1. Оюун ухаан
Судалгааны зорилго: хүүхдийн оюун ухааны хөгжилийн түвшинг оношлох сорил
Сорилын зохиомжын онцлог: Энэхүү сорил нь Оросын холбооны улсын шинжлэх
ухааны академийн сэтгэл судлалын хүрээлэнгийн эрдэмтдийн боловсруулсан, сэтгэц
оношлогоонд түгээмэл хэрэглэдэг ШТУР буюу сурагчдын оюун ухааны сорилын бага
ангийн сурагчдыг оношлоход зориулсан хжвилбар юм. Бага ангийн сургалтын
хөтөлбөрийн ерөнхий агуулгыг харгалзан үзсэний үндсэн дээр боловсруулсан дөрвөн дэд
сорилтой.
Нэгдүгээр дэд сорил: туршигдагчын мэдлэгийн ерөнхий төвшин, юмс үзэгдэлийн гол ба
голбул шинж чанарыг олж тогтоох чадварыг тодорхойлох.
Хоёрдугаар дэд сорил: Юмс, үзэгдэийг түүний холбогдох ани, бүлэг төрөл хэсгүүдэд
хамааруулан ангилах сэтгэхүйн үйлдлийн төвшинг судлах.
Гуравдугаар дэд сорил: Ухагдахуны хоорондын логик хамаарал холбоог илрүүлэх,
үзэгдэл юмсын ижил төстэй ба ялгаатай талыг тодруулах сэтгэл зүйн харьцуулах, жиших
үйлдлийн төвшинг тодорхойлох.
Дөрөвдүгээр дэд сорил: Хийсвэрлэх, ерөнхийөн дүгнэх чадварыг оношлох зориулалтаар
боловсруулагдсан байна.
Судалгааны хэрэглэгдэхүүн: Дэд сорилын даалгаваруудыг урьдчилан бэлтгэсэн байна.
Сорил тус бүр 10 даалгавартай.
Судалгаа явуулах заавар: Судалгааг ганцаарчилсан хэлбэрээр явуулбал илүү
тохиромжтой. Учир нь сорилын даалгаварыг гүйцэтгэж байгаа байдал, гаргасан алдааг
хянахад хялбар дөхөм байна. Туршигч сорилын даалгавар ба зааврыг хүүхдэд
танилцуулна. Туршигдагч сорилын заавартай бүрэн танилцаж, ойлгосны дараа
даалгаварыг гүйцэтгэж эхэлнэ.

2. Сорилын түлхүүр
I Дэд сорил II дэд сорил III дэд сорил IV дэд сорил
1 Ул Ямаахай цэцэг Ажлын багаж
2 Сэлэнгэ элс өвчтөн загас
3 Хулан гүүр улаан лооль жилийн улирал
4 12 Үлгэр үүр хүнсний ногоо
5 Шингэн Монос хөл эмийн ургамал
6 2р сар шулуун хуурай гэрийн тавилга
7 Үндэс Тахиа хэм амьтад
8 Хатуу тоо далбаа зуны сарууд
9 Улаанбаатар амтлаг ган байгалын гамшиг
10 гурвалжин салхи хивс ургамал
Сорилын үр дүнг боловсруулах журам
I Дэд сорил
Сурагчид сорилын даалгаварыг гүйцэтгэж дуусгамагц, туршигч яагаад? Ямар учраас?
Гэсэн асуултыг тэдэнд тавина. Хэрвээ сурагчид сорилын даалгаварыг үнэн зөв
тайлбарлавал асуулт бүрт нэг оноо, харин тухайн сурагчийн хариулт зөв боловч,
оновчтой тайлбар хийж чадаагүй бол 0.5оноог тус тус өгнө.
II дэд сорил
Сорилтын хариултыг үнэлэх журам өмнөх сорилтой ижил байна. Харин бага ангийн
хүүхдийн хувьд хийсвэрлэх, нэгтгэн дүгнэлт хийх, оюун ухааны ерөнхий чадвар бүрэн
төлөвшөөгүй байдаг учраас 7,8,9,10р даалгаварыг заавал тайлбарлуулах шаардлагагүй.
III дэд сорил
Зөв хариулт бүрт нэг оноо өгнө. Судлуулагчид зарим даалгавар хэцүү санагдвал
дөхүүлэх асуултыг тавьж болно. 4р асуултанд дөхүүлэх асуулт хийхгүй.
IV дэд сорил
Зөв хариулт бүр нэг оноо. Хариулт оновчтой биш боловч гол утга санааг гаргаж чадсан
бол 0,5оноо. Буруу хариулсан байвал дахин бодох хугацаа өгч болно. 4р даалгаварт
дөхүүхэх асуулт мөн тавихгүй.

3. Оюун ухааны хөгжилийн түвшиний жишиглэл
32-с дээш оноо авсан бол 4-р түвшин
26.5-с дээш оноо авсан бол 3-р түвшин
20-25,5 оноо авсан бол 2-р түвшин
19,5-с доош оноо авсан бол 1-р түвшинд хамрагдна.
Нэгдүгээр дэд сорилыг гүйцэтгэхзаавар
Өгүүлбэр дутуу бичигдсэн байна. Хаалтанд байгаа үгсээс тохирох үгийг цэгийн оронд
нөхөж бичнэ.
1. Гутал.............байдаг. үдээс, гархи, ул, оосор, товч
2. Хамгийн том гол бол............. Онон, Хэрлэн, Сэлэнгэ, Орхон, Туул
3. Говийн бүсэд......амьдардаг. Гахай, буга, хандгай, хулан, далайн хав
4. Жил.................сартай. 24,3,12,6
5. Ус.................байдаг. тунгалаг, хүйтэн, шингэн, цагаан, амтлаг
6. ..........бол өвлийн сар юм. 9,10,2,11,3
7. Мод ...........байдаг.навч, цэцэг,үр,үндэс, сүүдэр
8. Бодис..........төлөвтэй байна. хатуу , хүйтэн, хүнд, зөөлөн, гашуун
9. Монгол улсын нийслэл.......юм. Парис, Москва,Лондон, Улаанбаатар,
ВашингтонДС
10. Дүрс .........хэлбэртэй байдаг. Цэг, шулуун, гурвалжин, урт, эзэлхүүн
Хоёрдугаардэд сорилын заавар
Утга холбогдохгүй нэг илүү үгийг ялгана.
1. Яргуй, жамъян мядаг, сарнай, хонхон цэцэг,ямаахай
2. Хүүхэлдэй, бамбарууш, элс, бөмбөг, хүрз
3. Барилга, байшин, гүүр, гэр, майхан
4. Тайлбарлах, харьцуулах, тодорхойлох, үлгэр, шалгах
5. Арц, хуш, гацуур, нарс, монос
6. Дугуй, гурвалжин, дөрвөлжин, шулуун, тэгш өнццөгт
7. Тахиа, нугас, хун , галуу, ангир
8. Тоо, хасах, нэмэх, хувуух, үржүүлэх
9. Хөгжилтэй, уйтгартай,ууртай, амтлаг,эргэлзэмтгий
10. Бороо, цас, мөндөр, хяруу, салхи

4. Гуравдугаардэд сорилыг гүйцэтгэхзаавар
Зүй тогтолыг ажиглан тохирох үгийг сонго
1. Өргөст хэмх-ногоо хонхон цэцэг-_________________?
сарнай, цэцэрлэг, цэцэг, газар, хорт ургамал
2. Багш-сурагч эмч-__________________?
өвчтөн, термометр,тасаг, шагнал, өвчин
3. Талбай-лууван хүлэмж________________?
хашаа, худаг, сандал, улаан лооль, цэгцэг
4. Цэцэг- ваар шувуу-_____________?
хошуу, цахлай, үүр, өндөг, өд
5. Бээлий- гаргутал-_____________?
оймс, ул, савхи, хөл, сойз
6. Харанхуй-гэрэлтэйнойтон-______________?
нарлаг, хуурай, халуун, хүйтэн, гулгамтгай
7. Цаг-хугацаатермомерт-_______________________?
шил, хэм, өр, өвчтөн, эмч
8. Машин-мотор сэлүүр-_______________?
гол, далайчин, намаг, далбаа, долгион
9. Сандал-модзүү-_______________________?
хурц, нарийхан, өнгөлөг, богинохон, ган
10. Ширээ-бүтээлэгшал-_______________________?
мод, хивс, тоос, самбар, хадаас
Дөрөвдүгээрдэд сорилыг гүйцэтгэхзаавар
Өгөгдсөн хос үгэнд тохирох ерөнхий нэр оноож өг. Өмд, цамц_хувцас гэх мэт.
1. Шүүр, хүрз____________?
2. Алгана, зурхай_____________?
3. Өвөл, зун_______________?
4. Өргөст хэмх, улаан лооль___________?
5. Алтан гагнуур, нохойн хошуу_____________?
6. Авдар, ор____________?
7. Заан, шолгоолж______________?
8. Зуравдугаар сар, долдугаар сар__________?
9. Түймэр, зуд_____________?
10. Мод, цэцэг______________?

5. Оюун ухааныг судалсан судалгааны тэмдэглэлба үр дүн
Оюун ухааны судалгааны судлуулагч Ч.Чухал аас судалгааг ганц удаа авсан бөгөөд
судалгааг авахаас өмнө зааварыг танилцуулж ойлгуулсаны үндсэн дээр 16цагт
судлуулагчийн гэрт судалгааг авсан. Судлуулагч 20минутын турш хийж гүйцэтгэсэн
бөгөөд судалгааны үр дүнд 1р дэд сорилд 7,5-10оноо ,2-р дэд сорилоос , 8,5-10 оноо,
гуравдугаар дэд сорилд 9-10оноо, дөрөвдүгээр дэд сорилд 9-10оноо тус тус аван нийт
40онооноос 34 оноо авсан. Энэ нь оюун ухааны 4р түвшиний хүүхэд буюуу оюун
ухаан хэвийн сайн гэж үзэж байна. Судалгааны үр дүнд судлуулагчид танилцуулсанаар
судалгаа өндөрлөлөө.
I Дэд сорил II дэд сорил III дэд сорил IV дэд сорил
1 Үдээс 0,5 Жамън МЯдаг 0,5 Цэцэг 1 багаж 1
2 Орхон 0,5 Хүрз 1 өвчтөн 1 амьтан 0,5
3 Хулан 1 гүүр 1 хашаа 0,5 улирал 1
4 12 1 шалгах 0,5 үүр 1 ургамал 0,5
5 Шингэн 1 арц 0,5 хөл 1 эмийн ургамал 1
6 10 0,5 шулуун 1 хуурай 1 тавилга 1
7 Үндэс 1 тахиа 1 хэм 1 амьтан 1
8 Хүйтэн 0,5 тоо 1 гол 0,5 зун 1
9 Улаанбаатар 1 амтлаг 1 ган 1 гамшиг 1
10 Эзэлхүүн 0,5 салхи 1 хивс 1 ургамал 1
7,5 8,5 9
9
34