โดย อาจารย์ วรศักดิ์ มหัทธโนบล ผู้อำนวยการศูนย์จีนศึกษาสถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ภายใต้การสนับสนุนของโครงการคลังปัญญาเพื่ออภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต สนใจรายละเอียดโครงการฯเพิ่มเติมได้ที่ Wepsite : http://www.rsu-brain.com Facebook Fanpage : https://www.facebook.com/thinktankrsu?ref=hl

1. พุทธโคดม
โดย
ผศ.วรศักดิ์ มหัทธโนบล

2. แนวทางและปัญหา
๑. การศึกษาพุทธประวัติระหว่างแนวทาง “ธรรมะประวัติ”
กับแนวทาง “ชีวประวัติ”
๒. แหล่งข้อมูลที่เป็นคัมภีร์โบราณ – พระไตรปิฎก และ
อรรถกถา
๓. ปัญหาลาดับเวลา – พบเวลาที่ชัดเจนใน ๒๐ พรรษาแรก
แต่พรรษาที่ ๒๑ จนถึงก่อนพุทธปรินิพพาน ๑-๒ พรรษาไม่
สามารถระบุเวลาได้อย่างชัดเจน

3. บางเรื่องเกี่ยวกับชมพูทวีป
๑. ปฏิสัมพันธ์ของชนชาติอารยันในเอเชียกลางกับเอเชียใต้
• มีที่มาจากแหล่งเดียวกัน
• มีภาษาที่มาจากรากเดียวกัน

4. ๒. ความคิดความเชื่อและรีตของศาสนาพราหมณ์
• ยกย่องกวาง ช้าง จักร ต้นโพธิ์
• ท่านั่งสมาธิดอกบัวหรือปัทมอาสน์ การพนมมือไหว้
• ความเชื่อที่มีต่อสิ่งที่อยู่เหนือธรรมชาติที่คล้ายคลึงกัน
• คัมภีร์ เวท
• ระบบวรรณะ
บางเรื่องเกี่ยวกับชมพูทวีป (ต่อ)

5. สถานการณ์ทั่วไปก่อนพุทธกาล
๑. ฐานะที่สั่นคลอนของศาสนาพราหมณ์ช่วงก่อนพุทธกาล
• พราหมณ์ไม่เป็นที่น่านับถือ
• การเปลี่ยนแปลงของสังคมเศรษฐกิจ
• การค้าแดนไกล

6. สถานการณ์ทั่วไปก่อนพุทธกาล (ต่อ)
๒. การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง
• ระบบสภาหรือสมิติกับฐานะของราชาและสามัคคี
ธรรม
• ระบบราชาธิปไตยกับฐานะของกษัตริย์และจักรวรรดิ

7. ๓. ชนบทและมหาชนบท
• ลักษณะของหน่วยปกครองที่แบ่งเป็น คาม นิคม
เขตต์ และ ปัจจันตะ เมื่อมีมหาชนบทเกิดขึ้น เริ่มมี
หน่วยปกครองอย่าง นคร และ มหานคร เกิดตาม
• ชนบท เช่น สักกะ โกลิยะ
สถานการณ์ทั่วไปก่อนพุทธกาล (ต่อ)

8. ● มหาชนบททั้ง 16 คือ อังคะ (จาปา) มคธ (ราชคฤห์)
กาสี (พาราณสี) โกศล (สาวัตถี) วัชชี (เวสาลี) มัลละ
(กุสินาราและปาวา) เจตี วังสะ (โกสัมพี) กุรุ (อินทปัตถ์)
ปัญจาละ (ฉัตรวดีและกัมปิลละ) มัจฉะ (ไวราฏ) สุรเสนา
(มถุรา) อัสสกะ (โปตนะหรือปติฏฐานะ) อวันตี (อุชเชนี
หรือมาหิสสติ) คันธาระ (ตักกสิลา) และกัมโพชะ
(ทวารกะ?)
สถานการณ์ทั่วไปก่อนพุทธกาล (ต่อ)

9. สถานการณ์ทั่วไปก่อนพุทธกาล (ต่อ)
๔. สภาพเศรษฐกิจ
• มีการเก็บภาษีโดยคามโภชกะ ภายใต้ระบบษัฏภาคินหรือ
ระบบ 6 ชัก 1
• มีวรรณะศูทรทาการเกษตร โดยมีทาสหรือทาสีเป็นผู้รับจ้าง
• มีช่างฝีมือต่างๆ เช่น กัมมาระ (ช่างโลหะ) วัฒกี (ช่างไม้)
หรือสถาปนิก (ถบติ) ภมการ (ช่างกลึง) ปาสาณโกฏฏกะ
(ช่างหิน) โดยรวมแล้วมีช่าง 18 หมู่

10. สถานการณ์ทั่วไปก่อนพุทธกาล (ต่อ)
๕. สภาพสังคม
• เมืองเริ่มเติบโตขึ้นในลักษณะพาราภิวัตน์ โดยเฉพาะ
เมืองที่เป็นศูนย์กลางการค้าอย่างปุฏเภทนะ เช่น
เมืองสาเกต
• มีเทศกาลงานรื่นเริง
• มีแหล่งเริงรมย์อย่างภัตตาคาร โรงเหล้า ซ่องโสเภณี
ฯลฯ

11. เจ้าชายสิทธัตถะ
๑. อภินิหารกับความไพเราะในเชิงกาพย์
๒. ญาติวงศ์ (โอกกากะ) และการประสูติ (อารยัน)
๓. เจ้าชายในวัยมานพกับศิลปศาสตร์ 18 ประการ เช่น
การแพทย์ ธนู การปกครอง (การครองเรือน) ฯลฯ

12. เจ้าชายสิทธัตถะ (ต่อ)
๔. การเสกสมรสกับญาติวงศ์ฝ่ายเทวทหะ (เทวทัต)
๕. ปัญหาชีวิต (เกิด แก่ เจ็บ ตาย - เทวทูตสี่)
๖. ปัญหาการเมือง (การแย่งน้าโรหินีกับญาติฝ่ายเทวทหะ)
กับมติสภา

13. พุทธโคดม
๑. การบรรพชา
๒. ทุกรกิริยา
๓. ตรัสรู้กับนิพพาน

14. พุทธโคดม (ต่อ)
๔. การเผยแผ่หลักธรรม
• การบรรลุธรรมของพุทธสาวก
• ไม่เลือกวรรณะ
• บทบาทของวรรณะแพศย์
• บทบาทของวรรณะกษัตริย์

15. พุทธโคดม (ต่อ)
• วิหารหรืออาราม
• หลักธรรมกับรีต
• ภาษาที่ใช้ในการเผยแผ่ ไม่ใช้ภาษาสันสกฤต
• วินัยสงฆ์กับความเป็นจริง
• วิวาทะกับศาสนาอื่น

16. ความขัดแย้งและความเปลี่ยนแปลง
๑. ความรุ่งเรืองของมคธ
• ระบบภาษีที่แบ่งเป็น พลี ภาค การ หรือ กร และ
ศุลกะ
• ระบบเศรษฐกิจที่เกิดผู้ประกอบการอิสระมากขึ้น
• มคธยึดครองอังคะ

17. ความขัดแย้งและความเปลี่ยนแปลง (ต่อ)
• มคธปฏิรูประบบการบริหารจัดการใหม่
• การก้าวขึ้นสู่อานาจของอชาตศัตรูกับแผนการยึด
ครองอาณาจักรและศาสนจักร

18. ความขัดแย้งและความเปลี่ยนแปลง (ต่อ)
๒. ความเสื่อมถอยของโกศล
• ดุลอานาจระหว่างโกศลกับมคธ
• การยึดอานาจของวิฑูฑภะ
• การทาลายล้างศากยวงศ์

19. มหาปรินิพพานและความเป็นไป
๑. การจากไปของสาวก
๒. โรคาพยาธิ
• ปวดเศียรเมื่อวิฑูฑภะทาลายล้างศากยวงศ์
• สูกรมัททวะกับสูกรกันทะ
• พระโรค?
• นิพพาน

20. มหาปรินิพพานและความเป็นไป (ต่อ)
๓. ในท่ามกลางความเป็นไป
• แผนสามัคคีเภทเพื่อยึดครองวัชชีของมคธ
• การพัฒนาแสนยานุภาพของมคธ
• การยึดครองโกศลและพื้นที่ทางภาคเหนือของมคธ

21. บทสรุป
๑. ยุคอักษายนะ (Axial Age)
๒. อานาจระหว่างปัจเจกธรรมกับสามัคคีธรรม
๓. การเมืองทางโลกย์กับการเมืองทางธรรม