1. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 14ο
49
Μάθημα 14ο
– Lectio quarta decima
«Ένα φοβερό όνειρο»
① Μετάφραση κειμένου
Κείμενο στα λατινικά Μετάφραση στην ελληνική
Post Actiacum bellum Μετά τον πόλεμο στο Άκτιο,
Cassius Parmensis, ο Κάσσιος από τη Πάρμα
qui fuerat που είχε βρεθεί
in exercitu στο στράτευμα
M. Antonii, του Μ. Αντώνιου,
confugit Athenas. κατέφυγε στην Αθήνα.
Ibi vix dederat Εκεί, μόλις είχε παραδώσει
sollicitum animum τη ταραγμένη του ψυχή
somno, cum repente στον ύπνο, όταν ξαφνικά
apparuit ei εμφανίστηκε σ’ αυτόν
horrenda species. φρικτή μορφή.
Existimavit Νόμιζε
venire ad se ότι ερχόταν προς το μέρος του
hominem άνθρωπος
ingentis magnitudinis πελωρίου αναστήματος
et facie squalida, similem και βρώμικης όψης όμοιος
effigiei mortui. με είδωλο νεκρού.
Simul aspexit quem Cassius, Μόλις τον αντίκρισε ο Κάσσιος,
concepit timorem ένιωσε φόβο
cupivit audire και θέλησε να μάθει
nomenque eius. το όνομά του.
Respondit ille Εκείνος απάντησε
esse se Orcum. ότι ήταν ο Πλούτωνας.
Tum terror Τότε τρόμος
concussit Cassium συντάραξε τον Κάσσιο
et excitavit eum και τον σήκωσε
e somno από τον ύπνο.
Cassius inclamavit Ο Κάσσιος φώναξε
servos τους υπηρέτες
et interrogavit eos και τους ρώτησε
de homine. για τον άνθρωπο.
Illi viderant neminem. Εκείνοι δεν είχαν δει κανένα.
Cassius dedit se Ο Κάσσιος παραδόθηκε
somno iterum στον ύπνο για δεύτερη φορά
somniavit και ονειρεύτηκε
eandemque speciem. την ίδια μορφή.
Paucis post diebus Μετά από λίγες μέρες,
res ipsa η ίδια η πραγματικότητα
confirmavit επιβεβαίωσε
fidem somnii. την αξιοπιστία του ονείρου.
Nam Octavianus Γιατί ο Οκταβιανός
adfecit eum του επέβαλε
supplicio capitis. την ποινή του θανάτου.
2. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 14ο
50
② Γραμματική κειμένου
1) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
☞ πέμπτη κλίση ουσιαστικών :
στη πέμπτη και τελευταία κλίση της λατινικής γλώσσας ανήκουν ουσιαστικά μόνο γένους θηλυκού
(εκτός από τα dies και meridies που είναι αρσενικά). Από τα ουσιαστικά της ε’ κλίσης, μόνο τα dies και
res σχηματίζουν πλήρη πληθυντικό. Όλα τα υπόλοιπα ουσιαστικά σχηματίζουν ελλειπτικό πληθυντικό.
Ονομαστική αιτιατική και κλητική στο πληθυντικό αριθμό σχηματίζουν τα ουσιαστικά spes / species /
acies / facies / efigies. Όλα τα υπόλοιπα ουσιαστικά της ε’ κλίσης δεν παρουσιάζουν τύπους στο
πληθυντικό αριθμό.
πτώση ενικός αριθμός πληθυντικός αριθμός
NOM. di – es di – ei
GEN. di – ei di – erum
DAT. di – ei di – ebus
ACC. di – em di – es
VOC. di – es di – es
ABL. di – e di – ebus
2) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
☞ α) δεικτική/οριστική αντωνυμία idem – eadem – idem (αυτός ο ιδιος/ η – ια/ το – ιο)
Η συγκεκριμένη αντωνυμία πέρα από δεικτική είναι και προσδιοριστική, δηλαδή προσδιορίζει με
ιδιαίτερη έμφαση και επαναλαμβάνει την έννοια του ονόματος. Κλίνεται ακριβώς όπως και η
αντωνυμία is – ea – id με τη μόνη διαφορά ότι και το επίθημα – dem. Βασική παρατήρηση που
μπορούμε να κάνουμε σ’ αυτό το σημείο είναι η μετατροπή του τελικού – m (της αντωνυμίας is – ea –
id) σε - n -.
Ενικός αριθμός - Singularis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. idem eadem idem
GEN. eiusdem eiusdem eiusdem
DAT. eidem eidem eidem
ACC. eundem eandem idem
VOC. - - -
ABL. eodem eadem eodem
Πληθυντικός αριθμός - Pluralis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. eidem – (i)idem eaedem eadem
GEN. eorundem earundem eorundem
DAT. eisdem – (i)isdem eisdem – (i)idem eisdem – (i)idem
ACC. eosdem easdem eadem
VOC. - - -
ABL. eisdem – (i)isdem eisdem – (i)isdem eisdem – (i)isdem
3. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 14ο
51
☞ β) αόριστη αντωνυμία nullus – nulla – nullum ( κανείς – καμία – κανένα)
Η κλίση της αντωνυμίας αυτής είναι παρόμοια με επιθέτου β’ κλίσης με μοναδικές εξαιρέσεις τη γενική
και δοτική ενικού αριθμού και στα τρία γένη που σχηματίζεται σε – ius (για τη γενική ) και σε – i (για τη
δοτική).
Ενικός αριθμός - Singularis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. nullus nulla nullum
GEN. nullius nullius nullius
DAT. nulli nulli nulli
ACC. nullum nullam nullum
VOC. - - -
ABL. nullo nulla nullo
Πληθυντικός αριθμός – Pluralis
πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
NOM. nulli nullae nulla
GEN. nullorum nullarum nullorum
DAT. nullis nullis nullis
ACC. nullos nullas nulla
VOC. - - -
ABL. nullis nullis nullis
☞ γ) η αόριστη αντωνυμία nemo
Η αντωνυμία αυτή σχηματίζεται από το αρνητικό μόριο ne και του ουσιαστικό homo. Δανείζεται όμως
κατά τη κλίση της ορισμένους τύπους της αντωνυμίας nullus – a – um.
πτώση
Ενικός
αριθμός
Πληθυντικός
αριθμός
NOM. nemo nulli
GEN. nullius nullorum
DAT. nemini nullis
ACC. neminem nullos
VOC. - -
ABL. nullo nullis
3) ΡΗΜΑΤΑ
☞ ρήματα 3ης
συζυγίας σε – io :
υπάρχουν ρήματα της 3ης
συζυγίας τα οποία και παρουσιάζουν ενεστωτική κατάληξη σε – io και όχι σε
– o, όπως είναι φυσιολογικό. Αυτά τα ρήματα κλίνονται κανονικά σαν ρήματα της 3ης
συζυγίας με τη
μόνη διαφορά ότι στους χρόνους που παράγονται από το ενεστωτικό θέμα, δεν χάνουν το – i του
θέματος :