1. УЛААНБААТАР ХОТЫН ГЭР ХОРООЛОЛД МЭДЭЭЛЭЛ, ШУУДАН,
ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ЦОГЦ ҮЙЛЧИЛГЭЭГ ХҮРГЭХ АРГА ЗАМ
(Сүхбаатар дүүргийн 9-р хорооны жишээн дээр)
Хураангуй: Үйлчлүүлэгчдэд шуудангийн илгээмж, ном, хэвлэл тээвэрлэж, хүргэх
үйлчилгээг“гараас гарт, хаалганаас хаалганд” гэсэн ДШХБ-ын шаардлагад
нийцүүлэн зохион байгуулах нь шуудангийн үйлчилгээ үзүүлж байгаа компаний
шийдвэрлэвэл зохих чухал асуудал юм. Энэ асуудлыг шуудангийн суурин салбарууд
нэмжбайгуулах замаар шийдвэрлэх боломж хязгаарлагдмал юм. Иймд гэр
хорооллын хэрэглэгчдэд илүү ойртож, мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны цогц
үйлчилгээг хүргэхийн тулд хөдөлгөөнт салбар ашиглах арга замыг санал болгож,
холбогдох судалгаа тооцоог хийлээ. СБД –ийн 9 –р хороог судалгааны объектоор
сонгосон болно. Энэхүү судалгааны хүрээнд дараах зорилтуудыг дэвшүүлсэн. Үүнд:
•
Гэр хорооллын айл өрх, хүн амын тоог судлах
•
Суурин ба хөдөлгөөнт салбарын давуу талыг харьцуулж тодорхойлох
•
Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны хөдөлгөөнт салбарын /цаашид
хөдөлгөөнт салбар гэнэ/ техник хэрэгслийн сонголт болон холбогдох тооцоог
хийх
•
Сонгосон объектод судалгаа хийх
•
Эдийн засгийн үр ашгийн тооцоо хийх
•
Дүгнэлт гаргах
Түлхүүр үг:хөдөлгөөнт салбар, хүртээмж, шуудан, гэр хороолол, модем, интернэт
Оршил
Аливаа улс орны шуудан, цахилгаан холбооны салбарын үйл ажиллагааг оновчтой
зохион байгуулахад хүн амын суурьшил, цаг уур, газарзүйн онцлог байдлыг
харгалзах хэрэгтэй болдог. Монгол орны нутаг дэвсгэрийн хэмжээ нь нийт 1,564 сая
хавтгай дөрвөлжин км ба 2,754,685 хүн амтай. Ийм асар уудам нутагтай хирнээ
цөөхөн хүн амтай тархай бутархай суурьшилтай орон дэлхийд ховор билээ. Мөн
нүүдлийн уламжлалт соёл иргэншлээ хадгалан үлдсэн нь монголчууд бидний
бахархал юм. Энэ өвөрмөц онцлогт тохирсон арга замыг тодорхойлж, мэдээлэл,
шуудан, харилцаа холбооны үйлчилгээг суурин газраас алслагдмал хэрэглэгчдэд
цогцоор нь хүргэх боломжтойг тодорхойлсонд энэхүү илтгэлийн ач холбогдол
оршино.
НЭГ. ГЭР ХОРООЛЛЫН АЙЛ ӨРХ, ХҮН АМЫН СУДАЛГАА
Улаанбаатархотынөрхийнтооөмнөхжилийхээс 21424-өөр нэмэгдсэнбайна.Үүний
12552 ньгэрхороололдсуурьшсанбайна.Одоонийт 273182 өрхтэйболжээ.Төвийн 6
дүүргээравчүзвэлөрхийнтоо
20779-р
нэмэгджээ.Үүний
11932
ньгэрхороололдсуурьшсанбайна.ОдооУлаанбаатархотынтөвийн
6
дүүрэгтнийт
256587 өрхбайна.ЭндээсхарвалУлаанбаатархотодшилжиниржбуйнийтөрхийн 97%
ньУлаанбаатархотынтөвийн
6

2. дүүрэгтсуурьшижбайна.Улаанбаатархотодшилжинирэгсдийн 58.6%,
дүүрэгтшилжинирэгсдийн 57.4% ньгэрхороололдамьдарчбайна.
төвийн
6
Зураг 1. Төвийн 6 дүүргийн гэр хорооллын өрх, хүн амын өсөлт
Хүснэгт 1
Гэр хороолол болон орон сууцанд амьдардаг өрхийн судалгаа
Эндээс үзэхэд Сүхбаатар дүүргийн хувьд гэр хорооллын өрхийн тоо нь орон сууцанд
амьдардаг өрхийн тооноос 9% -аар илүү байгаа нь харагдаж байна. Гэтэл гэр
хороололд мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны үйлчилгээний салбар, цэгүүд
бараг байхгүй учраас үйлчилгээний хүртээмж харьцангуй бага байгаа юм. Энэ нь
мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны салбар дахь тулгамдсан асуудлын нэг юм.

3. ХОЁР.
ГЭР ХОРООЛОЛД МЭДЭЭЛЭЛ, ШУУДАН, ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ЦОГЦ
ҮЙЛЧИЛГЭЭГ ХҮРГЭХ ҮНДСЭН АРГА ЗАМААР ХӨДӨЛГӨӨНТ САЛБАРЫГ СОНГОСОН
ҮНДЭСЛЭЛ
Хүснэгт 2
Харьцуулалтын
үзүүлэлт
№
1
Хөрөнгө
оруулалтын зардал
2
Ажилтны тоо
3
4
Ашиг
Үйлчилгээний
тогтолцоо
Үйлчилгээний
төрөл
5
нэр
Хөдөлгөөнт салбарын харьцуулалт
Телетөв
Суурин салбар
/МШХХТГ-ын
төсөл/
Их / хамгийн багадаа Маш их /төслийн
80 сая ₮/
тооцоогоор 186 сая
₮/
1 хүн
2 хүн
Алдагдалтай
Үйлчлүүлэгч ирэхийг
хүлээдэг.
Төрөлжсөн /Шуудан
холбоо,
Цахилгаан
холбоо г.м. /
Тодорхойгүй
Үйлчлүүлэгч
ирэхийг хүлээдэг.
Олон төрөл. Гэвч
шуудангийн
үйлчилгээ байхгүй.
6
7
Салбарын тоо
Ашиглалтын зардал
Хязгаарлагдмал
Дунд зэрэг
Хязгаарлагдмал
Их /төслөөр
гаруй сая ₮ /
8
9
Байрлал
Юунд байрлах
Сумын төвд
Байшинд
Сумын төвд
Байшинд
11
Хөдөлгөөнт салбар
/бидний санал болгож
буй/
Бага /тооцоогоор 19. 55
сая ₮/
1 хүн
Ашигтай
Үйлчлүүлэгчид рүү очиж
үйлчилнэ.
Олон
/бүх
төрөл/цогц /шуудан, интернэт,
цахилгаан
холбоо,
электрон худалдаа г.м./
Хязгаарлагдмал биш
Харьцангуй
бага
/шатахуун,
ажилтны
цалин, сэлбэгийн зардал/
Хаа сайгүй
Автомашины бүхээгт
Харьцуулалтаасхарахадхөдөлгөөнтсалбарньсууринсалбараасолонталаардавууталтайг
аасгадна хамгийн гол ялгаа нь хүн амын нягтрал багатай өргөнуудамнутгийн төв
суурингаас
алслагдсан
хүн
ам,
өрхөдмэдээлэл,
шуудан,
харилцаахолбооныүйлчилгээгцогцоор нь хүргэхэд оршино.
Цогц үйлчилгээнд дараах багцыг авч үзнэ:
•
•
•
•
•
Шуудан холбоо
Цахилгаан холбоо
Интернет үйлчилгээ
Банк, санхүүгийн үйлчилгээ
Төрийн зарим үйлчилгээ
Интернэтэдсуурилсанцахим
үйлчилгээгнэвтрүүлэхийн
тулд
орчинүеийншинэтехнологи,
техникхэрэгслийгашигланхөдөлгөөнт
салбарыгбүтээж,интернэтийнүйлчилгээний өсөн нэмэгдэж байгааэрэлтхэрэгцээг
хангана.
Хөдөлгөөнт салбар /автомашин/ нь Стандартынүндэснийхороогоор батлагдсан
стандартын дагуу тоноглогдон, тодорхой маршрутаар, батлагдсан хуваарийн дагуу
аялж иргэд, өрхүүдэд цогц үйлчилгээг хүргэнэ. Орон нутагт төр,
хувийнхэвшлийнтүншлэлийнзарчмаархөдөлгөөнтсалбарыг харьцангуйбагазардлаар
бүтээж, богинохугацаандхот, хөдөөгийнтоонялгаагарилгах, үйлчилгээний хүртээмж,
орлогонэмэгдэх боломж бүрдэнэ.

4. ГУРАВ. МЭДЭЭЛЭЛ, ШУУДАН, ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ХӨДӨЛГӨӨНТ САЛБАР
Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны хөдөлгөөнт салбар нь Монгол улсын
алслагдсан аймгууд, дүүрэг, хороо, сум, багуудын хүн ам, байгууллагуудад
мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбоо, электрон худалдаа болон банк, санхүүгийн
үйлчилгээг хүргэж, үйлчилгээний хамрах хүрээ, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зэрэг
олон талын давуу талтай юм.
3.1.Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны хөдөлгөөнт салбарын ажилтан
Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбоо, электрон худалдаа болон банк, санхүүгийн
үйлчилгээг үйлчлүүлэгчдэд борлуулах, заавар зөвлөгөө өгөх, сургалт хийх үндсэн
үүрэг бүхий мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны чиглэлээр мэргэшсэн жолооч –
ажилтан байна.
3.2.Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны хөдөлгөөнт салбарын ажлын байр
Үйлчлүүлэгчдэд мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны үйлчилгээг үзүүлэхэд
зориулагдсан техник хэрэгслээр тусгайлан тоноглогдсон бага оврын автотээврийн
хэрэгслийн бүхээгийн хэсэг байна. Ажлын байр нь дараах хэсгүүдээс бүрдэнэ:
•
•
•
•
•
Шуудан холбоо
Цахилгаан холбоо
Интернет үйлчилгээ
Банк, санхүүгийн үйлчилгээ
Төрийн зарим үйлчилгээ
Зураг 2. Хөдөлгөөнт салбарын ажлын байрны ерөнхий байдал
3.3.Хөдөлгөөнт салбарт зориулагдсан бага оврын авто тээврийн болон техник
хэрэгслийн сонголт
Хөдөлгөөнт салбар нь үйлчлүүлэгчдэд мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны
үйлчилгээг үзүүлэхэд зориулагдсан техник хэрэгслээр тусгайлан тоноглогдсон бага
оврын автомашин /микроавтобус/ байх юм.
Хөдөлгөөнт салбарын цогц үйлчилгээ:
∗
Албан байгууллага, иргэдээс бичиг захидал, боодол болон илгээлт хүлээн
авах, хүргэх
∗ Гадаад, дотоод тогтмол хэвлэл, номын захиалга хүлээн авах, хүргэж
гардуулах, борлуулах

5. ∗
∗
Хэвлэл, мэдээллийн зарлал хүлээн авах, Директ шуудангийн үйлчилгээ
Е-худалдаа, Зурагчин, Үүрэн телефоны нэгжийн худалдаа, Интернэт
Хүснэгт 3.
Сонгосон автомашины техникийн характеристик
Автомашины төрөл
Үзүүлэлт
Hiace
Япон
13л
13 – 14 сая.төг
4960(L) * 1880 (W) * 2285 (H)
mm
1985 kg
Багагарын
Үйлдвэрлэсэн улс
100 км-т зарцуулах түлш
Үнэ
Машины урт, өргөн, өндөр
Жин
Хэмжээ
Жолоо
Хийц
Шатахуун
Хөдөлгүүр
Цилиндр
Хурдныхайрцаг
Хөтлөгч
Хаалганытоо
Зорчигчийн тоо
Бурууталдаажолоотой
Микро (Van)
Дизельтүлш
2.5
4 цилиндр
Автомат
Бүхдугуйхөтөлнө (AWD)
4 хаалгатай
2
Starix
Солонгос
11 – 15л
34 сая.төг
5125(L) * 1920(W) * 1945(H)
mm
2120kg
Бага гарын
Зөв талдаа жолоотой
Микро (Van)
Дизель түлш
2.5
4 цилиндр
Механик
Хойд талдаа хөтөлнө(RWD)
5 хаалгатай
2
Дээрх 2 машинаас Toyota Hiaceмашиныг сонгон авлаа.
Хүснэгт 4
Хөдөлгөөнт салбарын тоноглол, өртгийн тооцоо
Техник хэрэгслийн
нэр
тоо
Нийт үнэ /төг/
Автомашин
1ш
13,000,00014,000,000
Компьютер
(зөөврийн)
4ш
3,200,000-3,600,000
Электрон жин
1ш
315,000-420,000
Техник хэрэгслийн зураг

6. Зургийн аппарат
1ш
180,000-250,000
Олон үйлдэлт машин
1ш
400,000-500,000
Нарны зайн үүсгүүр
генератор
1ком
300,00-400,000
Үүрэн телефон
(модем)
4ш
Ширээ, сандал
4ш
240,000-320,000
Зураг төслийн дагуу
захиалгаар хийлгэнэ.
Шүүгээ
1ш
40,000-50,000
Зураг төслийн дагуу
захиалгаар хийлгэнэ.
Нийт үнэ
Зураг төслийн дагуу
захиалгаар хийлгэнэ.
300000
17,835,00019,790,000
Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны хөдөлгөөнт салбарын үйлчилгээний хэсгийн
тоноглолын план зургийг тайлбарын хамт хавсралт 1 –д үзүүлэв.
3.4. Нийтийн үйлчилгээний онолын аргачлалаар хөдөлгөөнт
салбарынүйлчилгээний суудлын тоог тодорхойлох нь
Нийтийн үйлчилгээний систем, түүний бүтэц: Нийтийн үйлчилгээний
систем/НҮС/-үүд нь хүний үйл ажиллагааны янз бүрийн хүрээнд оршин байдаг.
Тийм системүүдийн жишээнд: тасалбар түгээгүүр, дэлгүүр, засварын газар, телефон
станц, таксфон, лавлах товчоо, үсчин, захиалга үйлчилгээний газрууд гэх мэтчилэн
дурьдаж болно. Харилцаа холбооны үйлчилгээ бүхэлдээ нийтийн үйлчилгээний
систем юм. Шуудан холбооны үйлчилгээнд ч илгээмж хүлээн авах /касс/, ялгах
ажлын байрууд, шуудан солилцох ажиллагаа, машин техникийн засвар, нийтийн
үйлчилгээний танхим зэрэг нь нийтийн үйлчилгээний системүүд юм.

7. Нийтийн үйлчилгээний аливаа систем нь орох ба гарах урсгал, дараалал,
үйлчилгээний суваг гэсэн элементүүдээс бүрдэнэ.
Орох урсгал
(үйлчлүүлэхийг
хүсэгч)
Бүх сувгууд эзлэгдсэн үед
үйлчилгээ авалгүй
буцагсад
Үйлчилгээний
суваг (хөдөлгөөнт
салбар)
Гарах урсгал
(үйлчлүүлсэн
хүн)
Зураг 3. Нийтийн үйлчилгээний системийн бүдүүвч (хөдөлгөөнт салбарын жишээн дээр)
Үйлчилгээний хугацаа: нийтийн үйлчилгээний системийн хоёр дахь чухал
үзүүлэлт бол үйлчилгээний хугацаа буюу нэг суваг нэг захиалгыг үйлчлэхэд
зарцуулах хугацаа юм. Энэ хэмжигдэхүүнийг мэдсэнээр нэг суваг буюу нийт
системийн нэвтрүүлэх чадварыг тодорхойлж болно. Түүнчлэн үйлчилгээний хугацаа
бас санамсаргүй хэмжигдэхүүн болохыг тэмдэглэх хэрэгтэй. Тэр нь олон хүчин
зүйлээс хамаарч байдаг. Жишээлбэл, тодорхой нэг төхөөрөмжийн гэмтлийг
засварлах ажил нь гэмтлийн шинж, ажлын горим, ажиллагсдын мэргэжил, ажлын
цагийн үргэлжлэл зэргээс хамаарна. Энэ хүчин зүйлүүд нэгж төхөөрөмжийг
засварлах хугацаанд нөлөөлөх нь тодорхой юм.
Нийтийн үйлчилгээний алдагдалтай системүүд:Үйлчилгээний горим нь
алдагдалтай системд бүх сувгууд эзлэгдсэн /завгүй/ тохиолдолд орж ирсэн захиалга
дараалалд зогсож хүлээдэггүй /ийм системд дараалал ч байдаггүй/. Иймд тухайн
системийг орхиж, захиалгын үйлчилгээнд алдагдал гардаг билээ. Үйлчилгээний n
тооны сувагтай бөгөөд үйлчилгээний горим нь алдагдалтай /татгалзалтай/ НҮС –ийн
боломжит төлвүүдийг авч үзье. Боломжит төлвүүдийг xk –аар тэмдэглэвэл систем нь
дараах төлвүүдийн аль нэгэнд оршин байна. Үүнд:
X0 –бүх суваг чөлөөтэй,
X1–нэг суваг эзлэгдсэн, бусад сувгууд чөлөөтэй,
Xk –к тооны суваг эзлэгдсэн, n-k суваг чөлөөтэй,
Xn –бүх суваг эзлэгдсэн гэсэн төлвүүдийн аль нэгэнд тухайн систем оршин
байх болно.
Иймд бодлогын шийд нь t хугацааны дурын агшинд тухайн систем xk–төлвүүдийн
аль нэгэнд оршин байх магадлал буюу Pk(t) хэмжигдэхүүний утга болно.
Захиалгын урсгал энгийн бөгөөд нэгж хугацаанд орох захиалгын дундаж тоо λ,
үйлчилгээний хугацааны тархалт илтгэгчийн хуульд захирагдах системийг авч үзье.
Тухайн системийн боломжит төлвүүдийн магадлал ба үр ашгийг тодорхойлох нь
бидний зорилт болно. Үйлчилгээний дундаж хугацаа дараах илэрхийллээр
тодорхойлогдоно.

8. mоб= (1)
Энд, µ -илтгэгчийн хуулийн параметр.
Энд α – нэг захиалгыг үйлчлэх дундаж хугацаанд ноогдох захиалгын дундаж тоо.
-г олбол:
(2)
Татгалзлын магадлал, өөрөөр хэлбэл, бүх суваг завгүй байх магадлал дараах
томъёогоор тодорхойлогдоно.
(3)
Эзлэгдсэн сувгуудын тооны математик дундажийг дараах томъёогоор бодож олно.
(4)
Хөдөлгөөнт салбарт 1 цагт дунджаар 10 минут тутамд нэг үйлчлүүлэгч ирэх ба
үйлчилгээ үзүүлэх дундаж хугацаа 5 минут байхаар тооцоог хийе.
mоб=5 мин,
µ=
= = 0.2 үйлч/минут,
нэгж хугацаанд орох захиалгын дундаж тоо λ = 0.1 үйлч/мин
α=
Үйлчилгээний суудал чөлөөгүй байх буюу татгалзлын магадлалыг олъё.
Үйлчилгээний суудалбүрэн чөлөөтэй байх дундаж хувийг олъё.
=

9. Үйлчилгээний суудлын ажлынцагийн ачааллын дундаж хувийг олохын тулд
завгүй байх дундаж хувийг олъё.
P0 = 0.66
= 0.33
Эндээс үйлчилгээний суудал ажлын цагийн 33 хувьд чөлөөгүй байх тооцоо
гарлаа. Одоо үйлчилгээний суудлын тоо 2 –оос 4 хүртэл байх хувилбаруудын
тооцооны үр дүнг харьцуулж, оновчтой хувилбарыг сонгоё.
Хүснэгт 3
Хувилбаруудын харьцуулалт
№ Үйлчилгээний суудлын тоо буюу хувилбар
n=1
n=2
n=3
n=4
1
Татгалзлын магадлал
0.33
0.2
0,012 0,0015
2
Бүрэн чөлөөтэй байх магадлал
0.66
0.61
0,6
0.6
3
Үйлчилгээний суудлын ашиглалтын хувь
0.33
0.46
0.49
0.49
Харьцуулалтаас харахад үйлчлүүлэгчид нэгэн зэрэг үйлчлүүлэхэд татгалзлын
магадлал бага буюу 0.0015, бүрэн чөлөөтэй байх магадлал 0.6, ашиглалтын хувь
0.49 байх хувилбар оновчтой хувилбар юм. Өөрөөр хэлбэл, хөдөлгөөнт салбар нь
үйлчилгээний 4 суудлаар тоноглогдсон байх нь тохиромжтой байна. Иймд зөөврийн
компьютер ба үйлчилгээний суудлын тоог 4 байхаар хөдөлгөөнт салбарыг
тоноглоно. Ажлын цагийг 2 ээлжээр зохион байгуулах ба эхний ээлжийн жолооч
ажилтан 07:30 – 15:00 цаг, хоёрдугаар ээлжийн жолооч ажилтан 14:30 – 22:30 цаг
хүртэл долоо, долоо хоногоор ээлжээ солих зэргээр зохион байгуулъя. 10 минут
тутамд нэг үйлчлүүлэгч ирнэ гэж үзээд хоногт 15 цаг ажиллахад өдөрт 90 хүн
үйлчлүүлэх тооцоо гарч байна.
Нэг удаагийн үйлчилгээг 1000төг. гэж үзээд алдагдсан боломжийн тооцоог хийж
болно.
Хүснэгт 4
Алдагдсан боломжийн тооцоо
Орох үйлчилгээний боломжит хамгийн их тоо /
15*60*0.1/
Алдагдал
Үйлчилгээ
Орлого/мян.төг/
Үйлчилгээ үзүүлсэн
Үйлчилгээ
Орлого/мян.төг/
Алдагдлын хувь /татгалзлын хувьтай тэнцүү/
90
90
90
90
29,7
29,7
60,3
60,3
33
18
18,0
72
72,0
20
1.08
1,08
88,92
88,92
1,2
0.135
0.135
89,86
89,86
0,15
ДӨРӨВ. СОНГОСОН ОБЪЕКТ / СҮХБААТАР ДҮҮРГИЙН 9-Р ХОРОО-/ЫН СУДАЛГАА
4.1 . Бүтэц, онцлог
ТусхорооньурдхэсгээрээСүхбаатардүүргийн 6 дугаархороо, Чингэлтэйдүүргийн 5рхороо,
баруунталаарааЧингэлтэйдүүргийн
9,
10-рхороо,
хойдталаарааСүхбаатардүүргийн 11-р хороо, зүүнталаарааСүхбаатардүүргийн 10рхороотойтустусхилзалганоршдог.
Тусхороо
2500
өрхтэй,
9459
хүнамтайбөгөөдүүнээсэрэгтэй 4567, эмэгтэй 4892, хөгжлийнбэрхшээлтэй 232,
ахмаднастан 505 байдаг.

10. Онцлог:Нийслэлийнтөвхэсэгтбайрладагтомоохонгэрхороололбөгөөд 64 гудамжтай,
1000
хашаатай.
Ногооннуураассалбарласан
9,5кмүерийндалантай,
газрыншинжбайдалньмөнхийнцэвдэгтэйнамагтайбүсэдтооцогддог.
Хороонынутагдэвсгэрт
106
байгууллагаажахуйннэгж,
иргэнүйлажиллагааявуулдаг.Томоохонбайгууллагаасдурдвал,
төрийнөмчийнерөнхийболовсролын
12
жилийнбүрэндунд
4-рсургууль,
гадаадхудалдаааялалжуулчлалынүйлажиллагааэрхэлдэгБатсүхзахиралтайДөлгөөнну
ур ХХК, автохудалдааүйлчилгээнийХүдэрмөнх ХХК болно.
4.2 . IX хорооны гэр хорооллын судалгаа
СБД, 9-р хороонд байдаг орон сууц: 16, 31, 45, 46, 17, 16в, 16б, 70, 16a байрууд.

11. Хүснэгт 5
9-р хорооны гэр хорооллын судалгаа
Их сургуулийн гудамж
Алтайн -2
Рашаантын -3
Алтайн 5
Алтайн -7
Нуурын -7
Нуурын -8
Гэр хороололтой гудамжууд
Алтайн -10
Алтайн -2
Алтайн -12
Алтайн -3
Чингэлтэйн -14
Алтайн -4
Алтайн -14
Алтайн -6
Чингэлтэйн -16
Нуурын -7
Чингэлтэйн -18
Алтайн -8
Алтайн -1
Алтайн -9
Алтайн -11
Алтайн -13
Алтайн -14
Чингэлтэйн -15
Чингэлтэйн -17
Чингэлтэйн -19
Зураг 4. IXхорооны гэр хорооллын байршил
З
ураг 5. Засаг захиргааны байгууллага
Зураг 6. Дунд сургууль
Зургийн тайлбар: З байрлалд СБД, 9-р хорооны ЗДТГ, Д байрлалд 4-р сургууль

12. 4.3 Хөдөлгөөнт салбараар үйлчилгээ үзүүлэх ажлын зохион багуулалт
Б
A
Зураг 7.Томоохон албан газруудын байршил болон хөдөлгөөнт салбарын байрлал
Хүснэгт 6
Хөдөлгөөнт салбарын байрлал
1-9-р хороо
2-Худаг
А байрлал
5-Galaxy дунд сургууль
8- эмэгтэйчүүдийн эмнэлэг
6, 9 – вьетнам засвар
10- “Шинэ дэлхий” телевиз
Б байрлал
16-“Сод Монгол” ШТС
21-АНУ вакум цонхны үйлдвэр
17-Meltes агрегат засвар
22-Орхон авто угаалга
18-“Шунхлай” ШТС
23-777 service
19-Lexus service
20-prius засвар
3-Өрхийн эмнэлэг
4 -4-р сургууль
11-smart тавилгын дэлгүүр
12-KYB CROWN auto center
13-auto TURBO service
14-хаяг реклам, хулдаасан хэвлэл
15-барилгын материалын дэлгүүр
Хүснэгт 7
СБД –ийн 9 –р хороонд хөдөлгөөнт салбарын ажиллах цагийн хуваарь
I ээлж
II ээлж
Даваа
07:30-14:00
14:00-21:00
Мягмар
07:30-14:00
14:00-21:00
Лхагва
07:30-14:00
14:00-21:00
Пүрэв
07:30-14:00
14:00-21:00
9 дүгээр хороо нийт S = 0.82км2 газар нутагтай. S = R2
Баасан
07:30-14:00
14:00-21:00
Байрлал
А байрлал
Б байрлал

13. Эндээс R = 903мболно. Тэгвэл дунджаар хөдөлгөөнт салбар өдөрт нэг талдаа 903м,2
талдаа 1,806м газар явна. Хөдөлгөөнт салбарын өдөрт явах нийт замыг 50км гэж
үзээд шатахууны зардалыг өдөрт 12,000төгрөг байна гэж үзлээ.

14. 4.4.Хэрэглэгчийн зах зээлийн судалгаа
Хүснэгт 8
Үүрэн холбооны гэрээт теллерүүдийннэг өдрийн орлогын судалгаа(мян.төг)
Mobicom
Том хэмжээний
үйлчилгээний
газар
Дунд хэмжээний
үйлчилгээний
газар
Жижиг хэмжээний
үйлчилгээний
газар
Unitel
G
mobile
Skytel
“Мана” хүнсний
дэлгүүр
130,0
100,0
10,0
70,0
“Саяар” хүнсний
дэлгүүр
115,0
100,0
“ЭБД” хүнсний
дэлгүүр
60,0-70,0
20,0
10,0
40,0-50,0
Хүнсний дэлгүүр24
40,0
25,0
15,0
30,0
МБТ ломбард
30,0
60,0
30,0
30,0
75,0
61,0
16,5
42,5
Орлогын дундаж
Энэ судалгаанаас үзэхэд үүрэн телефоны нэгжийн картын худалдаанаас өдөрт
дунджаар 195,000 төгрөгний орлого олох боломжтой байна. Энэ орлогын 15% нь
буюу 29250төгрөг нь хөдөлгөөнт салбарын орлого болно.
9-р хороо нь нийт 2500 өрхтэйгээс 110 өрхөөс мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны
үйлчилгээний хүртээмж болон хөдөлгөөнт салбараар үйлчлүүлэх хэрэгцээг асуулгын
аргаартандан судалсан болно.Хавсралт 2 –оос хэрэглэгчдээс авсан асуулга болон
гарсан үр дүнг харна уу?
Энэ судалгаанаас үзэхэд судалгаанд оролцогсдын 73.6 % нь дээд боловсролтой,
50,5% нь интернет өдөр бүр хэрэглэдэг байна. Мөн хөдөлгөөнт салбараар мэдээлэл,
шуудан, харилцаа холбооны цогц үйлчилгээ үзүүлэхэд та үйлчлүүлэх үү гэсэн
асуултанд 47% нь байнга, 37% нь хаяа гэдэг хувилбаруудыг сонгожээ.Өрхбүр сард
дунджаар 30.000 – 50.000 төгрөгийг гар утасны нэгж худалдан авахад зарцуулдаг
байна.Хөдөлгөөнт салбараар үзүүлэх фото зураг авч угаалгах-16,8%, материал
канондох -22,2%, интернетээр мэйл явуулах -21,7%, шинэ ном, сонин, сэтгүүл
худалдах -16,4%, файл хэвлэх /принтерлэх/ -22,6%гэсэн үйлчилгээнүүдийгтус тус
авна гэсэн санал өгсөн байна.
Гэвч тус хороонд шуудангийн салбар байдаггүй бөгөөд хамгийн ойрын салбар нь
Сүхбаатар дүүргийн 6 хороонд байрлалтай 46 –р салбар юм. Хорооны зах хэсэг
болох зам дагуу хэсгүүдээр интернэт кафенууд байрладаг учир хорооны төв хэсгийн
гэр хорооллын айлуудын ойр интернэт кафе байдаггүй.

15. Тав. Хөдөлгөөнт салбарын эдийн засгийн үр ашгийн тооцоо
№
Үйлчилгээний төрөл
Үйлчлүүлэгч
(өдөрт)
Өдрөөр (төг)
Сараар (төг)
Хүснэгт 9
Жилээр
(төг)
1
Албан байгууллага иргэдээс
бичиг захидал, боодол болон
илгээлт хүлээн авах, хүргэх
20 -30 хүн
20,000-30,000
440,000660,000
5,280,0007,920,000
2
Гадаад,
дотоод
тогтмол
хэвлэл,
номын
захиалга
хүлээн авах, хүргэж гардуулах
7-9хүн
7,000-9,000
154,000198,000
1,848,0002,376,000
3
Интернет
15-20 хүн
9,000-12,000
198,000264,000
2,376,0003,168,000
4
Хэвлэл, мэдээллийн
хүлээн авах
8-13 хүн
8,000-13,000
176,000286,000
2,112,0003,432,000
5
Директ шуудан,
9-10 хүн
9,000-10,000
198,000220,000
2,376,0002,640,000
2-4 хүн
2,000-4,000
44,00088,000
528,0001,056,000
15-24хүн
29,250
643,500
7,722,000
Max –90 хүн
84,250
1,853,500
22,668,000
зарлал
Е-худалдаа
6
Зурагчин
7
Үүрэн телефоны
картын худалдаа
Нийт
нэгжийн
Хөдөлгөөнт салбарын орлогын тооцоо
Хөрөнгө оруулалтын хэмжээ 19,790,000төгрөг, түүний эргэн төлөгдөх хугацаа 2,2
жил, үр ашгийн итгэлцүүр 0,45 байгаа нь хөдөлгөөнт салбарыг эдийн засгийн хувьд
үр ашигтай ашиглаж болохыг харуулж байна.
Хүснэгт 10
Хөдөлгөөнт салбарын ашиглалтын зардлын тооцоо
№ Зардал
Өдрөөр/төг/
Сараар/төг/
Жилээр /төг/
1
Цалингийн зардал /2 жолооч ажилтан/
31,818
700,000
8,400,000
2
Шатахууны зардал
12,000
264,000
3,168,000
3
Элэгдэл хорогдлын шимтгэл / 10% /
7,405
162,917
1,955,000
4
Модемны сарын суурь хураамж/4 модем/
2908
64000
768,000
Нийт
54,131
1,190,917
14,291,000

16. Хүснэгт 11
Ашгийн тооцоо
Зардал
Орлого
Нийт ашиг
Цэвэр ашиг
Өдрөөр
44,545төг
84,250төг
39,705төг
30,334.5төг
Сараар
980,000төг
1,853,500төг
873,500төг
6,673,500төг
Жилээр
13,715,000төг
22,668,000төг
8,953,000төг
8,953,000төг
НЭГДСЭН ДҮГНЭЛТ
1. Бид “Шуудангийн явуулын салбар” гэсэн шинэ санааг хөгжүүлж, “мэдээлэл,
шуудан, харилцаа холбооны хөдөлгөөнт салбар” гэдэг инновацийн
бүтээгдэхүүн бий болгох нь эдийн засгийн хувьд үр ашигтай төдийгүй, гэр
хорооллын хэрэглэгчдэд хэрэгцээтэй болохыг энэхүү судалгаагаар
тодорхойллоо.
2. Хөдөлгөөнт салбар нь хотын гэр хорооллын айл өрх, албан байгууллагад
мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны цогц үйлчилгээг хүргэх үндсэн арга
хэрэгслийн нэг болно гэж үзэж байна.
3. Хөдөө орон нутагт хөдөлгөөнт салбарыг ашиглах нь илүү ач хлбогдолтой
байж болох юм.
4. Экологийн талаас нь авч үзвэл хөдөлгөөнт салбарын авто машин нь хийгээр
болон цахилгаанаар ажилладаг байх нь илүү тохиромжтой юм.
Ашигласан материалын жагсаалт
[1] О.Балдангомбо, “Шуудан холбооны менежмент”, УБ 2009, “Pixels Printing”ХХК, ISBN 978-99929987-4-1
[2] МШХХТГ, “Төрөөс баримтлах бодлогын судалгаа”, УБ 2011,
[3] Шуудан холбооны дүрэм, УБ 2007
[4] www.google.com
[5] Өрх бүрт шуудан хөтөлбөр, Засгийн газрын 2011 оны 126 дугаар тогтоол
[6] www.ictpa.gov.mn –Мэдээлэл, Шуудан, Харилцаа холбоо, Технологийн газрын вэб сайт
[7] www.mongolpost.mn –Монгол шуудан ТӨХК –ны вэб сайт
[8] www.upu.int - Дэлхийн шуудан холбооны байгууллагын вэб сайт
[9] О.Балдангомбо, Д.Үүрцайх нарын боловсруулсан: “Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны
хөдөлгөөнт салбар” стандарт / MNS 6356: 2012
[10] BaldangomboOsor, project to create information post and communication mobile office and application
in rural areas. 2012. Ulaanbaatar Mongolia.

17. 44см (12)
Хавсралт 1.
(2, 3, 14)
(6, 8)
(7, (5,9)хадгалах
сав)
(10, 11)
(10, 11)
134 см
240 см
50см
(2, 3, 14)
(12, 13)
160 см
47см ()
47см
47см

18. Зураг А.МШХХХС-ын үйлчилгээний хэсгийн тоноглолын план зураг /дээрээс/
Хүснэгт А
Зураг А дээр тэмдэглэсэн тоон тэмдэглэгээний тайлбар
№
Тоон тэмдэглэгээ
Тайлбар
1
2
Ширээ
2
3
Компьютер/зөөврийн
3
14
Эвхэгддэг сандал
4
5, 9
Жижиг хэрэгсэл хадгалах сав
5
6
Фото зургийн принтер
6
7
Олон үйлдэлт машин
7
10
Шкаф
8
11
Хэвлэл, бараа
9
12, 13
10
8
Бичиг баримтны сейф
Нарны зайн үүсгүүр, хувиргагч
Хавсралт 2
Хэрэглэгчийн зах зээлийн судалгаа
1. Нас
А. 18-25
2.
В.35-45
Г. 45-с дээш
Хүйс
А. Эр
3.
Б. 25-35
Б. Эм
Боловсрол
А. Дээд
Б. Бүрэн дунд
В. Тусгай дунд
Г. Бага
4. Та интернэт хэр ашигладаг вэ?
А. Өдөр бүр
Б. Сард 1 удаа
В. 7 хоногт 1 удаа
Г. Огт үгүй
5. Шуудангийн ямар үйлчилгээгээр хамгийн их үйлчлүүлдэг вэ? /хэд, хэдэн
хариултыг дугуйлж болно. /

19. А. Бичиг захидал Б. Илгээлт В.Буухиа шуудан Г. Хэвлэл захиалга Д. Боодол
Е. Үйлчлүүлдэггүй
6. Та гэр хороололд интернэтийн үйлчилгээ хэр хүрч байна вэ?
А. Хангалттай
Б. Хангалтгүй
В. Огт хангалтгүй
7. Гэр хороололд шуудангийн үйлчилгээ хэр хэрэгтэй гэж үздэг вэ?
А. Их хэрэгтэй Б. Хэрэгтэй В. Хэрэггүй Г.Мэдэхгүй
8. Гэр хороололд хөдөлгөөнт салбараар очиж , интернэт , шуудан холбооны
цогц үйлчилгээ үзүүлвэл та үйлчлүүлэх үү?
А. Байнга
Б. Хааяа
В. Үгүй
Г. Мэдэхгүй
9. Хөдөлгөөнт салбарын үйлчилгээг хэдээс хэдэн цагийн хооронд авах хүсэлтэй
байна вэ?
А. 9-12
Б. 12-16
В. Оройн цагаар
10. Хөдөлгөөнт салбарт гар утасны нэгжийн карт худалдвал та ямар ямар
компаний картыг авах вэ ? /хэд, хэдэн хариултыг дугуйлж болно./
А.Мобиком Б.Скайтель В.Юнитель Г. Жи- мобайль Д.Авах шаардлагагүй
11. Танай гэр бүл сард нийтдээ хэдэн төгрөгийн нэгж гар утсаараа ярихад
зориулж авдаг вэ ?
А. 5 мянга хүртэл Б. 5-10 мян. төгрөг В. 10-20 мян.төгрөг Г. 21-30 мян.
төгрөг
Д. 30-40 мян. төгрөг Е. 41-50 мян. төгрөг Ё. 50-с дээш мян. төгрөг
12. Та хөдөлгөөнт салбараар үзүүлэх дараахи үйлчилгээнүүдээс ямар үйлчилгээг
илүү их авах вэ ?/ хэдэн ч хариулт дугуйлж болно./
А. Фото зураг авч, угаах Б. Материал канондох В. Интернетээр мэйл явуулах
Г. Шинэ ном худалдах Е. Сонин, сэтгүүл худалдах Ё. Файл хэвлэх /принтерлэх/
Энэхүү судалгааны нэгдсэн дүнг хүснэгт Б үзүүлбэл:
Хүснэгт Б
Хэрэглэгчдийн зах зээлийн судалгаа
Асуулт
№
Хувилбар
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

20. А
27
48
86
56
20
14
35
52
16
55
38
Б
33
62
21
6
22
78
53
41
21
23
13
50
В
27
3
42
5
17
5
2
74
49
28
49
Г
23
4
31
17
15
22
25
17
Д
22
Е
10
20
Ё
12
51