1. Σχγρξνλεο ζεσξήζεηο
γηα ηε µάζεζε
Γηψξγνο Απνζηνιίδεο

2. Δηζαγωγή
 Πνηεο είλαη νη ζύγρξνλεο ζεωξίεο κάζεζεο θαη
πνηα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο;
 Πψο κπνξνχλ λα καο επεξεάζνπλ ζηε δηακφξθσζε ηεο
δηδαζθαιίαο;
 Πψο ζπλδπάδνληαη κε ηε ρξήζε ησλ ΤΠΔ-E;

3. Τη είλαη ε κάζεζε;
 Γηαδηθαζία ηξνπνπνίεζεο ηεο ζπκπεξηθνξάο καο ζε
ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα κε κφληκν ηξφπν. (Gagné)
 Ψο απνηέιεζκα εκπεηξίαο ή ηεο νξγαλσκέλεο εθπαηδεπηηθήο
δηαδηθαζίαο.
 Η κεηαβνιή ηεο ζπκπεξηθνξάο λνείηαη σο δηαξθήο θαη κε ζρεηηθά
κφληκε.
 Δίλαη ελεξγή αθξφαζε (κειέηε θιπ.), επεμεξγαζία θαη
αμηνπνίεζε ησλ πιεξνθνξηψλ, θαλφλσλ θιπ.
 Δπεξεάδεηαη απφ ελδνγελείο θαη εμσγελείο παξάγνληεο.
 Τα απνηειέζµαηά ηεο είλαη ζπλήζσο παξαηεξήζηµα.

4. Μάζεζε =
απόθηεζε & κεηαβνιή
 γλψζεσλ
 δεμηνηήησλ (λνεηηθψλ, θηλεηηθψλ, θνηλσληθψλ)
 ζηξαηεγηθψλ
 πεπνηζήζεσλ
 ζηάζεσλ
 µνξθψλ ζπµπεξηθνξάο

5. Τη είλαη ε δηδαζθαιία;
 Σχζηεκα ελεξγεηψλ πνπ απνζθνπνχλ ζηε κάζεζε.
 Σρέζε δαζθάινπ (;) - καζεηή.
 Πξνγξακκαηηζκέλε επί ζθνπψ δηαδηθαζία κάζεζεο.
 Υπνβνήζεζε ηνπ καζεηή λα εκπινπηίζεη θαη λα
επεμεξγαζηεί πιεξνθνξίεο.
 Κνηλσληθφ αγαζφ.

6. Μάζεζε θαη δηδαζθαιία
1. Η κάζεζε κπνξεί λα πξνθχςεη αλεμάξηεηα απφ ηε
δηδαζθαιία;
- Ναη, θάζε θνξά πνπ θάπνηα δξαζηεξηφηεηα επηθέξεη κηα
ζηαζεξή αιιαγή ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ (Stones, 1987).
- Απιψο, κε ηε δηδαζθαιία ε κάζεζε κπνξεί λα επηηαρπλζεί.
2. Καηά ηε δηδαζθαιία πξαγκαηνπνείηαη πάληα ε κάζεζε;
- Όρη.Γηα λα ζπληειεζηεί ε κάζεζε σο κφληκε ηξνπνπνίεζε
ηεο ζπκπεξηθνξάο, είλαη απαξαίηεηεο νη πιεξνθνξίεο αιιά
θαη πξφζζεηεο ππνζηεξηθηηθέο ελέξγεηεο ηνπ ππνθεηκέλνπ
πνπ ηελ ππνβνεζνχλ.

7. ν δάζθαινο - ν καζεηήο
Δηεπθνιύλεη ηνλ ζρεκαηηζκό νκάδσλ θαη Απνηειεί κέινο κηαο νκάδαο κε θνηλό
ηνλ δηάινγν κεηαμύ ησλ κειώλ ζηόρν
Ελζαξξύλεη θαη ππνζηεξίδεη καζεηηθέο Αλαιακβάλεη ηελ απνπεξάησζε έξγνπ
πξσηνβνπιίεο θαη αλαπηύζζεη ηελ αλάινγε δξάζε
Σρεδηάδεη ην πεξηβάιινλ κάζεζεο, ώζηε Αιιειεπηδξά κε ζπκκαζεηέο ηεο ίδηαο
λα πξνσζείηαη ε απηνλνκία, ε νκάδαο γηα ηελ εθπιήξσζε ηνπ ζηόρνπ
αιιειεπίδξαζε θαη νη επηινγέο
Εληάζζεη ηελ απνθηεζείζα γλώζε ζε έλα Αλαδεηά ηε ζύλδεζε ηεο γλώζεο κε ηελ
ξεαιηζηηθό πιαίζην πξαγκαηηθόηεηα
Χξεζηκνπνηεί πνηθίιεο ζηξαηεγηθέο γηα λα Καιιηεξγεί ηα ηαιέληα ηνπ θαη ηα
θαιύςεη όια ηα ελδηαθέξνληα ρξεζηκνπνηεί ζε όια ηα γλσζηηθά πεδία
Αμηνινγεί ηε δηαδηθαζία ηεο δηθήο ηνπ Επηβιέπεη ηε δηαδηθαζία κάζεζεο ηνπ θαη
δηδαζθαιίαο απην-αμηνινγείηαη
Υπνζηεξίδεη θαη δηεπθνιύλεη ηνλ Αλαζηνράδεηαη ηελ όιε πξνζπάζεηα πνπ
αλαζηνραζκό γηα ηε δηαδηθαζίαο κάζεζεο θαηέβαιε, ζηέθεηαη θξηηηθά θαη ιακβάλεη
απνθάζεηο γηα ηε κειινληηθή ηνπ δξάζε
Χξεζηκνπνηεί δηάθνξα εξγαιεία γηα ηελ Παξαθνινπζεί ηε δηαδηθαζία κάζεζεο
παξαθνινύζεζε ηεο πνξείαο κάζεζεο πνπ αθνινπζεί θαη ηα απνηειέζκαηά ηεο

8. Δξγαιεία Τ.Π.Δ. γηα ηελ ππνζηήξημε
ηεο κάζεζεο
 Δπεμεξγαζηήο θεηκέλνπ
 Λνγηζηηθά Φχιια
 Βάζεηο Γεδνκέλσλ
 Φπιινκεηξεηήο
 Γηαδηθηπαθά καζήκαηα
 Παξνπζηάζεηο κε Multimedia
 Γλσζηηθά εξγαιεία κάζεζεο (cognitive tools)
 Οκάδεο ζπδεηήζεσλ -Χεθηαθέο θνηλφηεηεο
 θιπ.

9. Σύγρξνλεο ζεωξίεο γηα ηε µάζεζε
1. Μπηρεβηνξηζκφο (ζεσξία ηεο ζπκπεξηθνξάο)
2. Κνλζηξνπθηηβηζκφο (Γλσζηηθή ζεσξία)
3. Κνηλσληθνπνιηηηζκηθέο ζεσξίεο
4. Μνξθνινγηθέο ζεσξίεο
5. Οπκαληζκφο

10. Ωο πξνο ηε κάζεζε
 Μπηρεβηνξηζκόο:
Μάζεζε  πξφζθηεζε ηεο γλψζεο
 Κνλζηξνπθηηβηζκόο:
Μάζεζε  δηαδηθαζία δεµηνπξγίαο ηεο γλψζεο
 Κνηλωληθνπνιηηηζµηθέο ζεωξίεο:
Μάζεζε  ζπµµεηνρή ζε θνηλσληθέο νµάδεο

11. Σπκπεξηθνξηζκόο ή
Μπηρεβηνξηζκόο
(behaviorism)

12. Κπξηόηεξνη κπηρεβηνξηζηέο
Η. Pavlov (1849-1936): εμαξηεκέλα αλαθιαζηηθά
E. L Thorndike (1874-1949): νη επαλαιήςεηο παγηώλνπλ
ηηο ζπλάςεηο ηεο κάζεζεο
J. B. Watson (1878-1958): ε ςπρνινγία = αληηθεηκεληθή
επηζηήκε  παξαηήξεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο)
Ν. Wiener (1894-1964): πιεξνθνξία-έιεγρνο-αλάδξαζε
(feed back). Κπβεξλεηηθή: εληαίν ην πεδίν ηεο
ζεσξίαο εληνιψλ θαη ηεο επηθνηλσλίαο πνπ αθνξά
ηηο κεραλέο θαη ηα έκβηα φληα. Γει. ππάξρεη κηα
αλαινγία κεηαμχ ηνπ εγθεθάινπ αλζξψπσλ θαη
δψσλ θαη ησλ ειεθηξνληθψλ ζπζηεκάησλ.
B. F. Skinner (1904-1990): πξνγξακκαηηζκέλε
δηδαζθαιία, γξακκηθή νξγάλσζε
N. Crowder: δηαθιαδηζκέλε νξγάλσζε
R. Gagne (1916-2002): δηδαθηηθόο ζρεδηαζκόο

13. Σπκπεξηθνξηζκόο (behaviorism)
 Τν εζσηεξηθφ ηνπ καλζάλνληνο ππνθεηκέλνπ (πηζηεχσ,
πξνζδνθίεο, πξνζέζεηο θιπ.) δελ κπνξεί λα παξαηεξεζεί
θαηά ηξφπν αληηθεηκεληθφ.
 Οη εζσηεξηθέο δηαδηθαζίεο κάζεζεο =
 Άξα, κφλν ε ζπκπεξηθνξά (εμσηεξηθή κεηαβνιή) είλαη πξνο
κειέηε.
 Σπζρέηηζε κεηαμχ εξεζηζκάησλ (Δ) θαη ησλ αληηδξάζεσλ (A)
πνπ πξνθαινχληαη απφ απηά. Γει. Δ  Α.
 Άξα, ε ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ είλαη απνηέιεζκα κάζεζεο.

14. Σπκπεξηθνξηζκόο (behaviorism)
1. Η µάζεζε πξνθχπηεη απφ ηε ζχλδεζε εξεζηζµάησλ-
αληίδξαζεο.
2. Οη επαλαιήςεηο εληζρχνπλ ηηο ζπλδέζεηο Δ-Α, άξα ηε
µάζεζε.
3. Οη ζεηηθέο εληζρχζεηο (αληαµνηβέο) εληζρχνπλ µηα
ζπγθεθξηµέλε «µάζεζε», ελψ νη αξλεηηθέο (πνηλέο) ηελ
απνδπλαµψλνπλ.
4. Κάζε είδνο µάζεζεο µπνξεί λα αλαιπζεί ζε
ζηνηρεησδέζηεξα ηµήµαηα µέρξη λα κεηαδνζεί ε γλψζε.

15. Μπηρεβηνξηζκόο θαη δηδαζθαιία
 Έκθαζε ζηελ αλακεηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο θαη ζηελ
ηξνπνπνίεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο.
 Ο ξφινο ηνπ δαζθάινπ είλαη πνιχ ζεκαληηθφο, δηφηη απηφο:
 δηακνξθψλεη θαηάιιειν γηα ηε κάζεζε πεξηβάιινλ
 δηαηππψλεη ηνπο δηδαθηηθνχο ζηφρνπο ηνπ καζήκαηνο κε ηε κνξθή
ζπκπεξηθνξψλ πνπ νη καζεηέο πξέπεη λα αλαπηχμνπλ
 παξέρεη ηα θαηάιιεια εξεζίζκαηα (Δ), ψζηε λα πξνθιεζνχλ νη
επηζπκεηέο αληηδξάζεηο (Α)
 ελεξγνπνηεί, θηλεηνπνηεί ηνλ µαζεηή (Skinner).
 αλαιχεη ηα δχζθνια ζεκεία ζε επηµέξνπο, θαη θιηκαθψλεη ηε
δπζθνιία πξνο ηα πιένλ ζχλζεηα θαη δπζλφεηα,
πξνζαξκνζκφδνληάο ηα ζηνπο ξπζκνχο ηνπ καζεηή.
 αλαηξνθνδνηεί άκεζα (ζεηηθά ή αξλεηηθά) ηνλ καζεηή.
 αλαδηαηππψλεη φζεο εξσηήζεηο δελ απαληήζεθαλ ζσζηά,
ελδερνµέλσο µε άιιε ζεηξά θαη δηαθνξεηηθφ ηξφπν, έσο φηνπ ν
µαζεηήο απαληήζεη ζσζηά.

16. Σπκπεξηθνξηζηηθά κνληέια δηδαζθαιίαο
Πξνγξαµµαηηζµέλε δηδαζθαιία (B. F. Skinner) :
Η δηδαθηέα χιε
 δνκείηαη ζε ζχληνκεο δηδαθηηθέο ελφηεηεο
 πξνζαξκφδεηαη ζηνπο ξπζκνχο ηνπ καζεηή.
Ο καζεηήο πξέπεη λα:
 ζπκκεηέρεη ελεξγεηηθά ζηα βήκαηα ηεο κάζεζεο
 πιεξνθνξείηαη ακέζσο ηα απνηειέζκαηα ησλ πξνζπαζεηψλ ηνπ
 δηνξζψλεη ακέζσο ηα ιάζε ηνπ
 παίξλεη ην κέγηζην ησλ εληζρχζεσλ
Δπηζηξνθή ζηνπο κπηρεβηνξηζηέο

17. Σπκπεξηθνξηζηηθά κνληέια δηδαζθαιίαο
Γξακκηθή Οξγάλωζε
ηεο κάζεζεο ρσξίο δηαθιαδψζεηο (κεραλέο Skinner)
 H αιιεινπρία ηεο χιεο είλαη ζρεδηαζκέλε έηζη ψζηε λα
κπνξνχλ λα ηελ αθνινπζήζνπλ φινη νη καζεηέο.
 Κάζε δηδαθηηθφ βήκα απνηειείηαη απφ 4 ζηνηρεία:
 πιεξνθνξία,
 εξψηεζε,
 θελφ γηα απάληεζε,
 ζσζηή απάληεζε.
Δπηζηξνθή ζηνπο κπηρεβηνξηζηέο

18. Σπκπεξηθνξηζηηθό
εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό
- Πνηνο έραζε ηε κάρε ηνπ Μαξαζώλα?
- Ο Οκέξ Βξπώλεο
- Όρη, πξνζπάζεζε μαλά
- Οη Πέξζεο
- Μπξάβν!
9 X 5 = 45 Ζ πξωηεύνπζα ηεο Διιάδαο είλαη ε Αζήλα:
6 X 7 = 43  Σωζηό
6 X 7 = 44  Λάζνο
6 X 7 = 42
Δπηζηξνθή ζηνπο κπηρεβηνξηζηέο

19. Σπκπεξηθνξηζηηθά κνληέια δηδαζθαιίαο
Γηαθιαδηζκέλε Οξγάλωζε (Ν.Α.Crowder):
 Απφ ηελ απάληεζε ηνπ καζεηή θαζνξίδεηαη φ,ηη αθνινπζεί.
 Άξα, ππάξρεη θάπνηα δπλαηφηεηα εμαηνκηθεπκέλεο ξχζκηζεο ηνπ
καζεζηαθνχ πιηθνχ.
 Η βαζηθή δηαθνξά ηεο Δηαθιαδηζκέλεο Οξγάλσζεο απφ ηε Γξακκηθή
Οξγάλσζε βξίζθεηαη ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ ιάζνπο ηνπ καζεηή.
 Δλψ ν Skinner πηζηεχεη φηη ηα βήκαηα πξέπεη λα κηθξά, ψζηε λα
απνθεχγεηαη ην ιάζνο ηνπ καζεηή, θαη ζηε ιαλζαζκέλε απάληεζε λα
ηνπ πξνζθέξεηαη ε ζσζηή, ν Crowder πηζηεχεη φηη ην ιάζνο
απνηειεί νπζηαζηηθφ ζηνηρείν ζηε δηαδηθαζία κάζεζεο. Όηαλ
ν καζεηήο θάλεη ιάζνο ηνπ δίλνληαη ζπκπιεξσκαηηθέο εμεγήζεηο γηα λα
ην μεπεξάζεη.
Πξσηεχνπζα ηεο Διιάδαο είλαη ε:
α) Αζήλα, β) Σπάξηε, γ) Ναχπιην, δ) Παξίζη
Δπηζηξνθή ζηνπο
κπηρεβηνξηζηέο

20. Σπκπεξηθνξηζηηθά κνληέια δηδαζθαιίαο
Γηδαθηηθόο Σρεδηαζµόο (Gagné):
 Θεσξήζεθε γηα ρξφληα αμηφπηζην κνληέιν πξνεηνηµαζίαο
πξνγξαµµάησλ θαη µαζεµάησλ θαηάξηηζεο.
 Πεξηιαµβάλεη 5 ζηάδηα:
1. Αλάιπζε ηνπ ζηνρεπφµελνπ θνηλνχ θαη ησλ αλαγθψλ ηνπ
(Analyze)
2. Σρεδίαζε ησλ µαζεµάησλ (Design)
3. Αλάπηπμε ηνπ δηδαθηηθνχ πιηθνχ (Develop)
4. Δθαξµνγή (Implement)
5. Αμηνιφγεζε θαη επηζηξνθή ζην πξψην ζηάδην (Evaluate)
Δπηζηξνθή
ζηνπο
κπηρεβηνξηζηέο

21. Σπκπεξηθνξηζηηθά κνληέια δηδαζθαιίαο
Γηδαθηηθόο Σρεδηαζµόο (Gagné):
 9 εθδειώζεηο θαηά ηε δηδαζθαιία:
1. Κεληξίζηε ηελ πξνζνρή-ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ γηα ην ζέκα
2. Δλεκεξψζηε ηνπο καζεηέο γηα ηνπο ζηφρνπο
3. Αλαθαιέζηε ηελ πξνεγνχκελε γλψζε ηνπο γηα ην ζέκα
4. Παξνπζηάζηε ην δηδαθηηθφ πιηθφ (εξέζηζκα)
5. Γψζηε νδεγίεο ζηνπο καζεηέο
6. Γηαηππψζηε ηα δεηνχκελα θαη ζπγθεληξψζηε ηηο απνδφζεηο
7. Αλαηξνθνδνηήζηε ηνπο
8. Αμηνινγήζηε
Δπηζηξν
9. Βνεζήζηε ηνπο λα ζπκεζνχλ θαη λα εθαξκφζνπλ ηηο θή
δεμηφηεηέο ηνπο. ζηνπο
κπηρεβην
ξηζηέο

22. Σπκπεξηθνξηζκόο θαη ΤΠΔ-Δ
 Έκθαζε ζηελ παξνρή ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηελ
εκπέδσζή ηεο.
 Καζνξηζκέλνη παηδαγσγηθνί θαη δηδαθηηθνί ζηφρνη.
 Κιεηζηνχ ηχπνπ ινγηζκηθά:
 κε ηε κνξθή ειεθηξνληθψλ βηβιίσλ ή θαζνδήγεζεο-
δηδαζθαιίαο (tutorials)
 αμηνιφγεζε γλψζεσλ κέζσ δξαζηεξηνηήησλ
εμάζθεζεο θαη πξαθηηθήο (drill and practice) κε
εξσηήζεηο πνιιαπιψλ επηινγψλ (multiple choice).

23. Σπκπεξηθνξηζκόο θαη ΤΠΔ-Δ
 Τα ινγηζµηθά απηά πξνζθέξνπλ:
 εμάζθεζε δεμηνηήησλ ραµεινχ επηπέδνπ (εθηέιεζε πξάμεσλ,
απνµλεµφλεπζε θ.ά.)
 αμηνιφγεζε,
 επνπηηθή δηδαζθαιία.
 Γεληθά, ν ζπµπεξηθνξηζµφο επέδξαζε ζηε ζρεδίαζε θαη
ρξήζε ησλ εθαξµνγψλ ησλ ΤΠΔ-Δ, δηφηη έδσζε
έµθαζε ζηε δηαξθή θαη ελεξγφηεξε ζπµµεηνρή ηνπ
µαζεηή ζηε κάζεζε ζπγθεθξηκέλσλ πξαγκάησλ.
 Όκσο, πξέπεη λα απνζαθελίζνπκε πνηνπο
παηδαγσγηθνχο θαη δηδαθηηθνχο ζηφρνπο εμππεξεηεί θαη
λα θάλνπκε επηιεθηηθή θαη πεξηνξηζκέλε ρξήζε.

24. Δπνηθνδνκεηηζκόο ή
νηθνδνκηζκόο ή δνκεηηζκόο
(Constructivism)

25. Οη ζεκαληηθόηεξνη επνηθνδεκηζηέο
 J. Dewey (1859-1952) : ελεξγφο καζεηήο
 J. Piaget (1896-1980): λνεηηθά ζηάδηα
 J. Bruner (1915-): αλαθαιππηηθή κάζεζε
 A. Bandura (1925- ): γλσζηηθφο ή θνηλσληθφο ζπκπεξηθνξηζκφο
 S. Papert (1928-): θνλζηξνπθηηβηζηηθφ κνληέιν, LOGO
 R. Gagné, A. Newell, H. Simon: Θεσξία ηεο επεμεξγαζίαο
ηεο πιεξνθνξίαο
 Βoyle: Μαζεζηαθά πεξηβάιινληα κε ππνινγηζηέο
 Gardner: πνιιαπιή λνεκνζχλε

26. Κνλζηξνπθηηβηζµόο = λνεηηθέο δνκέο
 Μεγάιε ζεµαζία έρνπλ νη εζσηεξηθέο λνεηηθέο δνκέο θαη
δηεξγαζίεο ηνπ αηφµνπ.
 Οη εζσηεξηθέο λνεηηθέο δνκέο δεκηνπξγνχληαη ζηαδηαθά
ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ αηφκνπ λα αληαπνθξηζεί ζην
πεξηβάιινλ.
 Οη λνεηηθέο δνκέο εμειίζζνληαη θαηά ειηθία.
 Κάζε πεξίνδνο ηεο δσήο έρεη ηα δηθά ηεο ραξαθηεξηζηηθά,
ηα νπνία κεηαβάιινληαη πνηνηηθά θαη ελζσκαηψλνληαη
ζηηο γλσζηηθέο δνκέο ησλ κεγαιχηεξσλ ειηθηψλ.
 Η δηδαζθαιία πξέπεη λα ζηνρεχεη ζηελ θαηαζθεπή λέσλ
ελλνηψλ, έρνληαο αμηνπνηήζεη ηελ πξνυπάξρνπζα γλψζε
(Schema) ησλ καζεηψλ.

27. Ζ κάζεζε
 Δίλαη ππνθεηκεληθή θαη εζσηεξηθή δηαδηθαζία νηθνδφκεζεο
λνεκάησλ.
 Δίλαη ην απνηέιεζκα νξγάλσζεο θαη πξνζαξκνγήο ησλ
λέσλ πιεξνθνξηψλ ζε ήδε ππάξρνπζεο γλψζεηο.
 Γελ µεηαδίδεηαη. Δίλαη µηα δηαδηθαζία πξνζσπηθήο
θαηαζθεπήο ηεο γλψζεο,
 Απαηηεί ηελ αλαδηάηαμε θαη αλαδφµεζε ησλ λνεηηθψλ
δνµψλ ηνπ αηφµνπ, έηζη ψζηε απηέο λα πξνζαξµνζηνχλ
µε ηε λέα γλψζε, αιιά θαη λα “πξνζαξµφζνπλ” ηε λέα
γλψζε ζηηο πθηζηάµελεο λνεηηθέο δνµέο.

28. Σρνιείν θαη επνηθνδνκηζκόο
 Βαζηθή αξρή: ε γλψζε ηνπ θφζκνπ νηθνδνκείηαη απφ ην
άηνκν.
 Τν ζρνιείν θαιείηαη λα βνεζήζεη λα νηθνδνκεζνχλ λέεο
γλψζεηο πάλσ ζηηο ππάξρνπζεο.
 Ο καζεηήο αλαιακβάλεη ελεξγφ ξφιν ζηελ νηθνδφκεζε
ηεο γλψζεο ηνπ.
 Η πξνεγνχκελε γλψζε ηνπ καζεηή ζα πξέπεη λα
ηξνπνπνηεζεί θαη επεθηαζεί σο απνηέιεζκα ηεο
κάζεζεο.
 Ο δάζθαινο αλαιακβάλεη έλαλ ππνζηεξηθηηθφ-
ζπκβνπιεπηηθφ ξφιν.

29. Γλωζηηθέο ζεωξίεο
 Δπνηθνδνκηζκφο ή δνκεηηζκφο (constructivism) σο:
 θιαζηθφο επνηθνδνκηζκφο
 θνλζηξαθηηνληζκφο (constructionism)
 Θεσξία επεμεξγαζίαο ηεο πιεξνθνξίαο

30. Ζ ζπκβνιή ηνπ θνλζηξνπθηηβηζκνύ ζηνλ
εθπαηδεπηηθό ζρεδηαζκό
 Γεκηνπξγήζηε ηηο ζπλζήθεο, αθήλνληαο ηνπο καζεηέο λα
αλαθαιχςνπλ, εμάγνπλ ηε γλψζε.
 Σπκβάιιεηε ζηε δεκηνπξγία ηεο γλψζεο κε απζεληηθέο θαηαζηάζεηο θαη
δξαζηεξηφηεηεο.
 Τνπνζεηήζηε ηε γλψζε ζε πνιιαπιά πιαίζηα, πξνεηνηκάδνληαο γηα ηε
κεηαθνξά ζε λέα πιαίζηα.
 Γεκηνπξγήζηε γλσζηηθή επειημία κε δεδνκέλν φηη, φιε ε γλψζε
θαίλεηαη απφ πνιιέο πξννπηηθέο.
 Βνεζήζηε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα ζπλεξγαζηνχλ ζηελ νηθνδφκεζε
ηεο γλψζεο.

31. Σηξαηεγηθέο θαηά ηε δηαδηθαζία κάζεζεο
 δηεξεπλεηηθή / αλαθαιππηηθή δηαδηθαζία (discovery learning)
 εξγαζίεο νκάδσλ (projects based learning)
 δηαινγηθή ζπδήηεζε
 ζπλεξγαηηθή κάζεζε (collaborative learning)
 επίιπζε πξνβιεκάησλ (problem solving)
 δηδαθηηθέο ζπλνκηιίεο

32. John Dewey (1859-1952)
 H κάζεζε είλαη κηα ελεξγεηηθή δηαδηθαζία.
 Ο «ελεξγφο καζεηήο» ρξεζηκνπνηεί ηηο αηζζήζεηο γηα λα
θαηαζθεπάζεη έλλνηεο.
 Η εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία δηακνξθψλεη έλα
ππνζηεξηθηηθφ πεξηβάιινλ κάζεζεο.

33. Jean Piaget (1896-1980)
 Η αλάπηπμε ηεο ινγηθήο ζθέςεο ηνπ παηδηνχ είλαη µηα
εμειηθηηθή δηαδηθαζία µε δηάθνξεο πεξηφδνπο θαη ζηάδηα:
0-2 εηψλ: Αηζζεζηνθηλεηηθφ: αηζζήζεηο/αληαλαθιαζηηθέο θηλήζεηο
2-7 εηψλ: Πξνελλνηνινγηθφ ή πξνζπιινγηζηηθφ : γιψζζα/ζχκβνια
7-11 εηψλ: Σπγθεθξηκέλσλ ινγηθψλ ελεξγεηψλ: αθεξεκέλεο έλλνηεο
11-15: Τππηθψλ ινγηθψλ ελεξγεηψλ ή ηεο αθαηξεηηθήο ζθέςεο
 Κάζε πεξίνδνο πεξηιακβάλεη θαη άιια επηκέξνπο ζηάδηα.
 Οη ειηθίεο κπνξνχλ λα παξνπζηάδνπλ δηαθπκάλζεηο απφ
άηνκν ζε άηνκν, αιιά φια ηα άηνκα πεξλνχλ
ππνρξεσηηθά απφ θάζε ζηάδην.

34. Ο επνηθνδνµηζµφο ηνπ J. Piaget
 Ο θαζέλαο θαηαζθεπάδεη ηε γλψζε µε ην δηθφ ηνπ ηξφπν,
ελεξγεηηθά θαη δελ απνηειεί απιψο έλαλ παζεηηθφ
ππνδνρέα πιεξνθνξηψλ.
 Έλα πεξηβάιινλ πινχζην ζε πνηθίια εξεζίζµαηα,
ζπκβάιιεη ζηε κάζεζε θαη δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ
µαζεηή λα αιιειεπηδξά µαδί ηνπ.
 Άξα, ε θνηλσληθή εκπεηξία κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ
επηηάρπλζε ηεο κεηάβαζεο ηνπ παηδηνχ απφ ην έλα
ζηάδην λνεηηθήο αλάπηπμεο ζην άιιν.

35. Ζ επίδξαζε ηνπ Piaget ζηε δηδαζθαιία
 Βαζηθέο έλλνηεο:
 Αθνκνίωζε: ελζσκαηψλνπκε κηα λέα θαηάζηαζε ζηηο ήδε γλσζηέο.
 Σπκκόξθωζε: επηηπγράλνπκε έλα ζθνπφ ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ
πεξηβάιινληνο.
 Πξνζαξκνγή: ζπληζηακέλε ηεο αθνκνίσζεο – ζπκκφξθσζεο.
 Σρήκα: απνηειεί ηε κνλάδα κάζεζεο (κεηά ηελ εθαξκνγή ησλ αξρώλ ηεο
αθνκνίσζεο, ζπκκφξθσζεο, πξνζαξκνγήο)
 Η δηδαζθαιία ζηεξίδεηαη ζηελ ελεξγεηηθή ζπλεξγαζία
δαζθάινπ θαη καζεηψλ θαη ζηε δεκηνπξγηθή ζχκπξαμή ηνπο
κε ζηφρν ηελ θαηάθηεζε ηεο γλψζεο.
 «Μαζαίλσ ζεκαίλεη αλαθαιχπησ».
 Οη απφςεηο ηνπ Piaget ζπληέιεζαλ ζηε ξηδηθή αλαζεψξεζε ησλ
ζρνιηθψλ πξνγξακκάησλ θαη ησλ δηδαθηηθψλ βηβιίσλ ηε δεθαεηία ηνπ
’80 (θπξίσο γηα ηα βηβιία ηνπ Νεπηαγσγείνπ θαη ηνπ Γεκνηηθνχ).

36. Κξηηηθή ζηε ζεωξία ηνπ Piaget
Δπεηδή δελ αζρνιήζεθε δηεμνδηθά κε ηελ επίδξαζε ηνπ
πεξηβάιινληνο ζηελ αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ, θαηεγνξήζεθε φηη ε
ζεσξία ηνπ ζηεξείηαη θνηλσληθήο πξννπηηθήο.
Υπνζηεξίρηεθε ε άπνςε φηη ε απνηπρία ησλ παηδηψλ θαηά ηελ
εθηέιεζε δηαθφξσλ πεηξακάησλ δελ νθείιεηαη κφλν ζε
γλσζηηθνχο πεξηνξηζκνχο ηεο ζθέςεο ηνπ παηδηνχ αιιά θαη ζε
άιινπο ιφγνπο, φπσο:
 ν βαζκφο νηθεηφηεηαο ηνπ παηδηνχ κε ην γεληθφηεξν πιαίζην πνπ
πξαγκαηνπνηείηαη ν έιεγρνο,
 ν επηθνηλσληαθφο θψδηθαο κεηαμχ πεηξακαηηζηή θαη εμεηαδφκελνπ,
 ε πξνζνρή ηελ νπνία ην παηδί απνδίδεη ζηηο πιεξνθνξίεο πνπ ηνπ
παξέρνληαη,
 ηα θίλεηξα πνπ έρεη γηα λα αληαπνθξηζεί κε επηηπρία ζην έξγν πνπ
θαιείηαη λα εθηειέζεη.

37. Jerome Bruner (1915- )
 Σε θάζε ζηάδην ηεο λνεηηθήο ηνπ αλάπηπμεο ην παηδί
αληηιακβάλεηαη θαη εμεγεί ηνλ θφζκν κε ηνλ δηθφ ηνπ ηξφπν.
 Η κάζεζε λα κελ πεξηνξίδεηαη ζηελ θαηάθηεζε ζπγθεθξηκέλσλ
γλσζηηθψλ ζηνηρείσλ, αιιά λα παξέρεηαη ζηνλ καζεηή ε
δπλαηφηεηα λα πξνρσξεί παξαπέξα κφλνο ηνπ.
 Θεκειηψδεο θαλφλαο: θαιιηέξγεηα ζεηηθήο ζηάζεο απέλαληη ζην
γλσζηηθφ αληηθείκελν.
 Απαξαίηεηεο ζπλζήθεο:
 ν καζεηήο λα καζαίλεη γεληθέο αξρέο, ζηηο νπνίεο κπνξνχλ λα
αλαρζνχλ φιεο νη ππνπεξηπηψζεηο.
 ν καζεηήο λα δηακνξθψλεη ηε «δνκή ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ»
καζαίλνληαο ηα βαζηθά ζηνηρεία ελφο καζήκαηνο, ψζηε λα κπνξεί
λα ηα ζπζρεηίδεη κε άιιεο γλψζεηο.

38. J. Bruner
 Έλα κάζεκα κπνξεί λα δηδαρζεί απνηειεζκαηηθά ζε θάζε παηδί,
άζρεηα απφ ην ζηάδην ηεο αλάπηπμήο ηνπ, αξθεί:
α) λα ρξεζηκνπνηεζεί ε γιψζζα πνπ θαηαιαβαίλεη θαη
β) λα ππάξρνπλ νη θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο.
 Άξα, ν δάζθαινο πξέπεη λα παξνπζηάδεη ζηνλ καζεηή ην
δηδαθηηθφ αληηθείκελν:
α) κε απιφ ηξφπν θαη ζπκβαηφ κε ηηο καζεζηαθέο ηνπ δπλαηφηεηεο
β) κε ηνλ ηξφπν πνπ ν καζεηήο αληηιακβάλεηαη ηνλ θφζκν
(αλαινγία κε ηε ιεηηνπξγία ηεο κεηάθξαζεο).
 Σηελ πξάμε δελ είλαη πάληα εθηθηή ε απινχζηεπζε φισλ ησλ
ζεκάησλ ζε βαζκφ πνπ λα κπνξνχλ απηά λα δηδαρζνχλ
απνηειεζκαηηθά ζε παηδηά κηθξήο ειηθίαο.

39. J. Bruner
Αλαθαιππηηθή µάζεζε
 Οη µαζεηέο καζαίλνπλ (θαλφλεο, αξρέο, αλάπηπμε
δεμηνηήησλ) µέζα απφ αλαθαιππηηθέο δηαδηθαζίεο (πείξαµα,
δνθηµή, επαιήζεπζε ή δηάςεπζε). Λρ. θαινχληαη λα επηιχζνπλ
πξνβιήκαηα/ πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο µε ηνλ δηθφ ηνπο ξπζµφ θαη
µε βάζε ηηο δηθέο ηνπο απνθάζεηο θαη επηινγέο.
 Η ζηαδηαθή αλαθάιπςε ησλ εζσηεξηθψλ δνµψλ/ αξρψλ/ λφµσλ
ελφο θαηλνκέλνπ ζπληειεί ζηε βαζχηεξε θαηαλφεζή ηνπ.
 Τν άηνκν, πξνθεηκέλνπ λα θαηαλνήζεη ηηο πιεξνθνξίεο θαη λα
αλαπηπρζεί γλσζηηθά, νηθνδνκεί:
 έκπξαθηεο αλαπαξαζηάζεηο, πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εθηέιεζε δξάζεσλ
(κηθξέο ειηθίεο)
 εζσηεξηθέο λνεηηθέο εηθφλεο, πνπ αληηζηνηρνχλ ζε δνκέο ρψξνπ θαη είλαη
αλεμάξηεηεο ηεο δξάζεο
 ζπκβνιηθέο αλαπαξαζηάζεηο
 Η ζηαδηαθή αλαθάιπςε ηεο γλψζεο ζπληζηά ζεµαληηθφ
θίλεηξν κάζεζεο.

40. J. Bruner
Αλαθαιππηηθή µάζεζε
 Πιενλεθηήκαηα ηεο αλαθαιππηηθήο µάζεζεο γηα ηνλ καζεηή:
 απμάλεη ηηο δηαλνεηηθέο ηθαλφηεηέο ηνπ
 απμάλεη ην επίπεδν πξνζδνθίαο γηα ηελ επηηπρία
 αλαπηχζζεη απηελέξγεηα, γλσζηηθέο ζηξαηεγηθέο, δεκηνπξγηθή ζθέςε
 Ο εθπαηδεπηηθόο βνεζά ηνλ καζεηή ή/θαη ηνλ θαζνδεγεί
(θαζνδεγνύµελε αλαθάιπςε), ιχλεη απνξίεο, αλαηξνθνδεί,
ελζαξξχλεη, εκςπρψλεη, δηεπθνιχλεη.
 Ο καζεηήο κέζα απφ ζπγθξίζεηο, θαηεγνξηνπνηήζεηο, γεληθεχζεηο
θιπ. αλαπηχζζεη έλλνηεο θαη ιχλεη πξνβιήκαηα, απηναμηνινγείηαη.
• Ο Bruner πξφηεηλε ην ζπεηξνεηδέο ΑΠ (spiral curriculum), ην νπνίν
ζηεξίδεηαη ζηε δηαδνρηθή αλάπηπμε ζεκάησλ-ελλνηψλ ζε δηαθνξεηηθά
ζρνιηθά επίπεδα.
• Τειεπηαία ν Bruner έδσζε έκθαζε ζην πνιηηηζκηθφ θαη θνηλσληθφ
πιαίζην ησλ γλσζηηθψλ δηεξγαζηψλ ζπλαληψληαο ηνπο εθπξφζσπνπο
ηεο ζνβηεηηθήο ςπρνινγηθήο ζρνιήο.

41. Μνληέιν Suchman (δηεξεπλεηηθό κνληέιν)
• Μειέηε ζεκάησλ θπζηθήο θαη βηνινγίαο κε ηε δηεξεπλεηηθή κέζνδν θαη ηε
ρξήζε θηλεκαηνγξαθηθψλ ηαηληψλ.
• Αλάπηπμε δηδαθηηθνχ πιηθνχ πνπ βνεζά ηνπο καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ
θαη λα νξίζνπλ κφλνη ηνπο δχζθνιεο έλλνηεο ησλ Φπζηθψλ Δπηζηεκψλ.
• Σηφρνη ηνπ κνληέινπ Suchman:
α) Ο καζεηήο λα αλαπηχμεη δεμηφηεηεο αλαδήηεζεο/επεμεξγαζίαο
ζηνηρείσλ, ψζηε λα θαιιηεξγήζεη ηε δηάζεζε γηα έξεπλα θαη δεκηνπξγηθή
κάζεζε.
β) Να δηαζέηεη ηηο απαξαίηεηεο γλψζεηο, ψζηε λα πξνρσξήζεη ζηελ
πεξαηηέξσ δηεξεχλεζε κφλνο ηνπ.
γ) Να δηαζέηεη εζσηεξηθέο πεγέο παξφηξπλζεο θαη θηιεξεπλεηηθήο
δηάζεζεο.
• Σηελ ίδηα ζρνιή (ησλ γλσζηηθψλ ζεσξηψλ µάζεζεο) εληάζζνληαη θαη
άιιεο ζεσξίεο, φπσο ε ζεσξία ηεο επεμεξγαζίαο ηεο πιεξνθνξίαο θαη
γεληθφηεξα φιεο νη λεφηεξεο απφςεηο πνπ ζηεξίδνληαη ζηηο ζχγρξνλεο
πξνφδνπο ηεο Βηνινγίαο θαη ηεο Νεπξνθπζηνινγίαο.

42. Ζ θνλζηξαθηηνληζηηθή ζεωξία ηεο LOGO
Seymour Papert
 Η παηδαγσγηθή ζεσξία ηεο LOGO αλαπηχρζεθε πάλσ ζηηο
απφςεηο Piaget.
 Η γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ LOGO ζρεδηάζηεθε (ηέιε
δεθαεηίαο ΄60) γηα εθπαηδεπηηθνχο θπξίσο ζθνπνχο ζην
Τερλνινγηθφ Ιλζηηηνχην Μαζαρνπζέηεο (Μ.Ι.Τ.).
 Τν φλνκά ηεο νθείιεηαη ζηελ ιέμε «ιφγνο» (ινγηθφ).
 Βαζίδεηαη ζε 2 θχξηα επηρεηξήκαηα:
 Η εκπεηξία κε ηελ LOGO νδεγεί ζηελ απφθηεζε γλσζηηθψλ
δεμηνηήησλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ,
 Η LOGO ζπληζηά ηδαληθφ ηξφπν γηα ηε κάζεζε
καζεκαηηθψλ ελλνηψλ (κεηαβιεηή, αλαδξνκηθφηεηα θ.ιπ.)
Δπηζηξνθή

43. Ζ θνλζηξαθηηνληζηηθή ζεωξία ηνπ Papert
 Η κάζεζε είλαη απνηειεζκαηηθή όηαλ ν καζεηήο
πεηξακαηίδεηαη θαηαζθεπάδνληαο έλα πξντόλ πνπ έρεη λόεκα
γηα ηνλ ίδην.
 Οη θνλζηξαθηηνληζηέο δεκηνπξγνχλ πεξηβάιινληα, φπνπ ηα
παηδηά παίδνπλ, ρεηξίδνληαη αληηθείκελα θαη ζπλερίδνπλ λα
καζαίλνπλ λένπο ζπιινγηζκνχο κε θπζηθφ ηξφπν πέξα απφ
ηελ θαζηεξσκέλε εθπαίδεπζε.
 Μηθξόθνζκνο: ζχλνιν ζπγθεθξηκέλσλ θαη αθεξεκέλσλ
αληηθεηκέλσλ θαη ζρέζεσλ θαζψο θαη έλα ζχλνιν ιεηηνπξγηψλ
πνπ επηδξνχλ πάλσ ζηα αληηθείκελα, ηξνπνπνηψληαο ηηο
ζρέζεηο ηνπο θαη δεκηνπξγψληαο λέα αληηθείκελα.
 Τα πεξηβάιινληα απηήο ηεο θαηεγνξίαο απνηεινχλ ηελ πην
δηαδεδνµέλε θαηεγνξία ινγηζµηθψλ (φπσο θαη ε επξχηεξε
εθαξκνγή ησλ αλνηρηώλ µηθξόθνζµσλ).
 http://www.e-yliko.gr/htmls/dir_soft/E_State.aspx

44. Θεσξία ηεο επεμεξγαζίαο ηεο πιεξνθνξίαο
R. Gagne, A. Newell & H. Simon
Η γλσζηηθή δηεξγαζία ζπλίζηαηαη απφ επεμεξγαζίεο αλαπαξαζηάζεσλ θαη
γλψζεσλ.
 Οη αλαπαξαζηάζεηο = πεξηζηαζηαθέο δνκέο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ ζε
κηα ζπγθεθξηκέλε θαηάζηαζε θαη γηα ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο θαη
βξίζθνληαη απνζεθεπκέλεο ζηε βξαρππξόζεζκε κλήκε.
 Οη γλψζεηο = δνκέο ζηαζεξνπνηεκέλεο ζηε καθξνπξόζεζκε κλήκε
Ο δηαζπλδεζηαζκόο (connectionism)
 Έλα ζπλδεζηαθφ δίθηπν ζρεκαηίδεηαη θαη’ εηθφλα ησλ λεπξψλσλ ηνπ λεπξηθνχ
ζπζηήκαηνο.
 Η νιηθή ζπλεξγαζία αλαδχεηαη απηφκαηα φηαλ νη θαηαζηάζεηο θάζε «λεπξψλα» ζε
δηέγεξζε θηάζνπλ ζε έλα επίπεδν.
 Οη λνεηηθέο δνκέο κπνξνχλ λα αλαδπζνχλ απφ ηηο λεπξσληθέο δνκέο.
Πώο ζπκβάιιεη ζην ζρεδηαζκό Μ.Π.;
- Με ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ
- Δλλνηνινγηθήο αιιαγήο
Δπηζηξνθή

45. Oηθνδνκηζκόο: Μαζεζηαθά πεξηβάιινληα
κε ππνινγηζηέο (Boyle,1997)
 Ο νηθνδνκηζκφο ζπληζηά ζήκεξα έλα απφ ηα θπξίαξρα
κνληέια ζην ζρεδηαζκφ ζχγρξνλνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ.
 Σηφρνο ηνπ είλαη λα παξέρεη καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο
εληαγκέλεο ζε δηαδηθαζίεο επίιπζεο πξνβιεκάησλ, ψζηε λα
γεθπξψλεηαη ην ράζκα πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζην ζρνιείν θαη
ζηηο δξαζηεξηφηεηεο έμσ απφ ην ζρνιείν.
 Οη βαζηθέο αξρέο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ καζεζηαθψλ
πεξηβαιιφλησλ κε Η/Υ είλαη :
 Παξνρή εκπεηξηψλ πνπ αθνξνχλ κε ηελ δηαδηθαζία νηθνδφκεζεο ηεο
γλψζεο.
 Παξνρή εκπεηξηψλ πνιιαπιψλ πξννπηηθψλ.
 Δλζσκάησζε ηεο κάζεζεο ζε ξεαιηζηηθά πεξηβάιινληα πνπ ζρεηίδνληαη
κε ηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν. Δκπέδσζε ηεο κάζεζεο κέζσ θνηλσληθήο
εκπεηξίαο.
 Δλζάξξπλζε ηεο ρξήζεο πνιιαπιψλ κνξθψλ αλαπαξάζηαζεο.
 Δλζάξξπλζε ηεο απηνζπλαίζζεζεο ζηε δηαδηθαζία νηθνδφκεζεο ηεο
γλψζεο.

46. Δπνηθνδνκεηηζκόο θαη ΤΠΔ-Δ
 Κπξίαξρν κνληέιν ζην ζρεδηαζκφ ζχγρξνλνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ.
Τα εθπαηδεπηηθά ινγηζµηθά πξέπεη λα:
 παξέρνπλ απζεληηθέο καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο (εληαγκέλεο ζε
δηαδηθαζίεο επίιπζεο πξνβιεκάησλ).
 ππνζηεξίδνπλ ηελ νηθνδφµεζε ηεο γλψζεο απφ ηνλ ίδην ηνλ µαζεηή, ν
νπνίνο πξνζπαζψληαο λα επηιχζεη πξνβιήµαηα αιιειεπηδξά µε ην πιηθφ
πεξηβάιινλ (ινγηζµηθφ), ηνπο ζπµµαζεηέο ηνπ θαη ηνλ εθπαηδεπηηθφ. Ο
µαζεηήο δηεξεπλά, αλαθαιχπηεη ζηαδηαθά, θάλεη ππνζέζεηο ηηο νπνίεο
επαιεζεχεη ή δηαςεχδεη.
 ελζαξξχλνπλ ηελ πξνζσπηθή έθθξαζε ησλ µαζεηψλ θαη λα ππνζηεξίδνπλ
ηελ πξνζσπηθή ηνπο εµπινθή, ιαµβάλνληαο επίζεο ππφςε ην πνιηηηζκηθφ
ηνπο πιαίζην.
 παξέρνπλ πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο ησλ ελλνηψλ, ζρέζεσλ θαη ησλ
νληνηήησλ πνπ πξαγκαηεχνληαη.
 κελ ππνδεηθλχνπλ ηηο νξζέο δηαδηθαζίεο, αιιά λα επηηξέπνπλ ζηνλ καζεηή
λα εθθξάδεη ηηο απφςεηο ηνπ (έζησ θαη ιαζεµέλεο) θαη λα ππνζηεξίδνπλ ηε
δηαδηθαζία ηελ θνηλσληνγλσζηηθήο ζχγθξνπζεο, θαηά ηελ νπνία
αλαηξέπνληαη ελδερφµελεο ιαλζαζµέλεο αληηιήςεηο ηνπ.

47. Κοινωνικοπολιτισμικές
θεωρίες μάθησης

48. Κύξηνη εθπξόζωπνη
 J. Bruner: αλαθαιππηηθή κάζεζε
 L. Vygotsky (1896-1934): επηθνηλσληαθή θαη πνιηηηζκηθή
δηάζηαζε
 Albert Bandura (1925- ): απηναμηνιφγεζε,
απηναπνηειεζκαηηθφηεηα, απηνξχζκηζε
 Vygotsky, Leontiev, Luria, Νardi: Θεσξία ηεο
δξαζηεξηφηεηαο
 L. Doise & Mugny: θνηλσληνγλσζηηθέο ζεσξίεο µάζεζεο
 J. Lave & E. Wenger: Δγθαζηδξπκέλε κάζεζε θαη
Κνηλφηεηεο Πξαθηηθήο θαη Μάζεζεο

49. Κνηλωληνπνιηηηζµηθέο ζεωξίεο
 Τα ηειεπηαία ρξφληα ππάξρεη ε βεβαηφηεηα ηεο άκεζεο
επίδξαζεο ηνπ θνηλσληνπνιηηηζµηθνχ παξάγνληα ζηε κάζεζε.
 Η µάζεζε ζπληειείηαη µέζα ζε ζπγθεθξηµέλα πνιηηηζµηθά
πιαίζηα (γιψζζα, ζηεξεφηππα, αληηιήςεηο) θαη δεµηνπξγείηαη
απφ ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ αηφµνπ µε άιια άηνµα, ζε
ζπγθεθξηµέλεο επηθνηλσληαθέο πεξηζηάζεηο θαη µέζσ ηεο
πινπνίεζεο θνηλψλ δξαζηεξηνηήησλ (activities).
 Τν άηνκν κέζα απφ ηε ζπλεξγαζία κε άιια άηνκα αλαπηχζζεη
ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο πνπ δηαθνξεηηθά ζα βξίζθνληαλ ζε
ιαλζάλνπζα θαηάζηαζε εμέιημεο.
 Ο θνηλσληθφο επνηθνδνµηζµφο δελ είλαη αζχµβαηνο µε ηηο
γλσζηηθέο ζεσξίεο (φπσο κε ηνλ ζπµπεξηθνξηζµφ), αιιά
ιεηηνπξγεί ζπµπιεξσµαηηθά µ’ απηέο.

50. Κνηλωληθνπνιηηηζκηθέο ζεσξίεο κάζεζεο
 Κνηλσληνγλσζηηθέο ζεσξίεο (θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε –
δηεξεπλεηηθή κάζεζε)
 Θεσξία ηεο δξαζηεξηφηεηαο (activity theory)
 Δγθαζηδξπκέλε γλψζε (situated cognition)
 Απην-ξπζκηδφκελε κάζεζε (self-regulated learning)
 Γλσζηηθή καζεηεία (cognitive apprenticeship)
 Γηδαζθαιία κε ζχλδεζε (anchored instruction)
 Μάζεζε κε επίιπζε πξνβιήκαηνο (problem-based learning)
 Καηαλεκεκέλε γλψζε (distributed cognition)
 Γλσζηηθή επειημία (cognitive flexibility theory)

51. Lev Vygotsky (1896-1934) 1/2
 Βαζηθή αξρή: Εώλε ηεο επηθείκελεο αλάπηπμεο: αλεμεξεχλεηε
πεξηνρή ηνπ εζσηεξηθνχ δπλακηθνχ ηνπ καζεηή, ν νπνίνο βξίζθεηαη
ζε κία ιαλζάλνπζα θαηάζηαζε ελ δπλάκεη εμέιημεο θαη ρξεηάδεηαη ηε
βνήζεηα ησλ άιισλ γηα λα εμειηρζεί.
 Η αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ είλαη πξαγκαηηθή (actual) θαη πηζαλή
(potential).
 Η πξαγκαηηθή αλάπηπμε θαζνξίδεηαη απφ απηφ πνπ έλα παηδί
κπνξεί λα θάλεη ρσξίο ηε βνήζεηα απφ έλαλ ελήιηθα ή ηνλ
δάζθαιν.
 Η πηζαλή αλάπηπμε αλαθέξεηαη ζην ηη έλα παηδί κπνξεί λα θάλεη
"κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο επίιπζεο ελφο πξνβιήκαηνο θάησ απφ ηελ
ππνζηήξημε ή ηελ θαζνδήγεζε ησλ ελειίθσλ ή ηε ζπλεξγαζία κε
ηνπο ζπλνκήιηθεο πνπ θαίλεηαη λα ηα θαηαθέξλνπλ
 Άξα, γηα ηε γλσζηηθή αλάπηπμε ηνπ καζεηή είλαη ζεκαληηθή ε
δηακεζνιάβεζε ηνπ ελειίθνπ (δάζθαινο, γνλέαο) θαη ην θνηλσληθφ
πεξηβάιινλ.

52. Lev Vygotsky 2/2
 Η λνεηηθή αλάπηπμε είλαη αδηάξξεθηα ζπλδεδεκέλε κε θνηλσληθφ,
ηζηνξηθφ θαη πνιηηηζκηθφ πιαίζην κέζα ζην νπνίν ζπληειείηαη.
 Η κάζεζε βειηηζηνπνηείηαη απφ ηελ αιιειεπίδξαζε/ζπλεξγαζία κε
ηνπο ελήιηθεο ή ηνπο ηθαλφηεξνπο.
 Τν παηδί δελ είλαη παζεηηθφο δέθηεο, αιιά δξψλ ππνθείκελν πνπ
δηακνξθψλεη κε ηηο πξάμεηο ηνπ ηε γλσζηηθή ηνπ πξαγκαηηθφηεηα.
 Γηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο: ζχλζεηεο νκαδηθέο εξγαζίεο θαη
αιιεινδηδαθηηθή.
 Σεκαληηθφ ξφιν παίδνπλ: α) ε ζπλεξγαζία θαη
β) ε γιώζζα σο εξγαιείν γηα ηε δηακφξθσζε ηεο ηαπηφηεηαο.

53. Albert Bandura (1925- )
 Η ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ δηακνξθψλεηαη απφ εμσηεξηθνχο
παξάγνληεο (πρ. κίκεζε) θαη απφ ηνπο εζσηεξηθνχο, φπσο ε
απηναμηνιόγεζε, ε απηναπνηειεζκαηηθόηεηα (πφζν ζεσξνχκε φηη είκαζηε
ηθαλνί λα ρεηξηζηνχκε ηνπο ηδηαίηεξνπο ζηφρνπο καο).
 Σηφρνο ηνπ δαζθάινπ λα ζπκβάιεη ψζηε νη καζεηέο ηνπ λα αλαπηχμνπλ
δεμηφηεηεο απην-ξπζκηδόκελεο κάζεζεο.
 Η απηνξχζκηζε είλαη πνιχ ζεκαληηθή, δηφηη ζεκαίλεη βαζκηαία κεγαιχηεξε
ρεηξαθέηεζε θαη ππεπζπλφηεηα ζηε κάζεζή ηνπο.
 Σηελ επνρή ηεο γξήγνξεο αιιαγήο ησλ πιεξνθνξηψλ, είλαη ζεκαληηθφ
γηα φινπο ηνπο αλζξψπνπο λα έρνπλ ηζρπξέο δεμηφηεηεο ζηε δπλαηφηεηα
γηα απην-ξχζκηζε θαη απην-θαζνδήγεζε (self-direction) ζηε ζπκπεξηθνξά
ηνπο, φηαλ κάιηζηα γίλεηαη έληνλνο ιφγνο γηα δηα-βίνπ κάζεζε, γηα δηαξθή
εθπαίδεπζε, επηκφξθσζε θαη θαηάξηηζε (on the job training).

54. H ζεωξία ηεο δξαζηεξηόηεηαο
Vygotsky, Leontiev, Luria, Nardi
 Η δξάζε δηακεζνιαβείηαη απφ πνιηηηζκηθά ζύκβνια (cultural
signs), ιέμεηο θαη εξγαιεία, ηα νπνία επηδξνχλ ζηε δξαζηεξηφηεηα
ηνπ αηφκνπ θαη ζπλεπψο ζηηο λνεηηθέο ηνπ δηεξγαζίεο.
 Βαζηθή κνλάδα αλάιπζεο είλαη ε δξαζηεξηόηεηα ε νπνία
απνηειείηαη απφ:
 ην ππνθείκελν (άηνκν/νκάδα),
 ην αληηθείκελν (ζηφρνο),
 ηα δηαζέζηκα εξγαιεία (φξγαλα, ζήκαηα, γιψζζεο) πνπ
δεκηνπξγνχλ ηα άηνκα γηα λα ειέγμνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο.
 Η activity theory έρεη ζεκαληηθέο εθαξκνγέο ζηελ έξεπλα πνπ
αθνξά ζηελ επηθνηλσλία αλζξψπνπ-κεραλήο θαη εηδηθφηεξα ζηνλ
ζρεδηαζκφ καζεζηαθψλ πεξηβαιιφλησλ κε Η/Υ (ζπλεξγαηηθή
κάζεζε, collaborative learning)

55.  Οη ζεσξίεο ηεο δξαζηεξηφηεηαο (activity theory) θαη νη
ζεσξίεο ηεο εγθαζηδξπκέλεο µάζεζεο θαη ηεο
θαηαλεµεµέλεο λφεζεο (situated cognition, distributed
cognition) είλαη λεφηεξεο ζεσξίεο εληάζζνληαη ζηε
γεληθφηεξε νµάδα ησλ θνηλσληνπνιηηηζµηθψλ θαη
θνηλσληνγλσζηηθψλ ζεσξηψλ.
 Οη θνηλσληνπνιηηηζµηθέο ζεσξίεο ππνζηεξίδνπλ ηε
ζπλεξγαηηθή µάζεζε ζε φιεο ηηο µνξθέο ηεο.
 Άξα, έλα µάζεµα νξγαλσµέλν έηζη ψζηε λα ιαµβάλεη
ππφςή ηνπ ηηο ζεσξίεο απηέο, πξέπεη λα είλαη
πξνζεθηηθά ζρεδηαζµέλν έηζη ώζηε λα ελζαξξύλεη ηε
ζπλεξγαζία µεηαμύ ηωλ µαζεηώλ θαη γεληθφηεξα ηελ
θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε.

56. Ο ξόινο ηνπ δαζθάινπ (1/2)
 Σχκβνπινο θαη ζπκπαξαζηάηεο, δηεπθνιπληήο, ζπληνληζηήο
θη εκςπρσηήο ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο.
 Μαζεηνθεληξηθφο.
 Πξνθαιεί θαη δηαηεξεί ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ.
 Γελ πξνζθέξεη έηνηκεο πιεξνθνξίεο, αιιά εξεζίζκαηα.
 Απνξξίπηεη ηελ αληίιεςε ηεο κηαο ζηνηρεηψδνπο αιήζεηαο.
 Φξεζηκνπνηεί ηελ ηαμηλφκεζε, αλάιπζε, πξφβιεςε,
δεκηνπξγία.
 Δλζαξξχλεη ηελ πξσηνβνπιία/απηνλνκία ησλ καζεηψλ.
 Γλσξίδεη ην γλσζηηθφ επίπεδν ησλ καζεηψλ.

57. Ο ξόινο ηνπ δαζθάινπ (2/2)
 Δλζαξξχλεη θαη θαιιηεξγεί ηνλ δεκηνπξγηθφ δηάινγν κε ηνπο καζεηέο
θαη κεηαμχ ηνπο.
 Δπηζεκαίλεη θαη πξνθαιεί αληηθάζεηο ζηηο αξρηθέο ππνζέζεηο ηνπο
θαη ελζαξξχλεη έπεηηα ηε ζπδήηεζε.
 Υπνζηεξίδεη ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαη επνκέλσο νξγαλψλεη/
ζρεδηάδεη ην κάζεκα (ζελάξηα, ΦΔ, θιπ), έηζη ψζηε λα ζηεξίδεηαη
ζηε ζπλεξγαζία ηνπο.
 Αλαζέηεη ζηνπο καζεηέο ηε δηεξεχλεζε ηνπ δεηήκαηνο πνπ ηνπο
ελδηαθέξεη κέζα απφ ηε δπλακηθή ηεο νκάδαο θαη ηηο δηεξγαζίεο
ιεηηνπξγίαο ηνπο.
 Δπηκέλεη ζηελ θνηλσληθή δηθηχσζε θαη ηηο αλνηθηέο ζπλεξγαζίεο.

58. Κνηλωληνπνιηηηζµηθέο ζεωξίεο
θαη ΤΠΔ-Δ
 Οη θνηλσληνπνιηηηζµηθέο ζεσξίεο µάζεζεο είλαη ζπµβαηέο µε ηα
λέα εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα, ηα νπνία ελζσµαηψλνπλ πνιιέο
δπλαηφηεηεο αιιειεπίδξαζεο θαη επηθνηλσλίαο ησλ µαζεηψλ.
 Σπληζηνχλ έλα πνιχ ζπγθξνηεµέλν ζεσξεηηθφ πιαίζην γηα ηε
δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξεη ην Web
2.0 θαη ε κοινωνική δικτύωση.
 Υπάξρνπλ ιίγα απηφλνµα ινγηζµηθά πνπ ζρεδηάζηεθαλ µε βάζε
ηηο θνηλσληνπνιηηηζµηθέο ζεσξίεο.
 Ωζηφζν, φια ηα ζχγρξνλα εθπαηδεπηηθά ινγηζµηθά θαη
πεξηβάιινληα πεξηιαµβάλνπλ ππεξεζίεο επηθνηλσλίαο θαη
ζπλεξγαζίαο.
 Τέινο, νη θνηλσληνπνιηηηζµηθέο ζεσξίεο επεξέαζαλ ηνλ ηξφπν
έληαμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζµηθψλ ζηε δηδαζθαιία - θαζψο
επλφεζαλ ην µνληέιν ζπλεξγαζίαο ησλ καζεηψλ µε ηε βνήζεηα
ησλ Τ.Π.Δ.

59. Πξνηεηλόµελεο ∆ξαζηεξηόηεηεο
 Φσξηζκέλνη ζε 3 νκάδεο (ηζάξηζκεο ησλ ζεσξηψλ
κάζεζεο) εληνπίζηε πιεξνθνξίεο γηα ηε ζεσξία πνπ
εθπξνζσπείηε.
 Τα πεδία έξεπλαο είλαη:
 Οη ζέζεηο ζαο πεξί κάζεζεο
 Η δηδαθηηθή δηαδηθαζία (καζεηήο, εθπαηδεπηηθφο, ζρέζεηο,
δηδαθηηθφ αληηθείκελν, εξγαιεία θιπ)
 Η αμηνπνίεζε ησλ ΤΠΔ-Δ
 Παξνπζηάζηε ζε ppt ζπλνπηηθά (5-10΄) ηηο ζέζεηο ζαο.

60. Δξγαζία εκπέδωζεο
 Γεκηνπξγήζηε ζε ινγηζκηθφ παξνπζίαζεο έλα θχιιν
εξγαζίαο (αηνκηθφ ή/θαη νκαδηθφ) ζ’ έλα δηδαθηηθφ
αληηθείκελν ηεο πξνηίκεζήο ζαο.
 Τν Φ.Δ. λα πεξηιακβάλεη 3 ηνπιάρηζηνλ εξσηήζεηο, θαη
θάζε κία λα αληηζηνηρεί ζηε ινγηθή κηαο ζεσξίαο
κάζεζεο.
 Πξνζζέζηε ζε θάζε εξψηεζε 1-2 ππεξδεζκνχο (ιρ.
πιεξνθφξεζεο, αλαηξνθνδφηεζεο)
 Αλαξηήζηε ην Φ.Δ. ζηα Google.docs θαη ελεκεξψζηε φιε
ηελ νκάδα ζρεηηθά.

61. ∆ηθηπνγξαθία
 Οη Νέεο Τερλνινγίεο ζηε ∆ηδαθηηθή θαη ηε Μαζεζηαθή ∆ηαδηθαζία: http://www.etpe.gr/files/proceedings/uploads/eisigisi2.pdf
 ∆ηδαζθαιία θαη Μάζεζε µε ηε βνήζεηα ησλ Νέσλ Τερλνινγηψλ:
http://www.etpe.gr/files/proceedings/uploads/p125raptis.pdf
 Δγθέθαινο, µάζεζε θαη µλήµε: http://www.cs.phs.uoa.gr/el/courses/neuroscience/brain-learning-memory.pdf
 Θεσξίεο Μάζεζεο θαη Τ.Π.Δ.: http://www.netschoolbook.gr/epimorfosi/theories.html
 Χπρνινγία ηεο µάζεζεο: απφ ην βηβιίν ηνπ Δµµ. Κνιηάδε "Γλσζηηθέο Θεσξίεο”: http://paroutsas.jmc.gr/psychol.htm
 Μάζεζε µέζσ δξάζεο µε ηε βνήζεηα Λνγηζµηθψλ Παηρληδηψλ:
http://conta.uom.gr/conta/publications/html/Mathisi%20Meso%20Drasis.htm
 Πεξί… εθπαηδεχζεσο ν ιφγνο: http://ekpaideusi.blogspot.com/
 Θεσξίεο µάζεζεο: http://users.hol.gr/~digiavri/theories%20mathisis%20perix.htlm
 Σχγρξνλεο ζεσξίεο µάζεζεοQ http://www.aegean.gr/culturaltec/vandoulakis/Courseware06/p age7.html
 Σρεδηαζµφο µηαο ∆ηαδηθαζίαο Μάζεζεο µέζσ ηνπ ∆ηθηχνπ Υπνινγηζηψλ: http://hyperion.math.upatras.gr/tea/Bb.html#B15
 Υπνζηεξηθηηθφ πιηθφ γηα ζεσξίεο µάζεζεο: http://www.e-yliko.gr/htmls/langyliko/langyl1.aspx
 Θεσξίεο θαη Μνξθέο Μάζεζεο: www.cs.phs.uoa.gr/el/courses/introduction_psychology/Learnin g.revised.ppt
 Μάζεζε: www.cs.phs.uoa.gr/el/courses/introduction_psychology/Learnin g.revised.ppt
 ∆ξαζηεξηφηεηεο Μάζεζεο µέζσ Υπνινγηζηή: http://www.etpe.gr/files/proceedings/uploads/p127raptis.pdf
 Τερληθέο Θεηηθήο θαη Αξλεηηθήο Δλίζρπζεο: http://www.ibrt.gr/ekpaideysi/2_enisxisi.pdf
 Θεσξίεο µάζεζεο θαη Τερλνινγίεο Πιεξνθνξηθήο http://dtps.unipi.gr/files/notes/2003-
2004/eksamino_6/ekpaideysh_apo_apostash/learningtheories.p pt
 Δθαξµνγέο ησλ λέσλ Τερλνινγηψλ ζηε δηδαζθαιία θαη µάζεζε: www.mtee.net/Comenius1/Nees_Texnologies.ppt
 Ο Σρεδηαζµφο µηαο ∆ηαδηθαζίαο Μάζεζεο µέζσ ηνπ ∆ηθηχνπ Υπνινγηζηψλ:
http://hyperion.math.upatras.gr/tea/Bb.html#B15
 ∆ξαζηεξηφηεηεο Μάζεζεο µέζσ Υπνινγηζηή: http://www.etpe.gr/files/proceedings/uploads/p127raptis.pdf

62. Δπραξηζηώ
γηα ηελ πξνζνρή ζαο

63. Δθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό είλαη
 Δθαξκνγέο πνπ ρξεζηκνπνηνχκε ζηνλ Η/Υ γηα ηελ
ππνζηήξημε ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο
 CD-ROM, δηθηπαθνί ηφπνη, θιπ.
 επεμεξγαζηήο θεηκέλνπ, παξνπζίαζεο, ινγηζηηθφ θχιιν, βάζεηο
δεδνκέλσλ θιπ.
Δπηζηξνθή

64. Eγθαζηδξπκέλε ή εκπιαηζηωκέλε γλώζε
(situated cognition) Jean Lave (1/2)
 Η κάζεζε εκπεξηέρεη δξάζε, άκεζα ζπλδεδεκέλε κε ην πιαίζην θαη ηελ
θνπιηνχξα ζηελ νπνία ζπληειείηαη.
 Δίλαη θνηλσληθφ θαηλφκελν θαη ζπλέπεηα θνηλσληθήο αιιειεπίδξαζεο ησλ
κειψλ ζε κηα θνηλφηεηα πξαθηηθήο (community of practice).
 Τα κέιε ηεο θνηλφηεηαο ελζηεξλίδνληαη ζπγθεθξηκέλα «πηζηεχσ»,
αληηιήςεηο, αλαπηχζζνπλ ζπκπεξηθνξέο, πηνζεηνχλ έλαλ ή
πεξηζζφηεξνπο ξφινπο, ζπλεξγάδνληαη κε άηνκα δηαθνξεηηθήο εκπεηξίαο.
 Τα κε έκπεηξα κέιε ηεο θνηλφηεηαο απφ ην πεξηζψξην ηεο νκάδαο,
βαζκηαία δξαζηεξηνπνηνχληαη πεξηζζφηεξν, αλαγλσξίδνληαη απφ ηνπο
ππφινηπνπο, πξνρσξνχλ πξνο ην θέληξν ηεο θνηλφηεηαο θαη γίλνληαη
εκπεηξνγλψκνλεο. Δθπαηδεπφκελνη θαη εηδηθνί.
 Η ζπλεηζθνξά ζηελ θνηλφηεηα- ή ε ελδπλάκσζε (empowerment) -
δεκηνπξγεί ηηο πξνυπνζέζεηο/θίλεηξα γηα κάζεζε.
Δπηζηξνθή

65. Eγθαζηδξπκέλε ή εκπιαηζηωκέλε γλώζε
(2/2)
 Η γλψζε-κάζεζε ζπληειείηαη δπλακηθά θαζψο θηλνχκαζηε, επηθνηλσλνχκε,
ζπλεξγαδφκαζηε, ελεξγνχκε.
 Κσδηθνπνηνχκε πιεξνθνξίεο, αλαθαινχκε γλψζεηο-εκπεηξίεο,
θαηαζθεπάδνπκε πξνζσπηθέο αλαπαξαζηάζεηο, πξνζαξκνδφκαζηε,
ζπλζέηνπκε λέεο αληηιήςεηο θαη ζρέδηα δξάζεο.
 Άξα, είλαη ζεκαληηθφ λα δεκηνπξγνχκε: α) θνηλφηεηεο πξαθηηθήο ζε
απζεληηθά πιαίζηα κάζεζεο (εξγαζηήξην, αξραηνινγηθφο ρψξνο θιπ.), β)
ξφινπο, γ) ζπλζήθεο καζεηείαο (apprenticeship), δ) ζπλεξγαζίαο, ε)
δπλαηφηεηεο αλαζηνραζκνχ (self-reflection), ζη) ππνζηήξημε θαη βνήζεηα
(coaching, scaffolding), δ) θαζήθνληα (tasks), ε) δξαζηεξηφηεηεο
(activities), ζ) γλσζηηθά εξγαιεία (cognitive tools).
 Γει. ν καζεηήο καζαίλεη κέζα απφ πξαγκαηηθέο εκπεηξίεο απηφλνκα αιιά
θαη κε ηελ θνηλσληθή θαη γλσζηηθή ππνζηήξημε ηνπ πεξηβάιινληφο ηνπ.
Δπηζηξνθή

66. Απην-ξπζκηδόκελε κάζεζε
(Self-regulated learning)
Αο βνεζήζνπκε ηνπο καζεηέο καο:
 λα νδεγεζνχλ ζηνλ εληνπηζκφ ησλ γλσζηηθψλ ηνπο ηθαλνηήησλ θαη
αλεπαξθεηψλ.
 λα επηιέγνπλ κε πξνζσπηθή επζχλε ηνλ ζηφρν ηνπο.
 λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηηο γλσζηηθέο απαηηήζεηο ηνπ έξγνπ.
 δεκηνπξγψληαο ηηο ζπλζήθεο, φπνπ ε γλψζε θαη νη δεμηφηεηεο
επηδεηθλχνληαη απφ ηνπο εηδηθνχο ζηνλ ηνκέα θαη νη ίδηνη ζηε ζπλέρεηα
αζθνχληαη ζηα ίδηα πεδία.
 ελεκεξψλνληάο ηνπο γηα ηελ πνξεία πνπ αθνινπζνχλ θαη ηελ
πξνζέγγηζε ή απφθιηζε απφ ηνλ ζηφρν.
 λα πξνζαξκφζνπλ ηελ απνθηεζείζα δεμηφηεηα ζε επξχηεξεο
θαηαζηάζεηο θαη θπξίσο ζε θαζεκεξηλέο θαηαζηάζεηο δσήο.
Δπηζηξνθή

67. Γλωζηηθή καζεηεία (cognitive apprenticeship) 1/2
 Ο εθπαηδεπηηθφο βνεζά ηνπο καζεηέο λα δεκηνπξγήζνπλ έλα
ππφβαζξν ππνζηήξημεο θαη νηθνδφκεζεο ηεο γλψζεο ζαλ κηα
«ζθαισζηά» (scaffold) πνπ βνεζά ηε κάζεζε θαη ηελ απφθηεζε
γλσζηηθψλ ζηξαηεγηθψλ.
 Μεξηθά βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο γλσζηηθήο καζεηείαο είλαη:
 επξεηηθέο κέζνδνη (heuristics),
 εκπιαηζησκέλε κάζεζε (situated learning),
 επίδεημε πξνηχπσλ κνξθψλ ζπκπεξηθνξάο (modeling),
 άζθεζε (coaching),
 νξζή δηαηχπσζε (articulation),
 αλαζηνραζκφο (self-reflection),
 αλαθάιπςε (exploration), θαη
 ζηαδηαθή αχμεζε ηεο δπζθνιίαο (increasing complexity).
Δπηζηξνθή

68. Γλωζηηθή καζεηεία 2/2
 Οη καζεηέο νηθνδνκνχλ ηε δηθή ηνπο θαηαλφεζε γηα ηα αθαδεκατθά
πξφηππα θαη εζσηεξηθεχνπλ ηηο δηαδηθαζίεο ηεο ζθέςεο. Άξα,
αλαπηχζζνπλ γλσζηηθέο θαη κεηαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο, πξνθεηκέλνπ λα
ηηο ρξεζηκνπνηήζνπλ ζε λέεο θαηαζηάζεηο. Δξκελεχνπλ, αηηηνινγνχλ θαη
καζαίλνπλ κε κνλαδηθά πξφηππα, αλαιχζεηο πεξηπηψζεσλ, απζεληηθέο
θαηαζηάζεηο θαη είλαη ζε ζέζε λα επηιχνπλ ζχλζεηα, αλεπαξθψο
δνκεκέλα πξνβιήκαηα.
 Η γλψζε θαηαθηηέηαη θαιχηεξα φπνπ ππάξρνπλ:
 απζεληηθφ πιαίζην
 απζεληηθέο δξαζηεξηφηεηεο
 πξνηππνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο ζθέςεο
 πνιιαπινί ξφινη θαη πξννπηηθέο
 ζπλεξγαηηθά πεξηβάιινληα κάζεζεο
 άζθεζε θαη πιηθά ζθαισζηάο γηα ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ θαη νινθιήξσζε πην δχζθνισλ έξγσλ
 αλαζηνραζκφο
 νξζή δηαηχπσζε πνπ δειψλεη φηη ε κάζεζε θαηαθηήζεθε
 αμηνιφγεζε κέζα απφ ηνπο ζηφρνπο
Δπηζηξνθή

69. Γηδαζθαιία κε ζύλδεζε (anchored instruction) 1/2
 Anchor = νπνηαδήπνηε πξνβιεκαηηθή θαηάζηαζε ή κειέηε πεξίπησζεο,
απ’ φπνπ αγθηζηξψλεηαη κηα ζεηξά δξαζηεξηνηήησλ.
 Σηφρνο ηεο δηδαζθαιίαο κε ζύλδεζε: νη καζεηέο λα κπνξνχλ λα
αληηιακβάλνληαη θξηηηθά ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πξνβιεκάησλ θαη,
βιέπνληαο ηελ θαηάζηαζε απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο, λα βηψλνπλ
ηηο αιιαγέο ζηελ αληίιεςή ηνπο θαη ηελ θαηαλφεζε ζηε ζχλδεζε.
 Σχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο δηδαζθαιίαο κε ζχλδεζε, ε φιε
δξαζηεξηφηεηα επηθεληξψλεηαη γχξσ απφ έλα πξφβιεκα δνζκέλν ζε
ξεαιηζηηθφ πεξηβάιινλ φπνπ νη καζεηέο :
 ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηελ εμεχξεζε ιχζεο,
 δηαζπνχλ ην αξρηθφ πξφβιεκα ζε ππν-πξνβιήκαηα θαη επηλννχλ ηε
κεηαμχ ηνπο ζπλάθεηα,
 κεηαθέξνπλ ηελ απνθηεκέλε γλψζε ζε πνιιά/ δηαθνξεηηθά επίπεδα,
 ζπκκεηέρνπλ παξαγσγηθά θαη πξνζσπηθά.
Δπηζηξνθή

70. Γηδαζθαιία κε ζύλδεζε (anchored instruction) 2/2
Ο δάζθαινο θαιείηαη λα:
 δεκηνπξγεί απζεληηθά πεξηβάιινληα κε παξνπζηαδφκελεο
πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο αλάινγεο κε απηέο ηεο αιεζηλήο δσήο
 δεκηνπξγεί ξφινπο αλάινγνπο ζε απηνχο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο
 θξνληίδεη, ψζηε ην παξνπζηαδφκελν πξφβιεκα λα ππν-δηαηξείηαη ζε
ππν-πξνβιήκαηα
 δεκηνπξγεί ζπλδέζεηο κε αιιειεπηδξαζηηθά πεξηβάιινληα
 δίλεη ηε δπλαηφηεηα ππνβνιήο εξσηήζεσλ
 εμαζθαιίδεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ καζεηή λα πινεγείηαη ζε δηάθνξα
πεξηβάιινληα πξνθεηκέλνπ λα αζθήζεη ην ξφιν ηνπ θαηά ην δπλαηφλ
απνηειεζκαηηθφηεξα
 έρεη ξφιν κεζάδνληα-δηεπθνιπληή.
Δπηζηξνθή

71. Η κάζεζε κέζσ επίιπζεο πξνβιήκαηνο
(Problem-Based Learning)
 Αλάινγα κε ηνλ βαζκφ εληνπηζκνχ ηνπ πξνβιήκαηνο κηιάκε γηα α)
Δπαξθψο Γνκεκέλα θαη β) Αλεπαξθψο Γνκεκέλα Πξνβιήκαηα.
 Έλα γλσζηφ κνληέιν επίιπζε πξνβιεκάησλ είλαη ην I.D.E.A.L. (Identify,
Define, Explore, Act, Look at) ησλ Bransford & Stein (1993).
 Βαζηθέο αξρέο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο κάζεζεο κε επίιπζε πξνβιήκαηνο:
 Γεκηνπξγνχκε απζεληηθά πεξηβάιινληα κε πξνβιεκαηηθέο θαηαζηάζεηο
πξνζνκνησκέλεο κε απηέο ηεο αιεζηλήο δσήο.
 Πξνζθέξνπκε ζηνπο καζεηέο κηα πνηθηιία πξνβιεκάησλ (κε ηε δπλαηφηεηα λα
πξνζζέζνπλ θαη νη ίδηνη θάπνηα), ψζηε λα επηιέμνπλ απηφ πνπ ηνπο ελδηαθέξεη
πεξηζζφηεξν. Τν ίδην ηζρχεη θαη κε ηε κεζνδνινγία πνπ ζα αθνινπζήζνπλ.
 Παξέρνπκε κηα ζεηξά πεγψλ πιεξνθφξεζεο πξνθεηκέλνπ λα νδεγεζνχλ ζηελ
εχξεζε ηνπ αλαγθαίνπ ζηνηρείνπ γηα ηελ θαηάθηεζε ηνπ ζηφρνπ ηνπο.
 Σπκπεξηιακβάλνπκε αηνκηθέο θαη ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαηά ηελ
εμεξεχλεζε ηνπ πξνβιήκαηνο.
Δπηζηξνθή

72. Κνηλή ή Καηαλεκεκέλε γλώζε
(shared distributed cognition)
 Η γλσζηηθή ιεηηνπξγία (αηφκνπ θαη θνηλσλίαο) θαη ε γλψζε δελ
είλαη κηα αηνκηθή ππφζεζε, αιιά θνηλσληθφ/πνιηηηζκηθφ πξντφλ.
 Κάζε πεξηβάιινλ (αλζξσπνγελέο ή κε) πεξηέρεη πνιιαπιά
γλσζηηθά πεδία. Άξα, ε γλψζε ππάξρεη παληνχ.
 «Καηαλεκεκέλε» γλψζε ελππάξρεη ζηνλ θφζκν ησλ αηφκσλ, ησλ
εξγαιείσλ, ησλ αληηθεηκέλσλ, θαζψο θαη ησλ βηβιίσλ πνπ
ρξεζηκνπνηνχλ, ησλ θνηλνηήησλ θαη ησλ πξαθηηθψλ ζηηο νπνίεο
ζπκκεηέρνπλ ζηηο θνηλσληθέο αιιειεπηδξάζεηο θαη επηθνηλσλία.
 Η κάζεζε πξνθχπηεη κέζα απφ ηηο αηζζήζεηο, ηηο λνεηηθέο δνκέο,
ηηο ςπρηθέο θαηαζηάζεηο ηνπ θαζελφο αιιά ηαπηνρξφλσο κέζα
απφ ηελ αιιειεπίδξαζε κε ην πεξηβάιινλ καο (πιηθφ θαη
έκςπρν).
Δπηζηξνθή

73. Γλωζηηθή επειημία
(cognitive flexibility theory) 1/2
 Με ηνλ φξν ελλννχκε ηελ ηθαλφηεηα ηεο άκεζεο επαλαδφκεζεο ησλ γλψζεσλ
κε πνιινχο ηξφπνπο, σο απηελεξγφ αληίδξαζε ζε κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο
θαη αλάγθεο.
 Έλα «γλσζηηθφ ηνπίν» είλαη κία πνιχπινθε θαη ζπιιακβάλνπκε κφλν έλα
κέξνο ηνπ κε κηα κφλνλ πεξηήγεζε. Γηαζρίδνληάο ην (criss-crossing) φκσο
πνιιέο θνξέο θαη ζε δηαθνξεηηθέο θαηεπζχλζεηο, καζαίλνπκε πεξηζζφηεξα.
 Σηφρνο: ε δεκηνπξγία κίαο «δηθηπνκνξθηθήο» γλψζεο πνπ θαηαζθεπάδεηαη θαη
πνπ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο εθάζηνηε ζπλζήθεο. Η γλψζε
απηή είλαη πην επέιηθηε θαη ηθαλή λα αληαπνθξηζεί ζε πνηθηιία πεξηπηψζεσλ.
 Απαηηείηαη κία ζσζηή αξρηηεθηνληθή πνπ ζα θαζνδεγήζεη ηελ εμεξεχλεζε ησλ
πιεξνθνξηψλ θαη ζα αληηθαηαζηήζεη ηελ ηπραία αλαδήηεζε. Φξήζηκνο έλαο
ράξηεο πινήγεζεο, κηα ιίζηα πεξηερνκέλσλ, κηα δηαγξακκαηηθή παξνπζίαζε
ηνπ ζέκαηνο θιπ., φπνπ ζα ππάξρνπλ νη αλαθνξέο ζε δηάθνξα θείκελα,
ζεσξίεο, κεζνδνινγία, νξγάλσζε ηεο ηάμεο, νκηιίεο, παξαδείγκαηα,
θηινζνθηθά επξήκαηα, βηβιηνγξαθία, έξεπλεο, εθεκεξίδεο, forum, θνηλφηεηεο
κάζεζεο, site, blog, βηληενζθνπεκέλα καζήκαηα, επηθνηλσλία θιπ.
Δπηζηξνθή

74. Γλωζηηθή επειημία 2/2
Σπζηαηηθά γηα ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία: ζέκαηα, πεξηπηψζεηο, ππνπεξηπηψζεηο
θαη νπηηθέο. Όια πξνζθέξνληαη γηα ππεξθεηκεληθή (hypertext) πξαθηηθή.
Βαζηθέο αξρέο:
 Σηε δηδαζθαιία λα απνθεχγνπκε ηελ ππεξαπινχζηεπζε, δηφηη δηαθνξεηηθά ζα
αδπλαηνχκε λα ζπζρεηίδνπκε ηηο έλλνηεο θαη λα ζπλδένπκε ηηο ηδέεο κε
πξνεγκέλεο πεξηνρέο γλψζεο.
 Οη δξαζηεξηφηεηεο πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχλ πνιππνίθηιεο αλαπαξαζηάζεηο.
 Να δίλεηαη έκθαζε ζε πξαγκαηηθά παξαδείγκαηα.
 Σεκαληηθφ νη καζεηέο λα αλαπηχμνπλ ηηο δηθέο ηνπο ελλνηνινγηθέο θαηαζθεπέο,
ψζηε λα πξνζαξκφδνπλ ηε γλψζε ζε δηαθνξεηηθέο θαηαζηάζεηο γηα κειινληηθή
ρξήζε.
 Οη πεγέο γλψζεο πξέπεη λα δηαζπλδένληαη.
 Να παξνπζηάδνπκε πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο ησλ ίδησλ πιεξνθνξηψλ αιιά
θαη δηαθνξεηηθψλ ζεκαηηθψλ πξννπηηθψλ.
Δπηζηξνθή