Α΄ Λυκείου, σ. 172-174

1. Η ιστορία της Ρώμης
Η συγκρότηση της ρωμαϊκής πολιτείας – Res publica

2. ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΗΣ ΡΩΜΑΪΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
• Περίοδος βασιλείας: από το 753π.Χ. ως το 509π.Χ.
• Δημοκρατική περίοδος: από το 510/509π.Χ. ως τις 15 Μαρτίου 44π.Χ.
(Ινδικτιώνα του Μαρτίου)
• Αυγούστεια περίοδος: από το 27π.Χ. ως το 14μ.Χ.
• Αυτοκρατορική περίοδος: από το θάνατο του Αυγούστου ως το 476μ.Χ.

3. Η εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας
• 509 π.Χ. : Εξέγερση πατρικίων – Τέλος
βασιλείας.
• Με την απομάκρυνση των Ετρούσκων
(τελευταίος βασιλιάς ο Ταρκύνιος ο
Υπερήφανος) εγκαθιδρύεται νέο
πολίτευμα: η δημοκρατία (res publica).
• Στην πραγματικότητα πρόκειται για
αριστοκρατικό καθεστώς, αφού την
εξουσία ασκούσαν οι πατρίκιοι.
Ταρκύνιος ο Υπερήφανος

4. Η Ρώμη κατά τον 5ο-3ο αιώνα π.Χ.
• Στο εσωτερικό κλυδωνίστηκε από
εσωτερικούς αγώνες μέχρι την
εξίσωση πατρικίων με τους πληβείους.
• Στο εξωτερικό εγκαινίασε πολιτική
κατακτήσεων. Ως τέλη 3ου αι. π.Χ.:
• κυριάρχησε στην ιταλική χερσόνησο
• Αντιμετώπισε νικηφόρα τους
Καρχηδονίους.
https://en.wikipedia.org/wiki/First_secessio_plebis#/media/File:Secessio_plebis.JPG

5. Οι κοινωνικοί αγώνες των πληβείων
• Οι μακροχρόνιοι κοινωνικοί αγώνες των πληβείων για την απόκτηση πολιτικών τους
δικαιωμάτων είχαν ως αποτέλεσμα:
• Στις αρχές του 5ου αι. π.Χ. την ανάδειξη μιας νέας εξουσίας, των δημάρχων.
• Στα μέσα του 5ου αι. π.Χ. την καταγραφή για πρώτη φορά του εθιμικού δικαίου
(Δωδεκάδελτος). Επρόκειτο για ένα κώδικα νόμων που απέτρεπε τις αυθαίρετες δικαστικές
αποφάσεις των πατρικίων.
• Λίγο αργότερα την κατάργηση του νόμου που απαγόρευε το γάμο μεταξύ πατρικίων και
πληβείων.
• Τον 4ο αι. π.Χ. την απόκτηση από τους πληβείους πολιτικής ισότητας και του δικαιώματος
να εκλέγονται στο αξίωμα του υπάτου.
• Στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. την παραχώρηση στους πληβείους να εκλέγονται στο αξίωμα του
«μεγίστους αρχιερέως»

6. Οι εξεγέρσεις των πληβείων: https://www.studiarapido.it/wp-content/uploads/2020/01/secessioni-della-plebe.jpg

7. Πατρίκιοι και πληβείοι: https://www.studiarapido.it/wp-content/uploads/2018/07/patrizi-e-plebei11.jpg

8. Ο θεσμός των δημάρχων
Οι δήμαρχοι:
• ήταν αιρετοί άρχοντες με ετήσια
θητεία.
• θεωρούνταν πρόσωπα ιερά και
απαραβίαστα.
• Είχαν κύριο έργο τους την
προστασία των πληβείων από τις
αυθαιρεσίες των πατρικίων.
• Είχαν το δικαίωμα να αρνηθούν την
ψήφιση ενός νόμου (να προβάλουν
veto), όταν αυτός προσέβαλλε τα
συμφέροντα των πληβείων. Οι αδερφοί Γράκχοι (Τιβέριος και Γάιος) ήταν Ρωμαίοι πολιτικοί, που ανήλθαν στο
αξίωμα του δημάρχου στα τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ.: https://cognoscoteam.gr/wp-
content/uploads/2019/06/graccius.jpg

9. Η πολιτική οργάνωση του ρωμαϊκού κράτους
την περίοδο της δημοκρατίας
Στο ρωμαϊκό κράτος την εξουσία
ασκούσαν:
• οι άρχοντες
• η σύγκλητος
• οι εκκλησίες
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Spqrstone.jpg
Η σπουδαιότητα της συγκλήτου υπογραμμίζεται από τα αρχικά S.P.Q.R. που
συχνά εμφανίζονται στα ρωμαϊκά εμβλήματα και σημαίνουν Senatus Populusque
Romanus (η σύγκλητος και ο ρωμαϊκός λαός).

10. Οι άρχοντες
• Εκπροσωπούσαν την εκτελεστική εξουσία
• Ήταν πολλοί και διάφοροι, όπως οι ύπατοι,
οι ανθύπατοι, οι τιμητές, οι δήμαρχοι, οι
πραίτωρες, οι ταμίες κ.α.
• Οι σπουδαιότεροι από αυτούς ήταν:
• Οι δύο ύπατοι
• Οι δύο τιμητές
Συγκλητικοί:
https://www.senato.it/application/xmanager/projects/leg18/attachments/foto/me
dia/000/000/044/maccari04.jpg

11. Οι δύο ύπατοι
• Αιρετοί άρχοντες με ετήσια θητεία:
• Συγκέντρωναν όλες τις εξουσίες που προηγουμένως
είχε ο βασιλιάς.
• Είχαν μεγαλοπρεπή εμφάνιση και ακολουθούνταν
από δώδεκα ραβδούχους.
• Σε κρίσιμες για το κράτος περιστάσεις
παραχωρούνταν για έξι μήνες όλες οι εξουσίες σε
έναν εκλεγμένο άρχοντα από τους υπάτους, που
ονομαζόταν δικτάτορας.
Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας (138- 78 π.Χ.)
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commo
ns/thumb/9/99/Sulla_Glyptothek_Munich_309.j
pg/200px-Sulla_Glyptothek_Munich_309.jpg

12. Οι δύο τιμητές
• Αιρετοί άρχοντες με δεκαοχτάμηνη θητεία.
• Έργο τους ήταν:
• Η τίμηση των πολιτών, η κατάταξή τους δηλαδή
ανάλογα με τα περιουσιακά τους στοιχεία.
• Η σύνταξη του καταλόγου των συγκλητικών.
• Η κατάρτιση του προϋπολογισμού του κράτους.
• Η επίβλεψη των ηθών: είχαν τη δικαιοδοσία να
στερήσουν τα πολιτικά δικαιώματα σ’ όποιον
πολίτη επιδείκνυε ανήθικη συμπεριφορά.
Κάτων ο Τιμητής (184π.Χ.)
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thu
mb/8/8c/Patrizio_Torlonia.jpg/200px-
Patrizio_Torlonia.jpg

13. Η σύγκλητος
• Ένα σώμα που εκπροσωπούσε την
ιστορική συνέχεια του ρωμαϊκού κράτους:
• Αποτελούνταν από ισόβια μέλη,
τρακόσια στον αριθμό που
προηγουμένως είχαν διατελέσει
άρχοντες.
• Ασκούσε νομοθετική και εκτελεστική
εξουσία με δικαιοδοσίες σε θέματα
οικονομικά, θρησκευτικά και
εξωτερικής πολιτικής.
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Cicer%C3%B3n_denuncia_a_Catilina
%2C_por_Cesare_Maccari.jpg/400px-
Cicer%C3%B3n_denuncia_a_Catilina%2C_por_Cesare_Maccari.jpg
• Είχε μεγάλη δύναμη την περίοδο της
δημοκρατίας.
• Ο ρόλος εξακολουθούσε να είναι σημαντικός και
κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους.
• Οι αποφάσεις της συγκλήτου είχαν ισχύ νόμου.

14. Οι τρεις εκκλησίες που λειτούργησαν
προοδευτικά στο ρωμαϊκό κράτος ήταν:
• Η φρατρική: η συνέλευση των πατρικίων, που έχασε τη δύναμή της την περίοδο της
δημοκρατίας, αλλά διατηρήθηκε από σεβασμό στην παράδοση.
• Η λοχίτιδα: η συνέλευση όλων των στρατευμένων πολιτών, πατρικίων και πληβείων,
που εξέλεγε τους υπάτους, τους τιμητές, τους πραίτωτες, ενώ οι αποφάσεις της
παίρνονταν κατά λόχους.
• Η φυλετική: η συνέλευση αρχικά των πληβείων και στη συνέχεια, μετά την εξίσωση των
τάξεων, όλων των Ρωμαίων που συγκεντρώνονταν κατά φυλές, ανάλογα με τον τόπο
κατοικίας τους. Στη δικαιοδοσία της ήταν η ψήφιση των νόμων και η εκλογή των
κατώτερων αρχόντων.

15. Τέλος
Επιμέλεια: Ελένη Νασιώτη ΠΕ02
Πηγή: Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου, Α’ Λυκείου, ΙΤΥΕ 2016