1. Шинжлэх ухаан технологийн их сургууль
Компьютер техник менежментийн их сургууль
Удирдагч багш
Док дэд.проф Л.Оюунцэцэг
/МҮУ-н профессорын багын тэргүүлэх профессор/
Илтгэгч
О.Нямхүү
/Маркетингийн удирдлагын 4-р дамжааны оюутан/

2. Хураангуй
Латерал маркетингийн хэрэгцээ шаардлага Одоогийн заах зээл нь өрсөлдөгчийн тоо
өссөн, зах зээл ханасан компаниудын дундаж ашгийн түвшин буурсан гэсэн хандлагатай
байна. Латерал маркетингийн хэрэгжүүлснээр цоо шинэ зах зээлийг бий болгож
өрсөлдөгчгүй удаан хугацаанд ашиг өндөртэй үйл ажиллагаа явуулах боломж олгож
байна.
Латерал болон вертикал маркетингийн ялгаа Вертикал маркетинг нь боломжит нөхцөл
байдалд тулгуурлан уламжлалт зарчмаар явагддаг. Латерал маркетинг нь боломжит
байдалд бус илүү зүйлийг бий болгох бүтээлч байдалд тулгуурлана.
Латерал маркетингийн үндэс Латерал маркетинг нь хангагдаагүй байгаа хэрэгцээ,
хэрэглээ, нөхцөл байдал, зорилтот зах зээлийг хангах цоо шинэ бүтээгдэхүүн ,
үйлчилгээний инновацийг бүтээх үйл явц юм. Тиймээс энэ үйл явц нь шинэ ангилал, шинэ
зах зээлийн боломжийг дээд зэргээр нээж өгдөг.
Латерал маркетингийг хэрэгжүүлсэн туршлага Өндөр хөгжсөн барууны орнууд болон
азийн бар Япон, Сингапур зэрэг орнуудад инновацид суурилсан шинэ санаа, бүтээлч
байдалд тулгуурласан маркетинги, бизнес хөгжиж байна.
Монголчуудын бүтээлч чадвар хийсэн судалгаа Бүтээлч сэтгэлгээний суурь шинжүүд
байгаа боловч бүтээлч идэвхи, чадвар сул байсан.
Монголын бизнесийн байгуулагуудад латерал маркетингийг хэрэгжүүлэх тогтолцоог
бүрдүүлэх Компаниуд латерал маркетингийг хэрэгжүүлэх үндсэн арга нь инновацид
суурилсан маркетингийн тогтолцоог бүрдүүлэх явдал.
Латерал маркетингийн хэрэгжүүлэх тулгуур тогтолцоо
Шинэ санааны
Авъяс билгийн
Санхүүжилтийн
Түлхүүр үг: Латерал маркетинг, Вертикал маркетинг, Бүтээлч байдал, Инноваци,

3. Онол аргазүй
Латерал маркетингийн хэрэгцээ шаардлага
№
1
Хэрэгцээ шаардлагууд
Бараа бүтээгдэхүүн олширч
дистрибютерүүд хүчтэй нягтарсаар
2
Өрсөлдөгчдийн тоо цөөрч брендийн
тоо огцом өссөөр
3
Бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөг
хэт богиноссоор
4
Засварт өгсөнөөс шинийг авсан нь
хамаагүй хямд болсоор
5
Дижитал технологи ихэнх зах зээлд
хувьсгал хийсээр
6
Худалдааны тэмдэгт, патентын тоо
өссөөр
7
Бараа бүтээгдэхүүний төрөлжилт
улам нарийссаар
8
Зах зээл навсгар болтлоо
хэрчигдсээр
9
Хэрэглэгчийн оюун санаанд хүрэх
чадвар улам дутагдсаар
Жишээ, тайлбарууд
Наран, Номин, Бишрэлт, Түшиг, Таван богд, М5С, Адилакс гэх
мэт пүүс компаниүд албан ѐсны дистрибютерүүд болон
монголын зах зээлийн ихэнх хүвийг эзэлж, үндэстэн дамнасан
корпорациүдын аалзны тор үлам бүр шигүү ороосоор, бид
ороогдсоор байна.
Дистрибютөрүүд үлам нягтарсаар, борлүүлалтын сүвгүүд маш
хүчирхэг цөөн тооны дистрибютерүүдын мэдэлд шилжсээр
байна.
MCS, Таванбогд, Номин гэх мэт томоохон компаниуд жижиг
компаниудаа нэгтгэж зах зээл олигополь шинж чанартай болж
байна. Харин эсрэгээр брендийн тоо олширсоор.
Орчин үед бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөг богиноссоор тэр
тусмаа гар утас, компьютер зэрэг өндөр технологийн
бүтээгдэхүүнүүд маш богино амьдралын мөчлөгтэй болж байна.
Мөн л гар утас, компьютер болон электрон барааны эвдрэлийг
засуулснаас шинийг авсан хоѐр бараг ялгаагүй болсон.
өнөөдөр бүх мэдээллийг түхайлбал дүрс дүү, дүү хоолой,
баримт бичиг, ямар ч өгөгдлийн санг нэг, тэг гэсэн хоѐрхон
цифрээр дижитал хэлбэрт хөрвүүлж чадаж байна Дижитал
төхнологийн хүч нь компьютөр, интөрактив ТB-ээс эхлээд
элөктрон хэлбэрийн бүхий л төрлийн бараа бүтээгдзхүүн цоо
шинэ эрин үөийг тодорхойлох болсон. Интөрнөтийн ачаар
өнөөдөр хүмүүс өөр хоорондоо ямарч зардалгүйгээр харилцах
болсон ба эдгээр төхнологи программ маш хүрдтайгаар үлам
боловсронгүй болон хөгжөөөр байна.
Технологийн шат ахих бүрд шинэ нэр төрлийн бараа
бүтээгдзхүүн зах зээлд нэвтэрч хүдалдааны тэмдэгт, патөнтын
тоо нэмэгдөээр байна. Хүдалдааны тэмдэгт, патөнтын тооны
энэхүү хэт өсөлтийн үлмаас зах зээлийн өрсөлдөөн үлам
ширүүсч байна.
Дүрын сүпөрмаркөтэд ороход үндааны төрөл (хийжүүлсэн,
хийжүүлээгүй гэх мэт) хэмжээ нь 1 л, 2л, 0.5 литрээр савлагдсан
байдаг. Сав баглаа боодолын хүвьд шилтэй, цаасан, хүванцар
гэх мэт олон төрлөөр байна.
Хэрэглэгчийн сонголтод чиглэсэн бараа бүтээгдэхүүний
төрөлжилтийн тоо үлэмж өсөж байна.
Компаниүд ялгаатай арга замаар, хэт их сөгмөнтчилэл хийснээр
зах зээл "зүү орох зайгүй" болтлоо хэрчигдэн өөрчлөгдсөн. Энэ
бүхэн сонгодог маркөтингийн амин сүнс юм. Гэвч энэ нь
хөрөнгө орүүлалтыг үрамшүүлахүиц ашигтай зах зээлийг
олоход ихээхэн саад болж байна.
Төхник төхнологиин хүвьд ч тухайн бараа бүтээгдэхүүн хэр
олон жижиг дөталь хэсэгтэй байна төдий чинээ хөдөлмөр
зарцүүлалт их, чанар мүүтай, ашиг төдий чинээ бага байна.
Бараг бүх компаниуд телевиз болон бусад мэдээллийн
хэрэгсэлээр нөгөө л улиг болсон реклам сурталчилгаагаа маш
өндөр үнээр цацсаар тэр нь хүмүүс хүрэх байтугай дургүйцлийг
нь төрүүлсээр...

4. Орчин үеийн зах зээлийн бүтэц
Латерал болон вертикал маркетингийн гол ялгаанууд
Шалгуур үзүүлэлтүүд
Юунд үндэслэсэн
Вертикал маркетинг
Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний
хэрэглээ, нөхцөл байдал, хувь
хүмүүс
Хэрхэн ажилдаг
Уламжлат маркетингийн үйл
явцыг дагаж мөрдөнө.
Бүтээгдэхүүн
үйлчилгээний эхний
шатанд ямар байдаг
Зах зээлийн хөгжил, боломжит
хэрэглэгч бодит худалдан авагч
Бүтээгдэхүүн
үйлчилгээний сүүлийн
шатанд ямар байдаг
Борлуулалтын өсөлт саарна, шинэ
бүтээгдэхүүн гарна
Борлуулалтын өсөлт эрчимжих
боловч асар их эрсдлийг дагуулна.
Зах зээлийн
багтаамжийн эх
үүсвэрүүд
Байгаа зах зээлээ хэсэгчилж
хувааж эзэмшинэ.
Бусад зах зээлд нөлөөхгүйгээр нийт
зах зээлээ огцом өсгөнө
Хэзээ хэрэгжүүлбэл
тохиромжтой вэ?
Зах зээл, бүтээгдэхүүний
амьдралын мөчлөгийн эхний
шатанд
Маркетингийн хэлтэс
Зах зээл, ханасан үед
Хариуцлага хүлээх
байдал
Латерал маркетинг
Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний хувьд
урьд өмнө огт байгаагүй үзээгүй тэр
хэрэглээ, нөхцөл байдал, хувь
хүмүүс
“Уламжлат маркетингийн үйл явц
дээр + латерал-бүтээлч” байдлаар
явагдана
Урьд өмнө байгаагүй зах зээл,
ангилал, нэр төрлийг бүтээж бий
болгох
Зөвхөн маркетингийн хэлтэс бус
Бүтээлч баг, захирал, инженер
зохион бүтээгчид

5. 1. Латерал маркетингийн үндэс
Урлаг
Шинжлэх ухаан
Латерал
маркетингийн
тодорхойлолт
Латерал маркетинг нь
хангагдаагүй
байгаа
хэрэгцээ,
хэрэглээ,
нөхцөл байдал, зорилтот
зах зээлийг хангах цоо
Бүтээлч байдал
шинэ бүтээгдэхүүн ,
үйлчилгээний
инновацийг бүтээх үйл
явц юм. Тиймээс энэ үйл явц нь шинэ ангилал, шинэ зах зээлийн боломжийг дээд зэргээр
нээж өгдөг.
Латерал
маркетинг
 Латерал маркетинг бол үйл явц
 Латерал маркетингийн арга зүй нь сайтар зохион байгууллагдсан дэс дарааллыг
баримталдаг
 Латерал маркетинг нь бэлэн байгаа зүйлд (бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, бизнес)
хэрэглэдэг.
 Латерал маркетинг нь ихэнх тохиолдолд шинэ ангилал, шинэ зах зээлийг бий
болгох инновацийг өдөөдөг
Латерал маркетингийн зорилго
Латерал маркетинг нь дараах асуудлуудад хариулт өгөх болно.
 Хэрэв бүтээгдэхүүнээ өөрчлөх гэж байгаа бол түүний хангаж болох бусад хэрэгцээг
хэрхэн тодруулах вэ?
 Бүтээгдэхүүнээ өөрөөр хийхийн тулд түүн дээр яаж бусад хэрэгцээг нэгтгэж өгөх
вэ?
 Бүтээгдэхүүний өөрчлөлтөөр яамар боломжит хэрэглэгчдийг татах вэ?
 Өөрийн хэрэглэгч, үйлчлүүлэгчдээ бусад ямар зүйлсийг санал болгох вэ?
 Хэрэв бүтээгдэхүүнээ өөрчлөх гэж байгаа бол түүнийг бусад ямар нөхцөл байдалд
ашиглаж болох вэ?
 Манай бүтээгдэхүүний нөхцөл байдал, хэрэглээг хангаж чадах бусад ямар
бүтээгдэхүүн байна вэ?
 Байхгүй бол юунд хэрэглэж болох вэ?
 Манай бүтээгдэхүүнээс болж зэх зээлээс шахагдаж буй бусад ямар бүтээгдэхүүнээд
байна вэ?

6.  Тухайн бүтээгдэхүүний эсрэг довтлох ямар орлуулалтыг байрлуулж болох вэ?
1.1. Бүтээлч байдлын логик
Бүтээлч байдал нь дараах гурван арга замаас бүрддэг.
1. Байг сонгох
2. Латерал шилжилт хийх
3. Холбогч үүсгэх
Бай гэдэг нь анхаарлаа төвлөрүүлж буй ямар нэгэн зүйлийг хэлнэ. Бай нь шийдэх гэж
буй асуудал, амжилтад хүрэх гэж буй зорилго эсвэл зүгээр энгийн зүйл ч байж болно.
Латерал шилжилтийнг логик сэтгэлгээний үйл явц дунд өгөх “завсарлага” гэж
ойлговол зохино. Шилжилт нь утгатай утгагүй байх нь чухал бус, хамгийн гол нь өдөөн
хатгасан шинжтэй байх ѐстой. Үүнийг байд ямар нэгэн холбогчгүйгээр хэрэглэдэг.
Холбогчгүй байгаа нь бүтээлч чадварын нөөц боломжийн үндсэн асуудал юм.
 Учир нь хүний уураг тархи бол нервийн эсийн байнгын холбоосоор хүч орж,
яюндаа цэгцэрдэг тогтолцоо юм. Тиймээс салангид тусдаа байгаа хоѐр санааг
бидний сэтгэлгээ логикоор дамжуулан холбож өгдөг.
Аливаа адармаатай зүйлээс гаргасан санаа нь логикийн хувьд алдаагүй байх хэрэгтэй.
Гэхдээ ямар нэгэн алдаагүйгээр шийдэлд хүрэх бэрх. Латерал шилжилтийн арга техник нь
өдөөлтийн үндсэн дээр хийгдэнэ. Харин логик сэтгэлгээ ингэж чаддаггүй. Энэ нь өдөөгч
хүчин зүйл инновацид зайлшгүй чухал блохыг нотолж буй хэрэг юм.
1.2. Шогийн мэдрэмж, бүтээлч сэтгэлгээ хоѐрын төсөөтэй байдал
Бүтээлч байдлын уг мөн чанар нь шогийн мэдрэмжтэй тун адил байдаг. Тухайлбал: хэн
нэгний тухай хөгтэй явдал нь анхдагч нөхцөл байдал (бай), салангид байдлыг бий болгох
үүднээс шилжилт (үйл явдлын дунд хэсэгт цаашдын өрнөлийг өөрчлөх) хоѐроос бүтдэг.
Түүнийг сонссон хүн түүний логикийг хайх агаад санаануудыг холбохын тулд шилжилт
хөдөлгөөн хийх болно. Тэд санаануудын холбогчийг олж хармагч өөрийн эрхгүй инээхээр
өдөөгдөнө.
1.3. Бүтээлч байдлын мөн чанарыг ойлгохын ач холбогдол
Хэн илүү их бүтээлч ажллана тэр түүний амтыг илүү их мэдэрнэ. Бүтээлч байдал бол ид
шидийн хүч биш. Энэ бол үр дүн. Бүтээлч байдал нь гурван алхамтай.
 Байн тухай бодож байгаа бол шилжилт хийхийн тулд өөрийг бэлтэх ѐстой
 Хэрэв шилжилтийн тухай бодож байгаа бол цааш өдөөгч хэрхэн үүсгэх

7.  Холбогч хийх хөдөлгөөний талаар эргэцүүлж буй бол өөрийн өдөөгчийг өөрчлөх
логикийг хайх нь чухал
Бүтээлч байдлын мөн чанар нь өгөгдсөн зүйлийн аль нэг тал болох латерал
шилжилтийг олж тэдгээрийн хоорондох саланги байдлыг холбох холбогчийг өдөөхөд
оршдог. Бүтээлч чадвар нь хошин шогийн адил үйл явц мөн.
1.4. Латерал маркетингийн 3-н алхам
Бүтээгдэхүүн үйлчилгээг сонгосны дараа латерал маркетингийн үйл явц нь дараах
гурван алхамтай байна.
1) Латерал шилжилт үүсэхээр хүсч буй байг сонгох
2) Тасралт үүсгэх латерал шилжилтийг өдөөн хатгах
3) Саланги байдлыг холбох арга замуудыг хайх
Бүтээгдэхүүн үйлчилгээг сонгох
Латерал маркетинг бүтээгдэхүүн үйлчилгээг сонгохоос эхэлдэг.
 Зах зээлд гаргах бүтээгдэхүүн үйлчилгээг сонгох
 Өрсөлдөхөд бэрх бүтээгдэхүүн үйлчилгээг сонгох
1-р алхам: Латерал маркетингийн үйл явц дахь байг сонгох
Бидний зорилго бол вертикал маркетингийн үйл явцыг энэ олон нэгж хэсгүүдийг
Латерал маркетингийн үйл явцад оруулж гурван үндсэн түвшинд бүлэг болгон нэгтгэх
явдал юм.
Латерал маркетингийн гурван түвшин
c
хэрэгцээ
Зорилтот зах зээл
Латерал маркетингийн арга техникийг өөрийн зах зээлийг
тодорхойлоход хэрэглэх гэж буй бол зах зээл нь бай болно.
Хэрэгцээнөхцөл байдал
Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ
Хэрэв латерал маркетингийг өөрийн бүтээгдэхүүнд ашиглахыг
хүсч байвал бай нь тухайн бүтээгдэхүүн байна.
Маркетингийн хольц
Маркетингийн хольцод латерал арга техник хэрэглэхийн тулд хольц
нь бай болно.

8. Бүтээгдэхүүний түвшинд тодорхой шийдлийг /юу?/ багтаадаг, харин зах зээлийн түвшинд
хэрэгцээ, ашигт байдал /яагаад?/, мөн хэрэглэгч худалдан авагч, хэрэглээ буюу нөхцөл
байдал /хэзээ?, хаана?, хэнтэй?/, зэргийг агуулж байдаг. Нөгөө талаас, маркетингийн
хольц “хэрхэн борлуулах” асуудлыг шийддэг. Латерал маркетингийн үйл явц зөвхөн нэгд
нь латерал шилжилт хийдэг. Ингэснээр тэдний хоорондох ялгаа тод илэрнэ. Учир нь
энэхүү ялгаа тухайн зүйлийн хөдөлгөөнөөр бий болсон салангид байдлаас бүрддэг.
Зорилготой зорилгогүй ажиллагаа
Бүтээгдэхүүнд латерал шилжилт хийснээр бусад бүрдэх орчинд латерал шилжилтийг
суулгаж өгдөг. Зах зээлийн түвшинд тодорхой зорилготой ажиллах байг сонгодог.
Судлахыг хүсч буй зах зээлээ сайтар таних, мөн бодит шийдлийг сэтгэн гаргах хэрэгтэй.
Ямарч боломжгүй мэт ашигт чанар, зорилтот зах зээл, хэрглээ, нөхцөл байдлыг санаж
сэдэх, шинэ нөхцөл байдал бий болсон ч зөв байх тийм шийдлийг хайна. Иймээс зах зээлд
чиглэсэн бай тодорхой зорилготой байна.
Харин нөгөө хоѐр түвшний хувьд сонголт нь тухайлбал, бүтээгдэхүүний түвшний хувьд
латерал шилжилт хийснээр түүнийг хэрхэн ашиглахыг хайхад оршдог. Энэ нь маш
эвиристик, судалгааны шинжтэй, мөн магадлалын байдалтай байна.
Маркетингийн бай
Бай нь эхний орлуулга үүсэн болох үеийн Вертикал маркетингийн (дэс дарааллын )
түвшинг тодорхойлдог.
Вертикал маркетингийн дэс дараалсан үйл явцад байг дээд зэргээр ашиглах нь шинэ
ангилал бий болгох боломжийг голдуу нээж өгдөг.
Маркетингийн занга
Тухайн түвшинг сонгосны дараа маркетингийн талаас өөрийн байг сонгох хэрэгтэй
болдог.
Шилжилтэнд чиглэсэн зах зээл, бүтээгдэхүүний бай нь эдгээр хоѐр элементүүдийн
хоорондох салангид, тусгаар байдлыг бий болгодог. Энэ нь шинэ ангилалыг бүтээхэд илүү
хялбар байдаг. Харин маркетингийн хольцын бай нь бүтээгдэхүүн болон зах зээлийн
хоорондын холбоосны тухай авч үздэггүй. Түүний латерал шилжилт нь худалдааны
инноваци буюу дэд ангилалын жорыг бэлддэг.
2-р алхам: Маркетинг дахь салангид байдлыг олж харах
Латерал маркетингийн үндэс бол салангид байдлыг үүсгэх явдал юм. Салангид байдал
байхгүй бол латерал маркетинг хэрэггүй. Латерал шилжилт хийсний дараа салангид
байдал харагдахгүй бол латерал биш вертикал маркетингаар ажилладаг. Ямар нэг

9. шинэчлэлт үсрэлт хийх хэрэгтэй байгаа бол салангад байдал оршин байна гэсэн үг.
Салангид байдлыг үүсгэх зам нь логик сэтгэлгээг түр хойш тавсанаар нээгдэнэ.
Латерал сэтгэлгээний 6-н үндсэн үйлдэл:
Орлуулах
Урвуулах /тонгоруулах/
Хослуулах
Хэтрүүлэх
Хасах / зайлуулах/
Дахин зохион байгуулах
Эдгээр 6-н үйлдлүүдийг зах зээл, бүтээгдэхүүн, маркетингийн хольц гэсэн 3-н түвшинд
хэрэглэнэ.
3-р алхам. Холбогч үүсгэх
Үүний эхний шатанд утгагүй /логикгүй/ өдөөлт үүсгэх гэж цаг дэмий үрэх нь гэж бодож
болох юм. Гэхдээ латерал шилжилт хийхийн гол санаа нь байнга дадал болохоосоо
илүүтэй хүчтэй, сонирхолтойгоор хэрэглэхэд оршдог.
Үнэ цэнийг олж харахын тулд үнэлгээ хийх ѐстой. Үнэлгээг сайн/муу, логиктой/логикгүй,
эерэг/сөрөг, ашигтай/ашиггүй гэсэн утгаар хийхгүй. Энэ нь өдөөлтөөс бий болсон зөв
дүгнэлт, ажиглалтын үр дүн байна.
Үнэлгээ хийх арга
1-р арга
Худалдан авах үйл явцыг алхам алхамаар дагах
Худалдан авах үеийн өдөөлт үүсгэх үйл явц нь хэрэгцээг тодорхойлохоос эхлээд худалдан
авсны дараах үйл хөдлөл хүртэлх, мөн мэдээлэл цуглуулахаас эхлээд шийдвэр гаргалт,
бүтээгдэхүүний ашиглэлт хүртэлх гэх мэтээр бүхэлд нь төсөөлөх шаардлагатай болдог.
Ийид таамаглаж буй хэрэглэгчийн худалдан авах үйл явцын бүхэл бүтэн түүхнйг ургуулан
бодох хэрэгтэй.алхам бүрдээ тухайн өдөөлтийн шинж чанар, үнэлүүштэй санаануудыг
бичиж тэмдэглэж хэрэглэгчийн үүднээс төсөөлөх уг түүхийг боломжийн хэрээр илүү
бодитой болгохыг хичээх ѐстой.
2-р арга
Ашигт чанар ба эерэг зүйлсийг олж харах
Ямарч боломжгүй мэт өдөөлтийг эерэг талаас нь харах нь чухал. Өдөөлтийн талаар
бодохгүйгээр зөвхөн эерэг нөлөөллүүдийг бий болгох боломжит замуудыг олох хэрэгтэй.
3-р арга
Боломжит иж бүрдлийг олох
Өдөөлт нь ямар нэгэн утга гаргах үед иж бүрдлийг (орчин, хүмүүс, цаг хугацаа, тохиол)
хайдаг. Хамгийн гол нь өдөөлтийг иж бүрдэлд тохируулах гээд хэрэггүй, түүнийг (өдөөлт)
янз бүрээр хөдөлгөөнд оруулж хувиарилах нь чухал.

11. 2. Зах зээлийн түвшин дэх латерал маркетинг
2.1. Хэмжигдэхүүний өөрчлөлт буюу хамгийн их хэрэглэгддэг практик арга
техник
Зах зээлийн түвшин нь бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний өрсөлдөх хэд хэдэн хэмжигдэхүүнээс
бүтдэг. Тэдгээр хэмжигдэхүүнд хэрэгцээ, зорилтот зах зээл, тохиолдол багтдаг. Тохиолдол
нь өөртөө: байршуулалт, цаг хугацаа, нөхцөл байдал, туршлагыг багтааж байна.
2.2. Хэмжигдэхүүнийг өөрчлөх: Төсөөлөл
Хэрэгцээг өөрчлөх өөр ашигт чанарыг сэдэх
Зорилтот зах зээлийг өөрчлөх: Хувь хүн, хэсэг бүлэг хүмүүс
Цаг хугацааг өөрчлөх нь: Шинэ менежментийг сонгох
Байршлыг өөрчлөх: Бараа бүтээгдэхүүнээ шинэ орчинд шилжүүлэх
Тохиолдлыг өөрчлөх нь: Өөрийн бүтээгдэхүүнийг тухайн үйл явдалтай
холбох
Үйл ажиллагааг өөрчлөх нь: Туршлаганд үндэслэн бүтээгдэхүүнээ
байршуулах нь
2.3. Шинэ хэмжигдэхүүнтэй бүтээгдэхүүнийг холбох
Бүтээгдэхүүнийг өөрчлөхгүйгээр холбогч үүсгэх
Бүтээгдэхүүнийг өөрчилж холбогч үүсгэх
2.4. Бизнесийн шинэ үзэл санаа гаргах
2.5. Зах зээлийн түвшинд латерал шилжилт хийх арга техник
Дээрх аргаас гадна латерал шилжилт хийх 5-н нэмэлт арга бий
Байршлын хэмжигдэхүүнийг хослуулах
Цаг хугацааны хэмжигдэхүүнийг дахин зохион байгуулах
Байршлын хэмжигдэхүүнийг хэтрүүлэх
“Хэрэгцээ”-ний хэмжигдэхүүнийг хувиргах
Зорилтот зах зээлийн хэмжигдэхүүнийг хувиргах
Цаг хугацааны хэмжигдэхүүнийг хасах

12. 3. Бүтээгдэхүүний түвшин дэх латерал маркетинг
3.1. Бүтээгдэхүүнийг задлан шинжлэх
3.2. Нэвтрэх хаалгаа сонгох
3.3. Латерал шилжилтийг хэрэглэх
Орлуулах
Хослуулах
Тонгоруулах
Хасах
Хэтрүүлэх
Дахин зохион байгуулах
3.4. Боломжит зах зээлийг шинэ бүтээгдэхүүнтэй холбох
3.5. Аливаа бүтээгдэхүүнд тохиромжит хэрэгцээ байдаг
4. Маркетингийн бусад хольцын түвшин дэх латерал маркетинг
4.1. Маркетингийн хольцын түвшин дэх латерал маркетингийн үр нөлөө
4.2. Маркетингийн хольцыг төрөлжүүлэх латерал маркетинг
4.3. Маркетингийн хольцын шинэ томьѐллыг олох латерал маркетинг: Латерал
шилжилтийг хэрэгжүүлэх
4.4. Аливаа бүтээгдэхүүнд тохиромжит хэрэгцээ байдаг.

13. Латерал маркетингийг хэрэгжүүлсэн туршлага
Зураг-1
Өндөр хөгжсөн барууны орнууд болон азийн бар Япон, Сингапур зэрэг орнуудад
инновацид суурилсан шинэ санаа, бүтээлч байдалд тулгуурласан маркетингтай бизнес
хөгжиж байна.
Латералт маркетингийг хэрэгжүүлсэн
амжилтанд хүрсэн жишээ
Зах зээлийн түвшинд: Бидний сайн
мэдэх барби тоглоомийн санааг гаргаж
авсан үндсэн зарчим
Анх Ruth Haudler гэгч охиндоо
зориулж цаасан хүүхэлдэй хийжээ.
Тухайн үед өсөж том болсон ч тэдэнд
урам зориг өгдөг, хүүхэд үеийг нь
санагдуулдаг тийм хүүхэлдэй
бүтээхийг зоржээ. Энэ санаанаас барби
хүүхэлдэйг бүтээж дэлхийн хамгийн
өндөр борлуулалтай хүүхэлтэй болжээ.
Бүтээгдэхүүний түвшинд : Бараа бүтээгдэхүүний хэлбэр дизайн
хэрэглээний байдалд латерал маркетинг хувьсгал хийж байна.
Sony корпораци /walkman/
1978-н онд тус компаний инженер стерио дуутай, авч явахад авсаархан
хөгжим бүтээхээр оролдож байсан ч дуун ы гаралт нь чанарын
шаардлага хангаж өгөхгүй байсан. Гэтэл нэгэн өдөр корпорацийн
хүндэт ерөнхийлөгч Masaru Ibuka гайхалтай санаа олсон нь хөгжимд
хөнгөн чанарын чихэвч ашиглаж болохыг нээсэн явдал. Энэ чихэвч
дууны гаралтыг маш чанартай гүйцэтгэж чадсан.
Sony-ийнхэн уламжлалт маркетингийн сегментчлэх, байршуулах мэтийн ямарч стратегийг
баримтлаагүй. Walkman –ны тухай сэтгэхийн тулд өөрсдийн бүтээгдэхүүнд цоо шинэ
өөрчлөлт хийсэн. Өөрөөр хэлбэл тэд хувь хүнд зориулсан аудио тоглуулагчийг бүтээж
чаджээ.

14. Орчин үед томоохон корпаниуд инновацийг нэвтрүүлж шинэ санаа бүтээлч сэтгэлгээг
хөгжүүлж ашигласнаар зах зээлийг санаанд оромгүй байдлаар өсгөж бүтээгдэхүүний
үйлчилгээний ашигт чанар хэрэглээний онцлогыг гайхамшигтай хөгжүүлж өндөр
амжилтанд хүрч байна.

15. Судалгаа шинжилгээ
Монголд латерал маркетингийн хөгжүүлэх хөрс суурь байна уу? Мөн монгол улс энэ
салбарт ямар түвшинд байгааг тодруулах үндсэн үзүүлэлт нь яах аргагүй мэдлэг мөн.
Дээрх үзүүлэлтийг харахад дэлхийн 200-аад улс орны хувьд 79 байгаа нь монгол орны
өнөөгийн нөхцөл байдалд латерал маркетинг хөгжих үндэс суурь байна гэж үзэж болно.
Монголчуудын латерал сэтгэлгээний ерөнхий түвшин
Энэ судалгаа нь монгол хүний латерал сэтгэлгээ тэр дунд маркетингийн
мэргэжилтнүүдийн бүтээлч чадвар, сэтгэлгээний түвшинг тодорхойлох зорилготой.
Судалгаа нь монголчуудын ерөнхий сэтгэлгээний түвшинг тодорхойлох суурь болон
мэргэжилтнүүдийн дунд хийсэн экспертийн судалгаа гэсэн хоѐр хэсгээс бүрдэнэ.
Судалгааны эхний хэсгийг нийт 100-н оролцогчоос анкетийн аргаар авсан бөгөөд бүтээлч
сэтгэлгээний суурь шинж чанарыг илрүүлэх буюу хөгжих тулгуур үндэс хэр байгааг
тодорхойлох, дараагийн хэсгийг ярилцлагын аргаар маркетингийн мэргэжлийн хүмүүсээс
экспертийн байдлаар судалгаа авсан.
Бүтээлч сэтгэлгээний суурь шинж чанар
Бүтээлчээр сэтгэн шинэ сэдлүүд үүсгэсний үр дүнд дэлхий дээрх бүх дэвшилттэй эд зүйлс,
технологи, менежмент, тээвэр холбоо гээд л тоо томошгүй олон зүйл буй болсон. Шинэ
нээлт хийх, санаачлага гаргахын гол арга зам нь бүтээлч байдал юм. Энэ арга замаар
зориж буй бид авъяас хичээл зүтгэлээ гамгүй дайчлах хэрэгтэй. Бүх талаараа асар хурдан

16. өөрчлөгдөж байгаа дэлхий дээр урьдынхаасаа илүүтэйгээр бүтээлч байхыг шаардаж
байна.
Энэ судалгааны анкет нь жирийн хүмүүсээс авах бөгөөд латерал-бүтээлч сэтгэлгээний
суурь үндсэн шинж чанар хэр төлөвшсөн байдлыг нээн илрүүлэх зорилготой.
Бүтээлч сэтгэлгээний суурь шинж чанарын судалгааны үр дүн
Та хэр мөрөөддөг вэ?
1% 10%
Байнга
20%
Ер нь мөрөөддөг
Хаяа
40%
29%
Бага
Маш бага
Таны зөн совин хэр үнэн байдаг вэ?
8%
Байнга
15%
28%
22%
Ер нь мөрөөддөг
Хаяа
27%
Бага
огт үгүй
Оюун ухаандаа зарим зүйлсийг шинээр
хийдэг үү?
41%
59%
Тийм
Үгүй

17. Ер бусын гэмээр зүйлийг ерийн
болгож чаддаг уу?
25%
Тийм
75%
Үгүй
Уламжлалт ба дадал болсон сэтгэх
аргаас зугтдаг уу?
43%
Тийм
57%
Үгүй
Та хэр шинийг санаачлагч вэ?
3% 6%
Байнга
32%
21%
Ер нь санаачилдаг
Хаяа
38%
Бага
огт үгүй
Дээрх судалгаанаас харахад бүтээлч чадварын суурь шинжийн үзүүлэлтүүд монголчуудад
байна. Иймд бүтээлч сэтгэлгээ инновацид суурилсан маркетинг болон удирдлагын шинэ
хандлага тогтолцоог бүрэлдүүлэх боломж бололцоо байна.

18. Судалгааны 2-р хэсэг
Судалгааны энэ хэсгийг маркетингийн тодорхой тооны мэргэжилтнүүдээс түүвэрлэх
байдлаар сонгон, ярилцлагын аргаар авсан бөгөөд нэг судлагчаас 30-н минутанд доорх
бодлогуудаас чадна гэсэн 5-н бодлогыг бодуулах зарчмаар шаардлагатай бол хариултад
төхүүлэх нэмэлт заавар хэлж өгөх гэсэн аргаар судалгааг авав.
Үр дүн
Оролцогчдийн хариулсан онооны түвшинг ерөнхийд нь A, b, c, d гэсэн 4-н түвшинд
хувааж авч үзсэн.
D
C
Series1
B
A
0
1
2
3
4
5
Судалгаанд оролцсон 10-н хүний 5-н хамгийн доод түвшин буюу D түвшиний латералбүтээлч сэтгэлгээтэй байгаа боловч A, B, C, түвшиний сэтгэх чадвартай бүтээлч
мэргэжилтнүүд монголд байгаа нь сайшаалтай.
D – Түвшин нь бүтээлч байдал дутагдалтай сэтгэлгээ нь нэгэн хэвийн хүлээстэй, цаашид
хөгжүүлэх шаардлагатай.
C- Энэ түвшин нь байгаа нь зарим үед шинээр сэтгэж чаддаг боловч ихэнхдээ түүнийгээ
анзаарч ажил хэрэг болгож чаддаггүй..
B , A Түвшний мэргэжилтнүүд үнэхээр бүтээлч сэтгэлгээ сайтай шинийг санаачлагч
байна.
Монгол хүний бүтээлч сэтгэлгээний ерөнхий түвшин доогуур байдаг нь социолист
нийгмийн хүмүүжил, туйлшрах сэтгэлгээ болон боловсролын буруу тогтолцоотой
холбоотой.
Судалгаа авч байхад ажиглагдсан нэг баярламаар зүйл нь нас залуужих тусам латералбүтээлч сэтгэлгээ түвшин өндөрсөж байсан.

19. Монголын бизнесийн байгуулагуудад латерал маркетингийг
хэрэгжүүлэх тогтолцоог бүрдүүлэх
Инновацийн компаний гурвалсан тогтолцоо:
Инновацийн компани бол нэгэн зэрэг шинэ санаа дэвшүүлдэг хэсэг бүлэг хүмүүсийн
бөөгнөрөл хараахан биш. Энэ бол бүхэл бүтэн тогтолцоо юм. Gary Hamel инновацийн
компанид гурвалсан тогтолцоо оршин байдаг.
Үүнд:
Шинэ санааны
Санхүүжилтын
Авъяс билгийн гэсэн гурван тогтолцоо багтана.
Шинэ
санаа
Авъяс
билэг
Санхүүжилт
Энэ тогтолцоог удирдлага ажилчин чадварлаг зохион бүтээгч мэргэжилтэн гэсэн үндсэн
нөөцөд тулгуурлан салшгүй холбоотойгоор тасралтгүй явагдана.
Шинэ санааны тогтолцоо
Шинэ санааны тогтолцоо гэдэг нь шинэ санааг идэвхитэйгээр эрж хайх, олж цуглуулах,
шүүж хэлэлцэх системийг компанид бий болгохыг хэлнэ. Тухайн компани санааг хайх,
цуглуулах, хэлэлцэх тогтолцоо (СХЦУТ)-г удирдах дээд шатны үүрэг гүйцэтгэгчийг
томилдог. Энэхүү үүрэг гүйцэтгэгч нь бусад салбар хэлтсүүдийн дээд шатны
төлөөллүүдээс бүрдэх санааны хороог эмхлэн зохион байгуулна. Уг хороо хоѐр сар бүр
цуглаж компаний албан хаагчид, түншүүдээс (нийлүүлэгч, борлуулагч, дилерүүд) ирсэн
санаануудыг шүүн хэлэлцдэг. Хороо сонирхол татахуйц санаануудаар сан бүрдүүлдэг
байна.
Ихэнх компаниуд шинэ санаа гарган авахын тулд албан ѐсны бус уулзалт, мөн оюуны
дайралтын секцийг зохион байгуулдаг. Ер нь шинэ санаа гаргах, олж хайхын хамгийн үр

20. бүтээмжтэй арга бол оюуны дайралтын секц байдаг. Гэхдээ тодорхой цаг хугацаа орон
зайд бий болсон ашигтай саналыг санааны зах зээлийн талбарын хувьд төдийлөн
хангалттай бус гэж үздэг.
Шинэ санаа олж авах дэд
систем
Шийдвэр
Шинэ санаанууд
Зөх үйлдэл
Зөн билэг
Шинэ санаа өгөх
хариулт
Шинэ асуудлууд
Гэнэн асуулт
Илүү бүтээлч
болно
Маркетингийн инноваци бүтээх зорилт нь тодорхой нэг өдөр, тогтсон цаг минут, орон
зайгаар хязгаарлагдах албагүй. Шинэ санаа олно гэдэг нь ямарч компани, маркетингийн
хэлтсийн идэвхтэй үйл ажиллагаа байх ѐстой.
Санхүүжилтийн тогтолцоо
Аливаа сангууд сонирхолтой анхдагч санааны эцсийн үнэн мөнийг тодруулах судалгааг
дэмжихэд чиглэгдэх ѐстой. Санаанууд ямар санаа вэ? Гэдгээсээ хамаарч түүний
санхүүжилтын хэмжээ ондоо байна. Энэхүү сан нь шинэ санааны боломжийн судалгааг
санхүүжүүлхээс гадна хамгийн гол нь тухайн санаан дээр ажиллах албан хаагчдын латерал
сэтгэлгээнд анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй. Өөрөө хэлбэл латерал маркетингийг хэрэглэх
сургалт, шинэ санаа, лекц семинарыг санхүүжүүлэх явдал юм. Мөн түүнчлэн
маркетингийн менежерүүд энэхүү цоо шинэ цар хүрээг ойлгож мэдрэх, түүнд суралцах,
ажиллах нэн шаардлагатай байна.

21. Санхүүжүүлэх дэд систем
Авъяс билгийн тогтолцоо
Компаниуд шилдэг санаа гаргадаг авъяслаг ажилчидтай болох шаардлага зайлшгүй
тулгарах болно. Компаний бүрэлдэхүүнд заавал авъяслаг ажилчин мэргэжилтэн байх
шаардлагатай бөгөөд эдгээр латерал шилжилтийн жинхэнэ холбогчид мөн.

22. Үйл явцыг бүхэлд нь удирдах
Дээрх 3-н тогтолцооны үндсэн дээр тухайн компани шинэ санаа бүтээгдэхүүни хөжлийн
үйл явцыг тодорхойлно.
Шинэ бүтээгдэхүүний хөгжлийн үйл явцууд
Санааг
хөгжүүлэх
Санхүүгийн
шинжилгээ
хийх
Зах зээлийг
шалгах
Ерөнхий
төсөөллийг
хөгжүүлэх
Эх загварыг
боловсруулах
Зах зээлийг бий
болгох
Ерөнхий
төсөөллийн
зургийг шалгах
Эх загварыг
шалгах
Бүтээгдэхүүн
үйлчилгээг
нэвтрүүлэх
Үндэслэлтэй санаанууд нь шинэ төсөөлөл, шинэ зах зээл, шинэ ангиллуудыг бий болгох
боломжуудыг нээж өгдөг. Эдгээр санааг хэрэгжүүлэх б оломж нь эрсдлээс ихээхэн
хамаардаг. Мэдээж их эрсдэл, их хичээл зүтгэл нь тухайн санаануудын шалгуураас
хамаарна.
Латерал маркетингийн үйл явц
Санааг
цуглуулах
Албан бус
уулзалт
ярилцлага
зохиох
Сонирхлын
клуб байгуулах
Шинэ санааг
худалдаж авах
Санааг
ангилж
хадгалах
Холболт
хийгдсэн
Холболт
хийгдээгүй
Эс бүтэх мэт
Санааг
хөгжүүлэх
Туршилт хийх
Баяжуулах
Бэрхшээл
шийдэх
чадварыг
нэмэх
Бүтээгдэхүүн
үйлчилгээ
болгох
Мэдлэг
Технологи
Ноу-Хау
Зах зээлд
нэвтрүүлэх
Вертикал
маркетинг
ашиглах

23. Дүгнэлт
Мэдлэгт суурилсан орчин үеийн эдийн засгийн тогтолцоонд хуучин сэтгэлгээ хуучин арга
барилтайгаар амжилт олоход бэрх болж. Мэдлэг, инноваци, бүтээлч байдалд тулгуурласан
маркетингийн шинэ хандлагууд үүсч хөгжиж байна. Үүнийг зөв зохион байгуулалттай
оновчтой ашиглаж чадсан нь амжилтанд хүрч байна.
Латерал маркетинг нь уламжлалт буюу вертикал маркетингийг боломжгүй гэж үзэж
байгаа бүх л зүйлийг боломжтой болгож байна. Өөрөөр хэлбэл уламжлалт маркетингийн
хувьд мөрөөдөл гэж буй зүйлсийг латерал маркетинг нь биелүүлж байна.
Латерал маркетинг бол үйл явц.
Латерал маркетингийн арга зүй нь сайтар зохион байгуулагдсан дэс дарааллыг
баримталдаг.
Латерал маркетингийг нь бэлэн байгаа зүйлд (бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, бизнес)
хэрэглэдэг.
Латерал маркетинг нь ихэнх тохиолдолд шинэ ангилал, шинэ зах зээлийг бий
болгох инновацийг өдөөдөг.
Латерал маркетингийн хөгжүүлэх үндэс суурь латерал сэтгэлгээ бүтээлч байдлыг
байгууллага хамт олонд төлөвшүүлэх ѐстой. Энэ нь зөвхөн байгууллагын хэмжээнд бус
улс орноороо хөгжихийн тулд хүн бүр бүтээлч сэтгэлгээтэй, шинийг санаачлагч байх
ѐстой.
Одоогийн заах зээл нь өрсөлдөгчийн тоо өссөн, зах зээл ханасан компаниудын дундаж
ашгийн түвшин буурсан гэсэн хандлагатай байна. Латерал маркетингийн хэрэгжүүлснээр
цоо шинэ зах зээлийг бий болгож өрсөлдөгчгүй удаан хугацаанд ашиг өндөртэй үйл
ажиллагаа явуулах боломж олгож байна.
Латерал маркетинг нь агуу боломжийг нээж өгч байгаагын адилаар өндөр эрсдэл, цаг
хугацаа их шаарддаг.

24. Ашигласан материал
Номзүй
Латерал маркетинг /Филиф Котлер, Фернандо ТРИАС де БЕС /
Латерал сэтгэлгээ /Паул Слоун/
Маркетинг
/Л. Баярмаа/
Сэтгүүлзүй
Маркетинг
Bizupdute
Businessman
Веб сайт
www.marketingcrossing.com
www.lateralmarketing.com
www.scribd.com
http://yaruusetgegch.delhii.net/
http://innovationmarketing.blog.gogo.mn/