Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου, Α' Λυκείου

1. ΙΙΙ. Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ

2. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός (1)
• Είναι ο πρώτος
μεγάλος ελληνικός
πολιτισμός.
• Πήρε την ονομασία
του από το
σημαντικότερο κέντρο
της εποχής, τις
Μυκήνες.
Μυκηναϊκός πολιτισμός 1400-1100 π.Χ.
• Αναπτύχθηκε στην
ηπειρωτική Ελλάδα.
• Την περίοδο 1.600-1.100 π.Χ.

3. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός (2)
• Την αρχή του
σημαδεύουν οι πλούσιοι
βασιλικοί τάφοι →τους
ανέσκαψε ο Ερρίκος
Σλήμαν.
• Είναι δημιούργημα
ελληνικών φύλων
(Δαναών, Αχαιών,
Ιώνων, Αργείων).
Λακκοειδείς τάφοι Μυκηνών

4. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός (3)
• Επηρεάστηκε από τον
μινωικό πολιτισμό.
• Εξαπλώθηκε στον
αιγαιακό χώρο, στα
νησιά, στην Κρήτη και
στις ακτές της Μ. Ασίας.
• Αργότερα οι Μυκηναίοι
εγκαταστάθηκαν, μόνιμα
ή περιστασιακά, στην
Κύπρος και στις
ανατολικές ακτές της
Μεσογείου.

5. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός (4)
• Γύρω στο 1400 π.Χ. κτίζονται
τα πρώτα ανακτορικά
συγκροτήματα.
• Ακμάζουν μέχρι το 1.200
π.Χ.
– Κέντρο του μυκηναϊκού
κόσμου ήταν η
Πελοπόννησος και κυρίως η
Αργολίδα.
– Τα κυριότερα ανάκτορα
βρίσκονται στις Μυκήνες,
στη Τίρυνθα, στη Πύλο και
στη Θήβα.
Μυκήνες, Πύλη των Λεόντων

6. • Πρώτες πληροφορίες→ ομηρικά
έπη
• Ανασκαφές → Ερρίκος Σλήμαν
• Αποκορύφωμα ερευνών →
αποκρυπτογράφηση Γραμμικής Β
γραφής (Βέντρις, Τσάντγουικ)
Πηγές

7. • Ονομάζεται Γραμμική Γραφή Β’.
• Αποκρυπτογραφήθηκε από
τους Μάικλ Βέντρις και Τζόν
Τσάντγουικ, το 1952.
• Είναι ελληνική και
συλλαβική(:κάθε σύμβολο
αποδίδει μια συλλαβή).
• Δε γνωρίζουμε την ακριβή της
προέλευση.
• Η γνώση της Γραμμικής Β’
ήταν προνόμιο μιας κλειστής
τάξης εξειδικευμένων γραφέων.
Μυκηναϊκή Γραφή
Πινακίδα Γραμμικής Β’

8. Περιεχόμενα των πινακίδων
Γραμμικής Β’
• Πινακίδες Γραμμικής Β’ βρέθηκαν στις
Μυκήνες, στην Τίρυνθα, στη Θήβα και στα
Χανιά.
• Καταγράφονται σε αυτές διάφορες
εμπορικές-οικονομικές δραστηριότητες των
ανακτόρων (διακίνηση γεωργικών και
κτηνοτροφικών προϊόντων).
• Έμμεσα δίνουν πληροφορίες για τη
διοίκηση και τη θρησκεία.

9. • Επικύρωσε την
ελληνικότητα του
μυκηναϊκού
πολιτισμού.
• Μέχρι σήμερα οι
πινακίδες δεν μας
έχουν δώσει ένα
συνεχές κείμενο.
Η Γραμμική Β’

10. • Βασίζεται:
– στη γεωργία και την κτηνοτροφία.
– σε διάφορες μορφές βιοτεχνίας.
• Την ελεφαντουργία
• Τη λιθοτεχνία
• Τη μεταλλουργία
Οικονομία
μυκηναϊκής εποχής (1)

11. Οικονομία
μυκηναϊκής εποχής (2)
• Βασίζεται ακόμα
– στη ναυτιλία και το εμπόριο.
Από τα μέσα του 15ου αι. π.Χ. οι Μυκηναίοι
καταλαμβάνουν την Κνωσό και κυριαρχούν
στη Μεσόγειο.

12. • Επιβεβαιώνουν την
οικονομική ανάπτυξη
του μυκηναϊκού κόσμου.
• Είναι χτισμένα στην
κορυφή οχυρωμένων
ακροπόλεων.
• Είναι επίκεντρο των
οικονομικών
δραστηριοτήτων.
Τα μυκηναϊκά
ανάκτορα/μέγαρα

14. • Ήταν αυστηρά δομημένη σε
μορφή «πυραμίδας».
– Στην κορυφή ο άναξ και η
οικογένειά του.
– Ακολουθούν οι αξιωματούχοι
και το ιερατείο.
– Στη συνέχεια γεωργοί,
κτηνοτρόφοι, βιοτέχνες, οι
έμποροι.
– Τέλος οι δούλοι.
Η μυκηναϊκή κοινωνία

15. • Έχει διατυπωθεί η άποψη πως η χώρα ήταν
χωρισμένη σε τέσσερα ή πέντε μεγαλύτερα
και άλλα τόσα μικρότερα «ομοσπονδιακά»
κράτη, αντίστοιχα προς τα μεγάλα
ανάκτορα.
• Τα επιμέρους μυκηναϊκά ανάκτορα ήταν
υποτελή στο μεγαλύτερο ανακτορικό
κέντρο, τις Μυκήνες.
Οργάνωση
μυκηναϊκών κρατών

16. • Ανώτατος άρχοντας: ο Άναξ→ έχει την
ανώτατη εξουσία και διαχειρίζεται τον πλούτο της
περιοχής του.
• Υποτελείς στον άνακτα οι τοπικοί άρχοντες,
διοικητές περιφερειών: οι λααγέτας.
• Ευγενείς, ακόλουθοι: οι επέτες
• Σημαντικά πρόσωπα στην περιφερειακή
διοίκηση: οι τελεστές.
• Επικεφαλής οποιασδήποτε ομάδας: ο βασιλιάς
(τίτλος λιγότερο τιμητικός)
Πολιτική οργάνωση

17. Ακμή Μυκηναίων
• Από τα μέσα του 15ου αι. π.Χ.–οπότε
κυριάρχησαν στην Κρήτη- οι Μυκηναίοι
– γίνονται θαλασσοκράτορες.
– ιδρύουν αποικίες και εμπορικούς σταθμούς στο
Αιγαίο και τα μικρασιατικά παράλια.
– αποικίζουν την Κύπρο.
– έρχονται σε επαφή με τους Χετταίους.
– ταξιδεύουν μέχρι την Εγγύς Ανατολή, Ν.
Ιταλία, Σικελία, Ισπανία προς αναζήτηση
πρώτων υλών και αγορών, αλλά και προς τον
Εύξεινο Πόντο (Τρωική Εκστρατεία)

18. • Μετά το 1.200 π.Χ. ανάκτορα, ακροπόλεις
και οικισμοί καταστρέφονται.
Παρακμή
μυκηναϊκού κόσμου
• Οι εμπορικές
επαφές με
χώρες της
Ανατολής
δυσκολεύουν.
Ανάκτορο του Νέστορος, Πύλος,
Μεσσηνία

19. Αιτίες καταστροφής
του μυκηναϊκού πολιτισμού
• Οι επιστήμονες αποδίδουν αυτή την
καταστροφή:
– Στη μετακίνηση νέων ελληνικών φύλων
(κάθοδος των Δωριέων) ή
– Σε εσωτερικές αναταραχές – συγκρούσεις
ανάμεσα στα μυκηναϊκά ανάκτορα ή
– Στην αναστάτωση που επικρατεί την περίοδο
αυτή στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου.
• Η πτώση της μυκηναϊκής δύναμης
οφείλεται μάλλον σε συνδυασμό και των
τριών λόγων.

20. Αναστάτωση στην ανατολική
λεκάνη της Μεσογείου
• Η αναστάτωση προκλήθηκε από:
- την πτώση του κράτους των
Χετταίων και
- τις επιθέσεις των «λαών της
θάλασσας» εναντίον της Αιγύπτου.
• Συνέπεια της αναστάτωσης
αυτής:
• Πτώση του μυκηναϊκού εμπορίου
• Σταδιακή παρακμή των μυκηναϊκών
ανακτόρων εξαιτίας της οικονομικής
κρίσης.
Μάχη Αιγυπτίων με τους λαούς της θάλασσας

21. • Κοινή γλώσσα (Γραμμική
Γραφή Β΄).
• Κοινή θρησκεία και
μεταθανάτιες δοξασίες
(εισάγουν το Πάνθεον στην
αρχαία ελληνική θρησκεία
εκτός από τον Απόλλωνα).
• Ομοιομορφία στην κοινωνική
και πολιτική οργάνωση.
Κοινά στοιχεία
μυκηναϊκών κρατών
Γυναικείο ειδώλιο τύπου
Ψ (12ος αι. π.Χ.), από το
μικρό ιερό στην κάτω
Ακρόπολη της Τίρυνθας.

22. • Έχει χαρακτηριστικά αυστηρής
συγκρότησης (σε αντίθεση με τη
μινωική).
• Οι τεχνικές και οι καλλιτέχνες
εξαρτιόνταν από τα ανάκτορα και
εξυπηρετούσαν ανακτορικές ανάγκες,
ιδεολογικά και αισθητικά.
Μυκηναϊκή Τέχνη

23. Διαφορές
Μυκηναίων-Μινωιτών
• Οι Μυκηναίοι υπήρξαν δημιουργικοί και
πρωτότυποι στον τομέα της μνημειακής
αρχιτεκτονικής, όπως:
– Οι κυκλώπειες οχυρώσεις των ακροπόλεων.
– Οι εντυπωσιακοί
θολωτοί τάφοι.
Ο θολωτός τάφος του Ατρέα

26. Ο Θησαυρός του Ατρέα, Μυκήνες

27. Το εσωτερικό του τάφου

28. http://www.520greeks.com/sights/o-tholotos-tafos-toy-atreos/

30. • Οι τοιχογραφίες, που διακοσμούσαν τα
ανάκτορα, και οι αγγειογραφικές
παραστάσεις δηλώνουν εργασία έμπειρων
καλλιτεχνών.
• Η απεικόνιση σκηνών από τη φύση
(μινωική επίδραση) αντικαταστάθηκε από
τελετουργικές σκηνές, κυρίως πολεμικές ή
σκηνές κυνηγιού.
• Από 12ο αι. π.Χ. τα φυτικά και ζωικά
θέματα έγιναν απλά διακοσμητικά
σχέδια.
Μυκηναϊκή Τέχνη

31. https://lh3.googleusercontent.com/proxy/ikMYquI7sJZYAK8-XpnqaIE3mLdke732MGxLrTgKuL7ctUD32gYABRuee0NhP-jafedc-yox6-
Hss17zusEGjf_nMU69AWowcMjezyWPsW9eed4hVMI

32. «Η Μυκηναία»
Από την "οικία του Αρχιερέα"
γύρω στα 1200 π.Χ.

33. Κυνήγι κάπρου
Τίρυνθα

34. «Μουσικός»
Ανάκτορο Πύλου

35. Σκηνή μάχης
Τίρυνθα

36. Στον βυθό της
θάλασσας, ανάμεσα σε
βράχια και φύκια
κολυμπούν τρία μεγάλα
χταπόδια, και με τα
πλοκάμια τους
περιζώνουν τον πήλινο
αμφορέα. Ο
ανακτορικός αμφορέας
είναι έργο της
Μυκηναϊκής εποχής,
ενώ η διακόσμησή του
βασίζεται στο θαλάσσιο
ρυθμό της Μυκηναϊκής
Κρήτης.
(Πηγή: https://el.wikipedia.org)

37. Αμφορέας του ρυθμού
της «Σιταποθήκης» ή
του "Σιτοβολώνος«. Ο
ρυθμός αυτός έχει
πολύ απλή
διακόσμηση από
οριζόντιες ή
κυματοειδείς ταινίες.
http://www.fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/technology/pottery/inde
x3.html

38. Μυκηναϊκή
ραμφόσχημη πρόχους
https://www.worldhistory.org/trans/el/1-16297/

39. Θρησκευτική σκηνή από
χρυσό δαχτυλίδι της
Τίρυνθας. Αριστερά
εικονίζεται πιθανώς η
«Πότνια». Τέσσερις
δαίμονες της προσφέρουν
κρασί.
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/istoria/a-02-06.htm

40. Χρυσή προσωπίδα από
τους λακκοειδείς τάφους
των Μυκηνών
Χρονολογείται πριν από
τον Τρωικό πόλεμο

41. Συμπεράσματα
• Ο μυκηναϊκός πολιτισμός έχασε την ισχύ του,
δεν κατέρρευσε όμως τελειωτικά.
• Πολλά στοιχεία του θα επιβιώσουν και θα
μεταλαμπαδευτούν στην επόμενη φάση του
ελληνικού πολιτισμού.

42. Επιμέλεια: Ελένη Νασιώτη, ΠΕ02
Πηγές:
Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου, Α’Λυκείου, σ. 65-75
Αρχαία Ιστορία, Α’ Γυμνασίου, σ.29-34