Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở Tỉnh Phú Yên.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
.............../...............
BỘ NỘI VỤ
....../......
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
HUỲNH THỊ HỒNG HẠNH
QUYỀN CỦA PHỤ NỮ TRONG LĨNH
VỰC CHÍNH TRỊ Ở TỈNH PHÚ YÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
Chuyên ngành: Luật Hiến pháp – Luật Hành chính
Mã số: 60 38 01 02
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS NGUYỄN THỊ VIỆT HƢƠNG
THỪA THIÊN HUẾ -

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trính nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu trong Luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa
học của Luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trính nào
khác.
Học viên
Huỳnh Thị Hồng Hạnh

LỜI CẢM ƠN
Với lòng kình trọng và tri ân sâu sắc, trước hết, tôi xin trân trọng bày tỏ
lòng biết ơn chân thành đến lãnh đạo Học viện Hành chình Quốc gia, cùng tập
thể các giáo sư, phó giáo sư, tiến sỹ và cán bộ quản lý của Học viện đã tận
tính truyền đạt những kiến thức khoa học quý báu và tạo các điều kiện thuận
lợi giúp tôi hoàn thành chương trính cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp và
Luật Hành chình.
Đặc biệt, Tôi xin chân thành cảm ơn cô giáo PGS. TS. Nguyễn Thị Việt
Hương đã hết lòng giúp đỡ, hướng dẫn tận tính trong quá trính hoàn thiện
nghiên cứu, cô luôn động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi để giúp tôi hoàn
thành tốt luận văn này. Xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Huyện ủy, Ủy ban
nhân dân huyện Đồng Xuân, lãnh đạo cơ quan Huyện Đoàn Đồng Xuân, tỉnh
Phú Yên đã tạo điều kiện cho tôi được tham gia chương trính đào tạo cao học
và hỗ trợ thông tin, tài liệu giúp tôi hoàn thành luận văn.
Trong quá trính thực hiện, luận văn sẽ không tránh khỏi những hạn chế,
thiếu sót nhất định, rất mong nhận được sự thông cảm và chia sẻ của quý thầy
giáo, cô giáo và bạn đọc.
Xin chân thành cảm ơn!
Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2018
Học viên
Huỳnh Thị Hồng Hạnh

MỤC LỤC
Trang phụ bía
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
MỞ ĐẦU...................................................................................................................................................1
1. Tình cấp thiết của đề tài luận văn................................................................................ .1
2. Tính hính nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn............................................ 4
3. Mục đìch và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn...................................................6
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ....................................................7
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn.................................. 7
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn...................................................................8
7. Kết cấu của luận văn............................................................................................................. 9
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ
QUYỀN CỦA PHỤ NỮ TRONG LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ............................10
1.1. Khái niệm, đặc điểm, nội dung quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị
..................................................................................................................................................................10
1.1.1. Khái niệm quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị.........................10
1.1.2. Đặc điểm quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị...........................16
1.1.3. Nội dung quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị............................19
1.2. Điều chỉnh pháp luật về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị.....25
1.2.1. Pháp luật quốc tế về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị .. 25
1.2.2. Pháp luật Việt Nam về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính
trị.......................................................................................................................................................29
1.3. Các điều kiện đảm bảo quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị.......35
1.3.1. Điều kiện chính trị ....................................................................................................35

1.3.2. Điều kiện nhận thức.................................................................................................36
1.3.3. Điều kiện pháp lý.......................................................................................................37
1.3.4. Điều kiện xã hội..........................................................................................................37
1.3.5. Điều kiện kinh tế ........................................................................................................38
Tiểu kết chương 1..........................................................................................................................40
Chương 2: THỰC TRẠNG QUYỀN CỦA PHỤ NỮ TRONG LĨNH
VỰC CHÍNH TRỊ Ở TỈNH PHÚ YÊN HIỆN NAY...............................................41
2.1. Một số yếu tố đặc thù của tỉnh Phú Yên có ảnh hưởng tới quyền của
phụ nữ trong lĩnh vực chình trị .............................................................................................41
2.1.1. Khái quát các đặc thù về địa lý – dân cư, tình hình kinh tế - xã
hội của tỉnh Phú Yên..............................................................................................................41
2.1.2. Tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị tại tỉnh Phú Yên......43
2.1.3. Quá trình phát huy vai trò và khả năng tham gia của phụ nữ
trong lĩnh vực chính trị ở tỉnh Phú Yên......................................................................43
2.2. Thực tiễn thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở tỉnh
Phú Yên hiện nay..........................................................................................................................45
2.2.1. Thực hiện quyền bầu cử và ứng cử của phụ nữ.......................................45
2.2.2. Thực hiện quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội của phụ
nữ......................................................................................................................................................53
2.2.3. Thực hiện quyền bỏ phiếu trưng cầu dân ý của phụ nữ......................62
2.2.4. Thực hiện quyền tự do hội họp, lập hội, biểu tình của phụ nữ.......63
2.3. Đánh giá chung về thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình
trị ở tỉnh Phú Yên hiện nay.................................................................................................. 644
2.3.1. Kết quả và nguyên nhân..................................................................................... 644
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân.................................................................................... 665
Tiểu kết chương 2....................................................................................................................... 700

Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN QUYỀN CỦA
PHỤ NỮ TRONG LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ Ở TỈNH PHÚ YÊN
HIỆN NAY......................................................................................................................................... 722
3.1. Quan điểm thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở
tỉnh Phú Yên hiện nay............................................................................................................. 722
3.1.1. Thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị phải xuất
phát từ nhận thức đúng đắn, đầy đủ về vai trò, vị trí của phụ nữ trong
toàn bộ quá trình xây dựng, phát triển đất nước và địa phương............. 722
3.1.2. Thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị phải đi đôi
với ghi nhận và bảo đảm quyền của phụ nữ trong các lĩnh vực khác .. 744
3.1.3. Thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị phải hướng
tới tương thích với các chuẩn mực pháp lý quốc tế về quyền của phụ
nữ................................................................................................................................................... 755
3.1.4. Thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị phải tính
đến sự phù hợp nhất định với các điều kiện đặc thù của địa phương .. 766
3.2. Giải pháp thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở tỉnh
Phú Yên hiện nay....................................................................................................................... 777
3.2.1. Đổi mới nhận thức của tổ chức Đảng, chính quyền nhà nước và
toàn xã hội về vị trí, vai trò, khả năng và quyền của phụ nữ trong lĩnh
vực chính trị............................................................................................................................. 777
3.2.2. Hoàn thiện pháp luật liên quan đến quyền chính trị của phụ nữ 79
3.2.3. Nâng cao trách nhiệm của các thiết chế thuộc hệ thống chính trị
trong việc tổ chức thực hiện và đảm bảo các quyền chính trị của phụ
nữ tại tỉnh Phú Yên.................................................................................................................84
3.2.4. Nâng cao năng lực của phụ nữ trong việc thực hiện các quyền
chính trị tại tỉnh Phú Yên....................................................................................................85

3.2.5. Đảm bảo các điều kiện về nguồn lực cho việc thực hiện các
quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị tại tỉnh Phú Yên....................... 877
3.2.6. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và bình
đẳng giới, nâng cao ý thức pháp luật và trình độ dân trí tại tỉnh Phú
Yên................................................................................................................................................. 900
Tiểu kết chương 3....................................................................................................................... 944
KẾT LUẬN ....................................................................................................................................... 955
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................................... 97

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
QH11
NQ/TW
CT/TW
CNH-HĐH
QĐ/TTg
NQ-CP
KL/TW
HĐND
UBND
HD/TU
Quốc hội 11
Nghị quyết Trung ương
Chỉ thị Trung ương
Công nghiệp hóa-Hiện đại hóa
Quyết định Thủ tướng
Nghị quyết Chình phủ
Kết luận Trung ương
Hội đồng nhân dân
Ủy ban nhân dân
Hướng dẫn Tỉnh ủy

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Tỷ lệ đại biểu hội đồng nhân dân các cấp là nữ giới......................56
Bảng 2.2: Tỷ lệ tham gia cấp uỷ Đảng là nữ giới ...........................................57

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Phong trào giải phóng phụ nữ cùng với sự tham gia vào đời sống chình
trị của phụ nữ phát triển mạnh mẽ từ thế kỷ XIX nhằm đấu tranh đòi quyền
bính đẳng giới, bao gồm bính đẳng về chình trị, kinh tế, xã hội, văn hóa. Phụ
nữ và nam giới cùng được hưởng các quyền, đồng thời chia sẻ lợi ìch, trách
nhiệm và hưởng thụ các giá trị chân, thiện, mỹ. Ngày nay, vấn đề giải phóng
phụ nữ, tăng cường sự tham gia chình trị của phụ nữ đã và đang gắn liền với
vấn đề bính đẳng giới và được thực hiện bằng hành động, thực tiễn chứ không
chỉ dừng lại ở những khái niệm, ý tưởng trừu tượng hay những tuyên bố pháp
lý.
Trong các quyền của con người thí quyền của phụ nữ bính đẳng với
nam giới là nhu cầu, là khát vọng của phụ nữ trên toàn thế giới. Trên thế giới,
phụ nữ vẫn phải chịu những thiệt thòi về mặt vị trì xã hội so với nam giới.
Điều đó đặc biệt thể hiện ở sự bất bính đẳng với phụ nữ trong việc hưởng thụ
các quyền chình trị. Cuộc đấu tranh cho vị thế bính đẳng của phụ nữ so với
nam giới xuất phát từ nghịch lý kể trên, bắt đầu từ buổi bính minh của chế độ
phụ quyền khi mà chế độ mẫu quyền chấm dứt. Phát triển từ thấp đến cao, từ
tự phát đến tự giác, cho đến ngày nay, đấu tranh cho vị thế bính đẳng của phụ
nữ với nam giới, trong đó đặc biệt là quyền chình trị của phụ nữ, đã không
còn là vấn đề riêng biệt của mỗi quốc gia, mà đã trở thành mối quan tâm
chung của toàn nhân loại và được thể chế hóa trong nhiều công ước quốc tế về
quyền con người [26] như: Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ năm 1776 khẳng
định: “Tất cả mọi người sinh ra có quyền bình đẳng”. Tuyên ngôn của cách
mạng tư sản Pháp năm 1789 tuyên bố: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng
về quyền lợi và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”. Tuyên
ngôn thế giới về nhân quyền năm 1948 đã khẳng định quyền bính đẳng
1

với tư cách là nền tảng để con người hưởng thụ mọi nhân quyền: “Tất cả mọi
người sinh ra đều được tự do và bình đẳng về nhân phẩm và quyền” (Điều 1).
Quyền bính đẳng ấy được Tuyên ngôn triển khai toàn diện trên các khìa cạnh:
“Chủng tộc, màu da, giới tính, ngôn ngữ, tôn giáo, quan điểm chính trị hay
các quan điểm khác, nguồn gốc quốc gia hay xã hội, tài sản, thành phần xuất
thân hay địa vị xã hội” (Điều 2). Việc giải phóng phụ nữ khỏi bất bính đẳng
giới tạo điều kiện cho họ bính quyền với nam giới là yêu cầu tất yếu.
Ở Việt Nam hiện nay, phụ nữ chiếm 51,5% dân số và 48% lực lượng
lao động xã hội. Phụ nữ nước ta trước đây đã có những đóng góp hết sức to
lớn vào công cuộc đấu tranh chống ngoại xâm giành và giữ gín độc lập, xây
dựng Tổ quốc. Trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, phụ nữ Việt Nam vẫn luôn
sát cánh cùng nam giới phấn đấu ví mục tiêu "Dân giàu, nước mạnh, xã hội
dân chủ, công bằng, văn minh" và có những đóng góp đáng kể trong các lĩnh
vực xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, ổn định xã hội cũng như những
cống hiến xuất sắc trong việc chăm lo xây dựng gia đính, nuôi dưỡng các thế
hệ công dân tương lai của đất nước. Không những vậy, nhiều phụ nữ còn
mang lại những vinh quang lớn cho đất nước trong các lĩnh vực văn hóa, giáo
dục, khoa học, nghệ thuật, thể thao...
Nhận thức rõ vị trì và vai trò quan trọng của người phụ nữ trong xã hội
nên ngay từ khi nhà nước mới giành được độc lập, các quyền của công dân
nói chung và quyền của phụ nữ nói riêng đã được pháp luật Việt Nam ghi
nhận và khẳng định, trong đó có các quyền bính đẳng về chình trị của phụ
nữ... Điều đó đã tạo điều kiện căn bản cho phụ nữ tham gia tìch cực và hiệu
quả vào các hoạt động kinh tế, xã hội và đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc. Từ khi đổi mới đến nay, Đảng và Nhà nước tiếp tục quan tâm
tạo mọi điều kiện thuận lợi cho phụ nữ ngày càng có nhiều cơ hội và nhiều đại
diện tham gia vào hệ thống chình trị, cũng như vào việc đề xuất, hoạch
2

định, thực hiện và giám sát việc thực hiện chình sách, pháp luật của Nhà
nước. Xét chung trên toàn thế giới và khu vực, Việt Nam là quốc gia được
đánh giá cao về mức độ bảo đảm quyền bính đẳng về chình trị của phụ nữ, thể
hiện ở tỷ lệ đại biểu nữ trong Quốc hội ở mức tương đối cao.
Mặc dù vậy, trên thực tế ở Việt Nam nói chung và ở tỉnh Phú Yên nói
riêng, quyền bính đẳng về chình trị của phụ nữ vẫn chưa được bảo đảm một
cách tương xứng so với vai trò và khả năng của phụ nữ trong xã hội. Điều đó
thể hiện ở chỗ vẫn còn khoảng cách lớn giữa tỷ lệ đại biểu nữ và nam trong
các cơ quan dân cử (Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp) và số lượng hạn
chế phụ nữ nắm giữ các vị trì then chốt có quyền ra quyết định trong các cơ
quan của hệ thống chình trị. Đơn cử, mặc dù ở mức cao trên thế giới, song tỷ
lệ đại biểu Quốc hội nữa khóa XIV mới chỉ đạt 24,4%; tỷ lệ nữ đại biểu
HĐND cấp tỉnh là 25,7%, cấp huyện là 24,6% và cấp cơ sở là 27,7%. Rõ
ràng, tỷ lệ đại biểu nữ hiện nay chưa thể đáp ứng đầy đủ yêu cầu là đại diện
giới mính trong việc xây dựng và hoạch định chình sách pháp luật liên quan
đến việc giải quyết các quyền lợi chình đáng cho phụ nữ. Công tác đề bạt, bổ
nhiệm cán bộ nữ chưa được mạnh dạn, bố trì chưa đều và phù hợp với ngành
nghề; Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cấp, các ngành, đoàn thể chưa
đáp ứng yêu cầu và chưa tương xứng với tiềm năng của đội ngũ cán bộ nữ
hiện nay của tỉnh. Nguyên nhân của những tồn tại trên chủ yếu vẫn là vấn đề
nhận thức của cấp ủy, chình quyền, các ngành đối với công tác cán bộ nữ; chế
độ chình sách chưa phù hợp, chưa thường xuyên có những biện pháp thìch
hợp trong việc chỉ đạo thực hiện những chủ trương đã đề ra về công tác cán
bộ nữ; Một bộ phận cán bộ nữ an phận, thiếu ý chì khắc phục khó khăn về gia
đính để phấn đấu vươn lên...
Thực tế kể trên đặt ra nhu cầu cấp thiết phải nghiên cứu tím ra các giải
pháp tiếp tục thúc đẩy việc thực hiện quyền bính đẳng của phụ nữ trên lĩnh
3

vực chình trị, qua đó giúp phụ nữ tham gia và đóng góp ngày càng hiệu quả
hơn vào sự nghiệp xây dựng và phát triển của đất nước, cũng như bảo đảm
thực hiện các cam kết quốc tế có liên quan của Nhà nước ta. Ví vậy, tác giả
chọn đề tài: "Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở Tỉnh Phú Yên"
làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên nghành Luật Hiến pháp và luật Hành chình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Trong những năm gần đây, đã có nhiều bài viết, công trính nghiên cứu
xoay quanh vấn đề quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở Việt Nam nói
chung, vấn đề này có ý nghĩa quan trọng khi nước ta đang trong tiến trính đổi
mới và hội nhập quốc tế trên nhiều lĩnh vực. Ví vậy, việc nghiên cứu về
quyền chình trị của phụ nữ là đề tài được nhiều nhà khoa học quan tâm, đi sâu
nghiên cứu nhằm khẳng định địa vị, cơ hội và trách nhiệm của người phụ nữ
tham giao vào quản lý nhà nước - xã hội hiện nay, góp phần vào công cuộc
đổi mới đất nước. Nhiều công trính, đề tài được công bố là cơ sở cho việc xây
dựng và hoàn thiện pháp luật, chình sách liên quan đến phụ nữ, ví sự phát
triển của phụ nữ.
Một số công trính, đề tài nghiên cứu tiêu biểu như:
Viện Nghiên cứu Quyền con người năm 2008 “Bình luận và khuyến
nghị chung của các ủy ban công ước thuộc Liên hợp quốc về quyền con
người” Nxb Công an nhân dân;
Viện Khoa học xã hội Việt Nam (2011), Những vấn đề lý luận và thực
tiễn của nhóm quyền dân sự và chình trị, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội;
Văn phòng thường trực về nhân quyền và Học viện Chình trị quốc gia
Hồ Chì Minh, Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
trong Hiến pháp Việt Nam (Sách chuyên khảo), Hà Nội, 2015.
Đại học Quốc gia (2012), Giới thiệu Công ước quốc tế về các quyền
dân sự và chính trị (IICCPR, 1966), Nxb Hồng Đức, Hà Nội
4

Hội thảo khoa học của Trung ương Hội LHPN Việt Nam về “Giải pháp
nâng cao công tác cán bộ nữ” tháng 3/2015;
Hội thảo của Bộ Lao động TBXH về “Tăng cường phụ nữ tham chính”
tháng 7/2014;
PGS.TS. Nguyễn Thị Việt Hương, các điều kiện bảo đảm thực thi
quyền con người, Hội thảo khoa học quốc tế: Tình phổ biến và tình đặc thù
của quyền con người, Hà Nội ngày 16-17/03/2010
Võ Khánh Vinh (chủ biên) - Viện Khoa học xã hội Việt Nam “Những
vấn đề lý luận và thực tiễn của nhóm quyền dân sự và chính trị”, Nxb Khoa
học xã hội, năm 2012;
Đặng Chì Dũng “Đảm bảo quyền con người ở Việt Nam và những vấn
đề đạt ra hiện nay” Tạp chì Cộng sản năm 2014 (số 860);
Văn Hồng Nhung “Phá bỏ rào cản để nâng cao phụ nữ tham chính”
Tạp chì Nhân quyền tháng 3/2015;
Phạm Thị Ngọc Hà “Bình đẳng giới trong lĩnh vực chính trị ở tỉnh Phú
Yên – thực trạng và một số giải pháp” Học viện chình trị khu vực III;
Đề tài “Quyền bình đẳng giới ở Việt Nam hiện nay” của thạc sỹ
Nguyễn Thị Thanh Hiền năm 2014...
Các bài viết, công trính nghiên cứu trên đã đề cập một số nội dung liên
quan đến đề tài luận văn. Tuy nhiên, có rất ìt công trính nghiên cứu trực tiếp
đề cập vấn đề quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị tại một địa bàn cụ
thể. Càng chưa có công trính nghiên cứu nào lấy chủ đề về quyền của phụ nữ
trong lĩnh vực chình trị tại tỉnh Phú Yên. Đó chình là một trong những lý do
thôi thúc tác giả lựa chọn chủ đề luận văn nhằm tiến hành nghiên cứu có hệ
thống các vấn đề lý luận, đánh giá thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật
5

về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị tỉnh Phú Yên và đề xuất các giải
pháp tăng cường bảo đảm quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở Phú
Yên nói riêng và ở Việt Nam nói chung.
Đề tài: Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở tỉnh Phú Yên là
công trính khoa học độc lập, không trùng lắp với các công trính nêu trên,
nghiên cứu có hệ thống về cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất cụ thể
các giải pháp về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở tỉnh Phú Yên
hiện nay. Trong quá trính nghiên cứu những nội dung của đề tài, tác giả có kế
thừa, tham khảo kết quả nghiên cứu ở các công trính khoa học nêu trên.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
3.1. Mục đích của luận văn
Luận văn có mục đìch tổng quát là xây dựng luận cứ khoa học cho các
giải pháp đảm bảo quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở tỉnh Phú Yên
nói riêng, trên địa bàn cả nước nói chung.
3.2. Nhiệm vụ của luận văn
- Phân tìch làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về quyền của phụ nữ trong
lĩnh vực chình trị, xác lập tiền đề nhận thức cho việc đánh giá thực trạng và đề
xuất các giải pháp về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị.
- Tập hợp, phân tìch hệ thống các quy phạm pháp luật hiện hành và
thực tiễn bảo đảm quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở tỉnh Phú Yên.
- Chỉ ra những thành tựu, hạn chế trong bảo đảm quyền của phụ nữ
trong lĩnh vực chình trị ở tỉnh Phú Yên. Đề xuất quan điểm và giải pháp bảo
đảm quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở tỉnh Phú Yên trong giai đoạn
hiện nay.
6

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Các quan điểm khoa học và chuẩn mực pháp lý quốc tế về quyền của
phụ nữ trong lĩnh vực chình trị;
- Hệ thống quy định pháp luật Việt Nam về quyền của phụ nữ trong
lĩnh vực chình trị;
- Việc thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vục chình trị ở tỉnh Phú
Yên;
- Một số kinh nghiệm bảo đảm quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình
trị ở một số địa bàn khác ở các tỉnh bạn.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở tỉnh Phú Yên là một vấn đề
có phạm vi rộng, liên quan đến pháp luật, và gắn liền với nhiều lĩnh vực khác
như kinh tế, xã hội và vă hóa. Tuy nhiên, với khuôn khổ của một luận văn
thạc sĩ, bản thân chỉ đi sâu nghiên cứu về hệ thống các quy phạm pháp luật
liên quan đến việc thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ở tỉnh
Phú Yên, trong đó tập trung vào các quyền bầu cử và ứng cử vào Quốc hội và
Hội đồng nhân dân các cấp; quyền tham gia quản lý nhà nước, xã hội và
quyền tham gia các tổ chức chình trị-xã hội; tập trung phân tìch, làm sáng tỏ
các vấn đề lý luận cơ bản về quyền bính đẳng giới trong chình trị, quyền
chình trị của phụ nữ; phân tìch thực trạng quyền của phụ nữ trong lĩnh vực
chình trị, cơ chế đảm bảo quyền chình trị của phụ nữ, các giải pháp về tiếp tục
đẩy mạnh thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị trên địa bàn
tỉnh Phú Yên giai đoạn 2010 – 2017.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Cơ sở lý luận
7

Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác –
Lênin, tư tưởng Hồ Chì Minh, chủ trương đường lối của Đảng, chình sách,
pháp luật của nhà nước về quyền bính đẳng giới, quyền chình trị của phụ nữ;
Các công ước quốc tế về quyền con người, trong đó có các công ước Việt
Nam tham gia ký kết về quyền con người, bính đẳng giới, quyền dân sự, chình
trị...
5.2. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Trong quá trính nghiên cứu, luận văn đã áp dụng một số phương pháp cụ
thể như: Phương pháp phân tìch để làm sáng tỏ những nội dung thuộc phạm vi
nghiên cứu; phương pháp so sánh được sử dụng để làm rõ mức độ tương quan
giữa những quy định của pháp luật quốc tế với pháp luật Việt nam và đặc biệt là
thông qua phương pháp này để có được những đánh giá khách quan giữa quy
định của pháp luật với thực tiễn thực hiện các quy định ấy; phương pháp tổng
hợp và thống kê được sử dụng để khái quát hoá nội dung nghiên cứu một cách hệ
thống, làm cho vấn đề nghiên cứu trở nên ngắn gọn, súc tìch, dễ hiểu. Đồng thời
phương pháp này được dùng để thu thập và cung cấp một số số liệu liên quan
đến việc thực thi quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị; phương pháp xã hội
học được dùng để đánh giá, phân tìch những điều kiện kinh tế, chình trị xã hội
với việc thực hiện quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Với kết quả đạt được, luận văn góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý
luận và thực tiễn về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị ë tỉnh Phú Yên
trong thời gian tới.
Kết quả luận văn có thể được tham khảo và ứng dụng trong công tác
cán bộ, công tác quản lý nhà nước và trong hoạt động của các tổ chức chình
tri – xã hội ở Việt Nam.
Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu và giảng
dạy các vấn đề liên quan đến ghi nhận và bảo đảm quyền của phụ nữ trong
8

lĩnh vực chình trị trong các cơ sở đào tạo lĩnh vực chình trị, pháp lý, quản lý ở
Việt Nam.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và nội dung
của luận văn gồm 3 chương.
Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về quyền của phụ nữ
trong lĩnh vực chính trị
Chương 2: Thực trạng quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở tỉnh
Phú Yên
Chương 3: Quan điểm và giải pháp thực hiện quyền của phụ nữ trong
lĩnh vực chính trị ở tỉnh Phú Yên hiện nay
9

Chương 1:
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT
VỀ QUYỀN CỦA PHỤ NỮ TRONG LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ
1.1. Khái niệm, đặc điểm, nội dung quyền của phụ nữ trong lĩnh vực
chính trị
1.1.1. Khái niệm quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị
1.1.1.1. Quyền của phụ nữ
Khái niệm quyền con người từ lâu đã được sử dụng rộng rãi trong
nghiên cứu cũng như trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, có nhiều trường phái
khác nhau khi tiếp cận khái niệm quyền con người. Chẳng hạn, trường phái
pháp luật tự nhiên thí cho rằng quyền con người là đặc quyền tự nhiên, khẳng
định quyền con người là tự nhiên, vốn có, nhằm đối lập, phủ nhận quyền con
người do vương quyền và thần quyền ban phát, tặng cho. Trường phái pháp
luật thực định cho rằng, quyền con người là sự cho phép và khả năng hành
động của con người do các quốc gia ghi nhận trong pháp luật quốc gia hoặc
thừa nhận với tư cách thành viên của các Điều ước pháp lý quốc tế về quyền
con người. Cũng có quan niệm cho rằng, con người cũng như quyền con
người là tổng hoà các mối quan hệ xã hội, quyền con người không phải là một
khái niệm trừu tượng, cũng không chỉ là quyền cá nhân con người mang tình
tự nhiên, bẩm sinh mà luôn gắn liền với cuộc đấu tranh chống áp bức bóc lột,
chống bất công trong xã hội, chịu sự giới hạn của chế độ kinh tế, đặc biệt là
chế độ chình trị – nhà nước...
Khái niệm quyền con người vẫn còn tiếp tục được nghiên cứu và tranh
luận nhưng qua nghiên cứu ý kiến của các nhà khoa học, về cơ bản có thể
thống nhất với cách hiểu sau: Quyền con người là những quyền tự nhiên, vốn
có của con người, được pháp luật ghi nhận và điều chỉnh, thể hiện mối quan
hệ giữa mỗi cá nhân với nhà nước và với những cá nhân khác.
10

Từ định nghĩa trên, có thể thấy, thuộc tình cơ bản của quyền con người
là những giá trị gắn với mỗi con người, vừa với tư cách là cá nhân, vừa với tư
cách là thành viên xã hội. Giá trị đó phải được xã hội hoá bằng cách thể chế
hoá thành các quyền năng cụ thể, có tình phổ cập, cần thiết cho mọi người.
Nói cách khác, quyền con người là một trong những giá trị xã hội tổng hợp,
có tình hiện thực, tình phổ biến và tình đặc thù, được ghi nhận bởi pháp luật
quốc gia và pháp luật quốc tế.
Lịch sử chứng minh vai trò to lớn của nhận thức về quyền con người
đối với sự phát triển của nền văn minh nhân loại. Quyền con người là mục
tiêu của cả loài người, được các quốc gia đề cập nhiều trong mối quan hệ
chình trị, kinh tế, và đối ngoại. Sự phát triển của mọi mặt của đời sống xã hội,
tạo dựng các giá trị vật chất và tinh thần đều nhằm phục vụ con người, hiện
thực hóa các quyền con người nhằm mục đìch tôn vinh chình phẩm giá con
người. Khi con người được tôn trọng, bảo vệ, quyền con người góp phần quan
trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội, tiếp tục bồi đắp những giá trị hiện có,
vừa tạo lập nên những giá trị mới cho nhân loại.
Ngày nay, quyền con người được ghi nhận trong hệ thống các văn kiện
chình trị - pháp lý quốc tế, khu vực và quốc gia với những cam kết mạnh mẽ
của các quốc gia về việc tôn trọng, thúc đẩy và bảo vệ các quyền con người.
Nếu căn cứ vào tình chất của các quyền con người được ghi nhận trong các
văn bản hợp thành Bộ luật nhân quyền quốc tế thí quyền con người được chia
thành những nhóm chình sau:
- Các quyền chình trị bao gồm: Quyền tham gia quản lý nhà nước và xã
hội; quyền bầu cử, ứng cử, quyền bính đẳng nam nữ, quyền tự do tìn ngưỡng,
quyền tự do ngôn luận, quyền tự do báo chì…
- Các quyền dân sự bao gồm: Quyền tự do đi lại cư trú trong nước,
quyền ra nước ngoài và từ nước ngoài về nước; quyền bất khả xâm phạm về
thân thể, quyền được an toàn về thư tìn, điện thoại, quyền khiếu nại, tố cáo…
11

- Các quyền trong lĩnh vực kinh tế – xã hội bao gồm: Quyền lao động,
quyền tự do kinh doanh, quyền được bảo hộ hôn nhân và gia đính, quyền sở
hữu hợp pháp và quyền thừa kế, được bảo vệ sức khoẻ, quyền được giáo dục
đào tạo, quyền nghiên cứu, phát minh… và một số quyền mang tình chất ưu
tiên như quyền trẻ em, quyền người già, người cô đơn không nơi nương tựa.
Phụ nữ là nhóm con người chiếm hơn nửa gia đính nhân loại, giữ một
vị trì đặc biệt quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của gia đính nhân loại.
Phụ nữ có những phẩm chất riêng về tâm sinh lý và cần được bảo vệ. Theo
đó, phụ nữ được hưởng tất cả những quyền con người cơ bản kèm theo những
đảm bảo đặc biệt trong quá trính thực hiện các quyền con người gắn với tình
đặc thù của nhóm người này. Như vậy, khi tiếp cận khái niệm quyền của phụ
nữ, quyền con người được hiểu theo nghĩa xác định hơn, nó phản ánh những
quyền cụ thể của một đối tượng cụ thể. Quyền của phụ nữ được quy định
trong pháp luật luôn có sự xem xét những yếu tố về tâm sinh lý của giới nữ,
quan điểm về thuần phong mỹ tục, về văn hoá của một dân tộc… để xây dựng
nên một khung quy tắc về hành vi ứng xử quan hệ giao tiếp giữa người nam
và người nữ, sao cho vừa thể hiện lối sống bính đẳng văn minh đồng thời vẫn
giữ được nét đẹp truyền thống, tránh xảy ra sự xung đột và biến đổi xã hội gay
gắt. Do đó quyền của phụ nữ không chỉ được hiểu đơn thuần như quyền con
người nhưng cũng không thể tách rời quyền con người. Trong hệ thống quyền
con người, quyền của phụ nữ là một bộ phận hợp thành quan trọng, tuy nhiên
không mang ý nghĩa là những quyền riêng có của phụ nữ. Với tư cách là con
người, phụ nữ được hưởng mọi quyền tự nhiên thuộc về con người. Mặc dù
vậy, vốn được xem là nhóm yếu thế do vẫn tồn tại nhiều phân biệt mang tình
giới nên quá trính hiện thực hóa các quyền của phụ nữ cần phải đi kèm những
biện pháp đảm bảo đặc biệt để chắc chắn rằng các quyền của phụ nữ không bị
xâm hại.
12

Từ đó, có thể đưa ra cách hiểu về quyền của phụ nữ như sau: Quyền
của phụ nữ là quyền con người gắn với những đặc quyền được pháp luật ghi
nhận, điều chỉnh để phụ nữ có thể quyết định được những gì thuộc về họ và
được tôn trọng, bảo vệ những quyền đó.
1.1.1.2. Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị
Chình trị là một khái niệm có nội dung rất phong phú. Ví vậy, đã có
khá nhiều quan niệm về chình trị được nêu ra, phản ánh các góc độ tiếp cận
khác nhau.
Tiếp cận từ góc độ quyền lực, chình trị được hiểu là ”Sự tham gia vào
các công việc nhà nước, sự quy định các hình thức, nội dung và nhiệm vụ
hoạt động của nhà nước. Lĩnh vực thể hiện của chính trị rất rộng, bao gồm
vấn đề về chế độ nhà nước, về quản lý đất nước, về đấu tranh giai cấp, đấu
tranh đảng phái, lãnh đạo giai cấp... các quan hệ giai cấp, các lợi ích căn
bản của giai cấp được bộc lộ ra từ chính trị. Đồng thời chính trị còn biểu
hiện quan hệ giữa các dân tộc và các quốc gia” [35, tr. 161]. Chình trị có thể
được hiểu là một chế độ nhà nước, theo đó có chế độ chình trị dân chủ hoặc
chế độ chình trị phi dân chủ. Chình trị cũng có thể được hiểu là mối quan hệ
giữa các lực lượng, đảng phái trong xã hội hướng tới mục tiêu tranh giành
quyền lực nhà nước. Trong các xã hội hiện đại, chình trị biểu hiện cụ thể ở sự
tham gia và mối quan hệ giữa các thành viên trong xã hội vào công việc của
nhà nước, của xã hội nhằm đảm bảo quyền lực nhân dân. Ví vậy, xét đến cùng
thí chình trị là thái độ đối với con người và quyền lực. Mối quan hệ chình trị
và quyền con người là mối quan hệ giữa những hiện tượng thuộc thượng tầng
kiến trúc vốn bị quyết định bởi tồn tại xã hội nhất định. Chình trị phải gắn với
quyền con người và quyền con người phải được ưu tiên trong hoạch định và
đường lối chình trị. Sự kết hợp giữa nội dung của chình trị với bản chất của
quyền con người chình là cơ sở dẫn đến sự thừa nhận về quyền chình trị.
13

Cũng đã có nhiều cách hiểu khác nhau về quyền chình trị.
Trong giáo trính đại cương phục vụ công tác nghiên cứu và giảng dạy
của trường Waynesboro ở bang Pennsylvania (Mỹ), quyền chình trị được định
nghĩa một cách đơn giản là ”những yêu cầu pháp lý của công dân được tham
gia trong chính quyền và được đối xử công bằng” [53]. Cách hiểu này cho
thấy quyền chình trị trước hết là một quyền pháp lý, được thừa nhận và bảo vệ
bằng pháp luật. Cách hiểu này cũng bao hàm quan niệm cho rằng quyền chình
trị chỉ gắn với những cá nhân có tư cách công dân.
Theo Từ điển Luật học Mỹ (Black Law Dictionary) quyền chình trị “Là
những quyền có thể được thực hiện trong quá trình thành lập hay quản lý chính
quyền. Các quyền của công dân được xác lập hoặc công nhận bởi Hiến pháp
dành cho họ quyền tham gia trực tiếp hay gián tiếp trong việc thành lập hoặc
trong quản lý chính quyền” ” [51, tr. 1159]. Định nghĩa này tiếp cận về mặt pháp
lý đối với quyền chình trị, ví trước tiên nó là ”quyền của công dân”, và ”được
xác lập hoặc công nhận bởi Hiến pháp”. Tuy nhiên, theo cách hiểu này thí phạm
vi quyền chình trị tương đối hẹp ví nó chỉ bao gồm: quyền tham gia trực tiếp hay
gián tiếp trong việc thành lập hoặc trong quản lý chình quyền.
Từ điển Luật học do nhà xuất bản Từ điển bách khoa Việt Nam ấn hành
năm 1999 cho rằng “Quyền chính trị là quyền tham gia quản lý nhà nước của
công dân. Đó là quyền quan trọng nhất của công dân, đảm bảo cho công dân
thực hiện quyền làm chủ nhà nước, làm chủ xã hội được thực hiện bằng nhiều
hình thức khác nhau như công dân có quyền bầu cử, quyền ứng cử vào các cơ
quan quyền lực nhà nước. Nhân dân có quyền đóng góp ý kiến vào việc xác
định các chính sách để xây dựng và phát triển mọi mặt kinh tế, văn hóa, xã
hội, an ninh quốc phòng, đối nội, đối ngoại của đất nước. Nhân dân có quyền
tham gia xây dựng pháp luật, tham gia giám sát các hoạt động của cơ quan
nhà nước, biểu quyết khi nhà nước trưng cầu dân ý” [53.tr.415]. Cách quan
14

niệm này khá sâu sắc và toàn diện, thể hiện nội dung cụ thể của quyền chình
trị trong số các quyền con người. Tuy nhiên, định nghĩa này chưa đề cập đến
việc quyền chình trị được đảm bảo như thế nào trong thực tiễn.
Tổng hợp các cách quan niệm và căn cứ vào bản chất của quyền con
người, có thể đưa ra khái niệm về quyền chình trị như sau: Quyền chính trị là
một trong những bộ phận quyền quan trọng nhất của công dân, được Hiến
pháp và pháp luật bảo vệ, xác lập năng lực pháp lý của công dân trong việc
tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào quản lý nhà nước, quản lý xã hội.
Trong nội hàm của khái niệm nêu trên có hai yếu tố rất quan trọng. Đó
là (i) quyền chình trị thuộc về công dân và được Hiến pháp, pháp luật ghi
nhận, và (ii) quyền chình trị thể hiện ở việc tham gia trực tiếp hay gián tiếp
vào quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Tăng cường sự tham gia trực tiếp và
gián tiếp của công dân vào quản lý nhà nước và quản lý xã hội chình là tăng
cường chế độ dân chủ trong xã hội, bảo đảm sự tham gia rộng rãi của mọi
giới, không có bất cứ sự phân biệt đối xử nào. Trực tiếp tham gia quản lý nhà
nước và quản lý xã hội là việc công dân đảm nhiệm các cương vị trong bộ
máy nhà nước, các tổ chức xã hội, đồng thời trực tiếp quyết định hay trực tiếp
thực hiện các chình sách và pháp luật. Gián tiếp tham gia quản lý nhà nước và
xã hội là việc công dân thông qua các cơ quan đại diện của nhà nước, tổ chức
xã hội để bày tỏ ý kiến, quan điểm vào việc xây dựng và hoạch định chình
sách, pháp luật, giám sát tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước.
Cách hiểu về quyền chình trị cho phép đưa ra định nghĩa về quyền của
phụ nữ trong lĩnh vực chình trị. Theo đó, [Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực
chính trị là một trong những bộ phận quyền công dân quan trọng nhất được
Hiến pháp và pháp luật bảo vệ, xác lập năng lực pháp lý của phụ nữ với nam
giới trong việc bình đẳng tham gia trực tiếp và gián tiếp vào quản lý nhà
nước, quản lý xã hội].
15

1.1.2. Đặc điểm quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị
1.1.2.1. Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị là một nhóm quyền cơ bản
của con người
Quyền chình trị là một bộ phận cấu thành quyền con người, đó là nhóm
quyền chung, mang ý nghĩa rộng nhưng là quyền cơ bản trong quyền con
người. Trong nhóm quyền chình trị của con người luôn bao gồm quyền chình
trị của phụ nữ. Việc xác lập quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị không
chỉ thể hiện ở hiến pháp của mỗi nước mà còn thể hiện là quy định trong
nhiều văn bản pháp luật khác nhằm mục đìch bảo đảm, bảo vệ quyền tham gia
chình trị của phụ nữ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Như vậy, quyền của
phụ nữ trong lĩnh vực chình trị là quyền tổng hợp, thuộc nhóm quyền chình trị
của con người là sự tổng hợp của nhiều quy phạm pháp luật thuộc các lĩnh
vực khác nhau nhằm bảo vệ và bảo đảm quyền chình trị của phụ nữ được thực
hiện trên thực tế và hiệu quả.
1.1.2.2. Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị là quyền chịu nhiều tác
động của các yếu tố về giới, yếu tố dân tộc, kinh tế, pháp luật..
Dù đã được thể hiện trong nhiều văn kiện chình trị - pháp lý quốc tế và
quốc gia và trải qua một qúa trính lịch sử, nhưng quyền của phụ nữ trong lĩnh
vực chình trị khác với nhóm quyền khác ở chỗ chịu nhiều tác động bởi các
yếu tố về giới, yếu tố dân tộc, kinh tế, pháp luật...nên việc thực hiện quyền
tham gia chình trị của phụ nữ ở các quốc gia có sự khác nhau về số lượng và
chất lượng.
1.1.2.3. Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị là sự kết hợp hài hòa giữa
các quy định pháp luật quốc tế và pháp luật quốc gia, là biểu hiện của sự tiếp
thu tư tưởng tiến bộ của pháp luật quốc tế về quyền tham gia chính trị của
phụ nữ kết hợp với điều kiện văn hóa, kinh tế...của mỗi quốc gia, được pháp
luật quốc gia ghi nhận cho nhóm phụ nữ - công dân của quốc gia đó.
16

Bảo đảm quyền tham gia chình trị của phụ nữ không chỉ là mối quan
tâm và trách nhiệm của riêng một quốc gia nào riêng biệt, nó đã trở thành
nghĩa vụ và trách nhiệm chung của cả cộng đồng quốc tế. Cộng đồng quốc tế
đã thông qua nhiều văn kiện chình trị - pháp lý thể hiện tư tưởng tiến bộ của
nhân loại về giải phóng phụ nữ, bảo đảm sự bính đẳng và nâng cao địa vị của
phụ nữ. Từ đó đặt ra các yêu cầu mang tình bắt buộc hoặc khuyến nghị đối
với mỗi quốc gia khi ghi nhận và thực hiện quyền chình trị của phụ nữ - công
dân của quốc gia đó.
1.1.2.4. Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở Việt Nam sớm được thừa
nhận và bảo đảm thực hiện.
Ngày 3 tháng 9 năm 1945, ngay sau khi Nhà nước ta giành được độc
lập, tại phiên họp Chình phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chì Minh đã nói: “Tôi đề
nghị chính phủ tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ
phổ thông đều phiếu. Tất cả công dân trai gái 18 tuổi đều có quyền bầu cử và
ứng cử, không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, dòng giống”…[16, tr.8]. Như
vậy, phụ nữ Việt Nam đã sớm được công nhận quyền tham gia chình trị ngay
trong cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của dân tộc. Đồng thời, nhiều phụ nữ đã
tham gia vào Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp ngay từ khóa đầu tiên
sau khi thành lập nước, tạo nền tảng cho sự thực hiện quyền bính đẳng về
chình trị cho phụ nữ Việt Nam. Hiến pháp năm 1946 của nước Việt Nam Dân
chủ Cộng hòa quy định tại Điều 9: “Đàn bà ngang quyền với đàn ông về mọi
phương diện”. “Mọi công dân đều bình đẳng về quyền trên mọi phương diện
chính trị, kinh tế, văn hóa”. Những quy định trên đánh dấu bước một, là nền
tảng quan trọng xác lập về địa vị của người phụ nữ Việt Nam. Trên cơ sở
những nguyên tắc hiến định của Hiến Pháp năm 1946, các quy định về quyền
tham gia bính đẳng của phụ nữ trên lĩnh vực chình trị không ngừng được mở
rộng và bổ sung qua các bản Hiến pháp năm1959, 1980, 1992 và 2013.
17

1.1.2.5. Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở Việt Nam có phạm vi
rộng. Trong số những văn kiện pháp lý quốc tế quy định trực tiếp hoặc
gián tiếp về quyền chình trị của phụ nữ, Việt Nam đã gia nhập và phê chuẩn
hai công ước quan trọng nhất có liên quan là: Công ước ICCPR (Công ước
Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chình trị, tiếng Anh: International Covenant
on Civil and Political Rights, viết tắt: ICCPR, là một công ước quốc tế do Đại
hội đồng Liên Hiệp Quốc thông qua ngày 16 tháng 12 năm 1966 và có hiệu
lực từ ngày 23 tháng 03 năm 1976, nêu tổng quan các quyền dân sự và chình
trị cơ bản của con người) và Công ước CEDAW (Công ước loại bỏ mọi hính
thức phân biệt đối xử với phụ nữ, tiếng Anh: Convention on the Elimination
of all Forms of Discrimination against Women, viết tắt là CEDAW, là một
công ước quốc tế được Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc chấp thuận năm 1979).
Trong quá trính xây dựng pháp luật, Nhà nước Việt Nam luôn xem xét khả
năng thể chế hóa những quy định tiến bộ của pháp luật quốc tế vào hệ thống
pháp luật quốc gia. Bên cạnh đó, khi xây dựng pháp luật, chúng ta cũng dựa
vào đặc thù truyền thống văn hóa của Việt Nam để điều chỉnh và thông qua
những quy định pháp luật phù hợp. Chình ví thế, ghi nhận của pháp luật Việt
Nam về quyền chình trị của phụ nữ thể hiện tư tưởng tiến bộ, phù hợp với
hoàn cảnh thực tế và mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Các quy phạm pháp luật
về quyền tham gia chình trị của phụ nữ trong hệ thống pháp luật Việt Nam thể
hiện rõ phạm vi rộng, hàm chứa các quyền chình trị cơ bản của con người đã
được gia đính nhân loại thừa nhận chung. Trong những năm gần đây, những
chủ trương, chình sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước ta đã tạo ra một
bước chuyển biến mới cả về lượng và chất trong việc bảo đảm sự bính đẳng
trong quyền chình trị của phụ nữ ở nước ta.
18

1.1.3. Nội dung quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị
Đề cập nội dung quyền chình trị của phụ nữ thực chất là đề cập sự ghi
nhận của pháp luật về năng lực và tư cách pháp lý bính đẳng của phụ nữ trong
lĩnh vực chình trị. Theo đó, nội dung quyền chình trị của phụ nữ bao gồm:
1.1.3.1. Quyền bầu cử, ứng cử của phụ nữ
Quyền bầu cử, ứng cử là một quyền nằm trong nhóm quyền chình trị,
bao gồm quyền đề cử, bỏ phiếu và quyền được bầu vào cơ quan đại diện.
Quyền bầu cử, ứng cử của công dân được xem là một quyền không thể thiếu
trong đời sống chình trị. Đây là một trong những quyền chình trị quan trọng
của phụ nữ.
Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đã ghi nhận
địa vị pháp lý bính đẳng giữa nam và nữ bằng việc khẳng định: “Tất cả công
dân Việt Nam đều bình đẳng trước pháp luật, đều được tham gia chính quyền
và công cuộc kiến quốc tùy theo tài năng và đức hạnh của mình” và “Đàn bà
ngang quyền với đàn ông về mọi phương diện” [18, tr.8].
Hiến pháp năm 2013 đã hiến định sâu sắc hơn quyền của phụ nữ trên cơ
sở kế thừa và phát triển các quy định của Hiến pháp năm 1992 và các Hiến
pháp trước đó. Tại Chương II Hiến pháp năm 2013 đã hiến định các quyền
con người nói chung và quyền của phụ nữ nói riêng. Quyền của phụ nữ được
quy định từ điều 14 đến điều 49. Điều 27 - Hiến pháp năm 2013 xác định rõ:
“Công dân đủ 18 tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ 21 tuổi trở lên có quyền
ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân. Việc thực hiện các quyền này do
luật định”. Vấn đề này được quy định rõ tại Điều 2 Luật Bầu cử Đại biểu
Quốc hội và đại biểu Hội Đồng nhân dân năm 2015.
Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội Đồng nhân dân năm
2015 cũng đã có các điều khoản riêng (Khoản 3 Điều 8 và Khoản 1, 2 Điều 9)
quy định các vấn đề liên quan đến việc cơ cấu số lượng nữ Đại biểu Quốc hội
19

và đại biểu Hội Đồng nhân dân các cấp phải bảo đảm có ìt nhất 35% tổng số
người trong danh sách chình thức những người ứng cử đại biểu Quốc Hội và
đại biểu Hội Đồng nhân dân các cấp là phụ nữ. Đây là việc làm rất cần thiết ví
đối với Việt Nam do ảnh hưởng của tư tưởng Nho giáo để lại vẫn còn có sự
định kiến “Trọng nam khinh nữ”. Việc đặt ra tỷ lệ nữ Đại biểu Quốc hội và
đại biểu Hội Đồng nhân dân các cấp đã tạo cho phụ nữ bính đẳng với nam
giới, bính đẳng trong bầu cử, ứng cử.
Bên cạnh việc khẳng định sự bính đẳng giữa phụ nữ và nam giới về bầu
cử và ứng cử, pháp luật hiện hành còn một số quy định khác nhằm đảm bảo
quyền bầu cử và ứng cử của công dân nói chung và phụ nữ nói riêng trên thực
tế. Bộ luật hính sự hiện hành của Việt Nam năm 2015 quy định "Người nào
lừa gạt, mua chuộc, cưỡng ép hoặc dùng thủ đoạn khác cản trở công dân thực
hiện quyền bầu cử, quyền ứng cử ...thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không
giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm" (Điều 160);
"Người nào vì lý do giới mà thực hiện hành vi dưới bất kỳ hình thức nào cản
trở người khác tham gia hoạt động trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, lao
động, ....đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi
này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến
50.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm" (Điều 165).
Những quy định này hết sức cần thiết và đã góp phần tìch cực vào việc đảm
bảo thực hiện quyền bầu cử và ứng cử của công dân, đặc biệt là phụ nữ.
Như vậy, theo pháp luật Việt Nam, trong việc tham gia vào đời sống
chình trị của đất nước, phụ nữ luôn được nhín nhận ở vị trì công dân ngang
với nam giới. Điều này có nghĩa là phụ nữ được hưởng tất cả các quyền mà
công dân có, và không có sự phân biệt đối xử khác với nam giới trong việc
bầu cử, ứng cử vào các cơ quan nhà nước, phụ nữ được đảm bảo thực hiện
quyền bầu cử, ứng cử theo quy định pháp luật.
20

1.1.3.2. Quyền bỏ phiếu trưng cầu dân ý của phụ nữ
Điều 29, Hiến pháp 2013 quy định "Công dân đủ 18 tuổi trở lên có
quyền biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân". Cơ bản đây là một
cuộc bỏ phiếu trực tiếp mà trong đó những người đủ 18 tuổi trở lên bỏ phiếu
thể hiện sự đồng ý hay không đồng ý khi được hỏi ý kiến về một vấn đề cụ
thể. Đó có thể là việc thông qua một bản Hiến pháp mới hoặc sửa đổi, bổ sung
Hiến pháp hiện hành hoặc một chình sách cụ thể của Nhà nước. Trưng cầu
dân ý nhằm mục đìch hỏi ý kiến nhân dân về một vấn đề quan trọng của đất
nước và nhân dân thể hiện chình kiến của mính thông qua việc bỏ phiếu đồng
ý hoặc không đồng ý. Đây được xem là một hính thức thực hiện dân chủ trực
tiếp, người dân nói chung và phụ nữ nói riêng có quyền tham gia thảo luận,
đóng góp ý kiến, thể hiện ý chì của mính thông qua lá phiếu một cách trực
tiếp về các chủ trương chình sách, pháp luật của Nhà Nước, hay một vấn đề
quan trọng của đất nước, góp phần làm cho những quyết sách của Đảng và
Nhà nước phù hợp với thực tế và lòng dân.
1.1.3.3. Quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội của phụ nữ
Quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội của phụ nữ là một trong
những quyền con người quan trọng nhất của phụ nữ, được Hiến pháp và pháp
luật bảo vệ; nó xác lập năng lực pháp lý bính đẳng của phụ nữ với nam giới
trong việc tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào quá trính quản lý nhà nước,
quản lý xã hội.
Điều 28, Hiến pháp 2013 quy định: [Công dân có quyền tham gia quản
lý Nhà nước và xã hội về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước". "Nhà
nước tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội; công
khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công
dân". “Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng
dân chủ đại diện thông qua Quốc Hội, Hội đồng nhân dân và
21

thông qua các cơ quan khác của nhà nước”] [30, Điều 6]. Đây chình là cách
thức nhân dân sử dụng để thực hiện quyền tham gia quản lý nhà nước và xã
hội. Với tư cách công dân, phụ nữ thực hiện quyền tham gia quản lý nhà nước
và xã hội bằng cách:
- Với hính thức trực tiếp, phụ nữ tham gia ứng cử vào đại biểu Quốc
Hội và Hội đồng nhân dân các cấp khi có đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo luật
định. Bằng việc trở thành Đại biểu Quốc Hội và Hội đồng nhân dân các cấp,
phụ nữ có thể tham gia trực tiếp quản lý nhà nước thông qua việc thực hiện
nhiệm vụ và quyền hạn của mính. Hoặc bằng hính thức gián tiếp, thông qua
các đại diện do chình Nhân dân lựa chọn. Công dân Việt Nam có đủ điều kiện
theo quy định của pháp luật sẽ bầu ra đại biểu của mính là các Đại biểu Quốc
hội và Đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp. Các đại biểu này sẽ thay mặt
nhân dân trực tiếp tham gia vào các hoạt động xây dựng, quản lý và bảo vệ
đất nước. Hay nói cách khác bằng việc bầu cử, mỗi phụ nữ đã ủy nhiệm quyền
quản lý nhà nước của mính cho người đại diện là các đại biểu Quốc hội, đại
biểu Hội đồng nhân dân.
- Phụ nữ tham gia hoạt động trong các cơ quan nhà nước. Tùy theo
năng lực, trính độ chuyên môn, nghiệp vụ, phụ nữ được tuyển dụng vào các
cơ quan nhà nước hoặc được bổ nhiệm vào những chức vụ trong bộ máy nhà
nước. Khi đó, phụ nữ có những điều kiện và khả năng thuận lợi để trực tiếp
tham gia quản lý nhà nước.
- Phụ nữ tham gia góp ý kiến xây dựng văn bản quy phạm pháp luật.
Trong qua trính xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, cơ quan, tổ chức chủ
trí soạn thảo và cơ quan tổ chức hữu quan có trách nhiệm tạo điều kiện để các
cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân tham gia góp ý kiến về dự thảo văn bản, tổ
chức lấy ý kiến của đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của văn bản. Đồng
thời giống như quyền và trách nhiệm công dân, phụ nữ cũng có quyền và
22

trách nhiệm đóng góp ý kiến, phản ánh với nhà nước về những vướng mắc,
bất cập, không phù hợp các văn bản pháp luật trong quá trính thể hiện để Nhà
nước sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện và bảo đảm tốt hơn về quyền và lợi ìch
công dân.
- Phụ nữ tham gia góp ý kiến đối với hoạt động của cơ quan nhà nước,
phát biểu ý kiến về các vấn đề quản lý nhà nước, về nội dung các quyết định
quản lý. Quyền hạn này của phụ nữ được thực hiện thông qua các phương tiện
thông tin đại chúng, gửi ý kiến góp ý đối với cơ quan có thẩm quyền.
- Phụ nữ tham gia kiểm tra, giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước,
đấu tranh với tệ quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tham nhũng, lãng phì và
những hiện tượng tiêu cực trong bộ máy nhà nước. Tham gia bàn bạc và quyết
định trực tiếp những vấn đề liên quan đến đời sống ở cơ sở. Thực hiện khiếu
nại, tố cáo những việc làm sai trái của các cơ quan nhà nước và các cơ quan
và công chức nhà nước.
Những cách thức, hoạt động trên của phụ nữ góp phần bảo đảm và phát
huy một cách tốt nhất quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội của phụ nữ.
1.1.3.4. Quyền tham gia các tổ chức chính trị - xã hội của phụ nữ
Quyền tham gia các tổ chức chình trị - xã hội là sự thể hiện vai trò, vị
trì của phụ nữ trong các tổ chức chình trị - xã hội không có phân biệt đối xử.
Theo Luật của Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Điều lệ của các đoàn
thể như Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân,
Hội Cựu chiến binh và Điều lệ của các tổ chức chình trị xã hội khác đều
không có bất cứ một điều khoản nào phân biệt hoặc hạn chế hội viên là giới
nữ hoặc trở thành lãnh đạo của các tổ chức đó. Vì dụ như Điều 1 của Điều lệ
Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam quy định về điều kiện trở thành đoàn
viên công đoàn như sau: Tất cả công nhân, lao động Việt Nam không phân
biệt nghề nghiệp, nam nữ, tìn ngưỡng, đủ tuổi làm công trong các doanh
23

nghiệp, các đơn vị sự nghiệp và các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã
hội...nếu tán thành Điều lệ Công đoàn Việt Nam...thí được gia nhập Công
đoàn... Hay, Điều 5 tại Điều lệ của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam quy
định về điều kiện kết nạp hội viên như sau: Công dân Việt Nam, là thanh niên
Việt Nam từ 15 đến 35 tuổi, không phân biệt nam, nữ, dân tộc, tôn giáo, thành
phần xã hội...nếu tự nguyện gia nhập Hội thí được xét công nhận là hội viên.
Thông qua các quy định trên, có thể thấy điều kiện gia nhập các Hội rất bính
đẳng, không có bất cứ điều kiện riêng hay các thủ tục phức tạp nào gây khó
khăn cho công dân nói chung hay phụ nữ nói riêng. Phụ nữ có quyền tham gia
bất cứ Hội nào nếu họ có nguyện vọng và đủ điều kiện. Đồng thời, họ có thể
tự ứng cử hoặc được đề cử vào chức danh lãnh đạo của các Hội nếu đáp ứng
yêu cầu của các Hội.
Như vậy, nhín vào các quy định của các tổ chức chình trị xã hội và các
tổ chức xã hội- nghề nghiệp, có thể thấy Việt Nam là một nước có cơ sở pháp
lý thuận lợi, tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia các tổ chức này trên cơ sở bính
đẳng với nam giới.
1.1.3.5. Quyền tự do hội họp, lập hội, biểu tình của phụ nữ
Điều 25 Hiến pháp năm 2013 quy định [Công dân có quyền tự do ngôn
luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình...]. Việc
thực hiện các quyền này còn được Việt Nam quy định ở nhiều văn bản pháp
luật trước đó, như: Sắc lệnh số 102/SL/L004 ngày 20-5-1957, Bộ luật Dân sự
Việt Nam năm 2005, Luật Tổ chức chình phủ, Nghị định số 45/2010/NĐ-CP,
Nghị định số 33/2012/NĐ-CP của Chình phủ về tổ chức, hoạt động và quản lý
hội…Đây là một trong những quyền tự do dân chủ của công dân được Nhà
nước ghi nhận và bảo đảm thực hiện. Phụ nữ với tư cách là công dân, phụ nữ
có quyền thực hiện các quyền này, quyền hội họp để thảo luận, bàn bạc góp ý
kiến về các vấn đề chung của Nhà nước, của xã hội; có quyền lập hội các tổ
24

chức tự nguyện, tổ chức có cùng ngành nghề, cùng sở thìch, cùng giới, có
chung mục đìch tập hợp, đoàn kết hội viên, hoạt động thường xuyên, không
vụ lợi nhằm bảo vệ quyền, lợi ìch hợp pháp của hội, hội viên, của cộng đồng,
hỗ trợ nhau hoạt động có hiệu quả, góp phần vào việc phát triển kinh tế - xã
hội của đất nước, được tổ chức và hoạt động theo quy định của pháp luật; có
quyền tụ họp đông đảo hoặc diễu hành trên đường phố để biểu tính bày tỏ ý
chì, nguyện vọng, bày tỏ quan điểm ủng hộ hoặc phản đối về một vấn đề công
cộng nào đó hoặc biểu dương lực lượng chung...hoạt động theo quy định pháp
luật, ví mục đìch lợi ìch của Nhà nước, xã hội, quyền, lợi ìch hợp pháp của tổ
chức, công dân.
1.2. Điều chỉnh pháp luật về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị
Phụ nữ với tư cách là công dân cũng có đầy đủ những quyền như một
công dân, trong đó có quyền chình trị. Tuy nhiên, do đặc thù của nhóm và
những định kiến của xã hội nên phụ nữ còn gặp nhiều trở ngại, khó khăn khi
tham gia vào đời sống chình trị, tham gia quản lý nhà nước và hoạt động xã
hội. Chình ví vậy, ngoài những quy định chung về quyền con người, quyền
công dân, pháp luật cần có những quy định riêng bảo đảm cho phụ nữ có thể
thực hiện được các quyền chình trị của mính.
Pháp luật về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị là tổng thể các
quy định trong hệ thống pháp luật nhằm ghi nhận, bảo đảm, bảo vệ quyền
chình trị của phụ nữ trên cơ sở bính đẳng và không phân biệt đối xử.
1.2.1. Pháp luật quốc tế về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị
Dưới góc độ pháp luật quốc tế, những quy định liên quan trực tiếp và
gián tiếp đến quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chình trị có thể tím thấy trong
nhiều công ước quốc tế về quyền con người như: Hiến chương Liên hợp quốc,
Tuyên ngôn quốc tế nhân quyền năm 1948 (UDHR), Công ước về các quyền
chình trị của phụ nữ năm 1952, Công ước quốc tế về các quyền dân sự và
25

chình trị năm 1966 (ICCPR), Công ước về xóa bỏ các hính thức phân biệt đối
xử với phụ nữ năm 1979 (CEDAW)…
Hiến chương Liên Hợp quốc là văn bản pháp luật quốc tế đầu tiên, xác
định rõ mục tiêu hành động là bảo đảm quyền con người, khuyến khìch sự
tiến bộ xã hội và nâng cao điều kiện sống trong nền tự do rộng rãi, khuyến
khìch phát triển sự tôn trọng các quyền con người và các quyền tự do cơ bản
cho mọi người, không phân biệt chủng tộc, nam, nữ, ngôn ngữ hoặc tôn giáo.
Quyền con người là phạm trù tổng hợp gồm các quyền và tự do của con
người, trong đó có quyền chình trị. Các quyền vốn quan trọng như nhau, gắn
bó chặt chẽ với nhau, tồn tại trong cùng một tổng thể, vừa là tiền đề vừa là kết
quả của nhau. Như vậy, khi thực hiện quyền con người, trước hết phải xem
xét đến việc thực hiện quyền bính đẳng giới và nội dung về bính đẳng giới
được thể hiện trong quyền con người.
Tuyên ngôn Quốc tế nhân quyền năm 1948 là bản tuyên ngôn về các
quyền cơ bản của con người, trong đó đầu tiên là đảm bảo quyền bính đẳng
giới được xác lập tại Điều 2 “Mọi người đều được hưởng các quyền tự do nêu
trong bản tuyên ngôn này, không có bất kì sự phân biệt đối xử nào về chủng
tộc, màu da, giới tính, tôn giáo, chính kiến hay quan điểm khác, nguồn gốc
dân tộc hay xã hội, giống nòi hay các tình trạng khác”. Ví bính đẳng giới là
cơ sở để thực hiện các quyền khác, trong đó có quyền chình trị. Điều 21 của
Tuyên ngôn, quyền chình trị được hiểu là “Mọi người đều có quyền tham gia
vào việc điều hành xứ sở của mình, một cách trực tiếp hay qua các đại biểu
được tuyển chọn một cách tự do. Ý muốn của người dân phải là nền tảng của
quyền lực chính quyền. Ý muốn này phải được thể hiện qua các cuộc bầu cử
định kỳ và thực sự, bằng phiếu kín, qua phương thức phổ thông và bình đẳng
đầu phiếu, hay các phương thức tương đương của bầu cử tự do”, mọi người
có quyền tự do hội họp, lập hội, đề đạt ý kiến.... Như vậy, phụ nữ cũng như
26

nam giới được bính đẳng cùng tham gia vào mọi hoạt động của đời sống
chình trị - xã hội, đồng thời cùng được thừa hưởng mọi thành quả của tiến bộ
xã hội, đó chình là biểu hiện sinh động năng lực làm chủ xã hội của nam giới
và nữ giới, tham gia đóng góp vào các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Công ước về các quyền chình trị của phụ nữ năm 1952 là công ước quy
định riêng biệt quyền chình trị của phụ nữ trên cơ sở thực hiện các nguyên tắc
bính đẳng giữa nam và nữ được nêu trong Hiến chương Liên hợp quốc và
Tuyên ngôn quốc tế nhân quyền. Công ước Thừa nhận rằng: Mọi người có
quyền tham gia vào chính phủ của nước mình một cách gián tiếp hoặc thông
qua các đại diện do họ tự do lựa chọn, và có quyền tiếp cận bình đẳng với
dịch vụ công cộng của nước mình. Công ước xác lập quyền chình trị của phụ
nữ như: "Phụ nữ có quyền bỏ phiếu trong mọi cuộc bầu cử trên cơ sở bình
đẳng với nam giới, không có bất kỳ sự phân biệt đối xử nào” (Điều 1); "Phụ
nữ có quyền được bầu vào mọi cơ quan nhà nước do dân cử được thành lập
theo quy định của pháp luật quốc gia, trên cơ sở bình đẳng với nam giới,
không có bất kỳ sự phân biệt đối xử nào”(Điều 2); "Phụ nữ có quyền làm việc
tại các cơ quan nhà nước và thực hiện mọi chức năng công quyền theo quy
định của pháp luật, trên cơ sở bình đẳng với nam giới, không có bất kỳ sự
phân biệt đối xử nào”(Điều 3). Như vậy, Công ước xác lập quyền của phụ nữ
được bính đẳng với nam giới trong việc tham gia vào các công việc của Chình
phủ mà không bị bất kỳ một trở ngại nào.
Công ước quốc tế về quyền chình trị và dân sự năm 1966, quyền chình
trị là những nhu cầu, những lợi ìch chình trị tự nhiên vốn có và khách quan
của con người, quyền tự do ý kiến và biểu đạt, quyền tự do lập hội, hội họp
một cách hòa bính, quyền tham gia vào đời sống chình trị. Hiểu theo nghĩa
này, quyền chình trị là một bộ phận cấu thành trong nội dung quyền con
người. Như vậy, khi đề cập đến các quyền con người về chình trị trước hết
27

người ta đề cập đến quyền tự do và bính đẳng. Để một cá nhân có thể tự do,
bính đẳng, cá nhân đó phải có đầy đủ năng lực chủ thể pháp luật, có quyền tự
do ý chì và các quyền khác.
Công ước CEDAW là văn kiện pháp lý chuyên biệt quy định về các
quyền con người của phụ nữ. Công ước có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với
phụ nữ ví nó thực hiện hóa các quyền con người của phụ nữ trong đó có
quyền chình trị, Công ước xác định cách thức, biện pháp loại trừ những sự
phân biệt đối xử với phụ nữ trong việc thụ hưởng các quyền con người đã
được thừa nhận nhưng trên thực tế họ chưa được hưởng. Quyền chình trị của
phụ nữ được xác lập tại Điều 7 của CEDAW gồm: Tham gia bỏ phiếu trong
mọi cuộc bầu cử và trưng cầu dân ý, được quyền ứng cử vào tất cả các cơ
quan dân cử; Được tham gia xây dựng và thực hiện các chính sách của chính
phủ, tham gia vào bộ máy và các chức vụ nhà nước ở mọi cấp chính quyền;
Tham gia vào các tổ chức xã hội và hiệp hội phi chính phủ liên quan đến đời
sống công cộng và chính trị của đất nước. Điều này đòi hỏi các quốc gia
thành viên tham gia Công ước phải áp dụng mọi biện pháp thìch hợp nhằm
xóa bỏ sự phân biệt đối xử với phụ nữ trong đời sống chình trị và cộng đồng
của đất nước và đặc biệt là phải đảm bảo cho phụ nữ, trên cơ sở bính đẳng với
nam giới, được thụ hưởng các quyền đó.
Theo tinh thần của Công ước CEDAW có 3 nguyên tắc cần tuân thủ để
bảo đảm thực thi các quyền con người, trong đó có quyền chình trị, đó là:
Nguyên tắc bính đẳng giới, nguyên tắc không phân biệt đối xử, nguyên tắc
trách nhiệm quốc gia. Ba nguyên tắc trên được xem là chuẩn mực khi xem xét
việc đảm bảo thực thi bất cứ quyền nào của phụ nữ, trong đó có quyền chình
trị. Ngoài ra, việc thực hiện các quyền của phụ nữ phải đảm bảo thực hiện
quyền dân chủ cả về trực tiếp và gián tiếp trong xã hội trên thực tế. Đó là việc
phụ nữ bính đẳng với nam giới được trực tiếp tham gia vào toàn bộ quá trính
28

quản lý nhà nước, từ khâu xây dựng, hoạch định chình sách đến việc triển
khai cụ thể, hoặc trực tiếp tham gia giám sát, kiểm tra hoạt động của các cơ
quan công quyền thực hiện quyền lực được giao. Thực hiện quyền dân chủ ở
cơ sở thể hiện ở chỗ phụ nữ được tham gia góp ý kiến bằng nhiều hính thức
vào các vấn đề liên quan đến đời sống cộng đồng và những vấn đề liên quan
đến quyền và lợi ìch của phụ nữ. Hính thức dân chủ gián tiếp là phụ nữ tham
gia bầu cử người đại diện và ứng cử vào các cơ quan dân cử, cơ quan đại diện
quyền lực nhà nước.
1.2.2. Pháp luật Việt Nam về quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị
Ở Việt Nam, đối với phụ nữ, Đảng và Nhà nước ta luôn dành sự quan
tâm đặc biệt cho phụ nữ, bảo vệ lợi ìch chình đáng của phụ nữ trên mọi mặt
của đời sống chình trị-xã hội. Trong Luận cương Chình trị năm 1930 của
Đảng, tư tưởng giải phóng phụ nữ và tôn trọng quyền lợi của phụ nữ đã được
ghi nhận, trở thành tuyên ngôn đầu tiên về quyền bính đẳng nam nữ, phụ nữ
được công nhận ngang hàng với nam giới về mặt chình trị. Trong toàn bộ quá
trính lãnh đạo cách mạng Việt Nam, tư tưởng chỉ đạo nhất quán và xuyên suốt
của Đảng ta là bảo đảm quyền bính đẳng và không phân biệt đối xử với phụ
nữ. Tư tưởng này cũng được thể chế hóa trong Hiến pháp và pháp luật của
Nhà nước, biến nó trở thành chuẩn mực, quy tắc xử xự bắt buộc chung đối với
toàn xã hội.
1.2.2.1. Hiến định quyền chính trị của phụ nữ
Tháng 10/1946 bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ
cộng hòa chình thức được ban hành, quyền bính đẳng giữa nam và nữ được
công nhận tại Điều thứ 9 “Đàn bà ngang quyền đàn ông về mọi phương diện”.
Quyền chình trị của phụ nữ với tư cách là công dân được xác lập tại Điều thứ
6 “Tất cả công dân Việt Nam đều ngang quyền về mọi phương diện: chính trị,
kinh tế, văn hoá”; Điều thứ 7“Tất cả công dân Việt Nam đều bình đẳng trước
29

pháp luật, đều được tham gia chính quyền và công cuộc kiến quốc tuỳ theo tài
năng và đức hạnh của mình”; Điều thứ 21“Nhân dân có quyền phúc quyết về
Hiến pháp và những việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia”... Có thể nói, quy
định của Hiến pháp năm 1946 có ý nghĩa rất lớn trong bối cảnh nước Việt
Nam dân chủ cộng hòa vừa mới được thành lập, góp phần phá tan xiềng xìch
tư tưởng “trọng nam khinh nữ” của chế độ phong kiến và chế độ thuộc địa
nửa phong kiến đã ngự trị hàng ngàn năm qua.
Điều 24 Hiến pháp năm 1959 quy định: “Phụ nữ nước Việt Nam dân
chủ cộng hòa có quyền bình đẳng với nam giới về các mặt sinh hoạt chính trị,
kinh tế, văn hóa, xã hội và gia đình’’. Như vậy so với Hiến pháp năm 1946,
Hiến pháp năm 1959 đã cụ thể hóa hơn các lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực
chình trị mà người phụ nữ được quyền bính đẳng với nam giới. Quyền chình
trị được ghi nhận với tư cách là công dân: Từ mười tám tuổi trở lên đều có
quyền bầu cử, từ hai mốt tuổi trở lên đều có quyền ứng cử, có các quyền tự do
ngôn luận, báo chí, hội họp, lập hội và biểu tình. Nhà nước bảo đảm những
điều kiện vật chất cần thiết để công dân được hưởng các quyền đó. Đó là sự
ghi nhận, trân trọng và đảm bảo của toàn xã hội đối với công dân, là động lực
khuyến khìch phụ nữ vươn lên, có trách nhiệm, nghĩa vụ làm chủ nước nhà.
Kế thừa bản Hiến pháp năm 1959, Hiến pháp năm 1980 khẳng
định:“Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật” (Điều 55); “Công dân
nữ và nam có quyền ngang nhau về mọi mặt chính trị, kinh tế, xã hội và gia
đình”. Hiến pháp năm 1980 tiếp tục khẳng định quyền bính đẳng giới của
công dân nam, nữ trong xã hội. Trên cơ sở đó, quyền chình trị của phụ nữ với
tư cách là công dân được xác định. Điều 56 “Công dân có quyền tham gia
quản lý công việc của Nhà nước và của xã hội”; Điều 57 “Công dân không
phân biệt dân tộc, nam nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng tôn giáo, trình độ
văn hoá, nghề nghiệp, thời hạn cư trú, từ 18 tuổi trở lên đều có quyền bầu cử
30

và từ 21 tuổi trở lên đều có thể được bầu vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân
các cấp". Ngoài ra Hiến pháp còn có các quy định nghiêm cấm mọi hành vi
phân biệt đối xử với phụ nữ, xúc phạm nhân phẩm phụ nữ, quan tâm đến lao
động nữ trên các lĩnh vực. Đặc biệt quy định nhà nước và xã hội tạo điều kiện
để phụ nữ nâng cao trính độ mọi mặt, không ngừng phát huy vai trò của mính
trong xã hội... Có thể khẳng định, Hiến pháp năm 1980 quyền của công dân
Việt Nam nói chung, quyền bính đẳng giới và quyền chình trị của phụ nữ nói
riêng đã được khẳng định ở tầm cao hơn, cụ thể hơn.
Hiến pháp năm 1992 là bản Hiến pháp trong thời kỳ đổi mới, phát huy
vai trò của con người, vai trò của công dân bước vào thời kỳ mới. Hiến pháp
quy định "các quyền con người về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hoá và xã hội
được tôn trọng" (Điều 50). Kế thừa Hiến pháp 1980, Hiến pháp 1992 nhấn
mạnh quy định bảo vệ quyền bính đẳng của người phụ nữ:“Nghiêm cấm mọi
hành vi phân biệt đối xử với phụ nữ, xúc phạm nhân phẩm phụ nữ”(Điều 63).
Theo Hiến pháp, với tư cách là công dân bính đẳng trước pháp luật, quyền
chình trị của phụ nữ được ghi nhận là các quyền ứng cử, bầu cử, tự do ngôn
luận, tự do thông tin, hội họp, lập hội... Đặc biệt tại điều 53 “Công dân có
quyền tham gia quản lý Nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận các vấn đề
chung của cả nước và địa phương, kiến nghị với cơ quan Nhà nước, biểu
quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân”. Nhà nước và xã hội tạo điều
kiện để phụ nữ nâng cao trính độ mọi mặt, không ngừng phát huy vai trò của
mính trong xã hội. Có thể nói, bản Hiến pháp năm 1992 thể chế hóa đầy đủ
hơn, sâu sắc hơn quan điểm của Đảng và nhà nước ta về quyền con người, đề
cao chủ quyền nhân dân, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa và đảm bảo tất cả
quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân... nhằm phát huy sức mạnh, nguồn lực
của các tầng lớp nhân dân bước vào thời kỳ mới
31

Hiến pháp năm 2013 có sự phát triển thể hiện tầm quan trọng về quyền
con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, trong đó có quyền bính
đẳng giới, quyền chình trị của phụ nữ với tư cách là một công dân. Hiến pháp
năm 2013 khẳng định: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các
quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội
được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật…”
(Điều 14); “Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Không ai bị phân biệt
đối xử trong đời sống chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội” (Điều 16);
“Công dân nam, nữ bình đẳng về mọi mặt. Nhà nước có chính sách bảo đảm
quyền và cơ hội bình đẳng giới. Nhà nước, xã hội và gia đình tạo điều kiện để
phụ nữ phát triển toàn diện, phát huy vai trò của mình trong xã hội. Nghiêm
cấm phân biệt đối xử về giới”(Điều 26). “Công dân đủ 18 tuổi trở lên có
quyền bầu cử và đủ 21 tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng
nhân dân. Việc thực hiện các quyền này do luật định” (Điều 27); "Công dân
đủ 18 tuổi trở lên có quyền biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân"
(Điều 29); "Công dân có quyền tham gia quản lý Nhà nước và xã hội về các
vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước". "Nhà nước tạo điều kiện để công
dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội; công khai, minh bạch trong việc
tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân" (Điều 28); “Nhân dân
thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ đại diện
thông qua Quốc Hội, Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ quan khác của
nhà nước” [30, Điều 6]; "Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí,
tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các quyền này do
pháp luật quy định" (Điều 25). Các điều khoản trên được quy định trong Hiến
pháp đã tạo cơ sở pháp lý cho việc xác lập quyền bính đẳng của nam giới và
nữ giới trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực chình trị.
32

1.2.2.2. Quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật về quyền chính trị và
cơ chế đảm bảo quyền chính trị của phụ nữ
Trên quan điểm về bính đẳng giới nói chung, quyền chình trị nói riêng
được khẳng định trong Hiến pháp nước ta đã được thể chế hóa trong các văn
bản pháp luật Việt Nam trong quá trính xây dựng nhà nước pháp quyền dân
chủ nhân dân nhằm phù hợp với xu thế phát triển của đất nước và thời đại.
Năm 2006, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật Bính đẳng giới,
trong đó, Điều 11 ghi nhận bính đẳng trong lĩnh vực chình trị, bao gồm: Bình
đẳng trong tham gia quản lý nhà nước, tham gia hoạt động xã hội; Bình đẳng
trong tham gia xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng
hoặc quy định, quy chế của cơ quan, tổ chức; Bình đẳng trong việc tự ứng cử
và được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân; tự
ứng cử và được giới thiệu ứng cử vào cơ quan lãnh đạo của tổ chức chính trị,
tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã
hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp; Bình đẳng về tiêu chuẩn chuyên môn, độ
tuổi khi được đề bạt, bổ nhiệm vào cùng vị trí quản lý, lãnh đạo của cơ quan,
tổ chức. Ngoài ra còn quy định các biện pháp thúc đẩy bính đẳng giới trong
lĩnh vực chình trị bao gồm: Bảo đảm tỷ lệ thích đáng nữ đại biểu Quốc hội,
đại biểu Hội đồng nhân dân phù hợp với mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới;
Bảo đảm tỷ lệ nữ thích đáng trong bổ nhiệm các chức danh trong cơ quan nhà
nước phù hợp với mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới.
Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội Đồng nhân dân năm
2015 quy định quyền bính đẳng của công dân nam và nữ về quyền bầu cử và
ứng cử đại biểu Quốc Hội và đại biểu Hội Đồng nhân dân các cấp: “Công dân
đủ 18 tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ 21 tuổi trở lên có quyền ứng cử vào
Quốc hội, Hội đồng nhân dân. Việc thực hiện các quyền này do luật định”.
Đồng thời, để đảm bảo tỷ lệ nữ tham gia đại biểu Quốc Hội và đại biểu Hội
33

Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở Tỉnh Phú Yên.doc

Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở Tỉnh Phú Yên.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở Tỉnh Phú Yên.doc

Similar to Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở Tỉnh Phú Yên.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Quyền của phụ nữ trong lĩnh vực chính trị ở Tỉnh Phú Yên.doc