Λατινικά Λυκείου, Μετάφραση, Γραμματική, Συντακτικό 3ου κειμένου

1. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 3ο
10
Μάθημα 3ο
– Lectio Tertia
«Η περιπέτεια της Ανδρομέδας»
① Μετάφραση κειμένου
Κείμενο στα λατινικά Μετάφραση στην ελληνική
Cepheus et Cassiope Ο Κηφέας και η Κασσιόπη
habent έχουν
filiam Andromedam. κόρη την Ανδρομέδα.
Cassiope, Η Κασσιόπη,
superba forma sua, υπερήφανη για την ομορφιά της
se comparat συγκρίνει τον εαυτό της (συγκρίνεται)
cum Nymphis. με τις Νιηρίδες (Νύμφες).
Neptunus iratus Ο Ποσειδώνας οργισμένος
urget στέλνει
ad oram Aethiopiae στην ακτή της Αιθιοπίας
beluam marinam, θαλάσσιο κήτος,
quae nocet incolis. το οποίο βλάπτει τους κατοίκους.
Oraculum respondet Το μαντείο απαντά (αποκρίνεται)
incolis: στους κατοίκους :
“regia hostia «βασιλικό σφάγιο
placet deo!” αρέσει στο θεό».
Tum Cepheus Τότε ο Κηφέας
adligat δένει
Andromedam ad scopulum ; την Ανδρομέδα σε βράχο.
belua se movet Το κήτος κινείται
ad Andromedam. προς την Ανδρομέδα.
Repente advolat Ξαφνικά φτάνει πετώντας
Perseus ο Περσέας
calceis pennatis; με τα φτερωτά σαντάλια.
videt puellam Βλέπει την κοπέλα
et stupet και θαμπώνεται
forma puellae. από την ομορφιά της κοπέλας.
Perseus delet Ο Περσέας εξοντώνει
beluam hasta το κήτος με δόρυ
et liberat Andromedam. και (απ)ελευθερώνει την Ανδρομέδα.
Cepheus, Cassiope Ο Κηφέας, η Κασσιόπη
et incolae Aethiopiae και οι κάτοικοι της Αιθιοπίας
gaudent valde. χαίρονται πάρα πολύ.
② Γραμματική κειμένου
1) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Κύρια ονόματα : Είδαμε ήδη στο προηγούμενο μάθημα τον τρόπο με τον οποίο κλίνονται τα κύρια
ονόματα. Εδώ επανερχόμαστε στο θέμα αυτό, για να κλίνουμε άλλα δυο κύρια ονόματα από το
κείμενο του σχολικού βιβλίου : το πρωτόκλιτο θηλυκού γένους Cassiope – es και το δευτερόκλιτο
αρσενικού γένους Perseus – i. Τα δύο κύρια ονόματα που εξετάζουμε είναι αξιοπρόσεκτα για τον λόγο

2. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 3ο
11
ότι προέρχονται από την αρχαία ελληνική γλώσσα και δανείζονται σε κάποιες πτώσεις ορισμένους
γραμματικούς τύπους απ’ αυτήν.
Ενικός αριθμός - Singularis
πτώση πρωτόκλιτο θηλυκό δευτερόκλιτο αρσενικό
NOM. Cassiop - e Pers - eus
GEN. Cassiop - es Pers - ei / Pers - eos
DAT. Cassiop - ae Pers - eo
ACC. Cassiop - en Pers - eum / Pers - ea
VOC. Cassiop - e Pers - eu
ABL. Cassiop - e Pers - eo
Σημείωση : Όπως και στην αρχαία ελληνική γλώσσα, έτσι και στην λατινική, τα κύρια ονόματα δεν
παρουσιάζουν τύπους στον πληθυντικό αριθμό.
2) ΡΗΜΑΤΑ
Ρήματα β’ συζυγίας : Σ’ αυτό το μάθημα θα ασχοληθούμε με τα ρήματα της β’ συζυγίας, δηλαδή τα
ρήματα που έχουν χαρακτήρα το - e -. Όταν λοιπόν συναντούμε ρήματα στα οποία το τελευταίο
γράμμα του θέματος στον ενεστώτα είναι - e -, τότε αυτά τα ρήματα ανήκουν στην δεύτερη συζυγία.
Θα κλίνουμε την Οριστική ενεστώτα του ρήματος deleo – delevi – deletum – delere (2) το οποίο
σχηματίζεται από το ενεστωτικό θέμα και τις αντίστοιχες καταλήξεις της δεύτερης συζυγίας. Το θέμα
το εντοπίζουμε από το απαρέμφατο ενεστώτα, αφαιρώντας τη κατάληξη – re. Συνεπώς το θέμα είναι
dele -.
πρόσωπα/
αριθμοί
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
α’ ενικό dele – o
β’ ενικό dele – s
γ’ ενικό dele – t
α’ πληθ. dele – mus
β’ πληθ. dele – tis
γ’ πληθ. dele – nt
③ Συντακτικό κειμένου
ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ
Πολλές φορές υπάρχει περίπτωση να συναντούμε την αφαιρετική να δηλώνει αιτία, οπότε και έχουμε
αφαιρετική της αιτίας.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
 Cepheus : προσοχή ! κλίνεται κατά το κύριο όνομα, ουσιαστικό της β’ κλίσης Perseus-i.
 filiam : προσοχή στην κλίση του πρωτόκλιτου αυτού ουσιαστικού στη δοτική και αφαιρετική
πληθυντικού αριθμού που σχηματίζεται ως filiabus για να διακρίνεται από το αντίστοιχο ουσια-
στικό, αρσενικού γένους, filius – ii ( i ).
 marinam : το επίθετο αυτό, επειδή δηλώνει σχέση με τόπο, δεν σχηματίζει παραθετικά.
 regia : το επίθετο αυτό δεν σχηματίζει παραθετικά για τι προέρχεται από το ουσιαστικό της γ’
κλίσης rex – regis.
 pennatis : το επίθετο δεν σχηματίζει παραθετικά.

3. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 3ο
12
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
 comparat se : η αντωνυμία se χρησιμοποιείται ως αντικείμενο στο ρήμα και δηλώνει αυτοπάθει-
α.
 iratus: αιτιολογική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος και εκφράζει το προτερόχρο-
νο. Στη περίπτωση όμως που θεωρηθεί επίθετο, τότε είναι επιρρηματικό κατηγορούμενο του
τρόπου.
 quae incolis nocet : δ/α αναφορική πρόταση που εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae
και εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει κάτι το πραγματικό.
 incolis : αντικείμενο του nocet. Τοποθετείται σε δοτική γιατί όλα τα ρήματα που δείχνουν ωφέλεια
ή βλάβη συντάσσονται με δοτική.
 forma : αφαιρετική του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου λόγω του superba που φανερώνει
ψυχικό πάθος.
Το αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται ως εξής : α) το εξωτερικό α.α. απρόθετα με αφαιρετική και
συνοδεύει ρήματα που δηλώνουν ψυχικό και σωματικό πάθος και β) το εσωτερικό αλλά και
εξωτερικό α.α. εκφέρονται εμπρόθετα με τις προθέσεις ob / per / propter + αιτιατική, ex / de +
αφαιρετική, causa / gratia + γενική.
 Aethiopiae : κατά κύριο λόγο μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε σαν γενική κτητική. Όμως δεν
είναι λάθος αν χαρακτηριστεί γενική αντικειμενική (κατοικούν την Αιθιοπία).
© Θάνος Σταυρόπουλος – φιλόλογος, MSc.
thanosstavropoulos@yahoo.gr