1. Ο Ε λ λ η ν ι σ τ ι κ ό ς
Π ο λ ι τ ι σ μ ό ς
( Μ έ ρ ο ς Β )
Τα Γράμματα
2. Γενικές παρατηρήσεις
Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους
Για πρώτη φορά έχουμε μαζική
παραγωγή βιβλίων
που διευκολύνθηκε από:
• Τη διάδοση και ευρεία χρήση
της γραφικής ύλης (πάπυρος,
περγαμηνή)
• Τη δημιουργία πνευματικών
κέντρων (βιβλιοθήκες
Περγάμου και Αλεξάνδρειας)
Όμως παρά τη μαζική
παραγωγή βιβλίων
Οι πνευματικοί άνθρωποι
ασχολούνται:
• Τη συγγραφή έργων που
μιμούνται τα έργα της
κλασικής εποχής
• Τη συγκέντρωση, αντιγραφή
και τον σχολιασμό του έργου
των συγγραφέων παλαιότερων
εποχών→ δουλειά που κάνουν
οι ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΙ
3. Η ΠΟΙΗΣΗ [Ι]
Χαρακτηρίζεται από έλλειψη
πρωτοτυπίας και έμπνευσης:
• Πολλοί ποιητές ήταν πληρωμένοι
κόλακες των ισχυρών
βασιλέων→τους υμνούσαν στο
έργο τους (πχ Καλλίμαχος στην
Αλεξάνδρεια).
• Κάποιοι ποιητές μιμήθηκαν
παλαιότερα ποιητικά είδη (π.χ
Απολλώνιος ο Ρόδιος στα
«Αργοναυτικά» αναφερόμενος
στην αργοναυτική εκστρατεία
μιμείται το ηρωικό έπος). https://www.greek-
language.gr/digitalResources/files/image/encyclopedia/he
llenistic/Hellen.E1.3a_Pindar.jpg
Καλλίμαχος
4. Η ΠΟΙΗΣΗ [ΙΙ] Υπάρχουν ωστόσο και ορισμένα
πρωτότυπα δημιουργήματα:
• τα Ειδύλλια του Θεόκριτου,
χαρακτηριστικό έργο της
βουκολικής ποίησης (νέο είδος
ποίησης).
• οι Μίμοι του Ηρώνδα, καινούργιο
ποιητικό είδος με σατιρικό λόγο.
• τα Επιγράμματα
• τα έργα της Νέας Κωμωδίας, θέμα
των οποίων είναι ο καθημερινός
άνθρωπος και τα ελαττώματά του.
Κυριότερος εκπρόσωπος ήταν το
Μένανδρος.
5. Κωμάσδω ποτὶ τὰν Ἀμαρυλλίδα, ταὶ δέ
μοι αἶγες
βόσκονται κατ᾽ ὄρος, καὶ ὁ Τίτυρος
αὐτὰς ἐλαύνει.
Τίτυρ᾽, ἐμὶν τὸ καλὸν πεφιλημένε, βόσκε
τὰς αἶγας,
καὶ ποτὶ τὰν κράναν ἄγε, Τίτυρε· καὶ τὸν
ἐνόρχαν,
5τὸν Λιβυκὸν κνάκωνα, φυλάσσεο μή τυ
κορύψῃ.
Ὦ χαρίεσσ᾽ Ἀμαρυλλί, τί μ᾽ οὐκέτι τοῦτο
κατ᾽ ἄντρον
παρκύπτοισα καλεῖς, τὸν ἐρωτύλον; ἦ ῥά
με μισεῖς;
ἦ ῥά γέ τοι σιμὸς καταφαίνομαι ἐγγύθεν
ἦμεν;
Για την Αμαρυλλίδα μου θα πω ένα
τραγουδάκι
κι οι γίδες βόσκουν στο βουνό κι ο
Τίτυρος τις βόσκει.
Βόσκε τις γίδες, Τίτυρε, και φέρε τες στο
ρέμα
κι έχε το νου στο Λιβυκό και στο βαρβάτο
τράγο,
5τον τράγο τον ξανθόμαλλο, να μη σε
κουτουλήσει.
Πώς δεν προβάλλεις στη σπηλιά να με
καλέσεις νά ᾽ρθω;
Μ᾽ εχθρεύεσαι το δύστυχο, γλυκιά μου
Αμαρυλλίδα,
ή μήπως τάχα από κοντά με βρίσκεις
πλατομύτη;
Θεόκριτος, Ειδύλια 3.1-3.8
6. Η ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κυριότερος εκπρόσωπος:
Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης
• Καταγόταν από τη Μεγαλόπολη
της Αρκαδίας.
• Έζησε τους χρόνους της ρωμαϊκής
επέκτασης.
• Όταν βρέθηκε ως όμηρος στη
Ρώμη συναναστράφηκε με
πρόσωπα του κύκλου των
Σκιπιώνων.
• Συνέγραψε την ιστορία της εποχής
του, όπου προσπάθησε να
εξηγήσει τους λόγους επέκτασης
της Ρώμης. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF
%8D%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CF%82
7. ΠΟΛΥΒΙΟΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΤΗΣ
• Έμεινε δεκαεπτά χρόνια όμηρος στη
Ρώμη:
• Εκλέχτηκε ίππαρχος της Αχαϊκής
Συμπολιτείας (170/169π.Χ.) και
προσπάθησε να διαφυλάξει την
πολιτική αυτοτέλεια των συμπολιτών
του.
• Έτσι στον πόλεμο Ρωμαίων-
Μακεδόνων τήρησε ουδέτερη στάση.
• Όμως μετά τη νίκη των Ρωμαίων
(Μάχη της Πύδνας, 168π.Χ.) μαζί με
άλλους Αχαϊούς μεταφέρθηκε στη
Ρώμη ως ύποπτος και κρατήθηκε ως
όμηρος.
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF
%8D%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CF%82
8. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Κυριότερο κέντρο: Αθήνα, παρά
την οικονομική και πολιτική της
παρακμή.
Βασικό χαρακτηριστικό
της φιλοσοφικής σκέψης:
επικεντρώνεται σε
προβλήματα που
αφορούσαν τη ζωή του
ανθρώπου → η φιλοσοφία
αποκτά ηθικό και πρακτικό
περιεχόμενο.
https://www.naftemporiki.gr/fu/p/1637358/638/399/0x00
000000018f8396/2/i-sxoli-ton-athinon-tou-rafail-kosmei-
kai-pali-to-galliko-koinoboulio.jpg
10. ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
• Η ΑΚΑΔΗΜΙΑ του ΠΛΑΤΩΝΑ
• Το ΛΥΚΕΙΟ του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
• Η ΠΟΙΚΙΛΗ ΣΤΟΑ στην αρχαία αγορά, όπου είχε την
έδρα του ο ΖΗΝΩΝΑΣ, εισηγητής της ΣΤΩΙΚΗΣ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ.
• Ο ΚΗΠΟΣ, όπου είχε την έδρα του ο ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ.
11. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ
• Προάστιο της αρχαίας Αθήνας
όπου ίδρυσε ο Πλάτωνας μεταξύ
386 και 367/6 το πνευματικό
ίδρυμα Ακαδημία γνωστό και ως
Ακαδήμεια.
• Εκεί δίδαξαν ο ίδιος και οι
διάδοχοί του (Ξενοκράτης,
Αρκεσίλαος κ.α.)
• Η Ακαδημία έκλεισε οριστικά το
525μ.Χ. από τον Ιουστινιανό.
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/
Suggrafeis/Platon.htm
14. ΛΥΚΕΙΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
• Περιοχή της αρχαίας Αθήνας στην
οποία υπήρχε ιερό του Λυκείου
Απόλλωνα και το ομώνυμο
γυμνάσιο, όπου εγκατέστησε τη
σχολή του ο Αριστοτέλης το
335π.Χ.
• Σε ανασκαφές που έγιναν το 1996
στο πάρκο της Ριζαρείου στην
Αθήνα πιστεύεται ότι εντοπίστηκε
το γυμνάσιο αυτό.
• Ήταν σε χρήση από τον 4ο π.Χ. ως
και τον 4μ.Χ. αιώνα.
https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/12/EID-
ARISTOTELIS.jpg
17. ΖΗΝΩΝΑΣ – ΣΤΩΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
• Όλοι οι άνθρωποι,
ελεύθεροι και δούλοι,
έχουν την ίδια λογική.
• Η ζωή έχει μικρή αξία,
γι’ αυτό ο άνθρωπος
πρέπει να είναι αυτάρκης
και εγκρατής.
• Η ευτυχία δεν εξαρτάται
από τα επίγεια.
Γεννήθηκε στο Κίτιο της Κύπρου και δίδαξε στην
Αθήνα. Μαρμάρινη προτομή. Νάπολη (Ιταλία),
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
18.
19. ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ • Γεννήθηκε στη Σάμο από
γονείς Αθηναίους.
• Η γνώση της φύσης βοηθά
τον άνθρωπο να απαλλαγεί
από τον φόβο και να
εξασφαλίσει την ψυχική
ηρεμία.
• Ο άνθρωπος μπορεί να
οδηγηθεί στην ευτυχία
κυρίως με την πνευματική
απόλαυση.
Μαρμάρινη προτομή του Επίκουρου, μέσα 3ου αιώνα π.Χ.
Νέα Υόρκη (ΗΠΑ), Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης
20. Όταν υποστηρίζουμε ότι η ηδονή
είναι σκοπός της ζωής, δεν
εννοούμε τις ηδονές των ασώτων,
ούτε αυτές που προκαλούνται από
τη διαδικασία της απόλαυσης [...].
Για μας ηδονή σημαίνει: απαλλαγή
του σώματος από πόνους και της
ψυχής από διαταραχές. Ειδικά την
ηδονική ζωή δεν τη δημιουργούν
το ποτό και τα συνεχή συμπόσια,
ούτε οι σεξουαλικές απολαύσεις,
ούτε η απόλαυση του ψαριού ή
άλλων εδεσμάτων που περιέχει ένα
πλούσιο τραπέζι, αλλά, αντίθετα, ο
νηφάλιος στοχασμός.
Επίκουρος, Επιστολή προς Μενοικέα
Μετάφραση: Τ. Δαρβέρης
«Οὐκ ἔστιν ἡδέως ζῆν ἄνευ τοῦ
φρονίμως καὶ καλῶς καὶ δικαίως
οὐδὲ φρονίμως καὶ καλῶς καὶ
δικαίως ἄνευ τοῦ ἡδέως· ὅτῳ δὲ
τοῦτο μὴ ὑπάρχει͵ οὐκ ἔστι τοῦτον
ἡδέως ζῆν».
«Δεν είναι δυνατό να ζει κανείς
ευχάριστα, αν δεν ζει φρόνιμα,
ηθικά και δίκαια, όπως και δεν
μπορεί να ζει φρόνιμα, ηθικά και
δίκαια, αν δεν ζει ευχάριστα».
Επίκουρος, Κύριαι δόξαι εδ.5
21. Τέλος
Επιμέλεια:Νασιώτη Ελένη, ΠΕ02 (Μάρτιος 2021)
Πηγές: Ιστορία του αρχαίου κόσμου, Α’Λυκείου,
ΙΤΥΕ 2020, 144-145
Πύλη για την ελληνική γλώσσα:https://www.greek-
language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/in
dex.html (ημ. προσπ. 24/3/21)
Αρχαία
Ιστορία:https://museduc.gr/docs/Istoria/A/LAI_K6-
K7.pdf (ημ, προσπ. 24/3/21)