Học phần Những vấn đề pháp lý về phát triển bền vững và tăng trưởng xanh - TS Lê Kim Nguyệt - Khoa Luật, Đại học Quốc Gia Hà Nội

1. NHÓM 3
Pháp luật về bảo vệ môi trường
lòng đất và sử dụng bền vững tài
nguyên khoáng sản

2. I. CƠ SỞ PHÁP LÝ

3. I.1. Văn bản luật
3
- Luật Bảo vệ môi trường năm 2020;
- Luật Khoáng sản năm 2010 và Luật số 35/2018/QH14 ngày 20 tháng 11 năm 2018 của Quốc
hội sửa đổi, bổ sung một số điều của 37 luật có liên quan đến quy hoạch, có hiệu lực kể từ
ngày 01 tháng 01 năm 2019;
- Luật đất đai năm 2013;
- Luật bảo vệ và kiểm dịch thực vật năm 2013.
- Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 (Điều 235: tội gây ô nhiễm môi trường)

4. I.2. Văn bản dưới luật
- Nghị Quyết 103/NQ-CP quy định về việc ban hành Chương trình hành động của
Chính Phủ thực hiện Nghị quyết số 02-NQ/TW ngày 25 tháng 4 năm 2011 của Bộ
Chính trị về Định hướng chiến lược khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến
năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030;
- Nghị định 08/2022/NĐ-CP ngày 10 tháng 01 năm 2022 của Chính phủ quy định chi
tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường;
- Nghị định 158/2016/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoáng
sản;
- Nghị định 51/2021/NĐ-CP quy định về quản lý khoáng sản tại các khu vực dự trữ
khoáng sản quốc gia;
- …..
4

5. II. Nội dung cơ bản về
bảo vệ môi trường lòng
đất và sử dụng bền vững
tài nguyên khoáng sản

6. II.1. Nội dung điều chỉnh pháp luật về bảo vệ môi trường
lòng đất
- Bảo vệ môi trường lòng đất là phòng ngừa, hạn chế tác động xấu đến môi trường lòng
đất; ứng phó sự cố; khắc phục ô nhiễm, suy thoái, cải thiện chất lượng môi trường lòng
đất.
- Nội dung chính của pháp luật về bảo vệ môi trường lòng đất bao gồm:
+ Các nội dung về bảo vệ môi trường đất và môi trường lòng đất
+ Các quy định liên quan đến khai thác khoáng dưới lòng đất và thực hiện bảo vệ môi
trường lòng đất trong và sau quá trình khai thác khoáng sản
+ Các nội dung quy định về xử phạt vi phạm về bảo vệ môi trường lòng đất
6

7. II.2. Sử dụng bền vững tài nguyên khoáng sản
7
- Sử dụng bền vững tài nguyên khoáng sản là sử dụng khoáng sản với cách thức và
mức độ sao cho không bị suy giảm về lâu dài. Bằng cách đó duy trì tiềm năng của tài
nguyên khoảng sản để đáp ứng nhu cầu về nguyện vọng của các thế hệ hiện tại và
tương lai.
- Những nội dung chính về sử dụng bền vững môi trường khoáng sản bao gồm:
+ Các quy định về thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản.
+ Các chính sách về bảo vệ, sử dụng và dự trữ tài nguyên khoáng sản; yêu cầu sử dụng
tài nguyên khoáng sản đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả.
+ Các chính sách về đầu tư, quả lý và xây dựng quy hoạch khoáng sản.
+ Mục tiêu của chiến lược khoáng sản năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030.

8. III. Thực trạng áp dụng các
quy định pháp luận.
Đánh giá các quy định hiện
hành và giải pháp khắc phục

9. 9
b. Vụ việc thực tế 1
- Khai thác vàng trái phép dọc theo theo suối Nậm Hua (thuộc xã Mường Bám, Thuận
Châu, Sơn La). Công trường khai thác khoáng sản ở đây hoạt động từ sáng cho đến 8 – 9
giờ tối tất cả các ngày trong tuần với nhiều máy móc chuyên dụng.
- Thực tế các vụ khai thác khoáng sản trái phép phần lớn là xử lý hành chính, thống kê từ
năm 2016 đến nay (tức tháng 9/2021 khi phóng sự được phát) trong gần 18 nghìn vụ vi
phạp về khai thác tài nguyên khoáng sản, số vụ khởi tố hình sự chiếm khoảng 0.5%.
(Trích phóng sự khai thác khoáng sản trái phép; phát sóng 30/09/2021)
III.1. Đánh giá thực trạng pháp luật về bảo vệ môi trường lòng
đất và sử dụng khoáng sản bền vững

10. 10
b2. Vụ việc thực tế 2
- Nguyễn Quang Điều thuê tàu sông số hiệu HN-1626 của một người khác trong thời hạn 6
tháng. Khoảng 1 giờ 20 phút ngày 26/9/2020, Điều thuê Đức điều khiển tàu nói trên di
chuyển từ bến đò ngang xã Chu Minh đi đến giữa dòng sông Hồng thuộc địa phận xã Chu
Minh (huyện Ba Vì) để hút cát bán lại cho các tàu sông khác có nhu cầu nhằm thu lời.
- Xử phạt vụ việc khai thác cát trái phép dưới lòng sông Hồng: xử phạt vi phạm hành chính
số tiền 35 triệu đồng về hành vi Vi phạm quy định về khai thác khoáng sản (cát) mà không
có giấy phép khai thác khoáng sản của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. (đối với Đức)
- Đối với Nguyễn Quang Điều, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Công an thành phố Hà Nội) đã
ban hành văn bản đề nghị Ủy ban Nhân dân huyện Ba Vì xử lý vi phạm hành chính.

11. 11
 Nhận xét về hình thức xử phạt từ hai vụ việc thực tế:
- Mức xử phạt hiện tại theo Điều 227 Bộ luật Hình sự năm 2015 đối với các vụ việc vi
phạm về khai thác tài nguyên khoáng sản trái phép còn quá thấp so với thực tế tác động,
ảnh hưởng nguy hại với môi trường
- Việc khai thác tài nguyên khoáng sản hiện tại diễn ra khá phổ biến ở nhiều nơi, tuy
nhiên các vụ việc được đưa ra xét xử hình sự lại rất ít.
- Việc khai thác tài nguyên khoáng sản trái phép không chỉ ảnh hướng đến nguồn tài
nguyên khoáng sản của nước ta, ảnh hưởng đến nguồn ngân sách của Nhà nước mà nó
còn gây ra tổn hải to lớn về mặt mặt trường nói chung cũng như môi trường lòng đất nói
riêng.

12. c. Đánh giá thực trạng pháp luật
12
 Quy định về bảo vệ môi trường lòng đất
- Quy định việc kiểm tra, giám sát và chế tài xử lý những cá nhân, tập thể vi phạm vẫn
chung chung, trong khi tại nhiều địa phương tập tục mai táng cũ vẫn chưa dễ dàng xóa
bỏ được.
- Các quy định về tiêu chuẩn hóa chất, phân bón trong nông nghiệp đã được quy định
cụ thể, rõ ràng; nhưng việc vi phạm vẫn phổ biến.

13. 13
 Quy định về khai thác và sử dụng khoán sản
- Chưa phân định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động khai thác
khoáng sản; việc tái đầu tư nguồn thu từ khai thác khoáng sản để đầu tư phát triển
giáo dục, y tế, hạ tầng, bảo đảm an sinh xã hội... cho địa phương và người dân nơi
khai thác khoáng sản; quy định về đấu giá quyền khai thác khoáng sản chưa được
quy định cụ thể, phù hợp.
- Các chính sách cụ thể về xuất khẩu và dự trữ khoáng sản, chính sách khuyến khích
các doanh nghiệp trong nước đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực địa chất, khoáng
sản,...còn nhiều bất cập.

14. 14
- Công tác quy hoạch còn chậm trong rà soát, điều chỉnh, phê
duyệt mới quy hoạch khoáng sản theo quy định của Luật
Khoáng sản.
- Vẫn còn tồn tại một số trường hợp chưa khai thác đúng cách
khoáng sản gây thất thoát nguồn tài nguyên.
- Tại một số địa phương, quy hoạch khoáng sản chưa gắn với
quy hoạch của cả nước, chưa mang tính liên kết vùng; một số
địa phương có sự chồng lấn giữa quy hoạch khoáng sản với
quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương

15. III.3. Kiến nghị đề xuất hoàn thiện pháp luật
15
- Vấn đề bảo vệ môi trường lòng đất là vấn đề rất lớn liên quan đến nhiều lĩnh vực của
đời sống xã hội, nhiều hoạt động kinh tế. Do đó, việc thực thi các quy định của Luật
bảo vệ môi trường về bảo vệ lòng đất còn liên quan đến các quy định của pháp luật
trong các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi; kiểm dịch y tế...
=> Cần phải rà soát cả các văn bản quy phạm pháp luật trong các lĩnh vực này để ban
hành các quy định mang tính đồng bộ, hệ thống.

16. 16
- Sửa đổi luật khoáng sản để khắc phục những bất cập
- Hoàn thành việc xây dựng quy chế phối hợp quản lý khoáng sản
ở khu vực giáp ranh hai hay nhiều tỉnh nhất là khoáng sản cát,
sỏi lòng sông.
- Đẩy mạnh và thực hiện nghiêm việc đấu giá quyền khai thác
khoáng sản; đảm bảo quyền và lợi ích của Nhà nước có khoáng
sản theo yêu cầu của Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 1 tháng 1
năm 2020 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực
hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Dự toán ngân sách
Nhà nước năm 2020

17. 17
- Đưa công nghệ tiên tiến vào quản lý
- Tăng cường tuyên truyền về ý thức pháp luật của cá nhân, tổ chức, cơ quan, doanh
nghiệp về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường lòng đất và khai thác khoáng sản với
lợi ích của cá nhân, tập thể, nhà nước trong ngắn hạn và cả lâu dài thông qua các hình
thức tuyên truyền mới.
- Cần đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với những hành vi vi
phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và khai thác tài nguyên, khoáng sản, theo dõi
sát sao việc khai thác khoáng sản, tránh để lại tình trạng khai thác không tận thu gây
lãng phí nguồn tài nguyên.

18. Cảm ơn mọi
người đã
lắng nghe

19. 19
Mã sinh viên Tên thành viên
21065024 Nguyễn Thị Thanh Hoàn
21065025 Phan Sỹ Hoàng
21065026 Nguyễn Thanh Huy
21065027 Vũ Thị Huyền
21065028 Dương Trọng Khang
21065029 Trương Chu Phương Khanh
DANH SÁCH NHÓM 3.1 – NHÓM THUYẾT TRÌNH