικά ήταν κι αυτό
ένα από τα φοβερά πράγματα που είδαμε. Εκεί που
είμαστε κοντά στο στόμιο έτοιμοι να βγούμε απάνω,
και τα παθήματα μας όλα είχαν πάρει τέλος, τον είδαμε
ξαφνικά αυτόν και μερικούς άλλους που οι
περισσότεροί τους υπήρξαν τύραννοι· ήσαν επίσης μαζί
τους και ορισμένοι ιδιώτες, από αυτούς που είχαν
διαπράξει μεγάλα ανομήματα. Φαντάζονταν ότι θα
ανέβαιναν πια κι αυτοί, το στόμιο όμως δεν τους
δεχόταν αλλά μούγκριζε κάθε φορά που κάποιος από
'κείνους τους έτσι αθεράπευτα αχρείους ή από όσους
δεν είχαν τιμωρηθεί αρκούντως για τα κρίματά τους
επιχειρούσε να βγει επάνω. Εκεί πια, είπε, άνδρες
αγριωποί που φάνταζαν σαν γλώσσες φωτιάς και
στέκονταν πλάι στο άνοιγμα, ακούγοντας το
μουγκρητό, άλλους μεν τους έπιαναν και τους
τραβούσαν, τον Αρδιαίο όμως και μερικούς άλλους,
αφού τους έδεσαν χειροπόδαρα, μαζί και το κεφάλι,
τους έβαλαν κατάχαμα και τους έγδαραν, έπειτα τους
τράβηξαν έξω από το δρόμο, στο πλάι, σέρνοντάς τους
απάνω σε ασπαλάθους, κι εξηγούσαν κάθε φορά στους
περαστικούς γιατί το έκαναν αυτό και ότι τους
πήγαιναν να τους ρίξουν στον Τάρταρο». Κι από τους
πολλούς και κάθε λογής φόβους που 'χαν δοκιμάσει, ο
μεγαλύτερος, είπε, ήταν μήπως κι ακουγόταν εκείνο το
μουγκρητό την ώρα που καθένας τους θα προσπαθούσε
να βγει, κι ήταν μεγάλη η χαρά να 'ναι το μουγκρητό
σταματημένο καθώς θα ανέβαιναν επάνω. Αυτές
περίπου, είπε, ήσαν οι ποινές και οι τιμωρίες, κι οι
ανταμοιβές πάλι ανάλογες.
Εργασία για όλους
Η συναισθηματική φόρτιση του αφηγητή-ποιητή στο ποίημα « π σπαλάθων…Ἐ ὶ Ἀ »
είναι φανερή. Το ίδιο συμβαίνει και με το ποίημα του Κ. Βάρναλη, Το φως που
καίει.
Αν ταράζουνε γης, ουρανό και πελάη
και με πάνε μακριά, με τινάζουνε πλάι
8. των αβύσσων πλουτώνειοι θυμοί
κι αν το δρόμο μου χάνω με τόση μαβρίλα,
αντηχάνε βαθειά στης καρδιάς μου τα φύλλα
της οργής οι μεγάλες βροντές.
Δε σε χάνω ποτές.
Να σχολιάσετε αυτές τις εκφάνσεις της συναισθηματικής αντίδρασης των
απλών πολιτών απέναντι στην εκάστοτε πολιτική κατάσταση.
