1. ใบความรู้
เรือง ออสโมซิส
การออสโมซิส (Osmosis) คือ การเคลือนทีของนําผ่านเยือเลือกผ่านโดยทิศทางเคลือนทีคือนํา
จะเคลือนทีจากบริ เวณทีมีความหนาแน่นของนํามาก (สารละลายเจือจาง) ไปยังบริ เวณทีมีความ
หนาแน่นของนํา (สารละลายเข้มข้น) จนกระทังถึงจุดสมดุลเมืออัตราการเคลือนทีของนําผ่านเยือเลือก
ผ่านไปและกลับมีค่าเท่า ๆ กัน ซึ งการออสโมซิ สอาจถือได้วาเป็ นการแพร่ อย่างหนึง
่
ออสโมมิเตอร์ (Osmometer) คือเครื องมือทีใช้แสดงการเกิดออสโมซิ ส และสามารถใช้วดแรงดันทีเกิด
ั
จากกระบวนการออสโมซิ สได้อีกด้วย
แรงดันออสโมติก (Osmotic pressure) คือแรงดันทีทําให้เกิดออสโมซิ สของนําแรงดัน
ออสโมซิ สของสารละลายต่างชนิดกัน จะมีค่าแตกต่างกัน เนืองจากสาเหตุสาคัญคือ ความเข้มข้น
ํ
ของสารละลายนันไม่เท่ากัน เพราะจํานวนโมเลกุลหรื ออิออนในสารละลายนันมีปริ มาณไม่เท่ากัน
่
นันเอง ซึ งสรุ ปได้วา
1. นําบริ สุทธิมีแรงดันออสโมติกตําสุ ด เนืองจากไม่มีตวถูกละลายใด ๆ เจือปน
ั
2. สารละลายทีมีความเข้มข้นสู ง (ตัวถูกละลายมีจานวนมาก) จะมีแรงดันออสโมติกสู ง
ํ
ส่ วนสารละลายทีมีความเข้มข้นตํา (ตัวถูกละลายมีจา นวนน้อย) จะมีแรงดันออสโมติกตํา
ํ
3. นําจะแพร่ จากบริ เวณทีมีแรงดันออสโมติกตํา ไปยังบริ เวณทีมีแรงดันออสโมติกสู งเสมอ
ออสโมซิ ส คือ การแพร่ ของนําผ่านเยือเลือกผ่านจากสารละลายทีเจือจางไปยังสารละลายทีเข้มข้น

2. ทีมา : gotoknow.org
การวัดแรงดันทีเกิดจากกระบวนการออสโมซิ ส จะใช้เครื องมือชือ ออสโมมิเตอร์ ซึ งในการ
ทดลองอาจใช้เยือชันในของเปลือกไข่หรื อกระดาษเซลโลเฟนหุ มหลอดแก้วทีใช้วดความสู งของ
้ ั
ของเหลว แล้วใส่ สารละลาย 2 ชนิด ทีมีความเข้มข้นต่างกัน
ประโยชน์ ของแรงดันเต่ ง
1. ทําให้เซลล์เต่ง
่
2. ทําให้เซลล์คงรู ปร่ างอยูได้
3. ทําให้กิงหรื อใบพืชแผ่กางยอดพืชตังตรงถ้านําภายนอกเซลล์มีแรงดันออสโมติก
สู งกว่าภายในเซลล์ จะเกิดโมเลกุลของนําแพร่ จากเซลล์ไปสู่ ภายนอกเซลล์ ถ้าเซลล์สูญเสี ยนําแรงดัน
เต่งจะค่อยๆ ลดลง