Học phần Những vấn đề pháp lý về phát triển bền vững và tăng trưởng xanh - TS Lê Kim Nguyệt - Khoa Luật, Đại học Quốc Gia Hà Nội

2. Câu 1. Luật BVMT 2020 quy định cộng đồng dân cư là một
chủ thể cho công tác bảo vệ môi trường. Điều này liệu có
nâng cao công tác bảo vệ phòng chống suy thoái đất
Câu trả lời: Có.
- Với quy định này, Luật Bảo vệ môi trường 2020 sẽ góp phần phát huy hơn nữa vai trò của cộng đồng dân cư
để nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ, phòng chống suy thoái đất.
VD: Điều 4 Luật BVMM 2020: Bảo vệ môi trường là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi cơ quan, tổ chức,
cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân.
- Sự quy định cộng đồng dân cư là một chủ thể trong luật BVMT sẽ giúp nâng cao tinh thần bảo vệ tài nguyên đất của
cộng đồng, cộng đồng dân cư sẽ đóng góp, cung cấp thông tin, giám sát môi trường nhanh và hiệu quả, giúp giải
quyết kịp thời các vấn đề môi trường ngay từ khi mới xuất hiện, nhất là các vấn đề môi trường liên quan trực
tiếp đến số đông dân cư, ảnh hưởng đến cuộc sống của cộng đồng như ô nhiễm đất…
- Việc xác định lỗi, trách nhiệm cải tạo và phục hồi môi trường đất đối với khu vực bị ô nhiễm ở cộng đồng dân cư sẽ
được minh bạch, rõ rang hơn.

3. Câu 2. Thúc đẩy chất lượng lúa gạo và tăng sản lượng lúa
gạo là một trong những mục tiêu của Việt Nam trong chiến
lược XNK đến năm 2030. Tuy nhiên việc phát triển kinh tế
nông nghiệp phải gắn liền với phát triển bền vững, bảo vệ
đất trồng lúa là một nội dung quan trọng. Vậy, Nhà nước
có chính sách để hỗ trợ bảo vệ đất trồng lúa không?
Câu trả lời: Có
Chính sách hỗ trợ để bảo vệ đất trồng lúa cho địa phương sản xuất lúa như sau (theo quy định tại Nghị định số
35/2015/NĐ-CP ngày 13/4/2015 của Chính phủ có hiệu lực từ 01/7/2015):
+ Hỗ trợ 1 triệu đồng/ha/năm đối với đất chuyên trồng lúa nước;
+ Hỗ trợ 0,5 triệu đồng/ha/năm đối với đất lúa khác trừ đất lúa nương được mở rộng tự phát không theo quy hoạch,
kế hoạch sử dụng đất trồng lúa.
+ Hỗ trợ khai hoang, cải tạo đất trồng lúa: Hỗ trợ 10 triệu đồng/ha đất trồng lúa, trừ đất trồng lúa nương được khai
hoang từ đất chưa sử dụng hoặc phục hóa từ đất bị bỏ hóa; hỗ trợ 5 triệu đồng/ha đất chuyên trồng lúa nước được cải tạo
từ đất trồng lúa nước một vụ hoặc đất trồng cây khác theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trồng lúa.

4. Câu 3. Ô nhiễm môi trường đất nói do sự tích luỹ các kim loại nặng gây
suy thoái đất nghiêm trọng, nhà nước đã có quy chuẩn kỹ thuật quốc
gia về giới hạn cho phép hàm lượng kim loại nặng để làm cơ sở đánh
giá, phân loại chất lượng ô nhiễm đất chưa?
Trả lời: Có
Năm 2015, Bộ TNMT ban hành QCVN 03-MT:2015/BTNMT Giới hạn kim loại nặng trong đất áp dụng đối với các cơ quan
quản lý nhà nước về môi trường, mọi tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc sử dụng đất trên lãnh thổ Việt Nam.
Quy chuẩn này quy định giá trị giới hạn hàm lượng tổng số của một số kim loại nặng: Asen (As), Cadimi (Cd), Đồng (Cu), Chì
(Pb), Kẽm (Zn) và Crom (Cr) trong tầng đất mặt theo mục đích sử dụng đất.
Quy chuẩn này không áp dụng cho đất thuộc phạm vi các khu mỏ; đất rừng tự nhiên; đất rừng đặc dụng: vườn quốc gia; khu
bảo tồn thiên nhiên; khu bảo vệ cảnh quan; khu rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học.
Quy chuẩn này áp dụng đối với cơ quan quản lý nhà nước về môi trường, mọi tổ chức, cá nhân liên quan đến việc sử dụng
đất trên lãnh thổ Việt Nam.

5. Câu 4: Hệ thống các cơ quan nhà nước thực
hiện chức năng kiểm soát suy thoái tài nguyên
đất gồm những cơ quan nào?
a) Chính phủ;
b) uỷ ban nhân dân các cấp
c) Cả 2 phương án trên

6. Đáp án:
- Chính phủ thống nhất việc quản lí chung về đất đai và kiểm soát suy thoái tài nguyên đất frong phạm vi cả nước. Chính phủ sẽ quyết định chính sách cụ thể về bảo vệ,
cải thiện và giữ gìn môi trường đất; chỉ đạo tập trung giải quyết tình ữạng suy thoái môi trường đất ở các khu vực trọng điểm; kiểm soát ô nhiễm, ứng cứu và khắc
phục sự cố môi trường đất.
- Uỷ ban nhân dân các cấp chịu ưách nhiệm quản lí nhà nước về đất đai trong phạm vi địa phương. Uỷ ban nhân dân các cấp sẽ quyết định việc thực hiện các chính
sách về bảo vệ, cải thiện tài nguyên đất của các cơ quan cấp trên, khắc phục sự cố môi trường đất ưong phạm vi địa phương.
- Chủ tịch uỷ ban nhân dân các cấp có trách nhiệm phát hiện, ngăn chặn và Xử lý kịp thời những vi phạm pháp luật về bảo vệ và cải tạo đất, kiểm soát suy thoái tài
nguyên đất tại địa phương.
- Các cơ quan có thẩm quyền chuyên môn bao gồm:
- Bộ tài nguyên và môi trường là cơ quan chịu trách nhiệm trước Chính phủ trong việc thực hiện chức năng quản lí nhà nước về tài nguyên đất ở trung ương, trình
Chính phủ các dự án luật, pháp lệnh và các văn bản quy phạm pháp luật khác về bảo vệ tài nguyên đất; chịu trách nhiệm chỉ đạo, tổ chức thực hiện thanh tta về tài
nguyên đất trong phạm vi cả nước. Bộ tài nguyên và môi trường thực hiện chức năng thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại tổ cáo, chống tiêu cục và Xử lý các vi
phạm pháp luật về bảo vệ tài nguyên đất ưong cả nước, thực hiện việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo vệ và cải tạo tài nguyên đất, tổ chức và chỉ đạo thực hiện kế
hoạch nghiên cứu khoa học, ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ trong lĩnh vực bảo vệ tài nguyên đất...
- Tổng cục quản lí đất đai Bộ tài nguyên và môi trường. Đây là cơ quan giúp Bộ tài nguyên và môi trường thực hiện chức năng quản lí nhà nước về chuyên môn đối với
tài nguyên đất trong phạm vi cả nước.
- Sở tài nguyên và môi trường là cơ quan quản lí nhà nước về tài nguyên đất ở cấp tỉnh, thành phô trực thuộc trung ương.
- Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn và các bộ ngành khác có liên quan như Bộ công an, Bộ quốc phòng... và các cơ quan khác chịu ưách nhiệm phối hợp cùng Bộ
tài nguyên và môi trường thực hiện chức năng chuyên môn về kiểm soát suy thoái tài nguyên đất.
• - Liên quan đến kiểm soát suy thoái tài nguyên đất, thực hiện chức năng thanh tra về bảo vệ và cải tạo đất, thanh ưa kiểm tra những vi phạm pháp luật về tài
nguyên đất còn có lực lượng thanh ưa đất đai. Đây là tổ chức thanh tta chuyên ngành về tài nguyên đất. Thanh tta về tài nguyên đất được tổ chức thống nhất trong
cả nước, thực hiện thanh tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ và cải tạo tài nguyên đất của người sử dụng đất và các chủ thể khác.

7. Câu 5: Theo quy định của pháp luật, người nào huỷ hoại đất thì
có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Đáp án: Theo Luật hình sự năm 2015, sửa đổi 2017: Ngoài trách nhiệm
hành chính và trách nhiệm hình sự nêu trên, các tổ chức cá nhân có
hành vi vi phạm pháp luật về kiểm soát suy thoái tài nguyên đất có thể
còn phải chịu trách nhiệm dân sự ưong trường hợp có thiệt hại do hành
vi của họ gây ra. Người nào có hành vi vi phạm pháp luật về đất đai mà
gây thiệt hại cho nhà nước, cho người khác, ngoài việc bị Xử lý theo quy
định của pháp luật còn phải bồi thường thiệt hại theo mức thiệt hại thực
tế.

8. * Tình huống thực tế :
• Ngày 14/10 / 2020 phòng TN-MT H.Bình Chánh cử người đại diện tham
gia phiên xét xử vụ chôn 4.300 tấn chất thải để làm rõ việc khắc phục hậu
quả, khôi phục hiện trạng ban đầu, bồi thường thiệt hại.
• Ngày 14.10, trao đổi với Thanh Niên, đại diện TAND H.Bình Chánh,
TP.HCM thông tin đã nhận được hồ sơ từ Viện KSND H.Bình Chánh để
chuẩn bị đưa vụ án chôn hơn 4.300 tấn chất thải, gây ô nhiễm môi trường ra
xét xử
• Đây được xem là vụ án “gây ô nhiễm môi trường” xét xử hình sự đầu tiên
tại TP.HCM. Vào tháng 4.2021, TAND H.Bình Chánh (TP.HCM) đưa các bị
cáo Vũ Anh Vũ (48 tuổi), Bùi Chí Công (36 tuổi), Tống Viết Mười (31 tuổi,
cùng ngụ Long An) về tội danh trên.

9. • Tuy nhiên, tại phần xét hỏi, HĐXX đã trả hồ sơ điều tra bổ sung, một trong những lý do trả hồ sơ là do CQĐT
chưa đưa cơ quan quản lý nhà nước về môi trường tham gia vụ án nhằm làm rõ việc khắc phục hậu quả, khôi
phục hiện trạng ban đầu và bồi thường thiệt hại.
• Theo HĐXX, đối tượng, khách thể bị xâm phạm trong vụ án là cơ quan quản lý nhà nước về môi trường.
Nhưng khi vụ án được đưa ra xét xử vào, vẫn chưa xác định được cơ quan nào đứng ra để đại diện cơ quan
quản lý nhà nước tham gia tố tụng. Để giải quyết toàn diện vụ án, HĐXX yêu cầu cơ quan điều tra đưa cơ
quan quản lí nhà nước về môi trường tham gia vụ án.
• Theo đại diện TAND H.Bình Chánh, mới đây, hồ sơ Viện KSND H.Bình Chánh chuyển sang cho tòa đã bổ
sung người đại diện của Phòng TN-MT H.Bình Chánh để tham gia phiên xét xử. Theo đó, Phòng TN-MT
H.Bình Chánh sẽ là đại diện của cơ quan quản lý nhà nước bị xâm phạm về môi trường, nhằm làm rõ việc
khắc phục hậu quả, khôi phục hiện trạng ban đầu và bồi thường thiệt hại.
• Hiện tại, phía cơ quan chức năng vẫn chưa giám định mức độ gây thiệt hại khi chôn lấp hơn 4.300 tấn chất
thải ra môi trường. Phía Phòng TN-MT H.Bình Chánh cũng chưa đưa ra yêu cầu bồi thường thiệt hại.
•

10. *Kết quả tòa án : Tòa trả hồ sơ điều tra bổ sung, vụ án có đồng phạm
• Tại phiên tòa, bị cáo Vũ khai chỉ đổ 500 tấn rác thải xuống hai thửa đất để san lấp, đến khi lên làm
việc với cơ quan chức năng mới biết đây là rác độc hại và khối lượng đến 4.300 tấn. Bị cáo trình
bày, đề nghị cơ quan xét xử xem lại khối lượng chất thải hơn 4.300 tấn như trong cáo trạng truy tố
và mong muốn khắc phục hậu quả.
• Còn hai bị cáo Công và Mười đều thừa nhận hành vi phạm tội, nhưng chỉ là "người làm công ăn
lương", sau mỗi lần chở đều phải báo cáo lại cho bị cáo Vũ
• Phía chủ đất cũng có đơn kêu cứu, đề nghị xem xét trách nhiệm hình sự của ông Nguyễn Văn Cơ,
tránh bỏ lọt tội phạm, vì Cơ là người ký hợp đồng san lấp, nhưng vô trách nhiệm để cho Vũ và
đồng phạm thực hiện hành vi phạm tội. Đồng thời xem xét việc khắc phục hậu và bồi thường thiệt
hại vì việc san lấp không thực hiện đúng hợp đồng đã thỏa thuận.
• Sau khi hội ý, HĐXX đã trả hồ sơ điều tra bổ sung vì các bị cáo đã xâm phạm hoạt động quản lí
nhà nước về môi trường. Để giải quyết toàn diện vụ án, HĐXX yêu cầu cơ quan điều tra đưa cơ
quan quản lí nhà nước về môi trường tham gia vụ án nhằm làm rõ việc khắc phục hậu quả, khôi
phục hiện trạng ban đầu và bồi thường thiệt hại. Đồng thời, quá trình thẩm vấn tại tòa, theo HĐXX
có căn cứ xác định Nguyễn Văn Cơ, người đã ký hợp đồng san lấp và biết việc các bị cáo san lấp
chất thải xuống môi trường. Do đó, cần làm rõ vai trò của Nguyễn Văn Cơ vì có dấu hiệu phạm tội,
qua kết quả điều tra đề nghị xử lý theo quy định pháp luật.

11. THANK YOU
FOR YOUR TIME