TIEU SU NABI

Tiểu sử của
Thiên Sứ MUHAMMAD
‫ﷺ‬
Hiểu biết về "Sự Khoan Dung đến với Nhân Loại"
Tác giả: Dr. Saleh As-Saleh
‫الرحيم‬‫الرحمن‬‫الله‬‫بسم‬

Hiểu biết về Thiên sứ Muhammad - Tác giả: Dr. Saalih as-Saalih
1
 Những thuật ngữ quan trọng:
1. Hijri = Niên lịch Islaam: gồm có 12 tháng
Tháng Tên tháng
1 ‫م‬َّ‫ر‬َ‫ح‬ُ‫م‬ Muharram
2 ‫ر‬َ‫ف‬َ‫ص‬ Safar
3 ‫ل‬ ّ‫األو‬ ‫بيع‬َ‫ر‬ Rabee’ al-Awwal
4 ‫الثاني‬ ‫بيع‬َ‫ر‬ Rabee’ ath-Thaani
5 ‫األولى‬ ‫مادى‬ُ‫ج‬ Jumaadaa al-Awwal
6 ‫الثانية‬ ‫مادى‬ُ‫ج‬ Jumaadaa ath-Thaaniyah
7 ‫ب‬َ‫ج‬َ‫ر‬ Rajab
8 ‫ْبان‬‫ع‬َ‫ش‬ Sha’baan
9 ‫ضان‬َ‫م‬َ‫ر‬ Ramadaan
10 ‫ال‬ّ‫و‬َ‫ش‬ Shawwaal
11 ‫ْدة‬‫ع‬َ‫ق‬‫ال‬ ‫ذو‬ Dhoo ul-Qa’dah
12 ‫ة‬ّ‫ج‬ِ‫ح‬‫ال‬ ‫ذو‬ Dhoo ul-Hijjah
2. AH = Sau Hijrah (Sự di cư của Thiên sứ  từ Makkah đến Madeenah)
‫ِيم‬‫ح‬ََّ‫ر‬‫ال‬ ِ‫ن‬َ‫م‬ْ‫ح‬ََّ‫ر‬‫ال‬ ِ‫ه‬ََّ‫ل‬‫ال‬ِ‫م‬ْ‫س‬ِ‫ب‬

2
3. Những du'aa (lời cầu xin) đi kèm sau danh xưng:
 sallallaahu 'alayhi wa sallam: cầu xin Allaah ban hồng phước
và bình an đến với Người (Thiên sứ Muhammad).
 'alayhis-salaam: cầu xin sự bình an đến với Người (các Thiên
sứ khác, Thiên thần).
 radiyallaahu 'anhu: cầu xin Allaah hài lòng với ông ấy.
 radiyallaahu 'anhum: cầu xin Allaah hài lòng với họ.
radiyallaahu 'anha: cầu xin Allaah hài lòng với bà ấy.

3
4. Bản phụ lục phiên âm tiếng Ả Rập:

4

5
Hiểu biết về Thiên sứ Muhammad 
Thiên Sứ Muhammad  được sinh ra tại Makkah, một trong những
thành phố quan trọng của Jazeeratul-'Arab (bán đảo Arab). Makkah
(Mecca) đã từng là một nơi không có người sinh sống cho đến khi Allaah
ra lệnh Thiên Sứ Ibraaheem (Abraham)  dắt vợ là bà Haajar và con trai
Ismaa'eel đến sống ở đó. Allaah gửi họ đến là bởi vì Ngài muốn từ nơi này
(Makkah), một sứ giả cho tất cả nhân loại sẽ xuất hiện. Ibraheem  để
lại vợ Haajar và con trai ở Makkah và trở về Palestine.
Vào thời điểm đó Makkah là một bán đảo, nơi rất khan hiếm nước, vì
vậy khi con trai Ismaeel đói khát, bà Haajar không thể tìm đâu ra nước cho
con của bà. Allaah gởi xuống Thiên Thần Jibreel (Gabriel) , Thiên thần
đã dùng chân đập xuống mặt đất và Allaah đã làm cho nước được phun
lên. Nguồn nước đặc biệt này vẫn còn chảy cho tới ngày nay và nó được
gọi là nước Zamzam. Nước này là sự hồi đáp cho du'aa (sự cầu xin) mà
Thiên sứ Ibraaheem  đã thực hiện và điều này được đề cập đến trong
Thiên Kinh Quraan:
37. "O our Lord! I have made some of my offspring to dwell in an uncultivable
valley by Your Sacred House (the Ka'abah at Makkah); in order, O our Lord, that they
may perform as-salaat (Iqaamat-as-salaat), so fill some hearts among men with love
towards them, and (O Allaah) provide them with fruits so that they may give thanks.
37. Lạy Rabb của bề tôi! Bề tôi định cư con cháu của bề tôi nơi thung lũng(Makkah)
không có đất đai trồng trọt, gần Ngôi nhà linh thiêng của Ngài (Ka'abah) để cho chúng
có thể, thưa Rabb của bề tôi, dâng lễ salaat (Iqaamat-as-salaat). Bởi thế, xin Ngài làm
cho tấm lòng của một số nhân loại đoái thương và (thưa Allaah) nuôi dưỡng chúng với
hoa quả để chúng có thể tạ ơn Ngài.
[Soorah Ibraaheem 14:37]

6
Không lâu sau đó, con người bắt đầu đến Makkah và cuối cùng nó cũng
phát triển mạnh mẽ cho đến khi trở thành một trong những thành phố
quan trọng của bán đảo 'Arab. Khi Ismaa'eel  lớn lên. Allaah đã ra lệnh
Ibraaheem  và con trai của Người xây Ka'aba. Say đó, Ismaa'eel  đã
kết hôn và có nhiều con cháu. Qua những thế hệ sau này, họ trở thành
nhiều bộ tộc. Thiên Sứ Muhammad  của chúng ta đến từ bộ tộc Quraysh.
Trong nhiều năm, các hậu duệ của Ibraaheem và Ismaa'eel đã tôn thờ chỉ
duy nhất Allaah nhưng trôi qua nhiều thế hệ, con người đã quên mất
đường lối của Thiên Sứ Ibraaheem  và bắt đầu tôn thờ bụt tượng, mặt
trời, mặt trăng, những vì sao, lửa và những thần thánh khác.
Mỗi bộ tộc có nhiều gia đình và một người dẫn mà mọi người noi theo
và vâng lệnh. 'Abdul-Muttalib, ông nội của Thiên Sứ Muhammad , là một
người dẫn đầu bộ tộc mang tên Quraysh. Nơi những người Arab này sinh
sống được biết đến như là 'Arabian Peninsula (Bán đảo 'Arab). Mỗi người
'Arab bênh vực bộ tộc của người đó chống lại những bộ tộc khác trong
quá trình diễn biến của nhiều năm tuyên chiến giữa các bộ tộc. Trước thời
kỳ của Islaam, người 'Arab được biết đến với những phẩm chất tốt như
là: tôn trọng láng giềng, rộng lượng, giữ lời hứa, v v... Họ cũng có những
tính xấu như là uống rượu và chôn sống những em bé gái bởi vì họ không
thích nếu những bé gái được sinh ra. Thiên Sứ Muhammad  được sinh
ra từ bộ tộc Quraysh tại Makkah vào ngày thứ hai năm 571 Công Nguyên.
Cha của Người là 'Abdullaah và mẹ là Aaminah bint Wahb. Ông nội của
người 'Abdul-Muttalib rất hài lòng và đặt tên cho Người là Muhammad.
Tên trọn vẹn của Người là Muhammad bin 'Abdullaah bin 'Abdul-Muttalib
bin Haashim, đến từ bộ tộc Quraysh.
'Abdullaah, cha của Người, là một trong những thanh niên tốt nhất
trong toàn Makkah. Sau khi ông ấy kết hôn với bà Aaminah, ông ấy đã đi
đến một vùng đất được gọi là Bilaad ush-Shaam. Ngày nay nó bao gồm
vùng Tây Iraq, Jordan, Syria, Lebanon và Palestine. Trên đường trở

7
về Makkah, ông ấy đã ngã bệnh và qua đời. Cái chết của ông đã xảy ra vào
7 tháng trước khi Thiên Sứ Muhammad  được sinh ra đời.
Phong tục của người Arab hay tìm cho con của họ những vú nuôi sống
cách xa cuộc sống thành phố, vì theo cách đó, con của họ có thể học để
thích nghi với những điều kiện khắc nghiệt của sa mạc. Muhammad  đã
được bú sữa mẹ trong khoảng thời gian ngắn nhưng sau đó được gửi đến
cho một phụ nữ được gọi là Haleemah as-Sa’deeyah. Bà mang Người về
nhà của bà nằm ngoài địa phận của Makkah và Người sống với bà cho tới
khi Người lên bốn.
Khi Người  được 6 tuổi, Aaminah, mẹ của Người, đã qua đời.
'Abdullaah Muttalib nhận Muhammad  trong sự giám hộ và chăm sóc
của ông ấy. Ông ấy yêu thương Người  rất nhiều nhưng ông đã mất khi
Người lên tám tuổi. Rồi sau đó, Thiên sứ được chăm sóc bởi chú của
Người, Aboo Taalib, ông đã rất mực yêu thương Người.
Thiên sứ  đã bắt đầu làm việc như một người chăn cừu cho những
người ở Makkah khi tuổi còn nhỏ nhưng không được trả công nhiều mấy.
Ở tuổi 15, Người bắt đầu đi theo chú trong những chuyến buôn. Người đã
có được nhiều tiếng tốt và vì thế người dân Makkah bắt đầu gọi Người là
al-Ameen (Người đáng tin cậy).
Ở Makkah có một người phụ nữ danh giá tên Khadeejah bint
Khuwaylid. Bà ấy nghe về tính thật thà của Thiên Sứ  và cử Người đi một
chuyến buôn. Bà có một người hầu nam tên Maysarah đi cùng Thiên sứ
trong chuyến đi đó. Thiên Sứ đã dẫn đoàn buôn của bà ấy đến những vùng
đất ash-Shaam và trở về với rất nhiều lợi nhuận. Người hầu trai đã cho báo
cho bà Khadeejah biết về cung cách và đức tính xuất sắc của Người. Bà
Khadeejah đã cảm kích vì những điều này và muốn kết hôn với Thiên sứ.
Chú của Người, Aboo Taalib đã sắp đặt cuộc hôn nhân giữa họ. Vào lúc
đó, bà Khadeejah được 40 tuổi và Thiên sứ được 25 tuổi. Bà là một
người vợ rất tốt và đã hết mình trợ giúp Thiên Sứ .

8
Thiên Sứ  có sáu người con với bà Khadeejah , hai con trai và bốn
con gái. Tên của họ là: 'Abdullaah, Qaasim, Zaynab, Ruqayyah, Umm
Kulthum và Faatimah. 'Abdullaah và Qaasim chết vào lúc nhỏ tuổi. Người
cũng có một người con trai khác tên là Ibraaheem của bà Maaryah Al-
Qibteeyah đến từ Ai Cập. Ibraaheem cũng chết vào độ tuổi rất nhỏ. Tất cả
con gái của Người đều trở thành những người Muslim.
Có một lần, người dân Makkah bất đồng với nhau về việc ai sẽ là người
xây dựng lại Ka'abah khi cấu trúc của nó trở nên yếu đi. Có một tảng đá
đặc biệt được gọi là "Tảng đá đen" và tất cả các bộ tộc đều muốn được
vinh hạnh đặt nó vào vị trí. Họ đã không thể nào tiến đến được một giải
pháp, vì thế họ bắt đầu gây gỗ và thậm chí chuẩn bị đánh nhau. Vài người
trong số họ đã đề xuất người đầu tiên đến cuộc hội họp này sẽ là người
phân xử và quyết định ai trong số họ sẽ đặt Tảng đá đen này. Thiên Sứ 
là người đầu tiên đến cuộc họp mặt và Người lúc đó đã 35 tuổi. Khi họ
thấy Thiên Sứ đến, họ bắt đầu la hét với sự hân hoan, "Đây là al-Ameen
(người đáng tin cậy) và chúng ta chấp nhận Người là một vị phân xử của
chúng ta." Thiên Sứ là một người đàn ông rất sáng suốt. Người đã yêu
cầu một tấm vải được đặt trên mặt đất và rồi Người đặt Tảng đá đen ở
chính giữa nó. Thiên Sứ đã yêu cầu mỗi bộ tộc nắm giữ mỗi cuối góc tấm
vải, thế là, tất cả các bộ tộc đã làm việc thống nhất nhau và khiêng Tảng
đá. Tất cả bộ tộc đều hài lòng với sự phân xử, điều này một lần nữa thể
hiện sự thông thái của Thiên Sứ .
Người của bộ tộc Quraysh yêu quý và tôn trọng Người nhưng bản thân
Thiên Sứ  lại không hài lòng với họ với một số vấn đề. Thiên Sứ  đã vô
cùng buồn bực khi Người thấy người dân của Người đang thờ phụng
những bụt tượng, uống rượu và cờ bạc. Vì vậy, Người đã không thích trà
trộn với họ nhưng khi Người thấy họ có những việc làm tốt Người tham
gia với họ. Nhiều lần Người đã đi ở ẩn để tránh khỏi những tệ nạn xấu xa
cuả xã hội mà Người đang sống. Người  đã đi đến một hang núi gọi tên

9
là Hiraa trong khoảng một tháng mỗi năm để suy ngẫm về đường lối của
Thiên Sứ Ibraaheem , một đường lối thanh khiết tránh xa khỏi sự tôn
thờ bụt tượng.
Trong một đêm tháng Ramadaan năm 610 sau Công Nguyên, có một
sự kiện khác thường làm thay đổi diễn biến của lịch sử đã xảy ra. Đại Thiên
Thần Jibreel đã được phái xuống cho Thiên Sứ  bởi Allaah. Thiên Thần
Jibreel đã siết chặt Thiên sứ  ba lần và mỗi lần như vậy Thiên Thần yêu
cầu Thiên sứ  hãy "Đọc". Câu đầu tiên của Thiên Kinh Quraan được mặc
khải đến Thiên Sứ  trong đêm đó là:
1. Read! In the Name of your Lord, Who has created (all that exists),
2. Has created man from a clot (a piece of thick coagulated blood).
3. Read! And your Lord is the Most Generous,
4. Who has taught (the writing) by the pen [the first person to write was
Prophet Idrees],
5. Has taught man that which he knew not.
1. Hãy đọc! Nhân danh Rabb của Ngươi, Đấng đã tạo (tất cả những gì
hiện hữu),
2. Đã tạo con người từ một hòn máu đặc.
3. Hãy đọc! Và Rabb của Ngươi là Đấng Rất mực Quảng đại,
4. Đấng đã dạy (kiến thức) bằng cây viết [người đầu tiên biết viết là
Thiên sứ Idrees],
5. Đã dạy con người điều mà y không biết.
[Soorah al-'Alaq 96:1-5]

10
Thiên Sứ  đã rất hoảng sợ vì sự kiện này thậm chí Người đã vội vàng
về nhà và yêu cầu vợ bao bọc lấy Người. Khadeejah đã ôm Người  và
an ủi Người. Thiên sứ  mới kể lại sự việc đã xảy ra với bà ấy và bà
Khadeejah, sau khi bày tỏ sự ủng hộ, đã đưa Người đến gặp anh họ của
bà, Waraqah bin Nawfal. Ông ấy là một người đàn ông thông thái và biết
về những câu chuyện của các Thiên Sứ đã được gởi đến trước đó.
Waraqah đã an ủi Thiên sứ Muhammad  và giải thích cho Người hiểu về
trách nhiệm trọng đại sắp được mang đến cho Người.
Vào thời khắc đó lịch sử bắt đầu thay đổi. Allaah đã ra lệnh Thiên Sứ 
kêu gọi mọi người đến với Islaam (mặc dù chưa được công khai). Allaah
đã bảo Người:
1. O you (Muhammad ) enveloped (in garments)! 2. Arise and warn!
1. Hỡi người đắp chăn (Muhammad )! 2. Hãy đứng lên và cảnh cáo (dân chúng)!
[Soorah al-Muddariththir 74:1-2]
Thiên Sứ  tuân theo mệnh lệnh của Allaah và bắt đầu kêu gọi mọi
người hướng về sự thờ phụng chỉ duy nhất Allaah, không được có bất kỳ
đối tác nào (như bụt tượng, vị Thánh, Thiên Thần và những vật tạo hoá
khác mà người dân Makkah thờ phụng trước thời kỳ của Islaam). Thiên
Sứ  bắt đầu giảng đạo cho gia đình và sau đó là những người bạn của
Người. Người đầu tiên chấp nhận tôn giáo Islaam chính là vợ của Người,
bà Khadeejah . Người đầu tiên trong số những người đàn ông tin tưởng
vào Thiên sứ là Aboo Bakr as-Sideeq , và người đầu tiên trong số những
thanh niên tin tưởng đó là 'Ali, người họ hàng của Thiên Sứ  và Zayd bin
Haarith .

11
Thiên Sứ  truyền đạo khoảng chừng 3 năm trong bí mật và họp mặt
tại một căn nhà, được gọi là nơi của Arqam. Sau đó, Allaah đã ra mệnh
lệnh Thiên Sứ  kêu gọi mọi người đến với chân lý một cách công khai.
94. Therefore proclaim openly (Allaah's Message Islaamic Monotheism)
that which you are commanded, and turn away from al-Mushrikoon
(polytheists, idolaters, and disbelievers, etc.
94. Do đó hãy công bố điều mà ngươi được chỉ thị (lời phán của Allaah
về Tawheed của Tôn giáo Islaam), và hãy lánh xa al-Mushrikoon (những kẻ
tôn thờ đa thần, những kẻ không tin tưởng, vv...)
[Soorah al-Hijr 15:94]
Thiên Sứ  đã tuân lệnh và kêu gọi người dân của Makkah đến một
cuộc gặp gỡ trên núi Safaa. Người kể cho họ nghe về thông điệp của
Tawheed, đó là không được Tôn thờ bất kỳ ai ngoại trừ duy nhất mỗi
Allaah. Một người đàn ông trong số đám đông bắt đầu giận dữ thét lên
với Người và ông ấy chính là Aboo Lahab chú của Người. Allaah đã mặc
khải trọn một chương kinh về ông ấy. Allaah đã phán:
1. Perish the two hands of Aboo Lahab (an uncle of the Prophet), and perish he!
2. His wealth and his children (etc.) will not benefit him!
3. He will be burnt in a Fire of blazing flames!
4. And his wife too, who carries wood (thorns of Sadan which she used to put on
the way of the Prophet , or use to slander him).
5. In her neck is a twisted rope of Masad (palm fibre).

12
1. Hai tay của Aboo Lahab bị hủy diệt và y bị hủy diệt!
2. Của cải và những gì y tậu tác (con cái, vv…) sẽ chẳng giúp y được gì!
3. Y sẽ bị đốt trong lửa ngùn ngụt cháy!
4. Và vợ của y, người đã từng vác củi khô, cũng sẽ bị như thế (những cái gai của
cây Sa’daan mà bà đã từng đặt trên đường đi của Thiên sứ hoặc dùng để phỉ
báng Người).
5. Cổ của bà ta sẽ bị thắt bởi một sợi dây Masad (thốt nốt).
[Soorah al-Masad 111:1-5]
Thiên Sứ  truyền đạo như thế được khoảng chừng 10 năm. Trong
khoảng thời gian này Người và những ai chấp nhận tôn giáo Islaam đã
phải trải qua nhiều đau khổ. Người dân Makkah gọi tên Người là thằng
điên, mất trí, pháp thuật và vô số tên xấu khác. Họ cảnh báo những người
dân của bộ tộc khác đừng nói chuyện với Người. Họ đặt mấy cái gai trên
đường đi và cũng tra tấn những người Muslim khác. Những người Muslim
cũng rất kiên nhẫn chịu đựng bởi vì Thiên Sứ  bảo họ hãy kiên nhẫn để
giành lấy sự hài lòng của Allaah. Trong số họ có Bilaal bin Rabaah, 'Ammar
bin Yaasir . Cha mẹ của 'Ammar, Yaasir và Sumayyah cũng bị tra tấn và
bị giết bởi Mushrikin (những người không tin tưởng) do đó họ trở thành
những người shadeed (tử vì đạo) đầu tiên của Islaam. Chỉ riêng người duy
nhất đứng lên cùng Thiên Sứ là chú của Người, Aboo Taalib.
Thiên Sứ đã yêu cầu những người Muslim bị tra tấn quá mức phải rời
khỏi và di cư đến một vùng đất ở Châu Phi được gọi tên là Abyssinia (bây
giờ đó chính là Ethiopia ngày nay). Thiên Sứ  đã chọn nơi này bởi vì vị
vua của Abyssinia, an-Najaashi là một người trị vì công bằng. Những
người Muslim bắt đầu bí mật di cư dến mà những ngươi Quraysh không
hề hay biết chuyện đó. Cho đến khi họ gần được một trăm người. An
Najaashi hoan nghênh và tiếp đãi họ rất tốt.
Bộ tộc Quraysh rất giận dữ bởi cách ứng xử của an-Najaashi và để hãm
hại những người Muslim đang cư trú tại Abyssinia, họ đã gởi đi một vài kẻ
đại diện để gài bẫy an-Najaashi. Những kẻ đại diện này

13
chở theo tặng phẩm và họ đã yêu cầu an-Najaashi trả những người
Muslim về lại Makkah. Họ đã kể cho ông ấy nghe về những người Muslim
là những người dấy loạn xấu xa đã cải theo một tôn giáo mới nhưng
Allaah đã làm cho âm mưu của chúng bị thất bại. An-Najaashi là một người
cai trị công bằng và khi ông hỏi những người Muslim về tôn giáo của họ,
ông ấy đã nhận ra Islaam mới là tôn giáo chân lý.
Sau đó An-Najaashi cũng tin tưởng vào Islaam nhưng ông ấy đã nói ra
điều đó công khai bởi vì ông ấy lo sợ cho cuộc sống của ông ấy bởi những
người dân của ông ấy, hầu hết đều là những người Thiên Chúa Giáo.
Số người Muslim tăng lên ngày qua ngày. Thậm chí, một trong số
những người lãnh đạo Quraysh đã chấp nhận Islaam trong số có ông
Hamza bin Abdul-Muttalib, 'Umar bin Al-Khattaab . Những người
mushrikeen đã giận dữ về điều này và họ đã âm mưu chống lại gia đình
của Thiên Sứ . Họ tẩy chay người Muslim bằng cách là dừng giao dịch
với họ và người Muslim đã bước vào tình trạng bị bao vây (phong toả)
trong ba năm. Người Muslim đã chịu đựng đến nỗi họ phải ăn lá cây. Khi
một số người lãnh đạo nhìn thấy điều này, họ cảm thấy cảm thông và
chấm dứt sự tẩy chay. Cũng trong năm đó, chú Abu Taalib của Người đã
qua đời và vợ của Người cũng đã qua đời. Thiên Sứ  đã bị ảnh hưởng
lớn lao bởi điều này. Quả thật thì năm ấy được gọi là năm của sự Đau
buồn.
Những người mushrikeen từ Quraysh đã nhân cơ hội này và gia tăng
những việc làm càn quấy đối với với Thiên Sứ. Nhưng Thiên Sứ cũng rất
kiên nhẫn và tiếp tục kêu gọi những người bộ tộc khác đến với Islaam.
Trong suốt những thời điểm khó khăn này, Thiên Sứ  đã đến một thành
phố được gọi tên là at-Taaif với hy vọng tìm thấy một vài sự ủng hộ nhưng
Người đã bị tổn thương lần nữa. Thiên Sứ cũng đã kêu gọi những bộ tộc
ghé thăm Makkah để hành hương hãy đến với Islaam nhưng những bộ
tộc đó đã từ chối.

14
Vào năm thứ 11 của thời kỳ Thiên Sứ, 6 người đến từ thành phố
Madeenah đã liên lạc với Thiên Sứ và bí mật chấp nhận Islaam. Vì họ sợ
người Quraysh. Khi họ trở về từ Madeenah họ truyền đạt tôn giáo Islaam
đến người dân của họ. Alhamdulillaah, nhiều người đã chấp nhận Islaam.
Một năm sau, 12 người từ Madeenah đã đến và gặp Sứ Giả của Allaah, ở
nơi được gọi là al-'Aqabah. Họ đã trao sự trung thành đến với Thiên Sứ .
Lời hứa ủng hộ này được biết đến như là Giao ước của al-'Aqabah al-oola
(Giao ước Đầu Tiên của al-'Aqabah) Thiên Sứ  đã gởi người ban đồng
hành của Người là Mus'ab bin 'Umayr , đi với họ đến Madeenah để dạy
họ về Islaam.
Islaam đã bắt đầu lan rộng ở Madeenah, nhiều đến nỗi mỗi một nhà có
ít nhất là một người Muslim. Một năm sau, 73 đàn ông và phụ nữ từ
Madeenah đến Makkah để thực hiện hajj. Ở đó, họ đã gặp được Thiên Sứ
, trong lúc giữa đêm tại một nơi gọi là Meena bởi vì họ không muốn
người mushrikeen của Quraysh nhìn thấy. Chú của Thiên Sứ  Al-'Abbas
đã có mặt và tất cả họ điều tra lời hứa ủng hộ đến Thiên Sứ và họ đã mời
Thiên Sứ đến ở với họ tại Madeenah. Đây là Giao ước thứ hai của al-
'Aqabah.
Những kẻ mushrikeen trong số người dân Quraysh đã biết việc hiệp
ước thứ hai của al-'Aqabah. Họ vô cùng lo lắng, vì thế họ gia tăng sự hành
hạ đến với những người Muslim. Thiên Sứ  đã cho phép những người
Muslim di cư đến Madeenah và họ đã rời khỏi Makkah trong sự bí mật.
Ngay sau đó những người mushrikeen của Quraysh đã âm mưu giết
Thiên Sứ , nhưng Allaah Đấng Tối Cao đã thông báo về kế hoạch của họ.
Thiên Sứ  đã kể cho Người bạn đồng hành thân thiết của Người đó là
Aboo Bakr as-Sideeq  rằng Người dự định di cư đến Madeenah và Aboo
Bakr  đồng ý đi cùng với Người. Những người mushrikeen trong số
Quraysh bao vây nhà của Thiên Sứ để giết người. Thiên Sứ  đã yêu cầu
em họ của Người 'Ali bin Abee Taalib  ngủ trên

15
giường của Người và Allaah đã làm cho những kẻ mushrikeen không thấy
Thiên Sứ  rời khỏi nhà. Rồi Thiên Sứ  đã gặp mặt Aboo Bakr  rồi họ
cùng rời khỏi đi đến Madeenah.
Sau đó, khi những kẻ mushrikeen nhận ra rằng Thiên Sứ  đã rời đi, họ
đã treo giá một trăm con lạc đà cho cái đầu của Người. Bất cứ ai thông
báo về nơi ở của Thiên Sứ sẽ được thưởng cho một trăm con lạc đà. Họ
đã trốn trong một hang động và những kẻ mushrikeen đã ở rất gần với
hang động nhưng Allaah đã bảo vệ Thiên Sứ  và Aboo Bakr  và họ đã
đến Madeenah một cách an toàn. Allaah đã phán trong Qur·aan:
40. If you help him (Muhammad ) not (it does not matter), for Allaah did
indeed help him when the disbelievers drove him out, the second of two, when
they (Muhammad  and Aboo Bakr) were in the cave, and he  said to his
companion (Aboo Bakr): "Be not sad (or afraid), surely Allaah is with us." Then
Allaah sent down His Sakeenah (calmness, tranquillity, peace, etc.)uponhim,and
strengthened him with forces (angels) which you saw not, and made the word of
those who disbelieved the lowermost, while it was the Word of Allaahthatbecame
the uppermost, and Allaah is All-Mighty, All-Wise.
40. Nếu các ngươi không giúp Người (Nabi Muhammad ) (cũng không sao),
bởi vì Allaah đã giúp Người khi những kẻ không có đức tin nhất định trục xuất
Người đi nơi khác. (Nabi) là người thứ hai trong số hai người trốn trong hang núi.
(Nabi) nói với người bạn đồng hành (Aboo Bakr): “Chớ sợ, bởi vì Allaah đang ở
cùng với chúng ta.” Rồi Allaah ban sự trầm tĩnh từ Ngài xuống cho Người và tăng
cường Người với thiên binh mà (mắt trần của) các ngươi không nhìn thấy đặng và
Ngài làm lịm đi lời nói (huênh hoang) của những kẻ không tin và làm lẫy lừng Lời
nói của Allaah bởi vì Allaah Toàn Năng, Rất mực Sáng suốt.
[Soorah at-Tawbah 9:40]

16
Khi Thiên Sứ đến được Madeenah, có một sự đón tiếp lao dành cho
Người và người bạn đạo của Người. Madeenah sau này được gọi tên là al-
Madeenatu-Nabawiyyah là Thành Phố của Thiên Sứ . Allaah đã gọi những
người di cư đến Madeenah từ Makkah như là 'muhaajireen'. Khi sự vi phạm
của những kẻ mushrikeen gia tăng Allaah đã ra lệnh Thiên Sứ  phải chiến
đấu với họ. Allaah đã phán trong Quraan:
190. And fight in the Way of Allaah (feesabeelillaah) those who fight you, but
transgress not the limits. Truly, Allaah likes not the transgressors.
190. Và vì chính nghĩa của Allaah (feesabeelillaah) hãy đánh trả những kẻ đã
đánh các ngươi (trước) nhưng chớ vượt quá mức giới hạn. Quả thật, Allaah không
thương những kẻ phạm giới.
[Soorah al-Baqarah 2:190]
Một đoàn buôn của Quraysh đang trở về Makkah từ ash-Shaam (một
vùng rộng lớn của Syria) và họ có rất nhiều hàng hoá. Khi Thiên Sứ  nghe
về điều này, Người quyết định lấy nó bởi vì những gì mà Người
mushrikeen đã lấy đi từ tài sản của những người Muslim ở Makkah. Đoàn
buôn này dẫn đầu bởi Aboo Sufyaan. Khi ông ấy nghe được điều này, ông
ta phải gởi những người mushrikeen của Makkah đến để giúp trấn giữ
đoàn buôn của ông ta nhưng trước khi họ đến, đoàn buôn của Aboo
Sufyaan đã có thể thoát thân. Trên đường trở về, ông đã gặp những
người của ông đang đi đến để bảo vệ đoàn buôn. Aboo Sufyaan đã bảo
họ trở lại Makkah nhưng những người cầm đầu của Quraysh đã từ chối và
tiếp tục chiến đấu với những người Muslim. Họ cứ hành quân hướng về
Thành phố Madeenah với một đội quân gồm 1000 người.
Thiên Sứ  hội ý với những người Muhaajireen và người Ansaar
(những người giúp đỡ, những người dân Madeenah đã giúp đỡ Thiên Sứ
và những người bạn đồng hành đã được trao cho danh hiệu này) và bảo
họ đứng lên chống lại sự vi phạm của Quraysh.

17
Cả người Ansaar và người Muhaajireen đã đồng ý cho điều này, và số
lượng của họ bao gồm 314 người. Thiên Sứ  đã kêu gọi Allaah ban cho
sự giúp đỡ và trận chiến 'Badr' bắt đầu vào thứ Sáu ngày 17 tháng
Ramadaan, một năm sau sự di cư của Thiên Sứ  đến Madeenah. Allaah
đã gởi các Thiên Thần đến chiến đấu với những người Quraysh và đã ban
cho những người Muslim một thắng lợi to lớn. 70 người của mushrik bị
giết, 70 người bị bắt giữ và 14 người đã tử vì đạo. Những người dân
Quraysh muốn báo thù và chúng đã chuẩn bị một đoàn quân gồm 3000
người được dẫn đầu bởi Aboo Sufyaan. Khi Thiên Sứ  biết được điều
này, Người đã hội ý đến những người bạn đạo của Người nữa và Người
đã quyết định đương đầu với người mushrikeen của Makkah.
Thiên Sứ  đã dẫn theo 1000 người bạn đạo đến núi Uhud và tổ chức
vị trí của họ. Người đã bảo một nhóm Muslim đặc biệt không được rời vị
trí dù bất cứ giá nào và nơi mà họ được bố trí có thể dễ dàng bảo vệ những
người Muslim tránh khỏi kẻ địch. Khi trận chiến bắt đầu, thắng lợi gần như
được nắm chắc cho người Muslim và khi nhóm Muslim đặc biệt này nhìn
thấy điều đó họ đã muốn gom góp chiến lợi phẩm và vì thế đã rời bỏ vị trí
của mình. Những kẻ mushrikeen chớp lấy cơ hội và đã giết rất nhiều người
Muslim trong số họ là Hamza bin 'Abdul-Muttalib, chú của Thiên Sứ .
Thậm chí, Thiên Sứ  đã bị thương ở mặt và một vài cái răng của Người
đã bị gãy. Trận chiến này được diễn ra vào thứ Bảy ngày 15 tháng
Shawwal, ba năm sau sự di cư của Thiên Sứ .
Có nhiều người Do Thái sống ở Madeenah và họ đã không giữ lời hứa
của họ với Thiên Sứ  rằng không được tấn công hay hãm hại người
Muslim. Họ đã đi đến những người mushrikeen của Makkah và bảo họ cứ
tiếp tục với trận chiến và hứa với họ về tài sản, vũ khí và sự hỗ trợ chống
lại người Muslim. Bởi thế, những kẻ mushrikeen của Makkah đã bắt đầu
kêu gọi những bộ tộc khác chống lại người Muslim và họ đã xoay xở tập
trung một đội quân gồm 1000 chiến binh được dẫn dắt bởi

18
Aboo Sufyaan. Họ đi đến chiến đấu với những người Muslim vào ngày 15
tháng Shawwal năm thứ 5 theo niên lịch Islaam. Thiên Sứ  đã hội ý
những bạn đạo một lần nữa và tất cả họ đã đồng ý ở lại và bảo vệ
Madeenah.
Madeenah bị trơ chọi về mặt địa hình, dễ bị tấn công từ các phía và vì
thế có một mối nguy hiểm rất lớn. Một trong những bạn đồng hành người
Persian của Thiên Sứ  đề nghị xây một hào lớn vòng quanh Madeenah để
ngăn chặn người mushrikeen của Makkah tiến vào thành phố. Một đoàn
quân gồm 3000 người Muslim đã sẵn sàng chiến đấu với mushrikeen. Khi
đoàn quân của Makkah đến Madeenah chúng đã không thể nào vượt qua
cái hào và đã bị rối trí vì không biết có thể làm thế nào để chiến thắng trận
chiến này. Trong suốt một tháng lực lượng, của kẻ địch đã vây quanh
Madeenah nhưng thời tiết trở nên xấu hơn qua từng ngày. Vào một đêm
đông lạnh giá, một cơn gió mạnh đã thổi bay những túp lều của họ và đã
gây ra nhiều sự tàn phá đến đội quân của chúng. Chúng đã bị tấn công bởi
đá cụi và đất cát và bị buộc phải rút lui. Vì thế, âm mưu của người Do Thái
đã bị thất bại. Allaah đã nhắc nhở chúng ta về điều này trong Quraan:
9. O you who believe! Remember Allaah's Favour to you, when there came
against you hosts, and We sent against them a wind and forces that you saw not
[i.e. troops of angels during the battle of al-Ahzaab (the Confederates)]. AndAllaah
is Ever AllSeer of what you do.
9. Hỡi những ai có đức tin! Hãy nhớ Ân huệ của Allaah đã ban cho các người
khi đoàn quân địch kéo đến tấn công các người, và TA đã gửi một trậncuồngphong
và đoàn thiên binh (Thiên thần) mà các người không thể nhìn thấy (bằng mắt
thường) đến giúp chống lại chúng; và Allaah Hằng thấy những điều các người làm.
[Soorah al-Ahzaab 33:9]

19
Trận chiến này được biết đến trận chiến của al-Ahzaab (liên quân).
Một năm sau, Thiên Sứ  muốn thực hiện 'Umrah (một chuyến ghé
thăm Ka'abah, Ngôi Nhà Linh Thiêng ở Makkah). Khi Người và những
người bạn đạo của Người tiến vào một nơi gọi là al-Hudaybiyah, họ bị
những người mushrikeen ngăn cản không cho tiến vào Makkah để thực
hiện 'Umrah. Thiên Sứ  đã bắt đầu thương lượng với những người
Quraysh và cuối cùng họ đồng ý thoả thuận đến hiệp ước hoà bình được
gọi là 'Hiệp ước của al-Hudaybiyah ', với những điều kiện là:
1) Kết thúc chiến tranh giữa người mushrikeen của Makkah và
Muslim cho đến mười năm.
2) 'Umrah phải bị trì hoãn cho đến năm sau.
3) Các bộ tộc 'Arab phải được trao sự lựa chọn giữa gia nhập của
những người Muslim hay là những người Quraysh.
Thiên Sứ  đã đạt được nhiều lợi ích từ việc hiệp ước này và Người
bắt đầu thuyết giảng Islaam đến người dân sống bên ngoài Madeenah.
Nhiều người đã gia nhập vào Islaam trong suốt thời kỳ này nhưng người
Quraysh đã phá vỡ hiệp ước của họ bằng việc tấn công đến các bộ tộc mà
đã trung thành với những người Muslim. Thiên Sứ  đã quyết định mở
cửa Makkah và Người đã chuẩn bị một đội quân gồm 10,000 người. Vào
ngày 20 tháng Ramadaan năm thứ 8 theo niên lịch Islaam, những người
Muslim đã tiến tới Makkah. Khi người Quraysh nhìn thấy người Muslim, họ
mất đi nhuệ khí và Thiên Sứ  đã mở được Makkah mà không cần phải
dùng đến một trận chiến nào cả. Rồi Người thực hành Tawaaf (đi vòng
quanh) Ka'abah và phá huỷ những bức tượng thần bên trong đó. Thiên
Sứ  đã xướng các câu kinh từ Thiên Kinh Quraan trong khi Người đang
đập vỡ những bức tượng:

20
81. And say: "Truth (i.e. Islaamic Monotheism or this Qur·aan or Jihaad
against polytheists) has come and Baatil (falsehood, i.e. Satan orpolytheism,etc.)
has vanished. Surely! Baatil is ever bound to vanish."
81. Và hãy tuyên bố: “al-Haqq (Sự thật, chẳng hạn như, tính Tawheed của
Tôn giáo Islaam, Qur·aan hoặc Jihaad chống lại những kẻ tôn thờ đa thần, vv…)
đã đến, al-Baatil (sự giả dối) phải tan biến. Quả thật! mọi sự giả dối đềutanbiến.”
[Soorah al-Israa· 17:81]
Thiên Sứ  đã tha thứ cho người dân Makkah. Họ đã được thuyết
phục rằng Islaam là một chân lý và họ trở thành người Muslim. Thiên Sứ
 đã thực hiện da'wah (kêu gọi đến với Islaam) bên ngoài Madeenah và
thắng lợi cuả Makkah đã thúc đẩy nhuệ khí của người Muslim hơn nữa.
Và nhiều người khác đã gia nhập Islaam. Allaah phán về việc này trong
Quraan:
1. When comes the Help of Allaah (to you, O Muhammad  against your
enemies) and the conquest (of Makkah),
2. And you see that the people enter Allaah's religion (Islaam) in crowds
1. Khi sự giúp đỡ của Allaah đến (với Ngươi, hỡi Muhammad để chống lại
kẻ địch) và sự thắng lợi (khi chinh phục Makkah).
2. Và Ngươi thấy nhân loại gia nhập Tôn giáo Islaam của Allaah từng đoàn;
[Soorah an-Nasr 110:1-2]

21
Vào năm thứ 10 niên lịch Islaam, Thiên Sứ  kêu gọi những người bạn
đạo đến và thực hành hajj (Hành hương đến Makkah) với Người để dạy
họ cách thực hiện hajj. Khoảng 100,000 người đến thực hiện hajj. Thiên
Sứ  đứng ở ngọn núi của sự Khoan dung vào ngày 'Arafah (ngày 9 của
tháng 12 theo niên lịch Islaam) và đã đọc bài thuyết giảng tuyệt vời mà
trong đó Người đã tóm tắt cho họ về những quyền và nghĩa vụ của họ.
Người  xướng lên câu kinh này:
3. Forbidden to you (for food) are: Al-Maytatah (the dead animals - cattle-beast
not slaughtered), blood, the flesh of swine, and the meat of that which has been
slaughtered as a sacrifice for others than Allaah, or has been slaughteredforidols,
etc., or on which Allaah's Name has not been mentioned while slaughtering, and
that which has been killed by strangling, or by a violent blow, or by a headlong
fall, or by the goring of horns - and that which has been (partly) eaten by a wild
animal - unless you are able to slaughter it (before its death) and that which is
sacrificed (slaughtered) on an-Nusub (stone altars). (Forbidden) alsoistousearrows
seeking luck or decision, (all) that is Fisqun (disobedience of Allaah and sin). This
day, those who disbelieved have given up all hope of your religion, so fear them
not, but fear Me. This day, I have perfected your religion for you, completed My
Favour upon you, and have chosen for you Islâm as your religion. But as for him
who is forced by severe hunger, with no inclination to sin (such caneattheseabove-
mentioned meats), then surely, Allaah is Oft-Forgiving, Most Merciful.

22
3. (Allaah) cấm các ngươi dùng (những thức ăn) như: al-Maytatah (thịt của
những xác chết – những thú vật không được giết mổ); ad-Dam (máu (huyết))vàthịt
của con heo; và những món vật để cúng tế cho ai khác ngoài Allaah, hay thịt của
những con vật mà tên của Allaah không được đọc lên khi giết mổ vv…, và (thịt
của) những con vật bị vặn (hay thắt cổ) chết; và những con vật bị đập chết; hay
những con vật bị rơi từ trên cao xuống chết; hay những con vật bị hút chết (bằng
sừng); và những con vật đã bị các con thú dữ ăn một phần – trừ khi các người làm
cho sạch (bằng cách cắt cổ chúng theo đúng theo nghi thức trước khi chúngbịchết
đi); và những món vật cúng tế (giết mổ) trên an-Nusub (trên bàn thời hay trên đá);
và cấm các người chia phần (hay tìm sự may mắn, chọn quyết định) bằng cách xin
xăm (hay mũi tên). Tất cả những thứ đó đều Fisqun (ô-uế, sự bất tuân với Allaah
và tội lỗi). Ngày nay, những kẻ không có đức tin đã tuyệt vọng về (việc phá hoại)
Tôn giáo của các người. Bởi thế, chớ sợ chúng mà hãy sợ TA (Allaah). Ngày nay,
TA đã hoàn chỉnh Tôn giáo của các người cho các người và hoàn tất Ân huệ của
TA cho các người và đã chọn Islaam là Tôn giáo của các người. Nhưng với ai vì
quá đói (mà bắt buộc phải ăn những món cấm đó) chứ không phải là cố tìnhphạm
giới thì quả thật, Allaah Hằng Tha Thứ và Rất mực Khoan Dung (cho họ).
[Soorah al-Maaidah 5:3]
Thiên Sứ  hoàn tất “chuyến hành hương chia tay”, nó được gọi như
vậy bởi vì đây là chuyến hành hương cuối cùng của Thiên Sứ  .
Hai tháng sau Người trở về Madeenah từ chuyến hành hương, Thiên
Sứ  đã ngã bệnh và linh hồn của Người đã trở về quy phục với Allaah
Đấng Tối Cao vào ngày 12 của tháng Rabbee' al-Awwal, năm thứ 11 theo
niên lịch Islaam. Thiên Sứ  được 63 tuổi và được chôn tại nơi ở của
'Aaishah, vợ của Người . Những người Muslim rất đau buồn của cái chết
của Người  nhưng Aboo Bakr , đã đứng lên và nói: "Những ai tôn thờ
Muhammad, thì Muhammad đã chết rồi còn những ai tôn thờ Allaah, quả
thực Allaah Đấng Hằng Sống và KHÔNG BAO GIỜ chết". Sau đó, ông ấy
đã xướng những câu kinh này từ Quraan:

23
144. Muhammad  is no more than a Messenger, and indeed (many) Messengers
have passed away before him. If he dies or is killed, will you then turn back on your
heels (as disbelievers)? And he who turns back on his heels, not the least harm will he
do to Allaah, and Allaah will give reward to those who are grateful.
144. Và Muhammad  chỉ là một Sứ giả (của Allaah) và thật sự, nhiều Sứ giả đã
qua đời trước Người. Nếu Người chết hay bị giết, thì các người sẽ quay gót bỏchạy(như
những kẻ không tin tưởng) hay sao? Và ai quay gót bỏ chạy, thì y sẽ không bao giờlàm
cho Allaah thiệt thòi cả. Ngược lại, Allaah sẽ trọng thưởng những người biết ơn.
[Soorah Aali 'Imraan 3:144]
Thiên Sứ  có chiều cao trung bình, Người không quá cao và cũng
không quá thấp. Người có một vóc người đẹp. Người rất đáng tin cậy,
khôn ngoan, kiên nhẫn và hiền lành. Người không chửi rủa cũng không
tổn thương bất kỳ ai. Người rất tử tế với mọi người dù cho họ có tổn
thương Người đi nữa. Thiên Sứ  là một nhà lãnh đạo vĩ đại và làm một
chiến binh liêm chính (chính trực). Người có nhân cách rất tuyệt không hề
có sự ngạo mạn hay sự tự phụ sai trái. Người vị tha, đáng kính. Allaah đã
mô tả Người qua lời phán: "Qủa thực, Ngươi là ...
4. And verily, you (O Muhammad ) are on an exalted standard of character.
4. Và quả thật, Ngươi (hỡi Muhammad ) được phú cho những đức tính cao nhã.
[Soorah al-Qalam 68:4]
Người rất tử tế với hàng xóm và trẻ em, Người đã kêu gọi mọi người
tôn thờ chỉ duy nhất mỗi Allaah giống như những Thiên Sứ đến trước
Người và Người loại trừ shirk. Người đã chỉnh đốn người dân và loại trừ
điều xấu xa trong xã hội. Sau khi cái chết của Thiên Sứ , những người
bạn đạo tiếp nhận nhiệm vụ truyền bá tôn giáo Islaam.

24
Islaam là cho tất cả mọi người kể cả người Trung Quốc, người Mỹ, người
Ấn Độ, người Arab, không phải người Arab và cho tất cả nhân loại.
Thiên Sứ  là vị Thiên Sứ cuối cùng và là Sứ giả được Allaah gởi xuống
cho nhân loại. Và không có bất kỳ một Thiên sứ nào sau Người. Quraan
đã mặc khải đến cho Thiên sứ chứa đựng đầy những Thông Điệp của
“Tawheed” (ví dụ như: chỉ tôn thờ duy nhất Allaah không được tổ hợp
bất cứ ai với Ngài). Chúng ta không tôn thờ những Thiên Sứ, những người
tốt, những người chết, hay những sinh vật sống tự nhiên, nhưng chúng
ta tôn thờ duy nhất một Thượng Đế thật sự, Allaah.
Người Muslim yêu quý Thiên Sứ Muhammad  và phấn đấu theo
đường lối của Người trong Islaam, làm theo Người sẽ dẫn lên Thiên Đàng
và quay lưng lại với đường lối của Người sẽ xuống Hoả Ngục.
Thiên Sứ Muhammad  đã kêu gọi Islaam đến với Tawheed của Allaah:
chỉ dành sự tôn thờ duy nhất cho Allaah, Đấng Thượng Đế Thực Sự. Căn
bản của Islaam là 'Laa ilaaha illallaah, Muhammad Rasoolullaah', nghĩa là
xác nhận 'không có ai xứng đáng được tôn thờ ngoại trừ duy nhất mỗi
Allaah và Muhammad là Sứ giả của Allaah'. Đây là điều đưa một người trở
thành người Muslim và không tôn giáo nào được chấp nhận bởi Allaah
ngoại trừ Tôn giáo Islaam. Tất cả các Thiên sứ, Sứ giả như Aadam, Noah,
Ibraaheem, Moosa (Mose), và 'Eesa (Jesus) đều đã kêu gọi những người
dân của họ phải quy phục Allaah trong Tawheed. Đây là Thông Điệp mang
tầm vóc vũ trụ.

‘Laa ilaaha illallaah, Muhammad Rasoolullaah’
‘không có ai xứng đáng được tôn thờ ngoại trừ duy nhất mỗi Allaah
và Muhammad là (Rasool) Sứ giả của Allaah’.
Thiên Sứ Muhammad  là vị Thiên Sứ cuối cùng và là Sứ giả được Allaah
gởi xuống cho nhân loại. Và không có bất kỳ một Thiên sứ nào sau Người.
Quraan đã mặc khải đến cho Thiên sứ chứa đựng đầy những Thông Điệp
của “Tawheed”. Người rất đáng tin cậy, khôn ngoan, kiên nhẫn và hiền
lành. Người không chửi rủa cũng không tổn thương bất kỳ ai. Người rất tử
tế với mọi người dù cho họ có tổn thương Người đi nữa. Thiên Sứ  là một
nhà lãnh đạo vĩ đại và làm một chiến binh liêm chính (chính trực). Người có
nhân cách rất tuyệt không hề có sự ngạo mạn hay sự tự phụ sai trái. Người
đã kêu gọi mọi người tôn thờ chỉ duy nhất mỗi Allaah giống như những
Thiên Sứ đến trước Người và Người loại trừ shirk. Người đã chỉnh đốn
người dân và loại trừ điều xấu xa trong xã hội…
Tác phẩm: Prophet Muhammad  - Knowing the “Mercy to Mankind”
Tác giả: Dr. Saalih as-Saalih
Muharram 17, 1427 AH
February 16, 2006 CE
Dịch sang tiếng Việt tại: www.hocislam.com
Tài liệu này được dịch sang tiếng Việt với mục đích học tập và chia sẻ cho
các bạn bè Muslim thân thiết. Vui lòng không sử dụng tài liệu này để quảng
cáo, đăng lại trên trang khác hay in ấn nhằm thu lợi nhuận. Trân trọng!

TIEU SU NABI

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

TIEU SU NABI