Сэтгүүл 2015 оны 12 дугаар сар

1. [ хуудас - 47 ]
Бүсчлэлийн код гэж юу вэ?
[ хуудас - 33 ]
Салбарын 2015 оны
хагас ЖИЛИЙН
статистик МЭДЭЭЛЭЛ
[ хуудас - 38 ]
Интернет Монголд
20 жил

2. 2
ШИНЭ
ОНЫ МЭНД
ДЭВШҮҮЛЬЕ
2016
Мэдээлэл, харилцаа холбооны салбарын үйлчилгээг
шинэ дэвшилтэт технологиор дамжуулан хүргэж буй
тус салбарын үйлчилгээ эрхлэгч иргэн, аж ахуй нэгж
болон тус салбарын түүхийг бүтээлцсэн үе үеийн
ахмадууд, холбоочид, шууданчид тэдний үйлчилгээг
хүртэж буй нийт ард иргэддээ ШИНЭ ОНЫ МЭНД
ДЭВШҮҮЛЖ ажилд нь амжилт бүтээл, амьдралд нь
аз жаргал, эрүүл энхийг хүсэн ерөөе.
ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ЗОХИЦУУЛАХ ХОРОО

3. Т.Наранмандах
Хорооны хуралдааны
нарийн бичгийн дарга
Г.Оюунцэцэг
ЭЗМЗА-ны дарга
З.Амгалан
РДЗХА-ны дарга
А.Лувсан-Очир
ЗЗҮТА-ны дарга
Л.Гантулга
ЗА-ны дарга
С.Мөнх-Эрдэнэ
ШУА-ны даргын
үүрэг гүйцэтгэгч
22
33
38
47
51
51
47
58
57
62
70
Монгол Улсын Харилцаа холбооны зохицуулах хороо
«Мөнхийн Үсэг» ХХК-д
эхийг бэлтгэж хэвлэв.
УЛААНБААТАР ХОТЫН ҮҮРЭН ХОЛБООНЫ
ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЧАНАРЫН ХЭМЖИЛТИЙН ТАЙЛАН
Бүсчлэлийн код гэж юу вэ?
А.Лувсан-Очир: үндэсний роуминг үйлчилгээг
нэвтрүүлэх судалгааны тайланг эцэслэн бэлтгэж,
үйлчилгээ эрхлэгчиддээ болон олон нийтэд
танилцуулаад байна
Л.Гантулга: Хэрэглэгчид өөрсдийн авч буй интернетийн
хурдыг хэмжиж интернетийн үйлчилгээндээ хяналт
тавих боломжтой
Монгол УлсЫН ТООН КОНТЕНТИЙН ЗОХИЦУУЛАЛТЫН
ЭРХ ЗҮЙН ОРЧИН
монгол улс Телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн
Аналоги системээс тоон технологид
бүрэн шилжлээ
З.АМГАЛАН: ДЭЛХИЙН РАДИО ХОЛБООНЫ ИХ ХУРАЛ
НЬ Радио ХОЛБООНЫ ТЕХНОЛОГИЙН ИРЭЭДҮЙН ЧИГ
ХАНДЛАГЫГ ТОДОРХОЙЛДОГ
Монгол Улс, БНХАУ-ын хооронд хил орчимд
ашиглах радио давтамжийн зохицуулалтын талаар
анхдугаар уулзалт зохион байгуулагдлаа
ОРОН НУТАГ ДАХЬ ЦАМХАГИЙН БАЙРШИЛ,
ҮР АШИГТАЙ БАЙЛГАХ СУДАЛГАА, ШИЙДЭЛ
Салбарын 2015 оны хагас ЖИЛИЙН статистик МЭДЭЭЛЭЛ
Интернет монголд

4. 4
Мэндчилгээ
Сайн үйлс бүхэн дэлгэрэх болтугай.
ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ
ЗОХИЦУУЛАХ ХОРООНЫ ДАРГА Б.БАЛГАНСҮРЭН
Монгол Улсад мэдээлэл, харилцаа холбооны бие даасан
зохицуулах байгууллага үүсч хөгжсөний 20 жил, Монгол Улсад
Радио долгион хянах станц байгуулагдсаны 55 жилийн баярын
мэндтэй хамтатган тус байгууллагын тулгын чулууг тавилцаж,
галыг нь асаалцан, хөгжлийн түүхийг бүтээлцсэн ахмадууд
, үе үеийн удирдлага, хамт олон, одоо ажиллаж шинэ түүхийг
бүтээж буй нийт инженер техникийн ажилтан ажиллагсад, тусгай
зөвшөөрөл эзэмшигчид болон уг салбарын үйлчилгээг хүртэж
буй хэрэглэгчид, иргэддээ өргөн дэвшүүлье.
Бид 2015 онд, Монгол Улс даяар аналоги системийг бүрэн
унтраан, тоон технологиор телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг
дамжуулж дуу дүрсний өндөр чанартай телевизийн өргөн
нэвтрүүлэг хүлээн авч үзэх боломжоор хэрэглэгч, иргэдээ
хангасан Ази тивийн анхдагч улс орнуудын нэг болж чадлаа.
Түүнчлэн 2014 оныг харилцаа холбооны салбарын хэмжээнд
“Эрх зүй шинэчлэлтийн жил” болгон зарласантай холбогдуулан
тус хорооноос батлан гаргадаг эрх зүйн баримт бичгүүдийн
80 гаруй хувьд нь нэмэлт өөрчлөлт оруулан шинэчлэн баталж,
салбарын хэмжээнд мөрдөгдөж буй хууль, эрх зүйн баримт
бичгүүд болон харилцаа холбоо, радио давтамж, шуудангийн
зохицуулалтын чиглэл, дүрэм журам, нөхцөл шаардлагуудыг
багтаасан Харилцаа холбооны салбарын эрх зүйн баримт бичгийн
эмхтгэлийг хэвлүүлэн гаргалаа.
Цаашид хэрэглэгч өөрийн ашиглаж буй дугаартайгаа хүссэн
үүрэн холбооны операторруу шилжих, дараа үеийн, утасгүй
хөдөлгөөнт холбооны үйлчилгээ (4G) зэрэг дэлхийн жишигт
нийцсэн үйлчилгээг Монгол орныхоо өнцөг булан бүрт байгаа
хэрэглэгчиддээ тавин ажиллаж байна.Түүнчлэн эдгээр шинэчлэл,
дэвшлийг даган зайлшгүй анхаарах шаардлагатай цахим орчны
мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах, өргөн зурвасын үйлчилгээ
ба хэрэглээг улам нэмэгдүүлэх, бүртгэл мэдээллийн зөөлөн дэд
бүтцийг бүрдүүлэх, контентийг зохицуулахад зохицуулалтын
эрх зүйн орчинг улам боловсронгүй болгох зэрэг олон асуудал
байгааг мөн судлан, холбогдох үйл ажиллагаануудыг зохион
байгуулахаар төлөвлөж, үе шаттайгаар хэрэгжүүлэхээр хичээж
байна.
Монгол Улсад интернетийн үйлчилгээг анх эхлүүлэн, дэлхийн
хөгжилтэй хөл нийлүүлэн алхаж эхэлсний 20 жилийн ой 2016 оны
1 дүгээр сард тохиож байна.
20 жилийн дараа 59 аж ахуйн нэгж интернетийн үйлчилгээ
эрхэлж, интернет хэрэглэгчдийн тоо 2.1 сая болж интернет нь
дэлхийн чиг хандлага, стандартад нийцэхүйц түвшинд хүрч
бидний ажил, амьдралын хамгийн чухал хэрэглээний нэг болсон
нь мэдээлэл, харилцаа холбооны салбарт хөрөнгө оруулагчид,
үйлчилгээ эрхлэгч аж ахуйн нэгжүүдийн шинэлэг санал санаачилга
болон уйгагүй хөдөлмөр, зүтгэлийн үр дүн бөгөөд салбарын
бодлого, үр ашигтай шударга өрсөлдөх нөхцлийг бүрдүүлэхийн
төлөө хийсэн зохицуулалтын ажлын хэмжүүр гэж ойлгож байна.
Сэтгүүлийнхээ энэ удаагийн дугаарт тус хорооноос 2015 оны
3 дугаар улиралд зохион байгуулсан арга хэмжээ, хэрэгжүүлсэн
ажил, үйл ажиллагааны тайлан, мэдээллийг багтааснаас гадна
харилцаа холбооны зохицуулах байгууллага үүсч хөгжсөний 20
жилийн ойд тусгайлан зориулсан үе үеийн дарга, ахмадуудын
ярилцлага, дурсамжийг хүргэж байгаадаа баяртай байна.
Нийт үйлчилгээ эрхлэгчид, хэрэглэгч та бүхэнд Харилцаа
холбооны зохицуулах байгууллага үүсч хөгжсөний 20 жилийн ойг
тохиолдуулан энэ салбарын зохицуулалтын орчныг сайжруулах,
хөгжил, дэвшлийг хамтдаа цогцлоон бүтээхийн төлөө зүтгэж,
өөрийн хөдөлмөр, оюун ухаан, сэтгэл зүрхээ харамгүй зориулж
ирсэн мэргэжил нэгт нөхөд, хамтран зүтгэгч нартаа эрч хүч,
аз хийморьтой, эрүүл энх байж ажил үйлс тань үргэлж өөдрөг
байхын ерөөлийг хорооны гишүүд, даргын зөвлөл, хамт олныхоо
өмнөөс болон мөн хувиасаа өргөн дэвшүүлье.

5. 5
Мэндчилгээ
Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллага (ОУЦХБ)-
ын нэрийн өмнөөс, миний бие Монгол Улсад Харилцаа
холбооны зохицуулах байгууллага үүсч хөгжсөний 20 жилийн
ойн баярын мэндийг хүргэе. ОУЦХБ нь тус хороотой үндэсний
зохицуулах байгууллагын хувьд төдийгүй ОУЦХБ-ын хөгжлийн
хэлтсийн салбарын гишүүн байгууллагын хувьд байнгын хамтын
ажиллагаатай байдаг.
Түүнчлэн Харилцаа холбооны зохицуулах хороо, Монгол
Улсын Засгийн газар болон тус улсын Мэдээлэл, харилцаа
холбоо, технологийн салбарынханд үүрэн холбооны нэвтрэлтийг
одоогийн өндөр түвшинд хүргэж (үүрэн холбооны нэвтрэлт
2014 онд 165,9 болсон), зах зээлд мэдрэгдэхүйц бодлого,
зохицуулалтын арга хэмжээг хэрэгжүүлэн салбарынхаа хөгжилд
ихээхэн хувь нэмэр оруулан ажиллаж байгаад баяр хүргэхийг хүсч
байна.
Мөн аливаа улс орны нийгэм-эдийн засгийн өсөлтөд
ихээхэн чухал ач холбогдолтой Интернетийн өсөлтөд маш их
ахиц дэвшил гарсан. Цахилгаан холбооны үйлчилгээнээс гадна
Монгол Улс нь телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн дамжуулалтыг
аналоги системээс тоон системд бүрэн шилжүүлсэн Ази тивийн
улс орнуудын анхдагчуудын нэг болж байгааг онцлон тэмдэглэе.
Үүнээс гадна Монгол Улсын өөрийн хиймэл дагуулыг хөөргөх
болон интернетийн зурвасыг нэмэгдүүлэх төлөвлөгөө нь өндөр
чанартай мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн дэд бүтцийг
бий болгоход ихээхэн үүрэг гүйцэтгэх бөгөөд энэ нь “тоон” эрин
үеийн хувьд чухал асуудал юм.
Үр дүнтэй зохицуулалт нь мэдээлэл, харилцаа холбоо,
технологийнсалбарыгулсорнуудыгухаалагнийгэмрүүчиглүүлэгч
гол түлхүүр, хүчин зүйл болгодог. Дэлхий дахинд зохицуулагчид
нийгэм-эдийн засгийн зорилтуудад тулгуурласан нэгдсэн
зохицуулалтын зарчмыг нэвтрүүлэх буюу 4 дэх үеийн зохицуулалт
руу тэмүүлсээр байсан. Олон улсын эдгээр зохицуулалтын
зарчмууд нь Монгол Улсад ч чухал ач холбогдолтой гэдэгт би
итгэлтэй байна.
ОУЦХБболонМонголУлсньIPv6хувилбар,баталгаажуулалт,
тохирол ба нийцэл, 4 дэх үеийн хөдөлгөөнт холбооны бодлого
болон зохицуулалт, хиймэл дагуулын холбоотой асуудлууд зэрэг
тоон хөгжлийн чухал үе шатуудад хамтран ажиллаж байна .
ОУЦХБ-ын 2014 оны Онц бөгөөд Бүрэн эрхт төлөөлөгчдийн
бага хурлаар гишүүн орнуудын баталсан Тогтвортой хөгжлийн
зорилт болон Алсын хараа -2020 хөтөлбөрт дэвшүүлсэн
зорилтуудаар бид цаашид шинэ загвар, шинэ систем рүү тэмүүлж
тэдгээрт хүрэхэд мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн
салбар чухал үүрэг гүйцэтгэнэ гэж үзэж байгаа билээ.
Ингэхдээ, ОЦУХБ тус байгууллагын гэр бүл буюу гишүүн
орнуудын хоорондын хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэхийн
зэрэгцээ Монгол Улс дахь бүхий л талуудтай гар гараа барилцан
тууштай хамтран ажиллах болно.
Та бүхэнд хамгийн сайн сайхныг хүсэхийн ялдамд бидний
хамтын ажиллагаа цаашид улам бэхжинэ гэдэгт найдаж байгаагаа
илэрхийлье.
ОЛОН УЛСЫН ЦАХИЛГААН ХОЛБООНЫ БАЙГУУЛЛАГЫН
Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Хоулин Зоа

6. 6
Анх 1962 онд Монгол Улсад радио
долгионы зөвшөөрлийг Сайд нарын
зөвлөлийн (тухайн үeийн) тогтоолоор
батлагдсан “Радио харилцааг хянан
шалгах комиссын дүрэм”, Радио
харилцааг хянан шалгах комиссын
шийдвэр, 1984 онд Холбооны яамны
сайдын тушаалаар батлагдсан “Радио
электрон хэрэгсэл, өндөр үeлзлийн
төхөөрөмжийг захиалах, байгуулах,
ашиглах журам”, Монгол Улсын Засгийн
газрын 1993 оны 139 дугаар тогтоолоор
батлагдсан “Монгол Улсад радио
долгионы ашиглалтын дүрэм’’ (эрх
олголт, радио төхөөрөмжийн ажиллагаа
хяналт шалгалт, үйлчилгээний хөлс зэрэг
зүйлүүд тусгагдсан) болон Дэд бүтцийн
хөгжлийн яамны сайдын тушаалаар
баталсан “ Монгол Улсад харилцаа
холбооны ашиглалт, үйлчилгээ эрхлэх
журам”–ын дагуу тус тус олгож байв.
Эдгээр он жилүүдэд гол төлөв
аж ахуйн нэгж байгууллагуудад радио
холбооны тоног төхөөрөмжид радио
долгион ашиглах зөвшөөрөл олгож
байлаа.
1990 –ээд оны эхээр манай улсад
нийгэм, эдийн засгийн өөрчлөлт,
шинэчлэлт хийгдэж чөлөөт зах
зээл хөгжиж эхэлсэнтэй зэрэгцэн
зах зээлийн тогтолцоонд шилжих,
хувийн хөрөнгө оруулалт болон
өрсөлдөөнийг нэвтрүүлэх зорилгоор
харилцаа холбооны салбарын бодлого
зохицуулалтыг хийж байсан төрийн яамны
эрх үүргийг салгах, зэрэг шаардлага бий
болсон.
Харилцаа холбоо нь дэд
бүтцийн салбаруудаас хамгийн анх
либералчлагдан хөгжлийн түүхээрээ
бусад салбарыг араасаа дагуулж байв.
Харилцаа холбооны салбарын хөрөнгө
оруулалтыг нэмэгдүүлэх, шинэ төрлийн
үйлчилгээ болон хэрэглээг нэвтрүүлэх,
боловсрол, нийгмийн үйлчилгээнд
мэдээллийн технологийн хөгжлийг
хурдасгуур болгон ашиглах, харилцаа
холбооны салбарт хувийн хэвшлийн
байгууллагуудын оролцоог нэмэгдүүлэх
зорилгоор 1995 оны 10 дугаар сард
Харилцаа холбооны зохицуулах
зөвлөлийг /ХХЗЗ/ байгуулах Дэд
бүтцийн сайдын 211 тоот тушаалыг тухайн
үед ДБЯ-ны сайдаар ажиллаж байсан
миний бие гаргасан.
Тус зөвлөлийн анхны даргаар тус
салбарын болон нам, төрийн ажлыг
гүйцэтгэж байсан удирдан зохион
байгуулах туршлага, авьяастай тухайн
үеийн шилдэг мэргэжилтнүүдийн нэг
Л.Лантууг томилон ажиллууллаа.
Тэрбээр салбарын эрх зүйн орчинг
бий болгоход үнэтэй хувь нэмэр
оруулсан бөгөөд Харилцаа холбооны
тухай хуулийг УИХ-аар батлуулахад
голлох үүрэг гүйцэтгэсэн хүн юм.
УИХ-аар Харилцаа холбооны тухай
анхны хууль 1995 оны 11 дүгээр сарын
16-нд батлагдаж тус хуулийн 2 дугаар
бүлгийн 5 дугаар зүйлд “ Харилцаа
холбооны салбарт өмчийн бүх төрөл,
хэлбэрийн аж ахуйн нэгж, байгууллагын
үр ашигтай, шударга өрсөлдөх боломж,
журмыг боловсруулах, мэргэжлийн
дүгнэлт, зөвлөмж гаргах чиг үүрэгтэй
орон тооны бус Зохицуулах зөвлөл
ажиллана” гэж заасан нь Зохицуулах
байгууллагын ажиллах чиг үүргийг
тогтоосон анхны эрхзүйн баримт байв.
Тэр үед миний бие, Сангийн сайд
асан Бямбажавтай хамтран Зөвлөлийн
орон тоо, санхүүжилт зэргийг тодорхой
болгон харилцаа холбооны ашиглалт,
үйлчилгээ, үйлдвэрлэл эрхлэх тусгай
зөвшөөрлийг олгохдоо холбооны
зохицуулах зөвлөл хянаж шийдвэрлэнэ
гэсэн заалт бүхий тушаалыг гаргаснаар
тусгай зөвшөөрөл олгосны жил бүрийн
хураамжнаас зохицуулах зөвлөл
санхүүжих суурийг тавьсан юм.
2001 онд шинэчлэгдэн
найруулагдсан Харилцаа холбооны
тухай хуулиар Харилцаа холбооны
зохицуулах хороо болж бүрэн эрх, чиг
үүргийнхээ хувьд өргөжин тэлж бие
даасан зохицуулах байгууллага болсон
түүхтэй.
Өнөөдөр Харилцаа холбооны
зохицуулах байгууллага үүсч анх
байгуулагдснаасаа хойш 20 жилийг
өнгөрөөж, мэргэжилтэй боловсон
хүчнээр хангагдсан салбарын олон талт,
орчин цагийн зохицуулагч байгууллага
болсонд зохицуулах зөвлөлийг
байгуулах анхны тушаалыг нь зурж энэ
байгууллагын үндсийг тавилцсан хүний
хувьд их баяртай байна.
Монгол Улсын хэмжээнд харилцаа
холбооны салбарын зохицуулагч
байгууллагыг байгуулж явсан он
жилүүдэд надтай хамт нэг баг болж
ажиллаж байсан нийт хамт олон,
инженерүүд болон одоо ажиллаж буй
харилцаа холбооны салбарынхандаа
Монгол Улсад харилцаа холбооны
зохицуулах байгууллага үүсч хөгжөсний
20 жилийн баярын мэндийг хүргэж байна.
Харилцаа холбоо нь дэд бүтцийн салбаруудаас хамгийн анх
либералчлагдан хөгжлийн түүхээрээ бусад салбарыг араасаа дагуулж байв
Монгол Улсын Дэд бүтцийн Сайд асан Р.Сандалхан

7. 7
Харилцаа холбооны зохицуулах хороо байгуулагдсан нь
салбарын хөгжил, амжилтын эхлэл болсон
Мэдээллийн технологийн хөгжил,
инновацийн хурд нь тухайн салбарын
хүрээнээс нэгэнт хальж нийгэм, эдийн
засаг болон хувь хүний хөгжилд онцгой
чухал үүрэг гүйцэтгэн, хэрэглээний
хэв маяг, бизнесийн загвар, эко
системд эрс өөрчлөлтийг авчирсаар
байна. Өөрөөр хэлбэл 21-р зууны
ХӨГЖЛИЙН ХУРДАСГУУР болон
хувирч байгаа харилцаа холбоо
мэдээллийн технологийн салбарын
бодлогыг тодорхойлж, удирдан
ажиллаж байсан хүний хувьд Харилцаа
холбооны зохицуулах хорооны
түүхэн ой тохиож буй энэ өдрүүдэд та
бүхэнтэй хамтран ажиллаж байснаараа
бахархан талархахын зэрэгцээ хөгжлийн
динамик болсон энэ салбарын хөгжлийг
далайцтай шинэ түвшинд хүргэхэд
салбарын бодлого зохицуулалт онцгой
чухал үүрэг ач холбогдолтой хэвээр
байх болно гэж тодотгохыг хүсч байна.
1990 оноос нийгэм, эдийн засгийн
шинэ тогтолцоонд шилжих, өөрчлөлт,
шинэчлэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд
бүхий л салбарт хөгжлийн бодлого
дутагдаж, чөлөөт зах зээлийн орчныг
бүрдүүлэх, аливаа салбарын хөгжлийг
олон улсын хөгжлийн чиг хандлагатай
уялдуулах шаардлага бидний өмнө
тулгарч байсан. Тэр ч утгаараа Дэд
бүтцийн сайдын чиг үүрэгт хамаарах
харилцаа холбооны салбарын цаашдын
хөгжлийн бодлого, зохицуулалтыг олон
улсын түвшинд хүлээн зөвшөөрөгдөхүйц
хэмжээнд хүргэхийг зорьж, салбарын
хөгжлийн үзэл баримтлал, бодлогын
баримт бичгүүдийг бид шинэчлэн
тодорхойлж, төрийн бодлого болгон
баталгаажуулсан билээ.
Энэ салбарыг удирдан ажиллаж
эхлэх үед харилцаа холбооны зохицуулах
байгууллага хэдийнэ байгуулагдаж,
“Харилцаа холбооны тухай хууль”-
тай болсон ч тодорхой асуудлаар
мэргэжлийн зөвлөмж дүгнэлт гаргах,
дүрэм журам батлах, Дэд бүтцийн сайдад
зөвлөх чиг үүрэгтэй ажиллаж байсан.
Харилцаа холбооны салбарын
бодлого, зохицуулалтын үйл ажиллагааг
нэгтгэн зангидах, нөгөө талаар зааг
ялгааг тодорхойлж, энэ салбарт
либералчлалын орчинг тогтвортой, зөв
голдрилд оруулах, хөрөнгө оруулалтыг
дэмжих, өрсөлдөөнийг бий болгох
зэрэг шаардлагууд нэн түрүүнд бидний
өмнө тулгамдаж байсан. Тухайн үед
яам болон бусад холбогдох газруудаас
бүрдсэн ажлын хэсэг байгуулагдан олон
талаас судалж ажиллан, багагүй хугацааг
зориулсны эцэст “Харилцаа холбооны
тухай” хууль УИХ-аар шинэчлэгдэн
батлагдаж, улмаар 2001 онд Монгол
Улсад бие даасан Харилцаа холбооны
зохицуулах хороо (ХХЗХ) байгуулах эрх
зүйн орчин бүрдэж байсан нь салбарын
өнөөдрийн хөгжлийн хүрсэн түвшингийн
нэг чухал хүчин зүйл, амжилтын эхлэл
болж чадсан гэж дүгнэж байна.
Өнөөдөр Монгол Улсад дэлхийн
хөгжилтэй эн зэрэгцэхүйц, хөл
нийлүүлэн алхаж яваа салбар гэвэл
Мэдээлэл харилцаа холбооны салбар,
Монгол Улсын нийт иргэдэд дэлхийн
технологийг гарт нь атгуулж, газрын
хол, насны зөрүү, нийгмийн давхрагаас
үл хамааран ижил тэгш боломжийг
олгож байгаа нь үнэхээр бахархууштай
юм. Интернет, харилцаа холбоо, радио
телевиз, шуудангийн салбарт төрөөс
баримтлах бодлого, шийдвэр, хууль
тогтоомжийн хүрээнд хамгийн сүүлийн
үеийн шинэ дэвшилтэт технологийг
бүхий л салбарт нэвтрүүлэх, хууль эрх
зүйн оновчтой зохицуулалт, шударга
өрсөлдөх, эрүүл зах зээлийн төлөвшлийг
энэ салбарт бий болгохоор зорин
ажиллаж байгаа та бүхнээр бахархаж
байгаагаа илэрхийлэхийн хамт цаашдаа
ч Монгол Улсын тогтвортой хөгжлийн
хурдасгуурын далайцтай, тэнцвэртэй
зохицуулалтын орчинг бүрдүүлэн
ажиллаж чадна хэмээн итгэж байна.
Та бүхнийхээ цаашдын ажилд өндөр
амжилт хүсье.
Монгол Улсын Их Хурлын Гишүүн Гаваагийн Батхүү

8. 8
Мэдээлэл холбооны салбарын хөгжлийг жигдэлсэн он жилүүд
Монгол Улсын нийгмийн бодит
салбаруудын дотроос хөгжлийн чиг
хандлага хийгээд техник, технологи,
хүний нөөцийн хөгжил, чадвахийн
далайцаараа манай Мэдээлэл холбооны
салбар ямагт түрүүлж явсан гэдгийг би
бээр бахархалтайгаар батлан хэлж чадна.
Энэхүү ололт амжилтыг баталгаажуулах,
тус салбарыг зах зээлийн харилцаанд
төлөвшүүлэх, хангалт, хэрэглээний
шударга өрсөлдөөний зохистой
нөхцлийг бүрдүүлэх, үйлчилгээний
чанар хийгээд үнэ тарифын оновчтой
зохцуулалтыг хэрэгжүүлэхэд ХХЗХ
өнгөрсөн 20 жилийн хугацаанд үнэтэй
хувь нэмэр оруулж, үлгэр жишээч үйл
ажиллагаа явуулсныг хэн ч үгүйсгэх
чадахгүй буйзаа.
Тус салбарын хөгжлийн бодлогыг
тодорхойлох, түүний хэрэгжилтийг
хангуулах үүргийг хариуцсан яамыг
толгойлж байсны хувиар тус салбарын
хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй
болгох, үйл ажиллагааг нь зах зээлийн
жаягт нийцүүлэх, өрсөлдөөнт орчин
бүрдүүлэхэд чиглэсэн Мэдээлэл
холбооны хөгжлийн дунд хугацааны
хөтөлбөрийг батлан мөдүүлж амжилттай
хэрэгжүүлсэн юм. Үүний дүнд 2001
оны Харилцаа Холбооны тухай, Радио
долгийны тухай Монгол Улсын хуулийг
УИХ-аар батлуулан мөн Засгийн
газраас Харилцаа холбооны зохицуулах
хороог байгуулсан тогтоол гарган,
түүний дүрмийг батлуулан мөрдүүлсэн
болой. Ийнхүү тус салбарт нийгмийн
хөгжил, бизнесийн шинэ тогтолцоонд
нийцсэн эрх зүйн орчин, хөгжлийн
зорилт тодорхойлогдож, мэдээлэл
харилцаа холбооны зохицуулалтын
хараат бус тогтолцоо хуульчлагдсан
билээ.
Энэ чухал албыг онол, практикийн
өргөн мэдлэг, чадвар, ажил удирдах
аргад дадлагажсан Ч.Энхмэндэд тохоон
томилон ажиллуулсан минь хороог
бэхжүүлэн бойжуулах, үйл ажиллагааг
нь жигдрүүлэн, зорилтоо амжилттай
хэрэгжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн
юм. Энэ чухал байгуулагын бат суурь
болсон олон сайн мэргэжилтэн, алба
хэлтсийн дарга нар үнэлж баршгүй үүрэг
гүйцэтгэснийг талархан тэмдэглэе.
Тус хороо мэдээлэл холбооны
үндсэн болоод түгээх сүлжээг өргөтгөх,
тус салбарт орчин үеийн тэргүүний
техник, тоон технологи нэвтрүүлэх,
алсын зайн сургалт, эмчилгээ, банк,
санхүү, арилжаа, удирдлагын систем,
программ хангамжийг эрчимтэй
нэвтрүүлэх ажлыг тусгай зөвшөөрлийн
нөхцөл шаардлага, түүний хэрэгжилт,
гүйцэтгэлийн хяналтаараа дамжуулан
гүйцэтгэсний үр дүн нь дээр дурдсан
дэд салбаруудын хөгжлийн өнөөгийн
түвшингөөр тодорхойлогдох буйзаа.
ЦаашидХХЗХ-ныидвэхтэй,бүтээлч
үйл ажиллагаа, салбарын хөгжлийг
түргэтгэх боломжийг эгшээсэн оновчтой
зохицуулалт, цагаар довтолгосон
ертөнцөд мэдээллийн технологийн
хөгжилтэй алхаа нийлүүлэн урагшлах
нөхцөл, шаардлагыг, зохицуулалтын үйл
ажиллагааныхаа нэгэн чиглэл болгон
ажиллана гэдэг итгэлтэй байна.
Идэр залуухан, эрч хүчтэй ХХЗХ-
ны баг бүрэлдүүнд 20 жилийн ойн мэнд
дэвшүүлж, ажлын өндөр амжилт, сайн
сайхны ерөөл өргөе!
Дэд бїтцийн яамны сайд асан Чононбөрт Бямбын Жигжид

9. 9
ТУЛГЫН ЧУЛУУГ ТАВИЛАА
Харилцаа холбооны зохицуулах зөвлөлийн анхны дарга Л.Лантуу
Москва хотын Холбооны техникийн
дээд сургуулийг 1962 онд төгсөөд 14 жил
холбооны байгууллагад мөн 14 жил нам,
төрийн ажилд ажиллаад мэргэжлийн дагуу
Харилцаа холбооны зохицуулах зөвлөл
гэдэг байгууллагад ажиллах боллоо. Дэд
бүтцийн сайд Р.Сандалхан намайг дуудан
Харилцаа холбооны зохицуулах зөвлөлийн
даргаар томилсон тушаал гардуулж,
харилцаа холбоонд урьд өмнө байгаагүй
энэ байгууллагыг хөл дээр нь босгох
үүрэг өглөө. Энэ үеэр Монгол орон даяар
улсын хяналтын газруудыг аж ахуй, соёлын
салбарыг түшиглүүлэн байгуулж байсан үе
юм. Надад томилогдсон тушаал, зохицуулах
зөвлөлийн түр дүрмээс өөр зүйл байсангүй.
Гэвч юуны түрүүнд харилцаа холбооны
тухай хуулийг гаргуулахаар тэр үеийн
Улсын их хурлын дэд дарга Ж.Гомбожавтай
уулзаж, учир байдлыг ойлгуулснаар хууль
1994 онд анх батлагдлаа. Энэ бол аж ахуйн
салбаруудын анхны хууль юм. Зөвлөлийн
орон тоо хэд байх, хаанаас санхүүжих
асуудал тодорхойгүй байсан учир харилцаа
холбооны ажил эрхлэх бүх байгууллагад
тусгай зөвшөөрлийг олгохдоо харилцаа
холбооны зохицуулах зөвлөл хянаж
шийдвэрлэнэ гэсэн заалт бүхий Дэд
бүтцийн сайдын тушаал гаргуулсан. Энэ
нь тусгай зөвшөөрөл олгосны жил бүрийн
хураамжаас зохицуулах зөвлөл санхүүжих
суурийг тавьж өглөө. Үүний дараа Дэд
бүтэц, Сангийн сайдын хамтарсан тушаал
боловсруулж н.Сандалхаан сайдаар
батлуулаад тэр үеийн Сангийн сайд
н.Бямбажавдээрорлоо.Угтушаалынтөсөлд
зохицуулах зөвлөл нь тусгай зөвшөөрлийн
нийт хураамжийн 30%-иар санхүүжинэ
гэсэн байсныг н.Бямбажав сайд маань
өөрийн гараар 90% болгож гарын үсгээ
зурж билээ. Ингэж хууль ёсны байгууллага
болж, санхүүжилт нь шийдвэрлэгдлээ. Энэ
бүхнээс дүгнэхэд, Зохицуулах хорооны
тулгын чулууг тулалцсан хүмүүс нь сайд
Р.Сандалхан, н.Бямбажав нар мөн гэж үздэг
юм.
Зохицуулах зөвлөлөө Сангийн яам,
Дэд бүтцийн яам, Монгол банк, Хөдөлмөр
нийгмийн хамгааллын яамны дэд сайд,
газар хэлтсийн дарга нараас бүрдүүлэхээр
шийдвэрлэж, гишүүнээр оруулах тухай
санал авч Яамдуудын дэд сайд, Газар
хэлтсийн дарга нарын бүрэлдэхүүнтэй
зөвлөлийг байгуулсан.
Салбарын хэмжээнд тусгай
зөвшөөрлийг олгож эхэлснээр, эхний
ээлжинд бүх аймаг, хотын харилцаа
холбооны байгууллагын ерөнхий
инженерүүдийг хотод ирүүлэн сургалт
семинар хамруулан зохицуулах болон
хяналтын ажлын зааг ялгаа, харилцан уялдаа,
баримтлах хууль, торгууль төлбөрийн тухай
мэргэжлийн хүмүүсээр хичээл заалгаж
оролцогсдыг хяналт шалгалт болон
зохицуулах ажлын анхан шатны зохих
мэдлэгтэй болгоод аймгийн харилцаа
холбооны зохицуулагч, ерөнхий байцаагч
гэсэн үнэмлэх олгоод ажиллуулж байж
билээ. Хяналтын ажилтай холбогдуулаад
тэр үеийн радио хүлээн авах станцыг
Монголын радио, телевизийн хорооны
мэдлээс гаргаж татан буулгаж байсныг
зохицуулах зөвлөлийн харьяа болгож авч
байснаа ч сайн санаж байна.
Өнөөгийн зохицуулах хороо бол
хөлөө бүрэн олчихсон, мэргэжлийн
боловсон хүчнээр хангагдсан орчин
үеийн хүчтэй байгууллага болжээ. Цаашид
анхаарахад ажиллагсад эдийн засаг,
эрх зүй, гадаад харилцаа, ёс суртахуун,
харилцаа холбоо мэдээллийн технологийн
сүүлийн үеийн ололт амжилт, бусад орны
зохицуулах байгууллагын туршлагаас
суралцах сургалт, семнарыг тогтмол
хуваарийн дагуу зохиоход онцгойлон ач
холбогдол өгөх хэрэгтэй юм.
Нөгөө талаар манай оронд янз бүрийн
улсын тохирох тохирохгүй төхөөрөмжүүд
их ирж байгааг цэгцлэх, стандартаа
боловсруулж, сурталчилах, хэрэгжүүлэх
явдал хэрэгтэй.
Нэгэнт манайх харилцаа холбооны нэг
ч төхөөрөмж үйлдвэрлэдэггүй болохоор
Олон улсын цахилгаан холбооны
байгууллагаас боловсруулсан стандартыг
инженер техникийн ажилтнуудад өгч
орчуулж өөрийн орны стандартын
байгууллагаар батлуулан нутагшуулах,
тэр стандартууд хэрхэн хэрэгжиж байгааг
хэмжих хэрэгслэлтэй болж боловсон
хүчнээр хангахад л анхаарах хэрэгтэй.
Харилцаа холбооны зохицуулах
хороо байгуулагдсаны 20 жилийн ойг
тохиолдуулан энэ байгууллагыг өргөтгөн
хөгжүүлэх үйлст өөрийн хувь нэмрээ
оруулсан ахмадууд, үе үеийн удирдлагууд,
инженер техникийн ажилтнууддаа чин
сэтгэлийн халуун баяр хүргэж цаашид
холбоог хөгжүүлэх үйлстээ улам их амжилт
гаргаарай гэж дүү нартаа хүсэн ерөөе!

10. 10
Харилцаа холбооны зохицуулах зөвлөл нь тухайн үeд орон тооны
бус 9 гишүүнтэй байгуулагдаж байлаа
1995 оны 10-р сард Дэд бүтцийн
сайд Р.Сандалханы 211 дүгээр тушаалаар
Харилцаа холбооны зохицуулах зөвлөл
(ХХЗЗ)-ийг байгуулж, анхны даргаар
нь төр засаг болон харицаа холбооны
байгууллагад удирдах ажил хийж олон жил
үр бүтээлтэй ажиллаж байсан Л.Лантуу,
мэргэжилтнээр нь холбооны байгууллагад
ажиллаж байсан туршлагатай инжeнeр
У.Тамир нарыг томилон ажиллуулсан. ХХЗЗ
нь тухайн үeд орон тооны бус 9 гишүүнтэй
байгуулагдаж байлаа. 1995 онд Харилцаа
холбооны зохицуулах зөвлөл Дэд бүтэц
хөгжлийн яамны дэргэд байгуулагдсанаар
тусяамнысайдынтушаалаар “МонголУлсад
харилцаа холбооны ашиглалт, үйлчилгээ
эрхлэх журам”-ыг шинэчлэн баталж тусгай
зөвшөөрөлтэй холбогдох матeриалыг
ХХЗЗ-д хүлээн авч боловсруулж хянаад
яамны тусгай зөвшөөрөл хариуцсан
мэргэжилтэнд шилжүүлэн өгч яамны
холбогдох мэргэжлийн хүмүүс хянаж
боловсруулаад сайдад танилцуулж сайд
гарын үсэг зурж харилцаа холбооны
ашиглалт, үйлчилгээ үйлдвэрлэл эрхлэх
тусгай зөвшөөрөл олгодог байв.
Тухайн үeд ХХЗЗ нь 1995 оноос 2002
он хүртэл холбогдох хууль, дүрэм журмын
дагуу мэргэжлийн зөвлөмж дүгнэлт гаргах,
заавар журам, дүрэм боловсруулах, батлах
харилцаа холбооны тусгай зөвшөөрөлтэй
холбогдох матeриалыг хүлээн авч хянаад
яаманд өгөх ажлуудыг гүйцэтгэж байсан.
Түүнчлэн тусгай зөвшөөрөл олгосон
байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдийн
ашиглалт, үйлчилгээнд хяналт тавих,
шалгах, зохицуулах ажлыг биe даан
хийхээс гадна яамтай хамтран зохион
байгуулж байв.
Тухайн үeд хувийн аж ахуйн
нэгжүүд машинд харилцааны радио
станц зөвшөөрөлгүй тавих явдал нилээд
гарч байсныг Замын цагдаагийн газартай
хамтарсан шалгалтыг Улаанбаатар хотын
хэмжээнд бүтэн өдөр амжилттай зохион
байгуулж гарсан зөрчлүүдийг арилгах арга
хэмжээг шуурхай авч байв.
1999 онд Радио долгионы хуулийг
батлуулснаар радио долгионы тусгай
зөвшөөрөл олгох болсон. Энэхүү хуулийг
УИХ-аар батлуулахад тэр үeд УИХ-ын
гишүүнээр ажиллаж байсан Р.Сандалхан,
Ц.Төмөртогоо нар ихээхэн дэмжлэг
үзүүлсэн билээ.
ОУЦХБ–ын “Радио холбооны
рeгламeнт” болон Амeрик, Япон, Австрали
зэрэг бусад орнуудын туршлагад үндэслэн
Дэлхийн радио холбооны ээлжит бага
хурлуудын шийдвэр, зөвлөмж, санал,
холбооны салбарын болон дэлхийн
радио холбооны хөгжлийн хандлага,
өөрийн орны нөхцөл байдалтай уялдуулан
шаардлагатай үeд нэмэлт өөрчлөлт,
тодотгол хийн ашиглаж байхаар 1999
онд радио давтамжийн нийт зурвасыг
радио холбооны албадуудад хуваарилсан
хуваарийг анх удаа боловсруулан “Монгол
Улсын Үндэсний радио давтамжийн хүснэгт”
нэртэйгээр ДБХ-ийн сайдын зөвлөлийн
хурлаар батлуулан мөрдөж эхэлсэн. Одоо
нэмэлт өөрчлөлтүүдийг ХХЗХ-ноос тухай
бүр хийж мөрдөн ашиглаж байна.
Үүнээс гадна 1999 онд Улаанбаатар,
Дархан, Эрдэнэт зэрэг хүн ам олонтой
хот, суурин газруудад радио төхөөрөмж
ашиглан нийтийн үйлчилгээ явуулах
аж ахуйн нэгж, байгууллага олон болж
байгаатай холбогдуулан хүн ам олонтой
хот суурин газруудад радио өргөн
нэвтрүүлэг, тeлeвиз, хөдөлгөөнт болон
суурин холбоо зэрэг нийтийн үйлчилгээнд
ашиглах радио долгионы зурвасыг тeндeр
болон дуудлага худалдаагаар тодорхой
хугацаагаар зөвшөөрөл олгох шийдвэрийг
анх удаа гаргасан.
Энэхүү шийдвэр, тухайн үед батлагдаж
мөрдсөн журмыг үндэслэн радио давтамж
ашиглах тeндeр явагдаж байлаа.
2001 онд Харилцаа холбооны
тухай хууль шинэчлэн батлагдаж
Харилцаа холбооны зохицуулах хороо
байгуулагдсанаар мэдээлэл, харилцаа
холбооны ашиглалт үйлчилгээ, үйлдвэрлэл
эрхлэх тусгай зөвшөөрлийг ХХЗХ-ноос
олгож эхэлсэн.
WRC-2007 хуралд. Швeйцарь улс. Жeнeв хот. 2007 он

11. 11
Зөвшөөрөл олголттой холбоотой
ашиглаж байсан зарим бичиг баримтуудаас
дурьдвал;
• 1972 онд ОУЦХБ-аас зохион
байгууллдаг Дэлхийн радио
холбооны бага хурал WRC-
72 –оос Монгол Улсад гeо
стационар (байнгын) орбит-д
сансрын холбооны радио өргөн
нэвтрүүлэгт ашиглах 740 E
байршлыг хуваарилсан.
• 1978 онд хэрэглэгчдийн хүлээн
авагчаас татвар авахгүй байх
асуудлыг боловсруулж тухайн
үeийн Улсын төлөвлөгөөний
комиссоор оруулж шийдвэр
гаргуулан татвар авахыг
зогсоосон.
• 1983 онд “БНМАУ-ын
Холбооны яам, ЗСБНХУ–ын
Холбооны яамны хооронд хил
хязгаар нутгийн хуурай замын
хөдөлгөөнт албаны радио
станцад мeтрийн ба дeцимeтрийн
цараа дахь үeлзлийн хэрэглээг
зохицуулах хэлэлцээр’’ анх
байгуулсан.
• 1985 онд радио сонирхогчдын
дүрмийг шинэчлэн баталсан.
• 1986 онд Монгол Улсад хэт
богино долгионы радио өргөн
нэвтрүүлэгт ашиглах 100-108
МГц-ийн үeлзлийн зурвасыг
хуваарилах сүлжээг /30 газарт 90
давтамж/ олон улсын бүртгэлд
оруулав.
• 1988 онд Гeо байнгын
орбит-д хиймэл дагуулын
радио нэвтрүүлгийн /BSS/
фидeрийн шугамд ашиглах
үeлзлийн сүлжээг Дэлхийн
радио холбооны бага хурал
WRCORB-88 –аар хэлэлцүүлэн
гeобайнгын орбитын 740E дахь
байршилд 12 ГГц, 18ГГц-ын
үeлзлийн зурваст 5 суваг Монгол
Улсын нэр дээр хуваарилуулсан.
• Мөн WRCORB-88 хурлаар
сансарын холбооны суурин
(фиксированный) радио
холбооны радио албанд 4/6 ГГц,
11/14 ГГц-ын үeлзлийн зурваст
ашиглах гeо байнгын орбитын
103,60E байршлыг Монгол Улсын
нэр дээр хуваарилуулсан.
• 1997 онд Радио, телевизийг
хэрэг эрхлэх газрын дарга,
ДБХ-ийн сайдын хамтарсан
тушаалаар Долгион хүлээн
авах, хянах станцыг РТХЭГ-аас
ДБХЯ-нд шилжүүлсэн.
• 2002 оны 4 дүгээр сарын 2-ны
өдрийн ДБХ сайдын 108 тоот
тушаалаар Радио долгион хүлээн
авах, хянах станцыг Дэд бүтцийн
хяналтын албанаас ХХЗХ-нд
шилжүүлсэн.
• 1999 онд Радио долгионы
хуулийг батлуулснаар энэхүү
хуулийн дагуу радио долгионы
тусгай зөвшөөрөл олгох болсон
.
• 2000 онд Турк улсын Станбул
хотноо болсон Дэлхийн радио
холбооны хурал WRC-2000 –
аар сансрын радио нэвтрүүлгийн
албанд ашиглах Монгол
Улсад хуваарилсан “сансар-
газар” болон “газар-сансар”
чиглэл дэх 5 сувгийг 10 суваг
болгох асуудлыг хэлэлцүүлэн
шийдвэрлүүлсэн.
ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ЗОХИЦУУЛАХ ЗӨВЛӨЛ, Харилцаа холбооны зохицуулах хорооНЫ
Гишүүн асан, ахмад холбоочин Л.БАНЗРАГЧ.

12. 12
Харилцаа холбооны зохицуулах хороо нь зохицуулах чиг үүрэг бүхий бие
даасан анхдагч байгууллагуудын нэг юм
2000 оны эхээр манай улсын зах
зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжих
шилжилт нилээд гүнзгийрч , холбооны
салбарт хувийн хэвшлийн гүйцэтгэх үүрэг
өсч, гадаад болон дотоодын хөрөнгө
оруулалттай үйлчилгээ эрхлэгчдийн тоо
нэмэгдэхийн хирээр Засгийн газрын шууд
оролцоо, захиргаадалтын нөлөөлөл
багасч, дэлхийн бусад хөгжингүй орнуудын
жишгээр хувийн хэвшил засгийн газар
хоорондын гүүр болсон зохицуулагч
байгууллага байх ёстойг шаардаж байлаа.
Хөгжингүй орнуудын туршлагаас
үзэхэд хувийн хэвшлийн хөрөнгө
оруулалтыг дэмжихэд шийдвэрлэх нөлөө
үзүүлэх хүчин зүйл нь хууль зүйн таатай
орчин, шударга, ил тод, үл ялгаварласан
зохицуулалтын бүтэц зохион байгуулалт
хэрэгтэй гэдэг нь тодорхой болоод байлаа.
Дэд бүтцийн Яам Германы Детекон
компаниас мэдээлэл холбооны салбарын
цаашдын хөгжлийн асуудлаар богино
хугацааны зөвлөх үйлчилгээ авсан
байсан. Уг зөвлөмжийн гол санаа нь
либералчлагдаж буй салбарын хувьд
хамгийн чухал эхлэл нь бие даасан , хараат
бус зохицуулах байгууллагыг байгуулах
явдал гэсэн байлаа.
Монгол Улсын Их Хурлаас 2001 оны
10 сард Харилцаа холбооны тухай хуулийг
шинэчлэн найруулж, Засгийн газраас
Харилцаа холбооны зохицуулах хороог /
ХХЗХ/ байгуулах шийдвэр гарч байлаа.
ХХЗХ-ны дүрмийг нь 2002 оны 1-р сарын
15- нд Засгийн газар баталсан.
ХХЗХ байгуулагдах үед Харилцаа
холбооны тухай, Радио долгионы
тухай хуулиуд нь нилээд чамбай
боловсруулагдсан байсан нь манай
хорооны ажлын эхлэлийг тавихад маш
чухал ач холбогдолтой байлаа.
Тухайн үед Скайтел компанийн
Техникийн захирлаар ажиллаж байсан
намайг Дэд бүтцийн яамны сайд Б.Жигжид
2 удаа ярилцлаганд дуудаж, голчлон
мэдээлэл холбооны салбар ирээдүйн
технологийн дэвшлийн тухай, олон
улсын хөгжлийн жишиг хандлага, хувийн
хэвшлийн оролцоо зэргийн талаар миний
бодол саналыг сонсч ярилцсан юм.
Ингээд миний бие 2002 оны
7 дугаар сарын 5-ны өдөр ХХЗХ
хэмээх байгууллагын анхны даргаар нь
томилогдсон билээ.
Миний хувьд сургууль төгсч ирээд
Төрийн холбооны газарт өндөр
зэрэглэлийн нууцлалтай Засгийн газрын
тусгай холбооны хэлтэст инженер,
Монголын мэдээлэл холбооны салбарын
анхны үйлчилгээ эрхлэгч хувийн
хөрөнгө оруулалттай Монком ХХК-д
(пейжерийн холбоо) инженер, Гүйцэтгэх
захирал, Скайтел ХХК-ыг анх үүсгэн
байгуулагдахад техникийн захирлаар
ажиллаж, AMPS, CDMA системийг
нэвтрүүлэх ажилд оролцон ажиллаж
байлаа. Хувийн хэвшлийн холбооны
байгууллагуудын жаргал зовлонг мэдэрсэн,
шинээр нэвтэрч байгаа технологийн
хэсгүүдэд ажилласан туршлагатай, ашиг
сонирхлын зөрчилгүй байсан байдлыг
минь харгалзан энэ хариуцлагатай албан
тушаалд томилсон болов уу гэж боддог.
Аливаа анхдагчаас асар их зүйлийг
хүсэн хүлээж байдаг. Анхдагчийн гаргасан
мөр алдаа багатай, оносон нь илүүхэн
байвал эргэж буцахгүй урагшаа явах зам
дөхөмтэй, цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө,
хүч хөдөлмөр хэмнэдэг билээ. Надтай
хамтран ажиллаж байсан миний хамт олны
чин сэтгэлийн хичээнгүй зүтгэл, итгэл
үнэмшил, шударга үйл ажиллагаа ХХЗХ
гэдэг энэ байгууллагын суурийн чулууг
бат бөх тавьж чадсанд би бахархадаг

13. 13
билээ. Түүнчлэн дэмжин туслаж хамтран
ажиллаж байсан салбарын компаниудын
удирдах багийнхан, Дэд бүтцийн яамны
удирдлагуудад талархаад баршгүй.
Зохицуулагч бол хэрэглэгч, үйлчилгээ
эрхлэгч, засгийн газар гэсэн гурван талын
ашиг сонирхолыг тэнцвэртэйгээр хадгалах
өвөрмөц үүрэг хүлээсэн хууль дүрмийн
болон салбарын мэргэжлийн өндөр
мэдлэг, ёс суртахууны хариуцлага, шударга
байдлыг шаардсан цоо шинэ мэргэжил юм.
Миний бие ажилтнууддаа бид бол
шалгадаг , хянадаг байгууллага бус, бид
туслан дэмжиж, хязгаарлагдмал баялаг
болох радио давтамж, дугаарлалтыг
оновчтой хуваарилж, шударга
өрсөлдөөнийг зөв нэвтрүүлэх, стандартыг
мөрдүүлэх, тусгай зөвшөөрлийн гэрээний
хүрээнд эрх, үүрэг хүлээлгэн ажиллах
ёстой гэсэн цоо шинэ ажлын хандлагыг
тогтоохыг хичээн ажилласан.
Засгийн газар, үйлчилгээ эрхлэгч,
хэрэглэгч гэсэн энэ гурван субьектийн
оновчтой харилцааг зохицуулах үйл
ажиллагаа нь зохицуулагчийн ур ухаан,
мэргэжлийн өндөр чадвар, мэдрэмж
шаардсан ажил билээ.
Манай улсын төр засгийн тогтолцоонд
Харилцаа холбооны зохицуулах хороо нь
зохицуулах чиг үүрэг бүхий бие даасан
анхдагч байгууллагуудын нэг юм.
ХХЗХ-ны онцлог нь өөрөө өөрийгөө
санхүүжүүлэх явдал байлаа. Мөн ХХЗХ-
ны хууль ёсны болон бодит эрх мэдлийг
бэхжүүлэх явдал маш чухал байсан.
Хараат бус бие даасан зохицуулалтын
байгууллагын хувьд хууль ёсны эрх
мэдэлтэй байх, стандарт, дүрэм журмуудыг
яаралтай боловсруулан салбарт мөрдүүлэх,
тусгай зөвшөөрлөөр олгогдсон эрх
хэмжээг хамгаалах, хяналт тавих, аливаа
маргааныг оновчтой шийдвэрлэх эрх зүйн
орчинтой байх зэрэг асуудлуудыг нэн
тэргүүнд шийдвэрлэхээр манай хамт олон
ажиллаж эхлэсэн.
Салбарын үнэ тарифын зохицуулалтын
асуудал хамгийн эмзэг асуудал байсан.
Юуны төлөө мөнгө хурааж байгаа,
ингэснээрээ үйлчилгээ эрхлэгчдийн үйл
ажиллагааг хэрхэн хамгаалах, эцсийн
дүндээ салбарын хөгжилд бүхэлдээ ямар
нөлөөтэй болох талаар ойлгуулахыг
чармайн ажилласан. Харилцан холболтын
журмыг боловсруулж, орлого хуваах
зарчмыг бүхэлд нь өөрчлөх шаардлагатай
байлаа. Юуг, хэрхэн зохицуулах бодлогоо
тодорхойлж, Сингапур, Малайзын
зохицуулах байгууллагын туршлагыг газар
дээр нь судлан суралцсан.
Зохицуулах зөвлөлд ажиллаж байсан
У.Тамир, О.Баттогтох нарын өмнөх
ажлын дадлага , туршлага ихээхэн тустай
байлаа. Б.Мөнхбат, Ж.Болормаа, Б.Төмөр,
Гантуяа нар маань өдөр шөнөгүй сууж
бүх бүртгэлээ шинэчлэн, хана дүүрэн цаас
нааж, улаан ногоон пламастерээр будан
сууж байсан даа. Үүний үр дүнд бид хүний
нөөцөө бүрдүүлж, ажиллах орчиноо
сайжруулах гол хүчин зүйл болсон
мөнгөний эх үүсвэртэй болж билээ.
Тухайн үед төр, засгийн бүтцэд
цоо шинээр орж ирсэн зохицуулалтын
байгууллагын тухайн салбарт болон
нийгэмд гүйцэтгэх байр суурийг ойлгуулсны
үндсэн дээр Дэд бүтцийн сайдаар
дэмжүүлж, ажилчдынхаа цалинг бусад
агентлагуудаас нилээд өндөр тогтоолгож
Сангийн сайдаар батлуулж чадсан билээ.
ХХЗХ-ны гишүүнээр ажиллаж
байсан Н.Лувсанжав, Н.Норовжав, манай
захиргааны албаны даргаар ажиллаж
байсан Б.Баатар нарын ажлын арвин их
туршлагатай хүмүүстэй хамтран ажиллаж
байсандаа бахархаж , ихээхэн талархаж
явдаг.
Надтай хамтран ажиллаж, энэхүү нэр
хүндтэй байгууллагыг үүсгэн байгуулахад
хоёргүй сэтгэлээр хамтран ажиллаж
байсан, одоо ажиллаж байгаа хамт
олондоо чин сэтгэлээсээ гүнээ талархаж
явдгаа илэрхийлье.
Зохицуулагчийн та бүхний оюун
тунгалаг байж, Та бүхний маань ажил үйлс
дэвжин дээшлэх болтугай!
Харилцаа холбооны зохицуулах хорооНЫ ДАРГА АСАН Ч.ЭНХМЭНД

14. 14
Монгол Улсын Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны удирдлагаас өгсөн
удирдамж, чиглэл болон 2015 оны үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх
зорилгоор 2015 оны 3 дугаар улиралд, Хорооны ээлжит хуралдааныг 3 удаа зохион
байгуулж, нийтдээ 13 тогтоол ба хорооны хуралдааны 10 тэмдэглэлийг тус тус гарган
шийдвэрлэж, хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллав.
 Монгол Улсын Харилцаа холбооны зохицуулах
хороо (цаашид ХХЗХ гэх)-ны 2015 оны ээлжит
8 дугаар хуралдааныг 2015 оны 7 дугаар сарын
08-ны өдөр зохион байгуулав. Уг хуралдаанаар
нийт 10 асуудлыг хэлэлцэн хорооны 4 тогтоолыг
баталж шийдвэрлэсэн. Түүнчлэн хэлэлцсэн
асуудлаар холбогдох 3 хорооны хуралдааны
тэмдэглэл гаргалаа. Үүнд:
 Харилцаа холбооны зохицуулах хороо нь
“Цахим гарын үсгийн тухай” хуулийн 34 дүгээр
зүйлийг хэрэгжүүлэх бүрэн эрхийн хүрээнд
“Монгол Улсын Цахим гарын үсгийн нийтийн
түлхүүрийн дэд бүтцийн багц журам”-ыг 2014
оны 45 дугаар тогтоолоор баталсан. Тус багц
журамд Монгол Улсын “Цахим гарын үсгийн
тухай” хуулийн 34.1 дэх заалт, Мэдээллийн
технологи, шуудан, харилцаа холбооны газрын
Даргын 2015 оны 71 дүгээр тушаал, тус хорооны
дүрмийн 3.2.4, 3.3 зүйлийг үндэслэн 2015 оны 7
дугаар сарын 08-ны өдрийн 36 тоот тогтоолын
хавсралтаар нэмэлт, өөрчлөлт оруулав. Энэхүү
нэмэлт, өөрчлөлтөөр нийтийн түлхүүрийн
дэд бүтцийн үндэсний суурь гэрчилгээжүүлэх
байгууллагын чиг үүрэг, гэрчилгээжүүлэх үйл
ажиллагаа, мэдээллийн аюулгүй байдлыг
Үндэсний Дата Төв УТҮГ хариуцах, гэрчилгээ
олгох үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл
эзэмшигчдэд тоон гарын үсгийн гэрчилгээг
олгох зэрэг асуудлыг тусгасан байна.
 ХХЗХ-ны тус хуралдаанаар “Тусгай
зөвшөөрлийн төлбөрийн бүртгэл, төлбөрийг
цахим тооцооллоор нэхэмжлэх аргачлал”-д
нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлыг хэлэлцээд,
гишүүдийн зөвлөмж саналыг тусган 2015
оны 7 дугаар сарын 08-ны өдрийн 37 дугаар
тогтоолоор батлав. Энэхүү аргачлалд тусгай
зөвшөөрлийн төлбөр, тооцооны програмыг
ашиглах, цахим хэлбэрээр тооцоолох, цахим
төлбөрийн бүртгэл тооцооллыг нэвтрүүлэх,
холбогдох үйл ажиллагааг боловсронгуй
болгохоор нэмэлт өөрчлөлт оруулсан болно.
 Монгол Улсын “Аж ахуйн үйл ажиллагааны
тусгай зөвшөөрлийн тухай” хуулийн 2 дугаар
бүлэг, “Харилцаа холбооны тухай” хуулийн 8
дугаар зүйл, 9.1.2 дахь заалт, “Радио долгионы
тухай” хуулийн 9 дүгээр зүйл, “Шуудангийн
тухай” хуулийн 9 дүгээр зүйлийн холбогдох
заалт, тус хорооны дүрмийн 3.2.4, 3.3 дугаар
зүйлийг тус тус үндэслэн “Харилцаа холбооны
салбарт үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрлийн
журам”-ыг 2015 оны 7 дугаар сарын 08-ны
өдрийн 38 дугаар тогтоолын хавсралтаар
шинэчлэн батлав. Журмыг шинэчилснээр
мэдээлэл, харилцаа холбооны сүлжээ,
үйлчилгээний хөгжлийн чиг хандлага, техник,
технологийн дэвшил,хэрэглэгчдийн эрэлт
хэрэгцээ, эрх ашигт нийцүүлэн зах зээлд
үр ашигтай, шударга өрсөлдөх нөхцлийг
бүрдүүлэх, тусгай зөвшөөрлийн үйлчилгээг
цахимжуулах, хялбаршуулах боломжийг
бүрдүүлж байна. Уг тогтоол батлагдсантай
холбогдуулан тус хорооны 2013 оны 37 дугаар
тогтоол, 2014 оны 18 дугаар тогтоолоор нэмэлт,
өөрчлөлт орсон 2013 оны 61 дүгээр тогтоолыг
тус тус хүчингүй болголоо.
 Хуралдааны 2015 оны 7 дугаар сарын 08-ны
3
1

15. 15
өдрийн “Тусгай зөвшөөрөл олгох, сэргээх,
өөрчлөлт оруулах, хүчингүй болгох тухай”
39 тоот тогтоолын хавсралтаар Аж ахуйн
үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай
хуулийн 10.1.1, Харилцаа холбооны тухай
хуулийн 9.1.2, Дүрмийн 3 дугаар зүйлийн
2.2 дахь заалтуудыг тус тус үндэслэн 7
ААН, хуулийн этгээдэд тусгай зөвшөөрлийг
шинээр олгох; Аж ахуйн үйл ажиллагааны
тусгай зөвшөөрлийн тухай хуулийн 10.1.1,
, Харилцаа холбооны тухай хуулийн 9.1.2
дахь заалтуудыг тус тус үндэслэн 2 хуулийн
этгээдийн тусгай зөвшөөрлийн хамрах хүрээнд
өөрчлөлт оруулах; Аж ахуйн үйл ажиллагааны
тусгай зөвшөөрлийн тухай хуулийн 13.3,
Дүрмийн 3 дугаар зүйлийн 2,2 дахь заалтыг
тус тус үндэслэн 10 хуулийн этгээдийн
тусгай зөвшөөрлийг сэргээх; Аж ахуйн үйл
ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай
хуулийн 14.1, Харилцаа холбооны салбарт үйл
ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрлийн журмын 8.1,
тус хорооны Дүрмийн 3 дугаар зүйлийн 2.2
дахь заалтуудыг үндэслэн 1 хуулийн этгээдийн
эзэмшиж байсан тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй
болгохоор тус тус шийдвэрлэв.
 Хорооны хуралдааны 2015 оны 27 тоот
тогтоолоор Монгол Улсад үүрэн холбооны
дугаартайгаа шилжих үйлчилгээг хариуцан
ажиллах гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах
ажлыг зохион байгуулахаар шийдвэрлэсэн. Тус
хуралдаанаар ажлын хэсгээс боловсруулсан
“Дугаартайгаа шилжих үйлчилгээний төвийн
үйл ажиллагааг хариуцан ажиллах гүйцэтгэгч”-
ийг шалгаруулах сонгон шалгаруулалтын
баримт бичгийн төслийн танилцуулгыг
хэлэлцээд, гишүүдээс гарсан санал
зөвлөмжийг тусган эцэслэн боловсруулж,
хорооны хуралдаанд танилцуулахыг хорооны
хуралдааны Тэмдэглэлээр үүрэг болгов.
 Тус хуралдаанаар “Тоон телевизийн үндэсний
сүлжээгээр дамжуулах телевиз, сувгийн
үйлчилгээ эрхлэгч”-ийг шалгаруулах сонгон
шалгаруулалтын баримт бичгийн төслийн
танилцуулгыг хэлэлцэв. Баримт бичгийн
төслийг эцэслэн боловсруулж, хорооны
дараагийн хуралдаанд хэлэлцүүлэхийг ажлын
хэсэгт даалгалаа.
 “Цахим гарын үсгийн нийтийн түлхүүрийн дэд
бүтцийн адилтгагч хосгүй дугаар олгох (OID)
төлөвлөгөө”-ний танилцуулгыг хэлэлцээд,
хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөг зарчмын
хувьд дэмжиж, холбогдох арга хэмжээг
хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэв.
 Зүүн бүсийн аймгууд болон Эрдэнэт, Дархан,
Хөвсгөл, Архангай, Өвөрхангай, Баянхонгор
аймгийн орон нутгийн телевизийн үйлчилгээ
эрхлэгчдийн үйл ажиллагаанд хийсэн
шалгалтын тайлан, цаашид хэрэгжүүлэх арга
хэмжээний санал дүгнэлтийг хэлэлцээд, нэр
бүхий хуулийн этгээдийн тусгай зөвшөөрлийг
сэргээхээр шийдвэрлсэн болно. Түдгэлзүүлсэн
кабелийн сувгуудын үйлчилгээ эрхлэгчдийн үйл
ажиллагаанд хийсэн гүйцэтгэлийн шалгалтын
тайланг авч хэлэлцээд холбогдох арга хэмжээг
авч хэрэгжүүлэхээр тогтов.
 Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны 2015
оны ээлжит 9 дүгээр хуралдаан 2015 оны 7 дугаар
сарын 29-ний өдөр болов. Уг хуралдаанаар
нийт 8 асуудлыг хэлэлцэж, хорооны хуралдааны
5 тогтоолыг батлан шийдвэрлэсэн. Түүнчлэн
хэлэлцсэн зарим асуудлаар хорооны хуралдааны
4 Тэмдэглэл гаргаж үүрэг даалгавар , чиглэл
өглөө. Үүнд:
 ХХЗХ-ны2015оныээлжит8дугаархуралдаанаар
Монгол Улсад үүрэн холбооны үнэлгээний
хорооноос боловсруулсан “Дугаартайгаа
шилжих үйлчилгээг хариуцан ажиллах төвийн
үйл ажиллагааг эрхлэх тусгай зөвшөөрлийг
олгох”сонгон шалгаруулалтын баримт бичгийн
төслийн танилцуулгыг хэлэлцээд, хорооны
гишүүдээс гаргасан санал болон хуулийн
зөвлөх үйлчилгээний зөвлөмжийг тусган
эцэслэн хорооны хуралдаанд танилцуулахыг
хуралдааны тэмдэглэлээр үүрэг болгосон
юм. Уг тэмдэглэлийг хэрэгжүүлэх зорилгоор
үнэлгээний хорооноос дээрх сонгон
шалгаруулалтын баримт бичгийн төслийг
2015 оны ээлжит 9 дүгээр хуралдаанаар дахин
хэлэлцүүлж, хуралдаанаар баримт бичгийг
эцэслэн шийдвэрлэсэн болно. Уг асуудалтай
холбогдуулан Монгол Улсын “Харилцаа
холбооны тухай” хуулийн 9.1.13 дахь заалт,
тус хорооны дүрмийн 3.2.4, 3.3 дугаар
зүйл, Үнэлгээний хорооны саналыг тус тус
үндэслэн хорооны 2015 оны 38 тоот тогтоолын
хавсралтаар баталсан “Харилцаа холбооны
салбарт үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрлийн
журам”-д 2015 оны 7 дугаар сарын 29-ний
өдрийн 40 дүгээр тогтоолын хавсралтаар
өөрчлөлт оруулан баталсан болно.
 Тус хуралдааны 2015 оны 7 дугаар сарын 29-
ний өдрийн 41 тоот тогтоолын хавсралтаар
Монгол Улсын “Аж ахуйн үйл ажиллагааны
тусгай зөвшөөрлийн тухай” хуулийн 7.4 дэх
заалт, “Харилцаа холбооны тухай” хуулийн
14.3, 9.1.6 дахь заалт, “Радио долгионы тухай”
хуулийн 9,11 дүгээр зүйлийн холбогдох заалт,
тус хорооны дүрмийн 3.2.4, 3.3 дугаар зүйлийг
тус тус үндэслэн “Тусгай зөвшөөрлийн сонгон
2

16. 16
шалгаруулалтыг зохион байгуулах журам”-ыг
шинэчлэн батлав. Энэхүү журмаар холбогдох
хууль, тогтоомжид ХХЗХ-ны хэрэгжүүлэх
чиг, үүрэгт заасны дагуу аж ахуйн нэгж,
байгууллагад харилцаа холбооны салбарт үйл
ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрлийг сонгон
шалгаруулалтаар олгохнийтлэг шаардлага,
олгох нөхцөл, зохион байгуулах, маргаан
шийдвэрлэх, хариуцлагатай холбоотой
харилцааг зохицуулна. Энэхүү тогтоол
батлагдсантай холбогдуулан тус хорооны 2014
оны 18 дугаар тогтоолоор нэмэлт, өөрчлөлт
орсон 2013 оны 61 дүгээр тогтоолыг хүчингүй
болголоо.
 Хорооны хуралдааны “Тусгай зөвшөөрөл
олгох, хамрах хүрээнд өөрчлөлт оруулах
тухай” 2015 оны 7 дугаар сарын 29-ний өдрийн
42 тоот тогтоолын хавсралтаар Аж ахуйн
үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай
хуулийн 10.1.1, Харилцаа холбооны тухай
хуулийн 9.1.2, Дүрмийн 3 дугаар зүйлийн 2.2
дахь заалтуудыг тус тус үндэслэн тогтоолын
Нэгдүгээр хавсралтаар 3 ААН, хуулийн
этгээдэд тусгай зөвшөөрлийг шинээр олгох; Аж
ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн
тухай хуулийн 10.1.1, Харилцаа холбооны
тухай хуулийн 9.1.2 дахь заалтуудыг тус тус
үндэслэн тогтоолын Хоёрдугаар хавсралтаар
нийтдээ 35 ААН, хуулийн этгээдийн тусгай
зөвшөөрлийн хамрах хүрээнд өөрчлөлт
оруулахаар тус тус шийдвэрлэв.Үүнд: Монгол
Улсын нутаг дэвсгэрт телевиз,суваг, радиогийн
үйлчилгээний хамрах хүрээгээ өргөтгөхөөр
ирүүлсэн хүсэлт, материалд хийсэн дүгнэлт,
саналын тухай асуудлыг хэлэлцээд, нэр
бүхий 35 ААН, хуулийн этгээдийн тусгай
зөвшөөрлийн хамрах хүрээнд “Монгол Улсын
нутаг дэвсгэрт” гэж өөрчлөлт оруулсан болно.
 Түүнчлэн 2015 оны ээлжит 8 дугаар
хуралдааны тэмдэглэлээр өгсөн үүргийн дагуу
баримт бичигт хорооны гишүүдээс гаргасан
санал, зөвлөх үйлчилгээний зөвлөмжийг
тусгасан “Тоон телевизийн үндэсний
сүлжээгээр дамжуулах телевиз, сувгийн
үйлчилгээ эрхлэгч”-ийг шалгаруулах сонгон
шалгаруулалтын баримт бичгийн төслийг
хэлэлцэж, хорооны гишүүдийн саналыг авч
эцэслэн шийдвэрлэв. Хуралдаанаас уг сонгон
шалгаруулалтыг 2015 оны 7 дугаар сард багтаан
зарлахыг хуралдааны тэмдэглэлээр холбогдох
албадад даалгалаа.
 Монгол Улсын Засгийн газрын 2015 оны 1 дүгээр
сарын 19-ний өдрийн хуралдааны Дөрөвдүгээр
тэмдэглэл, тус хорооны Дүрмийн 3.12 дахь заалт
болон Эрх зүй, мэдээлэл, захиргааны албаны
танилцуулгыг үндэслэн хорооны 2012 оны 67
дугаар тогтоолыг хүчингүй болгов. Тогтоолыг
хүчингүй болгосноор Засгийн газраас 100-аас
доош ажилтан албан хаагчтай төр, захиргааны
албан байгууллагууд Дэд даргын орон тоогүй
ажиллах арга хэмжээг хэрэгжүүлж байгаа
болно.
 Монгол Улсын “Радио долгионы тухай”
хуулийн 4 дүгээр зүйл, Дэд бүтцийн сайдын
“Радио давтамжийн ашиглалт, үйлчилгээний
төлбөрийн хэмжээ тогтоох журам батлах”
тухай 2003 оны 216 тоот тушаал, тус хорооны
дүрмийн 3.2.3 зүйлийг тус тус үндэслэн
хорооны 2014 оны 12 дугаар тогтоолын
хавсралтаар батлагдсан “Бага оврын сансрын
холбооны системийн (VSAT) зохицуулалт”
баримт бичигт 2015 оны 43 тоот тогтоолын
хавсралтаар нэмэлтийг оруулан батлав. Тус
журамд нэмэлтийг оруулснаар Бага оврын
сансрын холбооны системд ашиглагдаж буй
радио давтамжийн төлбөрийг бодохдоо
сансрын холбооны хиймэл дагуулын оператор
компаниас түрээслэн авч буй зурвасын өргөн
буюу зөвхөн сансрын холбооны газрын
станцын нэвтрүүлэх (earth to space) радио
давтамжийн зурвасын хэмжээгээр төлбөрийг
тооцож, радио давтамжийн ашиглалт,
үйлчилгээний төлбөрийн холбогдох журмын
хүрээнд хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэв.
 Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны 2015
оны ээлжит 10 дугаар хуралдааныг 2015 оны
8 дугаар сарын 28-ны өдөр зохион байгуулав.
Энэхүү хуралдаанаар батлагдсан төлөвлөгөөний
дагуу нийтдээ 5 асуудлыг хэлэлцэж, хорооны
хуралдааны 4 тогтоолыг батлан, хорооны
хуралдааны 4 Тэмдэглэл гаргав. Үүнд:
 ХХЗХ-ны 2015 оны ээлжит 10 дугаар
хуралдаанаар Монгол Улсад үүрэн холбооны
“Дугаартайгаа шилжих үйлчилгээг хариуцан
ажиллах төвийн үйл ажиллагааг эрхлэх
тусгай зөвшөөрлийг олгох”-той холбогдуулан
хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай ажлын
алба, үнэлгээний хорооны санал, дүгнэлтийг
авч хэлэлцэв. Монгол Улсын «Аж ахуйн үйл
ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрлийн тухай»
хуулийн 15.16, «Харилцаа холбооны тухай»
хуулийн 9.1.2, тус хорооны дүрмийн 3 дугаар
зүйлийн 2.4 дахь хэсгийг үндэслэн 2015 оны 8
дугаар сарын 28-ны өдрийн 45 тоот тогтоолын
хавсралтаар “Харилцаа холбооны чиглэлээр
үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрлийн
ангилал”-д тусгай зөвшөөрлийн Б ангиллын
Мэдээлэл холбооны үйлчилгээ эрхлэх тусгай
зөвшөөрлийн яриа, интернет гэсэн дэд
3

17. 17
төрөлд «Дугаартайгаа шилжих үйлчилгээний
төвийн үйл ажиллагаа” үйлчилгээний дэд
төрлийг нэмэлтээр оруулсан болно. Түүнчлэн
хуралдаанаар тусгай зөвшөөрлийн ангилалд
дээрх нэмэлтийг оруулсантай холбогдуулан
2015 оны 8 дугаар сарын 28-ны өдрийн
46 дугаар тогтоолын хавсралтаар “Тусгай
зөвшөөрөл эзэмшигчдэд үзүүлэх зохицуулалтын
үйлчилгээний хөлсний хэмжээ”-нд нэмэлтийг
оруулан батлав. Үйлчилгээний ангилалд шинэ
дэд төрөл болон зохицуулалтын үйлчилгээний
хөлсний хэмжээнд холбогдох нэмэлтийг тус тус
оруулж шийдвэрлэснээр Монгол Улсад үүрэн
холбооны “Дугаартайгаа шилжих үйлчилгээг
хариуцан ажиллах төвийн үйл ажиллагааг
эрхлэх тусгай зөвшөөрлийг олгох” боломжийг
бүрдүүлж байна.
 Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны
2008 оны 15 дугаар тогтоолоор хөдөлгөөнт
холбооны “3 дахь үеийн системийг
нэвтрүүлэхэд баримтлах зохицуулалтын тухай”
болон Монгол Улсад хөдөлгөөнт холбооны 3
дахь үеийн системийг нэвтрүүлэх үйлчилгээний
эрхийн төлбөр, радио давтамжийн зарвасын
төлбөрийн хэмжээг тус тус тогтоон баталсан.
Тухайн үед эдгээр төлбөрийг ам.доллараар
хийхээр тогтоосон нь өнөөгийн мөрдөж буй
Монгол Улсын холбогдох хууль, тогтоомжид
нийцүүлэх шаардлагатай болсон юм.
Иймээс хорооны 2015 оны ээлжит 10 дугаар
хуралдаанаар “Тогтоолын хавсралтад өөрчлөлт
оруулах тухай (2008 оны 15 дугаар тогтоол)”
ажлын албадаас боловсруулсан санал,
дүгнэлтийг авч хэлэлцээд, Монгол Улсын
«Харилцаа холбооны тухай» хуулийн 9.1.11
дэх хэсэг, «Төлбөр тооцоог үндэсний мөнгөн
тэмдэгтээр гүйцэтгэх тухай» хуулийн 4.1 дэх
заалт, тус хорооны Дүрмийн 12 дахь заалтыг
тус тус үндэслэн 2015 оны 8 дугаар сарын 28-
ны өдрийн 47 тоот тогтоолын хавсралтаар
тусгай зөвшөөрөл олгосон тухайн өдрийн
ханшаар Монгол төгрөгт шилжүүлэн тооцохоор
шийдвэрлэсэн болно.
 Хорооны хуралдааны “Тусгай зөвшөөрөл
олгох, хамрах хүрээнд өөрчлөлт оруулах
тухай” 2015 оны 8 дугаар сарын 28-ны өдрийн
48 дугаар тогтоолын хавсралтаар Аж ахуйн
үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай
хуулийн 10.1.1, Харилцаа холбооны тухай
хуулийн 9.1.2, Дүрмийн 3 дугаар зүйлийн 2.2
дахь заалтуудыг тус тус үндэслэн тогтоолын
Нэгдүгээр хавсралтаар 6 ААН, хуулийн этгээдэд
тусгай зөвшөөрлийг шинээр олгох; Аж ахуйн
үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай
хуулийн 10.1.1, , Харилцаа холбооны тухай
хуулийн 9.1.2 дахь заалтуудыг тус тус үндэслэн
тогтоолын Хоёрдугаар хавсралтаар нийтдээ 4
ААН, хуулийн этгээдийн тусгай зөвшөөрлийн
хамрах хүрээнд өөрчлөлт оруулах; Аж ахуйн
үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай
хуулийн 13.3, Дүрмийн 3 дугаар зүйлийн
2,2 дахь заалтыг тус тус үндэслэн тогтоолын
Гуравдугаар хавсралтаар 8 хуулийн этгээдийн
тусгай зөвшөөрлийг сэргээх; Аж ахуйн үйл
ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай
хуулийн 14.1, Харилцаа холбооны салбарт
үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрлийн журмын
8.1, тус хорооны Дүрмийн 3 дугаар зүйлийн
2.2 дахь заалтуудыг үндэслэн тогтоолын
Дөрөвдүгээр хавсралтаар 1 хуулийн этгээдийн
эзэмшиж байсан тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй
болгохоор тус тус шийдвэрлэв.
 2015 оны ээлжит 10 дугаар хуралдаанаар өргөн
нэвтрүүлгийн үйлчилгээ эрхлэгчдийн дунд 2015
оны 7 дугаар сарын 31-ний өдөр зарласан“Тоон
телевизийн үндэсний сүлжээгээр дамжуулан
тухайн орон нутагт өргөн нэвтрүүлгийн
телевизийн үйлчилгээ эрхлэх гэрээ байгуулах
эрх олгох сонгон шалгаруулалт” -ын төслийн
материал хүлээн авах эцсийн хугацааг тус
сонгон шалгаруулалтын баримт бичгийн
2.12.4-т заасны дагуу 2015 оны 9 дүгээр сарын
22-ны өдрийн 15 цаг 00 минут хүртэл сунгасан
болно. Мөн тус хорооноос Монгол Улсын
нутаг дэвсгэрт хамрах хүрээгээ өргөжүүлсэн
өргөн нэвтрүүлгийн телевиз, сувгийн үйлчилгээ
эрхлэгчдийн дунд 2015 оны 7 дугаар сарын 31-
ний өдөр зарласан “Тоон телевизийн үндэсний
сүлжээгээр дамжуулах өргөн нэвтрүүлгийн
телевиз, сувгийн үйлчилгээ эрхлэх гэрээ
байгуулах эрх олгох сонгон шалгаруулалт”-ын
төслийн материал хүлээн авах эцсийн хугацааг
тус сонгон шалгаруулалтын баримт бичгийн
2.12.4-т заасны дагуу 2015 оны 9 дүгээр сарын
22-ны өдрийн 13 цаг 00 минут хүртэл сунгахаар
шийдвэрлээд байна.
 Тус хуралдаанд төрийн ухаалаг үйлчилгээг
нэвтрүүлэх хөтөлбөрийн хүрээнд байгууллагын
хэмжээнд хэрэгжүүлж байгаа “Төлбөрийн
программын шинэчилсэн ажлын даалгавар,
гүйцэтгэсэн ажлын танилцуулга”-ыг авч
хэлэлцээд, уг программ хангамжийг үйл
ажиллагаандаа болон тусгай зөвшөөрөл
эзэмшигч, хэрэглэгчдийн хүрээнд тодорхой
хугацаанд турших, зүгшрүүлэн ашиглах, төлбөр
тоооцооны цахим үйлчилгээг 2015 онд багтаан
нэвтрүүлэх талаар холбогдох албад, ажлын
хэсэгт хугацаатай даалгаварыг хуралдааны
Тэмдэглэлээр өглөө.

18. 18
Хорооны хуралдаанаас 2015 оны 3 дугаар улиралд баталсан тогтоол, шийдвэрийн жагсаалтыг нэгтгэн
үзүүлэв. Үүнд:
№
Хорооны баталсан
тогтоолын дугаар
Огноо
Тогтоол, тэмдэглэлийн товч
агуулга
Нэг. ХХЗХ-ны баталсан тогтоол
1 Тогтоол 36 2015.07.08
Журамд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай
(Монгол Улсын цахим гарын үсгийн нийтийн түлхүүрийн дэд бүтцийн багц
журам)
2 Тогтоол 37 2015.07.08
Нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай
(Тусгай зөвшөөрлийн төлбөрийн бүртгэл, төлбөрийг цахим тооцооллоор
нэхэмжлэх аргачлал)
3 Тогтоол 38 2015.07.08
Журам шинэчлэн батлах тухай
(Харилцаа холбооны салбарт үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрлийн журам)
4 Тогтоол 39 2015.07.08
Тусгай зөвшөөрөл олгох, өөрчлөлт оруулах, сэргээх,хүчингүй болгох тухай
(Тусгай зөвшөөрөл олгосон-7, өөрчлөлт оруулсан-2, сэргээсэн-11, хүчингүй
болгосон-1)
5 Тогтоол 40 2015.07.29
Журамд өөрчлөлт оруулах тухай
(Харилцаа холбооны салбарт үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрлийн журам)
6 Тогтоол 41 2015.07.29
Журам шинэчлэн батлах тухай
(Тусгай зөвшөөрлийн сонгон шалгаруулалтыг зохион байгуулах журам)
7 Тогтоол 42 2015.07.29
Тусгай зөвшөөрөл олгох, хамрах хүрээнд өөрчлөлт оруулах тухай
(Тусгай зөвшөөрөл олгосон-3, хамрах хүрээнд өөрчлөлт оруулсан-35)
8 Тогтоол 43 2015.07.29
Журамд нэмэлт оруулах тухай
(Бага оврын сансрын холбооны систем-VSAT-ын зохицуулалт)
9 Тогтоол 44 2015.07.29
Тогтоол хүчингүй болгох тухай
(2012 оны 67 тоот тогтоол)
10 Тогтоол 45 2015.08.28
Тусгай зөвшөөрлийн ангилалд нэмэлт оруулах тухай
11 Тогтоол 46 2015.08.28 Зохицуулалтын үйлчилгээний хөлсний хэмжээнд нэмэлт оруулах тухай
12 Тогтоол 47 2015.08.28
Тогтоолын хавсралтад өөрчлөлт оруулах тухай
(2008 оны 15 дугаар тогтоол)
13 Тогтоол 48 2015.08.28
Тусгай зөвшөөрөл олгох, өөрчлөлт оруулах, сэргээх, хүчингүй болгох тухай
(Тусгай зөвшөөрөл олгосон-6, өөрчлөлт оруулсан-4, сэргээсэн-8, хүчингүй
болгосон-1)
2015 оны 3 дугаар улиралд, Монгол Улсын Харилцаа холбооны зохицуулах ээлжит 3 удаагийн хорооны
хуралдаанаар баталсан 2015 оны 39, 42, 48 тоот тогтоолын хавсралтаар Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай
зөвшөөрлийн тухай хууль (ААҮАТЗТХ)-ийн 10.1.1, Харилцаа холбооны тухай хууль (ХХТХ)-ийн 9.1.2, хорооны
Дүрмийн 3 дугаар зүйлийн 2.2 дахь заалтууд болон хорооноос хийсэн гүйцэтгэлийн хяналт шалгалтын дүгнэлтийг
тус тус үндэслэн 16 хуулийн этгээдэд тусгай зөвшөөрөл шинээр олгох; ААҮАТЗТХ-ийн 10.1.1, ХХТХ-ийн 9.1.2 дэх
заалтуудыг үндэслэн 41 хуулийн этгээдийн тусгай зөвшөөрлийн хамрах хүрээнд өөрчлөлт оруулах; ААҮАТЗТХ-
ийн 13.3, Дүрмийн 3 дугаар зүйлийн 2.2 дахь заалтуудыг үндэслэн 19 хуулийн этгээдийн тусгай зөвшөөрлийг
сэргээх; ААҮАТЗТХ-ийн 14.1, 14.1.5, Харилцаа холбооны салбарт үйл ажиллагаа явуулах зөвшөөрлийн журмын
8.1, Дүрмийн 3 дугаар зүйлийн 2.2 дахь заалтуудыг үндэслэн 2 хуулийн этгээдийн тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй
болгохоор тус тус шийдвэрлэсэн болно.
ХХЗХ-ны хуралдааны тогтоол, тэмдэглэлийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, батлагдсан зохицуулалтын
журам, баримт бичгийн хэрэгжилтэнд хяналт тавих ажлын хүрээнд холбогдох яам, байгууллага, дүүрэг,
татварын алба, мэргэжлийн хяналтын газар, ААН, тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч, иргэн, хуулийн этгээд нарт 80
гаруй албан тоотоор тус тус албажуулан хүргүүлэх арга хэмжээг авч ажиллав.
Хорооны хуралдаанаар батлагдсан тогтоол, тогтоолын хавсралтуудыг тусгай фолдерт байршуулан албан
дотоод хэрэгцээнд ашиглах боломжийг бүрдүүлэн ажиллав.
Хорооны 2015 оны ээлжит 10 удаагийн хуралдаанаас гаргасан 25 удаагийн хорооны хуралдааны Тэмдэглэлээр
өгсөн чиглэл, хугацаатай үүрэг даалгаврын биелэлтийг нэгтгэн боловсруулж, удирдлагад танилцуулан хорооны
хуралдаанд хэлэлцүүлэхэд бэлэн болголоо.

19. 19
Та “CRC publication” мобайл апп-ыг ”Play store” -оос татаж авч ашиглах боломжтой
Та «CRC publication» мобайл апп -ыг
iOS болон Android дээр ашиглах боломжтой боллоо
Энэхүү мобайл апп-ыг ашиглаж Харилцаа холбооны
зохицуулах хорооноос хэвлэгдэн гарч буй ном, сэтгүүл
болон тус хорооноос батлагдан гардаг зохицуулалтын
баримт бичгүүдийн талаарх мэдээллүүдийг авах
боломтой.
Та CRC Publication аппликейшнийг гар утсандаа суулгах бол гар утасныхаа апплекейшн татах хэсгээс CRC Publi-
cation гэсэн үгээр хайлт хийн татаж авах, эсвэл доорх холбоосоос татаж аваарай.
Та «CRC publication» мобайл апп-ыг ”Apple store” -оос татаж авч ашиглах боломжтой
Таны мэдлэгт