Συνεργατική οργάνωση τάξης, φύλλα εργασίας

1. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΦΛΩΡΑ
Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ
( συνεργατική οργάνωση της τάξης σε τέσσερις ομάδες, ανάγνωση μικρών αποσπασμάτων)
Κοινό κείμενο για όλες τις ομάδες
Η φτώσεια
Φτώσεια, που κάμνεις τόσους λας* να πκιάννουσιν καλάθιν,
να καρτερούν ποτζεί ποδά έναν βούκκον ψουμίν,
φτώσεια, που η χαρά ποττέ κοντά σου εν εστάθην
τζι όσοι σε δούσιν, κλώθουσιν τζαι βρίσκουν αφορμήν
να μεν σε σαιρετήσουσιν, με να σου κοντοφτάσουν,
φτώσεια, πον έχουσιν καρτκιάν να σου χαμογελάσουν.
Φτώσεια, που νιάτα κοκκαλιείς τζαι που τα μαραντζιάζεις
τζαι πον τ’ αφήννεις να χαρούν μήτε μιαν σταλαμήν,
που φευκατίζεις τζαι πολλούς τζαι που καταρημάζεις
τζαι ‘που την πείναν καταλυείς τ’ άχαρόν τους κορμίν,
που τους βωβώνεις τζι εν μπορούν τα θέλουσιν να πούσιν,
πον τους αφήννεις να καμμούν* μήτε να τζοιμηθούσιν.
Φτώσεια, που 'σαι πάντα σσυφτή τζαι παραπονημένη
τζαι που σε τρώ’ η μισταρκά τζι η βαρετή δουλειά,
που παρπατείς με το κοντζιον* τζαι βαρυκαρτισμένη,
γιατί εν εδοτζίμασες με χάδιν, με φιλιά,
φτώσεια, τζι αν τρων το δίτζιον σου οι λας οι παραπάνω,
ποττέ μεν απορπίζεσαι τζι εσει Θεόν που πάνω.
Εσούνη κάμνεις την τιμήν περίτου τιμημένην,
τήν αθθρωπκιάν ψηλόττερα ακόμα να σταθεί
τζι αν σ’ έχουσιν ποριψιμιάν τζαι τσαλαπατημένην
τζι εν πλάσκεται μήτε ψυσή για να σε λυπηθη,
τούτα ούλλα τα κάστια* πόν το μαρτύριόν σου
σηκώννουν σε τζαι βκάλλουν σε ψηλα πόν ο Θεός σου.
Δημήτρης Λιπέρτης (1866-1937), Τζιυπριώτικα τραούδκια, Γ τόμος 1934 .
Πηγή : Κείμενα Κυπριακής Λογοτεχνίας

2. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΦΛΩΡΑ
ΟΜΑΔΑ Α.
« Όποιος απέτυχε, όποιος ξεπέσει
Τι δύσκολο να μάθει της πενίας
Την νέαν γλώσσαν και τους νέους τρόπους.
Εις τα’ άθλια ξένα σπίτια πως θα πάη!-
Με τι καρδιά θα περπατεί στο δρόμο
Κι όταν στην πόρτα εμπρός βρεθεί που θαβρεί
Την δύναμιν ν’ αγγίξει το κουδούνι
Για του ψωμιού την ποταπή ανάγκη
Και για τη στέγη, πως θα ευχαριστήση!
Πως θ’ αντικρύση ταις ματιαίς ταις κρύαις
Που θα τον δείχνουνε πως είναι βάρος!
Τα χείλη τα υπερήφανα πως τώρα
Θ’ αρχίσουν να ομιλούνε ταπεινά
Και το υψηλό κεφάλι πως θα σκύψη!
Τα λόγια πως θ’ ακούσει που ξεσκίζουν
Τα’ αυτιά με κάθε λέξι- κι εν τοσούτω
Πρέπει να κάμνης σαν να μην τα νιώθης
Σαν νασαι απλούς και δεν καταλαμβάνεις»
Κωσταντίνος Καβάφης, « Όποιος απέτυχε»
1. Βρείτε από το ποίημα του Λιπέρτη στίχους που αντιστοιχούν με αυτά που
περιγράφει ο Καβάφης στο δικό του ποίημα και αντιγράψτε τους στον χώρο που
σας δίνεται δίπλα από κάθε στίχο.
2. Βρείτε μια ομοιότητα και μια διαφορά ανάμεσα στα δύο ποιήματα.
3. α)Ποια είναι η « νέα γλώσσα κι οι νέοι τρόποι της πενίας» που πρέπει να μάθει
όποιος «ξεπέσει» και γίνει ξαφνικά φτωχός; β) Βρίσκετε ομοιότητες με το ποίημα
του Λιπέρτη; Σχολιάστε.

3. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΦΛΩΡΑ
ΟΜΑΔΑ Β.
« Μπορείς να ονειρεύεσαι διψασμένος, θεονήστικος, σημαδεμένος από τη μοίρα, ζώντας
σαν αρουραίος της πόλης σε μια πολυκατοικία που βρομολογάει, δουλεύοντας στον
κρατικό κορβανά όπου σε δακτυλοδείχνουν και σε αντιμετωπίζουν ως ρεζίλι των
σκυλιών;»
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, « Οι
Φτωχοί»
1. Τι δεν μπορούν να κάνουν οι φτωχοί στο παραπάνω απόσπασμα; Γιατί, νομίζετε;
2. Ποιος στίχος του Λιπέρτη πιστεύετε ότι αποτυπώνει καλύτερα την αδυναμία
αυτή των φτωχών να ονειρευτούν και να είναι αισιόδοξοι για το μέλλον;
3. Ποια είναι η στάση του κοινωνικού περιγύρου απέναντι στο δράμα των φτωχών;
Μοιάζει με αυτήν στο ποίημα του Λιπέρτη;
ΟΜΑΔΑ Γ.
« Οι φίλοι μου και οι πλησίον μου εξ εναντίας μου ήγγισαν και έστησαν και οι έγγιστά
μου από μακρόθεν έστησαν.[..] Εγώ δε ωσεί κωφός ουκ ήκουον και ωσεί άλαλος ουκ
ανοίγων το στόμαν αυτού. [..] Ότι επί σοι Κύριε ήλπισα, συ εισακούση μου, Κύριε ο
Θεός μου»
( μετάφραση: Οι φίλοι μου και οι δικοί μου στάθηκαν απέναντί μου και αυτοί που ήταν
κοντά μου με εγκατέλειψαν και έφυγαν μακριά. [..] Εγώ όμως λες και ήμουν κουφός δεν
άκουγα και όπως κάποιος που είναι βουβός δεν άνοιγα το στόμα μου. […] Γιατί στήριξα
την ελπίδα μου σε σένα Κύριε, Εσύ θα με ακούσεις, Κύριε, Εσύ που είσαι ο Θεός μου)
Προφητάνακτας Δαβίδ ( Ψαλμός λζ’)
1. Ο άνθρωπος ο οποίος τον απαρνιούνται όλοι πρέπει σύμφωνα με τον Δαβίδ να
στηρίζει τις ελπίδες του στο Θεό . Τι άλλο παθαίνει ο άνθρωπος όταν μένει μόνος
του; Συμβαίνει το ίδιο και στο ποίημα του Λιπέρτη; Σε ποιους στίχους φαίνεται
αυτό;
2. Με ποιό τρόπο στον Λιπέρτη η φτώχεια οδηγεί τον άνθρωπο « ψηλά στο Θεό» ;
Τι κοινό έχουν οι άγιοι με τους φτωχούς αυτής της γης; ( βρείτε τη σχετική λέξη-
κλειδί, στην τελευταία στροφή).

4. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΦΛΩΡΑ
ΟΜΑΔΑ Δ
Με βασάνιζε πάντα η ιδέα
Τι θα γινόταν αν στην πιο λυρική στιγμή,
Τι θα γινόταν αν στην πο εκστασιακή στιγμή
Των χορικών μιας τραγωδίας του Αισχύλου,
Όταν ο ευαίσθητος κι εχέφρων χορός
Θα επέκρινε ευθαρσώς τις ατασθαλίες
Και θα συνεβούλευε με τόση σοφία
Κι οι πεπολιτισμένοι θεατές θα επένευαν
Και θα χειροκροτούσαν μ’ ενθουσιασμό
Το ήθος και την ποίηση,
Τι θα γινόταν, λέω,
Αν εμφανιζόταν ξαφνικά στην ορχήστρα
Ένα άλλος ατημέλητος κι ακατάρτιστος αντιχορός
Από ρακένδυτους δούλους της Αθήνας
Και ρωτούσε έτσι απλά σ’ άτεχνους στίχους
Ημιμαθούς συντρόφου τους μ’ αυτή την έννοια εν συνόψει:
«Και ταύτα μεν περί Αγαμέμνονος
Και ταύτα μεν περί Οιδίποδος
Και Ορέστου και Ιφιγενείας και Αντιγόνης,
Περι ημών δε τοίνυν, τι;»
( μετάφραση: « Αυτά λοιπόν για τον Αγαμέμνονα
Αυτά λοιπόν για τον Οιδίποδα
Και για την Ορέστεια και την Ιφιγένεια και την Αντιγόνη,
Για εμάς όμως, τι;)
Κώστας Μόντης « Αντίχορος στην Αρχαία Αθήνα»
1. Τι θέλει να τονίσει ο Μόντης με την φανταστική σκηνή που περιγράφει στο
ποίημά του;
2. Βρείτε στο ποίημα του Λιπέρτη τους στίχους εκείνους που αποτυπώνουν
καλύτερα τη βασική ιδέα που θέλει να μεταφέρει ο Μόντης και αντιγράψτε τους
παρακάτω:

5. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΦΛΩΡΑ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ (ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΕΣ) ΕΡΓΑΣΙΕΣ ( ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΜΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΤΡΕΙΣ)
1. Το ποίημα είναι αφιερωμένο στους « φιλόπτωχους της Λάρνακας». Με αφορμή
το ποίημα, γράψτε μια ομιλία την οποία θα εκφωνήσετε σε μια εκδήλωση στο
πτωχοκομείο της Λάρνακας ( φανταστείτε ότι ζείτε στις αρχές του αιώνα) .
Προσπαθήστε η ομιλία σας να είναι όσο πιο κοντά γίνεται στο νόημα του
ποιήματος.
2. Στο προσωπικό σας ημερολόγιο, αφηγηθείτε ένα περιστατικό στο οποίο πιθανόν
να ήταν παρών ο Λιπέρτης και να του έδωσε την έμπνευση για να γράψει αυτό το
ποίημα.
3. Καθεμιά από τις τρεις πρώτες στροφές του Λιπέρτη στο ποίημα « η Φτώσεια» θα
μπορούσε να αποτυπώνει ξεχωριστές προσωπικές ιστορίες ανθρώπων. Επιλέξτε
μια στροφή, όποια εσείς θέλετε, και γράψτε ένα μικρό διήγημα βασισμένο στα
όσα αναφέρονται..