1. МОНГОЛ УЛСЫН ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ
СУРГУУЛЬ
КОМПЬЮТЕРИЙН ТЕХНИК МЕНЕЖМЕНТИЙН СУРГУУЛЬ
Үнэт цаасны зах зээлийн хямрал, цэцэглэлт
ба хэвлэл мэдээлэл
(Bloomberg агентлагийн жишээ)
Зохиогч: Ю.Энхзориг
Имэйл хаяг: enkhzorig08@yahoo.com
Удирдсан багш: Д. Ганбаатар
2009 он

2. Хураангуй
Энэ илтгэлийг би ямар нэгэн зах зээлийн, хөрөнгийн биржийн, үнэт цаасны
мэргэжилтний үүднээс биш энэ зах зээл дээр “тоглогч”, энэ зах зээлийн “хэрэглэгч”
болохийхоо хувьд бидэнд чухам юу хэрэгтэй байна вэ? Гэдэг талаас дурьдах гэсэн
юм. Энэ илтгэлдээ би хөрөнгийн бирж дээр болж өнгөрсөн тааламжтай ба
тааламжгүй чухам юу юу болов, бидэнд юу хэрэгтэй байна вэ? Бас тэр хэрэгцээтэй
байгаа зүйлдээ хэрхэн хүрэх вэ? Гэдгийг хэлэхийг хичээлээ. Илтгэлийн маань
хураангуй.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Түлхүүр үг
Оршил
Хөрөнгийн бирж дээр болж өнгөрсөн тааламжтай үйл явдлууд
Хөрөнгийн бирж дээр болж өнгөрсөн тааламжгүй үйл явдлууд, түүний
шалтгаан
Хөрөнгийн бирж дээрх тааламжтай үйл явдал тааламжгүй үйл явдлыхаа
шалтгаан болох нь
Бидний чих, бидний нүд 100% ажиллахгүй байна уу эсвэл?
Яагаад үнэт цаасны зах зээлд хэвлэл мэдээлэл чухал гэж?
Bloomberg агентлагийн мэдээллийн гайхамшиг
Хэцүү ч гэсэн хэдүүлээ эндээсээ холдоод тэнд очицгооѐ л доо
Түлхүүр үг
Хэрэглэгчийн байр суурь, хувьцаа, их ашиг, их алдагдал, хэвлэл мэдээлэл

3. Оршил
Оршил хэсэгээ би Бодо Шеферийн бичсэн “Санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрэх
зам” номонд гардаг “Биржийн өвөл мөнх үргэлжлэхгүйтэй адил биржийн зун ч мөнх
үргэлжлэхгүй” гэдэг үгээр эхэлж байна. Мөн алдарт хөрөнгө оруулагч Warren Buffet
“Хувьцаа гэдэг бол покер” гэдэг үгийг ч хэлэхийг хүсч байна. Харин би дараах
өгүүлбэрийн дараа чухам энэ илтгэлдээ юу ярихыг хүсээд байгаагаа л хэлье. Нэгэн
гайхалтай бизнесийн номон дээр “Хувьцаан дээр тоглодог, жинхэнэ ашигтай
ажилладаг хөрөнгө оруулагч байхын тулд чи эхлээд амжилттай бизнес эрхлэгч байх
хэрэгтэй” гэж бичсэн байдаг. Энэ бүхнээс би юу хэлэх гээд байна вэ гэхээр миний
өнөөдрийн илтгэлийн гол агуулга маань хувьцаа гэж юу юм? Монголд үнэт цаасны
зах зээл сонгодог утгаараа хөгжихийн тулд ямар арга хэмжээг нэг номерт авах
хэрэгтэй юм? гэдгийг энэ зах зээлийн хэрэглэгчийн хувиар бичихийг оролдсон маань
энэ юм.
Мэдээж би хэрэглэгч хүнийхээ хувьд энэ зах зээлээс хүссэн бүхнийгээ авдаг
хаан нь байхыг мэрийдэг. Иймээс хаан байхын тулд энэ зах зээл дээр хамгийн ихээр
өгүүлэгдээд байгаа хэвлэл мэдээллийн салбар буюу мэдээллийн цогц үйлчилгээг
хүсээд байгаа учраас тэр хүсэлдээ хувь нэмрээ оруулах үүднээс энэ илтгэлээ эхэлж
байна.
Эцэст нь хэлэхэд Энэ илтгэлийг би ямар нэгэн зах зээлийн, хөрөнгийн
биржийн, үнэт цаасны мэргэжилтний үүднээс биш энэ зах зээл дээр “тоглогч”, энэ
зах зээлийн “хэрэглэгч” болохийхоо хувьд бидэнд чухам юу хэрэгтэй байна вэ?
Гэдэг талаас дурьдах гэсэн гэдгээ ахин ахин хэлье.

4. Эхлэхийн өмнө
Эхлэхийн өмнө нэг зүйлийг хэлэхэд миний доор өгүүлэх ханшны асар их
хэлбэлзлийн талаарх мэдээлэл, хямарлын хор уршиг, тэдгээрийн учир шалтгааныг
тайлбарласан зүйлсийн уг сурвалж нь хэвлэл мэдээллийн дутмаг байдалтай
холбоотой гэдгийг анхаарч үзээрэй. Биржийн хямарлын шалтгааны шалтгаан нь
хэрэглэгч миний зүгээс үзэхэд бидэнд ирж байгаа мэдээллийн хангалтгүй байдал юм
гэдгийг хэлмээр байна. Би хэвлэл мэдээллийг энэ зах зээл дээр хэрхэн нэвтрүүлэх вэ
гэдэг талаар биш хэвлэл мэдээлэлгүй хөрөнгийн бирж ямар хор уршигтайг жишээ,
практик дээр үзүүлсэн болно.
Хөрөнгийн бирж дээр болж өнгөрсөн
тааламжтай үйл явдлууд
Өнгөрөгч 2008 он болоод 2007 онд хөрөнгийн бирж дээр болж буй үйл явдлыг
харьцуулан дүгнэж үзвэл шал эсрэг тэсрэг 2 туйл байлаа. 2007 он монголын
хөрөнгийн биржийн жинхэнэ оргил үе байсан бөгөөд доор үзүүлсэн топ 20
индексийг харвал ердөө гуравхан сарын дотор индекс маань 7 дахин өссөн гайхам
амжилтыг үзүүлээд байсан юм. Би дээр “2008 он болоод 2007 оныг шал эсрэг тэсрэг
туйл байсан” гэж хэлснийг битгий мартаарай. Учир нь би бирж дээр болж өнгөрсөн
хамгийн өөдрөг зүйлсийн талаар эхэлж ярьж байгаа юм. Тэгэхээр болж өнгөрсөн
гутармаар харамсмаар зүйлсийн талаар хойно дурьдах болно.
2007 оны хувьд том том ханшийн өөрчлөлтүүд бараг л бүх хувьцаан дээр
явагдсан. 1990 ээд оны цэнхэр, ягаан тасалбараар хувьчлагдсан компаниудын
ханшийн өөрчлөлт болоод шинээр гарч ирж буй IPO-нүүдийн огцом ханшийн
өөрчлөлтүүдийг авч үзье. Жишээ нь:
Баянгол зочид буудлын хувьцааны ханш 2007 оны 7-р сарын 1-нд 1500 төг байсан
бол 8 сарын 31-нд 32000 төг болж аль хэдийн тогтоод байсан. Өөрөөр хэлбэл
2000%-иар өссөн гэсэн үг. Гэхдээ анх арилжаалагдаж эхэлсэн ханшнаасаа бол 100
дахин өссөн. Улаанбаатар зочид буудлын хувьцааны ханш ч мөн адил үзүүлэлттэй.
Энэ мэтчилэн томоохон компаниудын хувьцаа 2007 оны 7 сарын 1-ээс 9 сарын 1-ны
хооронд дор хаяж 20 дахин өссөн үзүүлэлтүүд байгаа.
Мөн сүүлд МХБ-д бүртгүүлж хувьцаагаа гаргасан “Женко тур бюро”, “Bdsec”,
“Оллоо” , “Монгол шилтгээн”, “Монинжбар”, “ Туул сонгины усны нөөц” зэрэг
хувьцаанууд нь хамгийн доод тал нь 50% өссөн.
“Женко Тур Бюро” компанийн хувьцаа 100 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй хувьцааны
нийлүүлэлт дуусаад 2007 оны 9 сарын 3-нд дуусаад 9-р сарын 5 гэхэд 200 төгрөг
болж өссөн бөгөөд 2008 оны 3 сар гэхэд нэрлэсэн үнэ нь 300 төгрөгт хүрээд байсан.
Мөн BDSec компаний 100 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй гаргасан 10.000.000 ширхэг
хувьцаа нь 2008 оны 3 сарын байдлаар өсөөд 4000 төг болоод байсан.

5. 2007 оны 9 сард шинээр гарсан “Оллоо” компанийн 100 төгрөгийн хувьцаа мөн л 2
өдөрт нийлүүлэлт нь дуусаад маргааш нь 400 төгрөг болсон.
2007 оны 11 сарын 31-нд шинээр гарсан “Туул сонгины усны нөөц” хувьцаа дээд
рекорд тогтоож 7 хоногт 15 тэрбум төгрөгийн арилжаа хийсэн. Өөрөөр хэлбэл өмнө
нь буюу 2007.08.01-ээс өмнөх арилжаанууд 2-10 сая төгрөгийн хооронд хэлбэлздэг
байсан арилжааны дүнгээрээ энэ өдрүүдэд доод тал нь 2 тэрбум төгрөгийн арилжаа
хийсэн.
Өнгөрсөн шинэ жилээр болсон архины асуудлын дараанаас АПУ, СББ-ын
хувьцаанууд тогтмол өссөөр АПУ компанийн 15000 төг байсан хувьцаа нь 2007 оны
3 сар гэхэд 90000 төг хүрсэн бөгөөд АПУ-ын хувьцааны өсөлт 2007 оны 5 сар
хүртэл Хөрөнгийн биржээс АПУ-гийн хувьцаанд жижигрүүлэлт хийх хүртэл өссөөр
байсан юм. Хувьцааны жижигрүүлэлт хийсний дараа АПУ-гийн хувьцаа огтхон ч
өсөөгүй одоог хүрээд байгаа.
Эдгээр жишээнүүд хамгийн энгийн жишээнүүд бөгөөд яг ийм маягаар болж
өнгөрсөн ханшийн өөрчлөлтүүд олон компани дээр ажиглагдаж байсан.
Нэгэнт өөдрөг зүйлсийн талаар ярьж байгаа учир 2008 онд болж өнгөрсөн
зарим ханшийн өөрчлөлтүүдийг орхиж бас болохгүй.
1. 2008 оны 5 сард шинээр гарч ирсэн “Анод” банкны жишээг энд дурьдах нь
зүйтэй. Мэдээж зээлээ төлж чадахаа байсан тухай нь биш яаж цэцэглэж
байсныг нь ярьж байгаа гэдгийг битгий мартаарай. 2008 оны 5 сард гарсан
“АНОД IPO” нэг өдөрт нийлүүлэлт нь дуусч дараагийн 7 хоног гэхэд нь л
1080 аар гарсан хувьцаа 1800 болж сүүхээтэй хэдэн тоглогч нарын кармааг
хөөрхөн зузаалаад өгсөн шүү. Хожим юу болсныг бүгдээрээ надаар
хэлүүлэлтгүй мэдэж байгаа байх.
2. Мөн 2008 оны 5 сарын сүүлчээр гарсан “Гермес” ХК-ны хувьцаа 2 өдрийн
дотор нийлүүлэлт нь дуусч 2 өдрийн дотор хэдийнэ 168 төгрөг болоод амжсан
нь мөн л хэдэн сүүхээтэй тоглогч нарын кармааг зузаалаад авсан шүү.
3. 2008 оны 1 сараас дуншиж дуншиж гарч ирсэн “Нако түлш” ХК-ны
100төгрөгний хувьцаа гарч ирээд мөн л 200 бүр 285 төгрөг ч хүрч байсан.
4. 2008 оны 7 сард гарсан “Хөхган” ХК-ны 100 төгрөгний нэрлэсэн үнэтэй
хувьцаа 7 хоногийн дотор 150 төгрөг болж л байсан. Гэхдээ Хөхган ХК-ны
хувьцаа миний яриад байгаа эсрэг туйлын эхлэл дээр гарч ирсэн учраас
ханшийн өсөлт удаан үргэлжлээгүй гэдгийг хойно дурьдана.
5. Мөн одоо хүртэл хувьцааны нийлүүлэлт нь дуусаагүй байгаа 2008 оны 6 сард
гарсан “Ремикон”-ны хувьцаа тийм ч өөдрөг зүйл байгаагүй ч хүмүүсийн

6. бодол сэтгэлгээ дотор “баттай” өөдрөг сэтгэлгээ байсан нь гарцаагүй гэдэгт
би итгэлтэй байна.
За за ингээд бирж дээр өнгөрөгч 2008 болоод 2007 онуудад болж өнгөрсөн
чихэнд чимэгтэй мэдээнүүдийн тухай ярьж дууслаа. Мэдээ гэснээс миний илтгэлийг
уншиж суугаа та яахаараа бас энэ мэдээнүүдийг сонсоогүй сууж байдаг билээ.
Миний дээр өгүүлсэн жишээнүүд бол маш их мөнгө олж болох боломжууд байсан
гэдгийг би баттай хэлж чадна. Нэг жижигхэн тооцоо хийж үзье.
Хэрвээ та дээр миний өгүүлсэн хувьцаануудад 1000000 сая төгрөгийн хөрөнгө
оруулалтуудыг миний дээр дурьдсан цаг хугацаануудад хийлээ гэж бодвол таны
олох ашгийг тооцож үзье.
Баянгол ХК-д бол миний өгүүлсэн хугацаанд та 20300000 төгрөгний ашиг
Женко Тур Бюро ХК-д бол 2 өдөрт л 1000000 төгрөгний ашиг
Оллоо ХК-д бол 2 өдөрт л 3000000 төгрөгний ашиг
Bdsec ХК-д бол 2 жилд л 39000000 төгрөгний ашиг
Анод ХК-д бол 7 хоногт 800000 төгрөгний ашиг
Гермес ХК-д бол 3 хоногт л 680000 төгрөгний ашиг
Хөхган ХК-д бол 3 хоногт л 510000 төгрөгний ашиг
Ийм л байна. Гэхдээ энэ ярьж байгаа шигээ амархан биш гэдгийг эрх биш
мэдэж байгаа биз. Гэхдээ бас боломжгүй зүйл биш. Мэдээллийг богино хугацаанд
хүлээж авч чадаж байвал асуудалгүй. Ахиад л “мэдээлэл”. Бидний чих энэ
мэдээллийн хаагуур нь яваад байна вэ?
Хөрөнгийн бирж дээр болж өнгөрсөн
Тааламжгүй үйл явдлууд,
түүний шалтгаан
Баахан гоѐ гоѐ юм ярьж байгаад ийм юм ярьж байгаад уучлаарай. Уул нь
“таагүй мэдээний уршгийг таатай мэдээ нь арилгадаг” гэж ярьдаг. Гэхдээ он цагийн
дарааллаар нь авч үзвэл дээрх үйл явдал түрүүлээд болцон юм хойно. Тэгэхээр энд
дурьдах таагүй мэдээ маань 2008 оны 3 сард 13000 хүрээд байсан топ 20 индекс
маань одоо 4860 төг болоод байгаа тухай юм. Энэ бол гамшиг. Нөгөө 10 дахин 4
дахин, 2 дахин, 0,5 дахин өсөөд байсан хувьцаанууд маань бараг эргээд 3 дахин
ханш нь унасан байна шүү дээ.
Яагаад? Юунаас болов гэдгийг тайлбарлахын өмнө нөгөө гайхалтай ашиг
авчраад байсан хувьцаанууд одоо юу болж өнгөрснийг харья.

7. 2 өдрийн дотор өгөөжөө 2 дахин өсгөж өгч байсан нөгөө Женко Тур Бюро
ХК-ны 300 төгрөг хүрч байсан хувьцаа одоо 90 төгрөгт хүрээд байна
2 өдөрт өгөөжөө 4 дахин нугалж байсан Оллоо ХК-ны 400 төгрөг хүрч
байсан хувьцаа одоо 50 төгрөг л болоод байна.
2 жилд 40 дахин өссөн Bdsec ХК-ны 4000 төгрөг хүрч байсан хувьцаа одоо
2000 төгрөг л болжээ.
Цагтаа 40000 төгрөг хүрч байсан Баянгол ХК-ны хувьцаа 20000 болчлоо
Харин 80%-ийн ашиг хувьцаа эзэмшигчиддээ өгч байсан Анод ХК одоо
зээлээ төлөх чадваргүй гэдэг мэдээ дуулгаад, дээр нь 1800 төгрөг хүрч байсан
хувьцаа нь одоо 600 төгрөгт хүрээд байна.
90000 төгрөг хүрч байсан АПУ ХК-ны хувьцааг жижигрүүлэлт хийж 900
төгрөг болгосноос хойш энэ хувьцаа унасаар одоо 400 төгрөгт хүрээд байна.
Хамгийн ирээдүй хувьцаа гэгдэж байсан Хөхган ХК-ны хувьцаа 151
төгрөгнөөс 90 төгрөг болтлоо унаад байна.
Эдгээр жишээнүүд хамгийн наад захын жишээнүүд бөгөөд энэ зах зээл дээр
үйл ажиллагаа явуулж байгаа 300 гаруй компани эдгээрийн жишгээр зүгээр л унаж
байна. Өдөрт дор хаяж 100 сая төгрөгний арилжаа хийж байсан хөрөнгийн биржийн
арилжаа өнөөдөр 10 сая төгрөгт хэлбэлзэж байна.
Энэ бол тэр чигээрээ дуулиан шуугиан. Хүн бүр эдгээр аймшигт биржийн
уналтуудыг хараад дагжин чичирч, “ингэж хямрана гэж байдгаа” гээд ам амандаа
ярих тийм сэдэв. Сонин хэвлэл, зурагт радио, интернэт зөвхөн энэ зүйлийн талаар
ярьж, хүмүүст ийм зүйл болох гэж байна гэж анхаарал сануулга өгнө. Гэтэл тэр
хэвлэл мэдээлэл, сонин сэтгүүл, зураг радио хаана байна аа?
Уналтын учир шалтгаанууд. Уналтын шалтгааныг би хөрөнгийн биржийн
буруутай шийдвэрүүд болоод бусад зайлшгүй зүйлстэй холбон тайлбарлъя.
1. Уналтын нэгдүгээр шалтгаан бол хувьцаагаа өсөхийг хүлээж байгаа хөрөнгө
оруулагчид өөрсдөө. Бид өөрсдөө хувьцааны ханш өсөхийг хүлээж байна,
хүлээлт эргээд эрэлтийг бууруулж хувьцааны ханш өсөх нөхцөлийг бүрдүүлж
өгч чадахгүй байгаа юм. Энэ бол зайлшгүй зүйл.
2. Хөрөнгийн биржийн зарим нэг шийдвэр. Энд хувьцааны хэлбэлзлийг өдөрт
10 хувиас илүү байлгахгүй гэх шийдвэр, мөн 100 гаран копанийн хувьцааны
арилжааг нэг дор зогсоосон зэргийг дурьдаж болно. Энэ нь буруу шийдвэр
байгаагүй ч биржийн уналтанд тодорхой хэмжээгээр нөлөөлсөн.
3. Шинэ IPO-нүүдийн нөлөөлөл. Доорх хүснэгтээс харахад 38.454.000.000
төгрөгний хувьцаа шинээр гарсан зах зээлийн багтаамжаас хэтэрсэн үзүүлэлт
юм.
Эдгээр шинэ IPO-нүүд хөрөнгө оруулалтын ихэнхийг татсанаар масс хөрөнгө
оруулалтыг бууруулж хувьцааны үнийн бууралтын нэг шалтгаан болсон.

8. 4. Гадаадын хөрөнгийн зах зээлийн төлөв буюу дэлхийн эдийн засгийн
хямрал. Гадаад улсуудад эдийн засгийн хямрал болж дэлхийн томоохон
ашгийн бүсүүд болох ашигтай хувьцаануудын ханш унаснаар дэлхийн
хөрөнгө оруулагчид хувьцаанаа мөнгөө татаж, монголд орж ирэх хөрөнгө
оруулалтыг бууруулсан. Энэ нь зах зээлийн багтаамжийг бууруулж
хувьцааны үнийн бууралтыг дагуулж байна.
Дээрх графикуудаас харахад индексүүдийн ерөнхий хандлага бүгд унасан
харагдаж байна.
5. Банкны салбарын нөлөөлөл. 2007 онтой харьцуулахад 2008 оны банкны
хадгаламжийн хэмжээ 31,7%-иар өссөн үзүүлэлт нь иргэд хөрөнгийн зах
зээлээс илүүтэйгээр банкны салбарт итгэж байгаа нь харагдаж байна.
Дээрх график нь ДНБ-д эзлэх банкны салбарын нийт активын өсөлтийг
харуулж байна.
6. Инфляцийн түвшин. Инфляцийн түвшний өсөлт нь иргэдийн төдийгүй
хөрөнгө оруулагчдын худалдан авах чадварыг бууруулж хөрөнгийн зах зээлд
орох хөрөнгө оруулалтыг багасгаж байгаа нь ажиглагдаж байна. Энэ нь
хувьцааны эрэлтийг бууруулж индексийн уналтыг дагуулах нь тодорхой юм.
Эцэст нь
Хөрөнгийн бирж дээрх тааламжтай үйл явдал тааламжгүй үйл
явдлыхаа шалтгаан болох нь.
Энд өгүүлэх этгээд гарчигтэй сэдэв нь дээр өгүүлсэн биржийн баярууд
ирээдүйн хямралын эхлэл байжээ гэдгийг сануулах хэрэгтэй байхаа. Өөрөөр хэлбэл
тэр тааламжтай гээд байгаа зүйл өнгөцхөндөө сайхан мэт харагдаж байгаа боловч
хэтийн төлөв хандлага нь хямралын нэг том суурь байжээ гэдгийг хэлэх нь зүйтэй.

9. Дэлхийд хамгийн гайхамшигтай хувьцаан дээр тоглодог Warren Buffet-ийн
байгуулсан “Berkshire Hataway” компани түүхэндээ хамгийн өсөлттэй жил 1998-1999
он байсан ба тухайн жилд 48%-иар компаний цар хүрээ томорчээ.
Гэтэл Монголын хөрөнгийн бирж дээр нэг өдөрт хувьцааны ханш 4 дахин
өсдөг, 50% өсдөг, 2 дахин өсдөг гаж үзэгдэл 2007 оны 9 сараас 2008 оны эхний 3
сард зүгээр л хэвийн үзэгдэл болоод байсан нь одоогийн хямралын түвшинд аваачих
хамгийн гол шалтгаан болсон юм.
Өөрөөр хэлбэл хөрөнгийн бирж дээр хувьцааны хий хөөрөгдөл хэвийн
үзэгдэл болоод байсан ба хөрөнгийн биржээс энэ байдлыг нилээд хожуу зохицуулах
зорилгоор хэлбэлзлийн түвшинг 10 хувьд барих хуулиа гаргасан.
Бодоод үзсэн ч нэг компани зах зээл дээр эрэлт хэрэгцээтэй байж болно.
Гэхдээ бид эрэлт нь их бензинийг өдөрт 30%-ийн хэлбэлзлээр худалдан авч болдог
шүү дээ. Харин 400%-иар өссөн бенкинийг авдаггүй. Энэ л гаж мэт үзэгдэл
монголын хөрөнгийн бирж дээр хэвийн үзэгдэл болоод байсан юм.
Бидний чих, бидний нүд 100% ажиллахгүй
байна уу эсвэл?
Дээр өгүүлсэн хачин жигтэй биржийн огцом хэлбэлзлийн талаарх мэдээлэл
байж болох хамгийн дуулиантай мэдээлэл байх ѐстой, хүн бүр үүнийг сонсоод зүрх
нь минутанд 200 цохилох мэдээлэл шүү дээ. Би ч гэсэн үүнийг сонсоод догдолж
гүйж л байсан юм. Гэхдээ дандаа миний чих миний нүдэнд бусдаас хожуу ирдгээс
болж зүрх минь минутанд 200-аас 20 хүртэл буурдаг байсан шүү.
Их мөнгө олохыг хүссэн миний чих 100% ажиллахгүй байна уу? Нүд минь
100% ажиллахгүй байна уу? Эсвэл хөрөнгийн биржийн мэдээлэл 100% ажиллахгүй
байна уу? Дуулиан шуугиан тарьсан энэ их мэдээллийн урсгал хүн бүрийн чихний
хажуугаар өнгөрөөд байна уу? Үгүй. Юу гэхээр энэ мэдээлэл хэзээ ч аль ч
мэдээллийн хэрэгслээр цацагдаагүй учраас тэр.
Харин тэр тусмаа өөрийн энэ жижиг зах зээл дээр овоо их мөнгө олохийн
тулд би байж болох бүх мэдээллийн хэрэгслийг ашиглаад ашиглаад 2 хоногийн
дараа хэрэгтэй мэдээллээ хүлээж авдаг гаж тогтолцоо хөрөнгийн бирж дээр ноѐлж
байна.
Яагаад үнэт цаасны зах зээлд хэвлэл
мэдээлэл чухал гэж?
Мэдээллийн дутуу дулимаг байдал биржийн хямарлыг дэврээж байна. Үүний
хэд хэдэн шалтгааныг дурдья:
1. Компаниудын санхүүгийн мэдээлэл маш нууцлагдмал байгаа ба хувьцаа
эзэмшигчдэд түгээж байгаа мэдээлэл хуурамч байдгаас олон асуудал гарч
байдаг. Түүний нэг жишээ нь Анод банкны санхүүгийн мэдээлэл анх гарч
байхад хүн бүрийн дотор хар төрөхөөр байсан ба хөрөнгийн биржийн
мэрэгжилтэн хүртэл энэ асуултанд хариу өгч чадахгүй байсан юм. Эцэстээ
Анод банкны байдал ийм төвөгтэй байдалд ороход ямарч хувьцаа эзэмшигчид
хохирохгүй байсан юм.
2. Биржийн мэдээллийг зөвхөн ганц мэдээллийн эх үүсвэрээс авдаг нь интернэт
ба энэ нь маш хангалтгүй мэдээллийн эх үүсвэр юм. Энд аль ч байгууллагын
хариуцлага хүлээх эзэн байхгүй ба хэн нэгэн танигдахгүй этгээдийн хувьцааг
л бид худалдаж авч байдаг нь нууц биш юм.

10. 3. Энэ мэт маш олон асуудал тулгараад байгаа нь хөрөнгийн биржийн жинхэнэ
хямралын эхлэл гэдэгтэй маргах хүн байхгүй бизээ.
Bloomberg агентлагийн мэдээллийн
гайхамшиг
Bloomberg агентлагийн 1981 онд Америкийн нэрт бизнесмэн Michael
Bloomberg үүсгэн байгуулсан. Бөгөөд тус агентлаг нь дэлхийн бизнес санхүүгийн
мэдээлэл, жишээ нь: валютийн ханшны мэдээ, хувьцаа, бонд, мортгейж гэх мэт бүх
төрлийн санхүүгийн мэдээллийг дамжуулдаг. Анх байгуулагдахдаа бизнестэй
холбоотой бүх төрлийн мэдээллийг дамжуулдаг байсан. Хожим үүнийг өөрчилж
зөвхөн санхүүгийн зах зээлийн мэдээллийг цогцоор нь хүргэдэг болсон нь маш том
амжилт болсон.
Bloomberg агентлаг одоогоор дэлхий даяараа 126 салбар мэдээллийн эх сурвалж дээр
нийт 10000 гаруй ажилтантай юм. Bloomberg агентлаг нь 5 сая орчим хувьцаа, бонд
бусад санхүүгийн мэдээлэдтэй, 150 гаруй орны төв банк, хөрөнгө оруулалтын
байгууллага, арилжааны банкууд, засгийн газрын мэдээллийн алба зэрэг 250.000
орчим мэдээллийн эх сурвалжтай. 1981 оноос үйл ажиллагаагаа явуулсаар ирсэн
Bloomberg агентлаг одоо санхүүгийн мэдээллийг, мэдээлэл технологийн бүх
салбарыг ашиглан үйл ажиллагаагаа явуулж байна.
1. Bloomberg television. Bloomberg телевиз нь хоногийн 24 цагийн турш 7 орны хэлээр
200 сая орчим айл өрхөд 9 салбар сүлжээгээрээ мэдээллээ түгээж байна.
2. Bloomberg radio. Энэ нь мөн л санхүү үнэт цаас, валютийн бүх төрлийн мэдээллийг
дамжуулдаг нэгэн төрлийн radio юм. Сүүлийн үед Bloomberg 1130, WBBR зэрэг цоо
шинэ радиогийн технологийг нэвтрүүлэн ажиллаж байна.
3. Bloomberg.com. Энэ сайтыг 1995 онд нэвтрүүлсэн бөгөөд одоогоор Bloomberg.com
дэлхийн топ санхүүгийн сайт гэж үнэлэгдээд байна.
4. Bloomberg market magazine. Энэ сэтгүүл хөрөнгийн зах зээлийн өдөр дутмын
мэдээлэл гэхээсээ илүү түүнийг бүрдүүлэгч гол хүчин зүйл болох хөрөнгө
оруулагчид, тэдгээрийн үйл хөдлөл, компаниудын мэдээлэл, түүний ирээдүй зэрэг
мэдээллүүдийг ихэвчлэн хүргэдэг. Энд Андре Костолани, Бенжамин Грахам, Хонг
Конгийн Ли Ка Шинг, зэрэг алдарт хөрөнгө оруулагч нарын хөрөнгө оруулалтын
гайхамшигуудыг нийтэлдэг.
5. Bloomberg press. Энд хөрөнгийн зах зээлийн түүхэн дэх гайхалтай анхаарал татам
хөрөнгө оруулалт, алдарт хөрөнгө оруулагчдын намтар, хэрхэн хөрөнгө оруулах
тухай заавар зөвлөлгөө зэрэг мэдээллээс бүрдсэн ном товхимол хэвлэдэг салбар юм.
1996 оноос хойш Bloomberg press агентлаг нь 140 орчим ном товхимол гаргаад
байна.
Эдгээрт байгаа мэдээллүүдийг боловсруулах үүднээс дэлхий даяараа Bloomberg
агентлагийн 800 гаруй фото зурагчид ажиллаж.
Гайхамшиг нь юу вэ?
Маш түргэн шуурхай, Bloomberg агентлагийн аль ч мэдээллийн эх үүсвэрээс
хувьцааны мэдээллийг тал бүрээс судалж мэдэх боломжтой. Жишээ нь бодит үнийн

11. мэдээллийг телевизээр тавхан минутийн давтамжтайгаар өөрчлөлтийг нь хүлээж авч
үзэх боломжтой, хувьцааны хэтийн хандлага төлөвийг Bloomberg сэтгүүлээс авч
болно мөн эндээс алдарт хөрөнгө оруулагчдын туршлага зэрэг байж болох бүх
төрлийн мэдээллийг цогцоор оруулдаг, Bloomberg пресс сонингоос өнөө маргаашийн
хувьцааны хандлага төлөвийг мэдэх боломжтой, Bloomberg радиог та хүссэн
газартаа явж байхдаа агаарын цэнхэр долгионоор сонсох боломжтой бол
Bloomberg.com-оос энэ бүгдийг нэг дор нэгтгэж цогцоор нь хүлээж авах боломжтой
юм.
Гайхамшиг нь гэвэл энэ бүхний завсраар нэг секундын орон зай ч сул
үлдэхгүй гэдэгт та итгэж болно.
Хэцүү ч гэсэн хэдүүлээ эндээсээ холдоод
тэнд очицгооѐ л доо
“Хэцүү ч гэсэн хэдүүлээ эндээсээ холдоод тэнд очицгооѐ л доо” энэ
өгүүлбэрийг хэлэхийн тулд би дэндүү олон юм нуршлаа. Энэ юу гэсэн үг вэ? Гэхээр
энэ мөнгөө алдаад ч байгаа юм шиг аваад ч байгаа юм шиг энэ газраас холдоод,
авахын бол авсан шиг авч, алдахын бол алдсан шиг алддаг тэр газар л очье гэж хэлэх
гээд байна.
Яагаад монголын хөрөнгийн бирж үүсэж хөгжөөд 19 жил болж байхад одоо
болтол мэдээллийн урсгал дээр өгүүлсэн шиг ийм муу байгаа юм бэ? Би энэ
илтгэлээрээ хөрөнгийн бирж өөрийн гэсэн хэвлэл мэдээлэлгүй бол хэрэглэгчдийнхээ
итгэлийг дахиж хэзээ ч олж авч чадахгүй гэдгийг хэлэх гэсэн юм. Энд би хэвлэл
мэдээллийг хэрхэн энэ зах зээлд нэвтрүүлэх талаар биш хэвлэл мэдээлэлгүй ямар хор
уршиг бидэнд дохиож байгааг өгүүллээ. Би одоогийн монголын хөрөнгийн биржийн
хямралыг хэрэглэгчийн зүгээс хэвлэл мэдээлэлтэй холбон тайлбарлаж байна. Жижиг
хөрөнгө оруулагчдыг мэдээллийн зах зухаас сонсож эхэлж байтал аль хэдийнэ зарим
нэг нь мэдээллээрээ мөнгө хийгээд байж байхын. Бидний мэдээллээр дутаж байх энэ
үед тэр дээр асар их нийлүүлэлтээр зохиомол эрэлтийг өсгөж хоцрогдмол
мэдээлэлтэй бидэнд хуучирсан мэдээллээ үнэ хүргэж зарж байгаа нь хямралын
шалтгаан болж байна.
Мэдээллийг бид дэлхийн хувьцааны мэдээллийг авч байгаа шигээ монголдоо
авмаар байна. Бид нарт монгол Bloomberg хэрэгтэй байгаа нь аль хэдийн ил болжээ.
Яагаад гэдэг талаар хэдхэн жишээ хэлье:
1. Bloomberg агентлаг алхам тутамдаа энэ зах зээл хаашаа явж байгааг үзүүлж
яах ѐстойг зааж өгч байдаг. Хэрвээ ханшны хэт өсөлтийн үед (2007 оны 9
сараас 2008 оны 3 сар хүртэлх хугацаа) нэг мэргэжилтэн гарч ирээд хэвлэл
мэдээллээр “энэ байдал удаан үргэлжлэвэл хэт хөөрөгдлөөс шалтгаалсан энэ
хямрал алсдаа хямралыг бий болгоно” гээд хэлчих л байсан. Гэтэл хааяа
хэвлэл мэдээллээр үзэгддэг хөрөнгийн биржийн захирал маань “12 сар хүртэл
ханш унадаг, 12 сараас хойш өснө” гэж дэмий бидэнд худлаа ярьж байгаа
хүнийг харахгүй сэн.
2. Bloomberg гайхалтай шуурхай. Хором бүрийн өөрчлөлтийг гайхалтай
шуурхай байдалтай хүргэхээс гадна хамгийн гол нь болох гэж буй зүйлсийн
талаар зөв тодорхой, хэрэглэгч бүрт нэгэн зэрэг хүргэж байдаг.
3. Bloomberg хэрэглэгчдийг хаашаа явж байгааг нь хэлж өгөхөөс гадна, яаж явах
ѐстойг хэлж өгдөг.
4. Bloomberg санхүүгийн зах зээл гэдэг аадар борооны дусал бүрийг олж
тогтоож, дусал болгонд анхаарлаа хандуулж тэдгээр дуслуудыг хүмүүсийн
толгой дээрээс жигд оруулж өгдөг.

12. 5. Bloomberg хэрэглэгч бүрт нэгж мэдээлэл хүргэхийг зорьдог.
Ингээд миний илтгэл өндөрлөж байна. Анхаарал тавьж сонссон та бүхэнд
баярлалаа.
Ашигласан материал
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Ядамсүрэн “Үнэт цаасны зах зээл”
Ядамсүрэн “Үнэт цаасны хөгжингүй зах зээл”
Бодо Шефер “Санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрэх зам”
Адриан Сливотски, Дэвид Моррисон “Дэлхийд манлайлагчдын маркетинг”
Хөрөнгийн зах зээл сэтгүүл
СЗХ “Хөрөнгийн зах зээлийн хөгжил 2007”
Bloomberg телевиз
www.bloomberg.com
www.quote.com
www.forex.com
www.mse.mn
www.nayad.mn
www.nasdaq.com
www.forex.com
www.amex.com
Зохиогчийн тухай
Намайг Юрагийн Энхзориг. Би 1988 оны 02-р сарын 25-нд төрсөн. 2007 онд
Компьютерийн Техник Менежментийн сургуульд элсэн орж, Жижиг Дунд
Үйлдвэрлэлийн Менежмент мэргэжлээр 2-р курст суралцаж байна.