Kapag payapa, magiging panatag din ang iyong kalooban

1. ARALIN 3: Pagtatamo ng
Kapayapaan, Kapanatagan
ng Buhay
GRADE 8- FILIPINO

2. Paano matatamo ng bayan
ang ganap na kapayapaan?

3. Pag-aralan ang bawat sitwasyon at magmungkahi ng
solusyon kung paano matatamo ang kapayapaan
Sitwasyon I:
 Nag-aaral ka sa loob ng klase subalit dumating ang
isang grupo ng kalalakihan na napakaingay. May
pagsusulit pa naman kayo. Hindi ka makapokus sa
iyong pag-aaral. Ano ang gagawin mo?

4. Pag-aralan ang bawat sitwasyon at magmungkahi ng
solusyon kung paano matatamo ang kapayapaan
Sitwasyon 2:
Nasaksihan mong nagkapikunan at nagsuntukan ang
dalawa mong kaeskwela. Ano ang iyong gagawin?

5. Pag-aralan ang bawat sitwasyon at magmungkahi ng
solusyon kung paano matatamo ang kapayapaan
Sitwasyon 3:
Nakita mong tinatakot ng isang di kilalang lalaki ang
isa mong kaeskwelang babae. Nakalarawan sa mukha
ng iyong kaklase ang matinding takot. Ano ang iyong
gagawin?

6. Babasahin:
Agyu
(Epiko ng Ilianon)
Ang pangunahing pinanggalingan ng kabuhayan ng
mga Ilianon ay pangongolekta ng sera. Ipinampapalit nila
ang sera sa mga Moro, sa kanilang mga pangunahing
pangangailangan tulad ng palay, asin at asukal. Nagkaroon
ng di-pagkakaunawaan si Agyu at ang Datu ng mga Moro
dahil sa pagkakautang nila ng isandaang tambak na sera
(pagkit/ wax). Upang maiwasan ang madugong labanan, si
Agyu at ang kaniyang pamilya ay umalis

7. sa Ayuman at pumunta ng Ilian. Ngunit hindi hinayaan ng
mga Moro na mamuhay sila ng payapa. Sinundan nila ang
mag ito upang paslangin si Agyu at ang kaniyang pamilya.
Lumaban nang buong tapang si Agyu at sampu ng kaniyang
pamilya, at nagwagi sila laban sa mga Moro. Pagkatapos ng
kanilang tagumpay, naisip ni Agyu na lisanin ang Ilian at
pumunta ng Bundok ng Pinamatun. Doon sila nagtayo ng
mga bahay sa paanan ng bundok.
Isang araw, pumunta si Agyu sa bundok ng Sandawa
upang manghuli ng baboy-ramo. Umuwi siya na dala ang
kaniyang huli habang ang kaniyang

8. kapatid na lalaki na si Lono at mga kapatid na babaeng sina
Yambungan at Ikwagan ay nakahanap ng pulot pukyutan.
Hinati na nila ang baboy-ramo at pulot pukyutan sa kanila at
sa kanilang mga alipin.
“Bakit ayae mong kumuha ng karne at pulot para sa iyo,
at sa iyong asawa sa Ayuman, Banlak?” tanong ni Agyu sa
kaniyang kapatid na lalaki. Ang asawa ni Banlak na si
Mungan ay naiwan sa Ayuman sapagkat nagkaroon ito ng
ketong. Hindi pumayag si Banlak sa ideya. Nagboluntaryo na
lamang si Lono na pupunta sa Ayuman dala ang karne at
pulot para kay Mungan. Subalit sa kaniyang pagtungo kay
Mungan, nakarinig

9. siya ng malakas na boses na nagsasabi kay Mungan na
tanggapin na ang imortalidad sa pamamagitan ng pagkain
ng mga diyos? Nang bumalik si Lono sa Pinamutan, sinabi
niya kay Agyu at Banlak kung ano ang narinig. Nais ni Banlak
na Makita si Mungan ngunit pinigilan sila ni Agyu. Bagkus,
binagtas ni Agyu ang daan pababa ng Ayuman upang
Makita si Mungan ngunit huli na ang lahat. Pumunta na si
Mungan sa langit. Ang natira lamang ay isang gintong
bahay. At nang bumalik si Agyu sa Pinamutan, iniwan nilang
muli ang lugar at nagpunta sa Tigyandang. Ngunit hindi nila
nakita ang kapayapaan sa Tigyandang. Napaka-

10. raming kaaway ang nagpapaalis sa kanila sa Tigyandang. At
kahit anong gawin nila ay hindi nila matalo ang kalaban.
Nang dumating ang pang-apat na araw ng
pakikilaglaban ay lumapit ang binatang anak na si Tanagyaw.
“Payagan mo akong lumaban,ama,” sabi niya.
“Ngunit napakabata mo pa, anak,” sinabi niya rito.
“Marahil nga ay bata ako ngunit ako ay matalino, ama,”
pilit ni Tanagyaw.
“Humayo ka at nawa ay tulungan ka ng mga

11. Diyos. Ingatan mo ang iyong sarili!”
At umalis na si Tanagyaw upang pumunta sa labanan.
At natalo niya ang mga kalaban. Nais ng pinuno ng mga
kalaban na makasal si Tanagyaw sa anak nitong babae na si
Buy-anon ngunit tumanggi ito dahil napakabata pa nila.
Umabot si Tanagyaw sa bayan ng Baklayon at iniligtas ang
bayan laban sa mga kaaway. Pinatay niya si Bagili, ang anak
ng pinuno ng mga kaaway ng Baklayon. Nais ng Datu ng
Baklayaon na ipakasal ang kaniyang anak na si Paniguan kay
Tanagyaw ngunit hindi pa ito handing mag-asawa. At nang
bumalik si Tanagyaw sa Tigyang

12. dang, nagtungo si Paniguan sa kanya. Sinabi nito kay Agyu
na nais nitong pakasalan si Tanagyaw. Sumang-ayon si Agyu
at ikinasal sina Tanagyaw at Paniguan.
Sa kabilang dako, hindi tumigil ang pag-atake sa
sambahayan ni Agyu. Paminsan-minsan, may mga kaaway na
umaatake sa mga pamayanan at pinapatay ang mga tao at
mga hayop ni Agyu. Ngunit matanda na upang lumaban pa
si Agyu. Samantala, nag-isip si Tanagyaw upang makalaban
ang mga kaaway. Nagsuot siya ng baluti na kasintigas ng
metal na sa lakas ay hindi maigalaw ng hangin. Pagkatapos,
kinalaban niya ang mga kaaway at lumabas na pana-

13. lo. Ngunit hindi pa handing sumuko ang mga kalaban.
Sinugod ng anak ng Datu si Tanagyaw na gamit ang
ginintuang espada. Ginamit naman ni Tanagyaw ang gintong
tungkod at nagawang patayain ang anak ng Datu at ang
kaniyang mga kasama na tumakas sa bundok dahil sa
matinding takot.
Napanatag na si Agyu. Nahihinuha na niya na
maghahari na ang kapayapaan sa kanilang kaharian.
Ngayon, tatamasahin na nila ang magandang buhay na
mailap sa kanila noong una. Ang ani ay masagana at ang
mga hayop ay dumarami na sa bilang. Isang araw, tinawag
niya ang anak na si Tanagyaw.

14. “Ibinibigay ko na sa iyo ang Sunglawon. Ipagtatanggol mo
ito at pamahalaan ito nang may hustisya at pagpapahalaga
sa mga tao.”
“Tutuparin ko po ito sa tulong ng mga Diyos, ama,”
sagot ni Tanagyaw.
Sa sumunod na umaga, sina Tanagyaw at Paniguan,
kasama ang kanilang mga alipin ay nagsimulang maglakbay
patungo sa Sunglawon. Handa na sila upang magsimula ng
isang pamilya.
Pinagkunan: http://www.aralinsafilipino.com/2010/01/agyu-epikong-ilianon.html

15. Alamin: Ibigay ang kahulugan ng salitang may salungguhit
sa bawat pangungusap.
1. Sinundan ng mga Moro si Agyu upang paslangin.
2. Si Mungan ay naiwan sa Ayuman sapagkat nagkaroon ito
ng ketong.
3. Hindi tumigil ang pag-atake ng mga kalaban sa
sambahayan ni Agyu.
4. Nahihinuha na niya na maghahari na ang kapayapaan.
5. Narinig ni Lono ang isang malakas na boses na
nagsasabing tanggapin ni Mungan ang imortalidad.

16. Isa-isahin ang mga makatotohanan at hindi
makatotohanang pangyayari sa binasang epiko.
_________________________________________________
___________________________________________________________
_______________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________

17. Tagpuan
Isa sa mahalagang elemento ng epiko ang
Bukod sa lunan o lugar na pinangyarihan ng salaysay
kaugnay rin dito ang panahon o klima. Sa
ng tagpuan, malalaman kung ang pangyayari ay may
kontekstong pangkasaysayan o nagaganap sa
kasalukuyan. Sinasabing nakadepende ang ugali ng
tauhan ayon sa panahon at kapaligirang kinabibilangan
niya. Sa tunay na buhay man, Malaki ang impluwensiya
ng kapaligiran , lokasyon o kontinen-

18. teng kinabibilangan upang mahubog ang tradisyon, kaugalian,
at kultura ng mga tao. Sa madaling salita, ang tagpuan ay hindi
lamang sumasakop sa mga bagay na nararamdaman bagkus
kasama rito ang namumuong damdamin sa isang kuwento.

19. Balikan ang epiko at tukuyin ang mga bahagi ng akda na
nagpapakita ng kapangyarihan ng tao batay sa kaniyang kilos,
gawi o ugali, paniniwala, at paninindigan. Isulat sa talahanayan.
Kilos Gawi/Ugali Paniniwala Paninindigan

20. Paghihinuha:
Magbigay ng hinuha batay sa mga ideya o pangyayari sa
akda at sa dating kaalaman kaugnay sa binasa.
1. Kung hindi umalis ng Ilian sina Agyu, ano ang posibleng
mangyari sa kanila?
2. Lagi na lamang lumilipat ng lugar ang sambahayan ni
3. Matanda na si Agyu at hindi na niya kaya pang
ang kaniyang sambahayan.
4. Nagwagi si Tanagyaw laban sa mga kaaway.
5. Nagtungo na sina Tanagyaw at Paniguan sa Sunglawon.

21. Ano ang nais mo pang malaman sa buhay ni Agyu? Isulat ang mga
tanong sa grapikong pantulong.
Tanong na humihingi ng paliwanag
_________________________________________________________
_____________________________________
Tanong na humihingi ng
impormasyon
_________________________________________________
_______________________________

22. Takda:
Makinig at manood ng balita tungkol sa
napapanahong isyu, kalakaran ng ating bansa. Isulat ito
gamit ang paraan ng wastong pormat sa pagbabalita.
Iparirinig ito sa klase sa susunod na pagkikita.