Edukasyon sa Pagkatao Mga tula at iba pang proyekto ng mga mag-aaral para sa 4th grading

1. LARAWAN NG KABUTIHAN
Tayo ay umawit
Sa poon na mabait
Pagkat ito‟y larawan
Ng taong mabait
Tumulong sa taong
Sa lungkot nalulong
Upang sa ati‟y
Matuwa ang poon
Sa kapwa ay tumulong-Uy
Sa lahat ng layon-Uy
Sarili‟y ingatan sa pakikitugon.
Magbigay ng tugon
Sa lahat ay tumugon
Upang pagsasama ay lalong lumaon.

2. ALAMAT NG KEYBOARD
Noong unang panahon sa mga mundo ng letra at numero, naghahari ang
grupo ng mga numero. Sila ang nagpapatupad ng mga batas, namumuno upang
mapaunlad ang kanilang pamumuhay. Sabi ng grupo ng mga letra, “dapat tayo
naman ang mamuno sa ating bayan!, upang magkaroon ng pagbabago at mas
mapa-unladnatinangating bayan!Laginatayong alipin dito!” Dahildito, naglunsad
ng pag-aaklasang mga grupo ng mga Letra laban sa pamumuno ng mga numero,”
Nagkaroon ng digmaan at nagkasira-sira ang pamumuhay nila. Dahil sa ginawang
ito ng mga grupo ng Letra nagalit ang Inang Diwata, maayos naman daw ang
pamumuhay nila noon hanggang sa magkaroon ng di pagkakaunawaan. Pilit na
pinagaayos ng Inang Diwata ang dalawang grupo, ngunit ayaw pa rin nilang mag-
ayos. Sa galit ng mga Inang Diwata, sinumpa niya ang mga numero at letra na
maging keyboard sa ibang dimension. Sa makabagong panahon at henerasyon
ngayon ang keyboard ay ginagamit sa paaralan, establisyemento at marami pang
iba.

3. MAPANURI AKO
Mapanuri ako sa aking pinakikinggan
Balita ma o sabi-sabi lamang
O anumang pinag-uusapan
Dapat kong suriin at pahalagahan
Hindi ikinakalat ang anumang usapan
Na walang patunay o ebidensya man
„wag nang ihatid sa iba para di-
makasuhan Upang maayos ang tunay na
balitaan
Ang mabuting pagninilay sa katotohanan
Hatit ay saya at di-demanda ang patutunguhan
Kaya dapat lamang na mapanuri sa napakinggan
Tamang impormasyon ilabas ng tuluyan
Pagkatao mo‟y babantayog sa katotohanan
Kung tamang impormasyon ang iyong ipahayag
Mapanuri ako sa bawat minute at oras
Dahil iyan ang salamin ng pusong busilak

4. HONESTO: BATANG MATAPAT, IDOLO NG
LAHAT!
Siya si Honesto, anak nila G. at Gng. Anastacio Castro. SIya ay labimpitong
taong gulang at kasalukuyang nasa ikalimang baitang ng Paaralang Elementarya ng Sala
sa bayan ng Cabuyao. Si Honesto ay kakaiba sa karaniwang mga mag -aaral dahil sa
murang edad ay kinailangan na niyang maghanapbuhay upang makatulong sa gastusin ng
pamilya. Buong sipag niyang tinutulungan ang kanyang mga magulang upang maitaguyod
ang pangangailangan nilang magkakapatid. Tunay na siya ay isang mabait at huwarang
anak at kapatid sa para kanyang pamilya.
Isang araw habang si Gng. Anacay ay nagtuturo ay tinawag niya si Honesto sa harap ng
klase. Tila nagulat at natakot ang bata kaya siya ay nagdalawang isip na tumayo at lumapit
sa guro. Hanggang sa siya ay lapitan na ng guro at malugod na ipinagmalaki at ginawang
halimbawa ang mga gawi na nakasanayang gawin ni Honesto sa paaralan at maging sa
kanyang pinapasukan na trabaho.
Nagsimulang magkuwento si Gng. Anacay. “Alam niyo ba mga bata na kayo ay mapalad
na magkaroon ng isang kamag - aral na kinagigiliwan ng maraming tao dahil sa kanyang
pagiging matapat.” nagbulungan ang mga bata at tila nagtaka kung sino ang tinutukoy ng
guro. “Nakakwentuhan ko si Gng. Villanueva (Coordinator ng Yes - O Club)noong isang
araw, ayon sa kanya siya daw ay humanga sa ginawa ng isa ninyong kamag - aral. Habang
siya ay abala sa pangungolekta ng mga naipong plastik na boteay nilapitan siya ng mga
bata at nag - alok ng tulong. Agad naman siyang pumayag at tinawag ang batang ito na
aking tinutukoy upang pamunuan ang pagbebenta ng mga naipong bote para magamit
na pondo ng Yes - O Club. Agad naman siyang tumugon sa aking ipinagawa. Makalipas ang
ilang minuto, dala - dala na niya ang pera na napagbentahan mula sa mga plastikna bote.
Agad siyang inabutan ng guro ng pangmerienda ngunit mabilis na tinanggihan ang alok at
masiyang bumalik sa kanyang klase. Sa hindi kalayuan napansin ni Gng. Villanueva ang
grupo ng mga bata na naiinis na nagkukuwentuhan. “Hmp. Nakakainis talaga malaki
naman ang napagbentahan sa plastik na bote ewan ba kung bakit ayaw niya pang
bawasan.” ang wika ng isa. Agad naman sumigunda ang isa pang mag - aaral, “Baka
sumisipsip lang paano laging liban sa klase.” Napaisip ng malalim ang guro hinggil sa
narinig na usapan ng mga bata. At agad na ikinatuwa ang pagiging matapat na bata ng
kanyang mag - aaral.

5. Biglang nagtaas ng kamay si Jocelyn, “Ma,am, Ma,am ako po ba ang tinutukoy ninyo?”
lakas loob na tanong ng bata at umalingawngaw ang tawanan sa loob ng silid - aralan.
Agad na nagpatuloy sa pagkukwento si Gng. Anacay. “Bilang pagpapatuloy kaninang
umaga naman nakasalubong ko papasok ng paaralan si Mang Max at agad na kinamusta
ang batang ito. Sabi ko naman medyo dumadalas siya sa pagliban sa klase at doon ko
napagalaman na siya pala ay kasalukuyang namamasukan sa construction upang kumita
ng pera at maipangdagdag sa kanilang pangagastos. Naantig ako sa aking narinig at mas
lalo niya pa akong pinahanga sa mga sumunod na sinabi ni Kuya Max.
“Alam mo ba Gng. Anacay lubos akong nagagalak sa batang iyan, noong isang araw ay
umalis ako ng maaga sa site na pinaggagawan ng aking bahay. Kinailangan ko kasing
dumalo sa miting pambarangay na ipinatawag ni Kapitan Kiko Alimagno. Ako ay tiwala sa
aking mga trabahador ngunit noong isang araw ay binalikan ko ang mga naganap sa site
gamit ang CCTV Camera na aking inilagay sa hindi kalayuan. Ako ay nabigla sa aking
nasaksihan, noong araw na ako ay dumalo ng miting mga alas - 4:00 hapon. Sa aking pag
- alis pala ay agad ding nag - alisan ang aking mga manggagawa kahit hindi pa oras ng
uwian ng bigla akong may narinig na boses at nagsabing,”mga kasama maaga pa po alas
- 5:00 ang ating uwian higit kumulang isang oras pa po bago tayo maaaring umuwi,” ang
mahinahon na paliwanag ng bata. “Aba!, akala mo kung sino ka kabago - bago mo ganyan
ka.” paangil na sagot ng isa. “Oo nga atsaka wala naman siBossm minsan lang naman ito,”
dugtong pa ng isa. “Bahala po kayo basta ako ay uuwi ng tama sa oras iyong itinakda ng
may - ari,” mahinahon ngunit malaman na pagpapaliwanag ng bata.
“Wow! tunay na kahanga - hanga naman talaga siya sa kanyang mga kilos at gawi.”
“Dapat siya ay kinikilala sa flag ceremony upang tularan pa ng mga batang tulad namin.”
“Eh Ma‟am sino po ba ang batang ito na dapat naming tularan?” makulit na pagtatanong
ng mga mag -aaral ni Gng. Anacay. Dito na ipinagmalaki ng guro sa lahat si Honesto isang
batang matapat at dapat iniidolo ng lahat. Dahil dito ay agad sa mungkahi ng kanyang
mga mag - aara ay agad na ipinatawag ni Gng. Anacay ang mga magulang ni Honesto.

6. TAYO‟Y MAKILAHOK...... MAKILAHOK
Tayo‟y makilahok sa lahat ng gawain
Sa ating samahan lalo na‟t may usapin
Pagkatang desisyon sa bawat gawin
Ay dapat maging mabuti ang simulain.
Saan man dumako ang usapan
Sumaling palagisa plano ng samahan
Pagkatdesisyon ng lahat ay kailangan
Kaya makisama sa lahat ng talakayan.
Tayo‟y makilahok sa tuwi-tuwina
Upang di tayo magmistulang tangan
Kapag may nangyari tayo‟y may alam na
At di magtatanong na tila ibang-iba.

7. SA TOTOO LANG PO!
Kung nais mong maging isang mabuting Tao
Naging tapat sa lahat ng ginagawa
Ipaalam at sabihin ang mga inaakala
Sa mga magulang at nakatatanda.
Sa totoo lang ang kasinungalingan
Ay isang kasalanan na di nahuhugasan
Nagsisilbing batik kahit kanino man
Kaya‟t katahimikan ay di makakamtan.
Sa tatoo lang dapat kahit masakit
Sabihin natin ang dapat ipilit Pagsasabi ng totoo ay isang prinsipyo
Na di mababayaran ng kahit na sino.
Sa totoo lang di dapat manloko
Pagkat tiwala ng tao ay walang presyo
Ang katapatan tuwina‟y isa puso
Sa lahat ng oras at saan mang dako.
Ipakita ang katapatan sa lahat ng bagay
Sa isip, sa salita, at maging sa gawa
Maging bahagi ng buhay kahit ikaw ay bata
Upang sa paglaki, kamtin ay gantimpala.

8. MATAPATNAPAGGAWA
Ang katapatan ay magandang kaasalan
Na dapat tandaan ng mga kabataan
Nakatutok ang pansin at lakas sa ginagawa Kahit walang bantay at nakakakita
Ang matapat sa paggawa
Ay tunay na kahanga-hanga
Gawaing sa kanya itinakda
Sadyang ginagawa nang buong kusa.
Ang paggawa nang matapat
Ay pagsasama ng maluwat Hindi pansin ang paglipas ng oras
Laging nasa isip ang paggawa nang tapat.
Katapatan sa paggawa ay tunay na mahalaga
Kaysa sa salapi at dangal na nawawasak
Walang lungkot pagsisising madarama
Sa matapat na paggawa sa tuwi-tuwina.

9. TUMULONG SA KAPWA!
Ang mabuting Kristiyano ay maawain at matulungin sa kapwa. Ito‟y dahil sa ating
paniniwala na ang pgamamahal sa kapwa ay pagmamahal sa Diyos. Mahal ng
Panginoon ang lahat, kaya Siya tumutulong sa lahat, mahirap o mayaman man.
Ang pagtulong sa kapwa, lalo na kapag may sakuna o kalamidad ay likas sa mga
Pilipino. Ito‟y kaasalang Pilipino na minana pa natin sa ating mga ninuno na dapat
gawin at pagyamanin.
Hindi natin maiiwasan ang magalit sa kapitbahay o kanayon kung minsan. Ngunit
kapag may sunog, baha o anumang pangyayaring nanganganib ang kanilang
kaligtasan, hindi natin matiis na sila‟y di tulungan at damayan. Naghahandog tayo
ng damit, pagkain, at mga gamit sa nasalanata ng kalamidad.
Bilang mag-aaral, makatulong din tayo at an gating paaralan sa mga taong
nangangailangan. Bukod sa mga pagkain, salapi, at damit na ibinibigay, mabuti rin
na turuan natin sila ng mga gawaing mapagkakakitaan upang makapagsarilisa mga
darating na araw:
Narito ang iba pang magagawa natin:
a. Ibahagisa mga kabarangayang anunsyo sa radio kung may parating na bagyo
b. Itawag sa malapit na himpilan ng pulisya kapag may nasaksihan kang krimen,
nakawan, at iba pang malubhang pangyayari.
c. Tumawag ng saklolo kapag may emergency na nagaganap.

10. MGAPINAGKUKUNANGIMPORMASYON:ATING
SURIIN
Kasanayan sa pagbabasa ugaliin natin t‟wina,
Nang pahayaga‟t, magasin, gayundin ang
lathalain.
Kung may nais malaman, mga bagong kaalaman
Ang radyo at telebisyon palagi nating pakinggan.
Siyempre pa sa pagtuklas ng katotohanan,
At marubdob na pananaliksik ang
kinakailangan. Sa tulong ng internet isang
pindot mo lamang
Makikita mong lahat ng iyong kailangan.
Ngunit sa paggamit ng ganitong mga kagamitan
Mahalaga ang pagtuklas sa katotohanan.
Sa mga makukuha mong iba‟t-ibang
kaalaman, Maging mapanuri, upang di-malihis
ng daan.
Malalaswang panoorin patuloy na lumalaganap,
Mga blogsite sa internet na pornograpiya ang makakalap.
Mga larong mararahas, mahu-hookka sa isang iglap
Di mo namamalayan, masamang epekto ang „yong nasagap.
Kaya kaibigan, kaisipa‟y palawakin.
Maging mapagmatyag, mensahe‟y timbangin.
Impormasyon at teknolohiya ay biyaya sa atin,
Kaya ating pagyamanin at „wag abusuhin.

11. “SI BONGPAGONGAT MGA KAIBIGAN”
Mga Tauhan:
-Bong Pagong
-Myong Pagong
-Kuya Gong Pagong
-Long Pagong
-Mga magulang ni Bong Pagong
Tunay ngang sa oarasng pangangailangan, maytaong malalapitan lalo pa‟t kung
ika‟y pala kaibigan.
Magandang umaga! Isang kuwentong may-aral ang inyong matutunghayan sa
mga susunod na sandal.
Sa isang malayung-malayong nayon ng mga mabubutingunitsadyang
makukupad na nilalang nananahan ang grupo ninang Bong Pagong, kanyang
pamilya, kaibigan, at ilan pang grupo. Para sa kanila lahatay agagawa basta
sama-sama kay ganda, hindiba?
Ngunti sa kabila nila, natatangi itong si Bong, isa sa pinakakilalang pagong ng
nayon. Siya ay masayahin ngunit sumpungin, palakaibigan ngunit pili lang at higit
sa lahatmaparaanngunittamad.Sakanyang palagayang lahataytama na,na wala
na syang ibang kailangan pa- sa pamilay, kaibigan at mga iba pang nais.
Isang araw, “Ngok, ngok! Bong Pagong bakit nag-iisa ka? Halika na sumama ka sa
may ilog, manguha tayo ng pagkain” wika ni meong. Ngunit ito ay tumanggi.
“Ngok! Ngok! A siya sige, may tinatapos pa ako e. susubukan kng sumunod ha,
Ngok!” sagot ni Bong. Bagamat di naman ganun kaimportante ang kanyang
Gawain, mas pinili parin ni Bong ang magpaiwan. Sa piling ng mga dahong
nananayaw ang hanging bumubulong, ito ay nakakaramdam ng saya.
“Ngok! Ngok! Kay ganda ng paligid kay sarp ng ganito” wika ni Bong.
Sa kanyang pagmamasid, isa muling grupo ng pagong ang bumati, “Kamusta
Bong? Halika‟t sumama sa may talamps. May bagong tanawin roon, ngok!”
kanilang wika. “A, din a ho, Kuya Gong Pagong. Sa susunod na lamang.” Sagot ni
Bong. Sapagkat ganap na kakaiba di nanghinayang si Bong na makasa ang mga
grupo. Ang lahat ng ito ay nalalaman ng kanyang mga magulang. Sa halos araw-

12. araw nga, lagi itong napapagsabihang makihalubilo. Bagama‟t sagot at opo, di
parin naisasapuso. Ayon kasi sa kanya, “may mga kaibigan naman ako. Masaya
naman ako, kahit nga ilan o kahit pa wala sila” ang lagging wika ni Bong Pagong.
Hanggang dumating ang araw ng Pista ng mga Pagong. Dito tampos ang ilang
Gawain na nagdaragdag kaalaman atkakayahan sa mga pagong. Maymga laro rin
ang ilang paligsahan. Ngunitkaraniwan, sarawng pista, tulog itong si Bong. Dikasi
nya nagugustuhan ang Gawain ng ilang kaibigan na sila‟tsila rin ang
nagpapaligsahansa ilang laro.Sapagkatsa kanyang palagaynagsusulotito ng pag-
aaway.
Sa kabila nito, sa parehong pagkakataon muling sumalisa paligsahan sa pagtakbo
ang lahat ng kaibigan ni Bong. Sa kantiyawan nga “Ngok! Hoy Bong bakit di ka
sumali? Nung nakaraang tatlong taon ako ang nanalo. Wala nayatang tatalo pa a
akin, Ngok! Ngok!” wika ni Long. “Nakakatsamba ka lang, Long. Nagkakasakit kasi
ako kaya di ako ganun kasigla sa patimpalak” hirit naman ni Meong. “ngok! ngok!
ngok!” tawanan ng mga pagong. Sa kalagitnaan ng tawanan nagpasya ng umalis si
Bong Pagong. Wari‟y di niya nagustuhan ang takbo ng kwentuhan.
“Ngok! Hay, pinagkakatuwaan nila ang kanilang pagtatalo” aniya. Sa kanyang
paglalakad, halos lahat ng makaslaubong ay nagsasabing dapat siyang sumali sa
paligsahan. Bagamatang sagot ay opo, ni di nito maisapuso ang sinasabi. Pag-uwi
sa bagay-ganun pa rin. “baong, making ja naman, ngok! ang paligsahan ay may
saya. Mas higit pang Masaya kesa sa‟yong pag-iisa” wika ng kanyang ina. At
sumagot muli ito ng opo bagamat di totoo. Sa kanyang pagtulog maging sa
panaginip binubuyo itong sumali. Ang kanyang tanong, “ano bang mayroon sa
paligsahan? Kailangan ko ba tlagang makipaglaban? Ngok!ngok!” Nang dumating
ang araw ng paligahan, di man nito nais, sya ang isinisigaw ng mga tao. “Bong
Pagong! Bong Pagong!” anila. Kaya naman sumali ito. Sa una puno ito ng kaba.
Halos ayaw ng humakbang ng kanyang paa. Ngunit ng tapikin ng kaibigan, “Bong
tayu na. mahuhuli na tayo” humayu na si Bong.
Habang nakikipagpaligsaha, dinig niBong ang kantyawan at tawana ng mga
kalahok.

13. “Ngok! ngok! bilisan mo, nandyan na ako” wika ng isa. Sa kabilang dako naman,
“ngok! pagod ka nanaman. Magpahinga ka muna kaya” ayon pa sa isa. Di lubos
maisip niBong angganoongpag-uusaphabangnahuhulinasiya, maynagsabipang
“Ngok!Bong sa iba na lang manalo.” Atito ay nagulatng nakitang iyong ay si Long,
ang kaibigang lagging annalo. Sa di maipaliwanag na pakiramdam, lubos ang saya
ni Bong Pagong. Di man niya masabi, nakadama ito ng tunay na saya at hisit na
saya kesa sa pag-iisa. Nang matapos ang paligsahan, bagamat di nanalo, higit sa
pagkapanalo ang dala ni Bong. Simula kasi nun, maging di nya dati kaibigan
dumagdag pa sa kanyang katuwang. Kanya ring napatunayan na tunay nang sa
ganitong samahan at paligsahan may nabubuong pagkakaibigan.

14. “ASSET KO, TALENTO KO”
Bawat isang nilalang, may kanya-kanyang kakayahan
Kaya nararapat lamang paunlarin at ikarangal
Pagtitiwala sa sarili, ialisto‟t itanghal
Ito‟y pagpapakita ng magandang asal
Mga programa sa paaralan, maging noong salihan
Nang angking talino‟y tunay na mangibabaw
Magaa‟t mabigat man marapat pa ring gampanan
Mataas na kalidad makakamtan, kapag tiwala‟t husay ang puhunan
Kung mahusay ka sa pagguhit, pagpipinta‟t pag-awit
Sa palakasan, sa pagsusulit pagdidilig , pagliligpit
Anumanng talent ito, mababa man sa kanilang isip
Paghusayan nating pilit, upang mataas na kalidad ang manaig

15. PAGTULONG
Ang pagtulong kung nakagawian
Sa kapwa‟y laging
binibitiwan Asahan mo‟t
may kagantihan Ang may
kapal sa kaitaasan.
Ang tulong ay may kahulugan
Sa bawat taong nilalang
May tulong na paimbabaw
Mayroong sa puso ay bukal.
Ang tulong din kung magkaminsan
Di dapat na agad bitiwan
Alamin mo muna, kaibigan
Kung siya ba‟y tunay na nangangailangan.
Ang pagtulong dapat
ingatan Kung kaninong tao
ipapatawKung sa palagay
mo‟y abusado Ang tulong
mo‟y ikandidato.

16. BAYANIHAN
Ang kabayanihan, di dapat kalimutan
Magandang kaugalian na ating nagisnan
Sa mga ninuno, at sa ating mga magulang
Atin namang ipamana sa darating na kabataan
Likas na sa ating mga Pilipino
Ang maging matulungin sa kapwa tao
Pag may nangangailangan, di magdadamot
Tulong ay agarang ipagkakaloob.
Di ba‟t hinahangaan nga ang mga Pilipino
Ng mga dayuhan sa ibayong dagat
“Bakit ganito ang mga taong ito
Tila pusod nila‟y pinagbuhol na laso”
Para bagang mga langgam ang mga taong iyan
Tingnan mo kung gumawa walang patumangga
Di baling mapagod ang katawang lupa
Puso‟t kaluluwa nama‟y busog sa paghanga

17. SIGA SA PAARALAN
Isang malaking siga ang ginawa sa Ipil ElementarySchoolsa pangunguna ng
mga magaaral sa ikalima at ikaanim na baiting.
Ito ang kanilangsagotsa kampanyang paaralanlabansa paglaganapngmga
babasahin at mga panooring malalaswa.
Ang kampanya ay isinagawa sa pamamagitan ng pagpapadala sa mga klase
sa ikaanim at ikalimang baiting ng mga babasahin na nagtataglayng malalaswang
larawan at lathalain.
Ang klaseng nakapagdala ng pinakamaraming babasahing malaswa ay
pinagkalooban ng gantimpalang plake bukod pa sa parangal na ginanap sa
paaralan.
Ang kampanya ay tumagal sa loob ng isang buwan.
Ang mga klase sa ikalimang baitang ang nagkamit ng gantimpalang plake,
samantalang pinuri rin ang mga klase sa ikanim na baiting na masigla nilang
paglahok sa kampanya.

18. PANALANGIN NG PASASALAMAT SA DIYOS
Panginoon ko, maraming salamatpo sa lahat ng mga biyayang walang sawang
ibinibigay ninyo sa akin. Pipilitin ko pong gamitin ang mga biyayang natatanggap
ko upang makatulong din po sa ibang kapwa ko nilalang na nangangailangan.
Maraming salamat po sa patuloy ninyong pagbibigay ng pagkakataon upang
malaman ko ang dahilan ng aking pag-iral. Ibinabalikko po ang karangalan sa Inyo
sa aking pagkakalikha.
Maraming salamat po sa pagkakaroon ng masayang pamilya, mga
mapagkakatiwalaang kaibigan at mga kakilala. Sila po ang dahilan ng aking
kasiyahan. Sila po ang nagbibigay sa akin ng inspirasyon upang mabuhay at
maging masaya sa araw-araw.
Maraming salamat po sa patnubay na inyong ibinibigay sa aming lahat upang
magampanan namin ang mga responsibilidad at tungkuling nakaatang sa aming
balikat.
Maraming salamat din po sa kalakasan, katalinuhan at kapasyahan. Ito po ang
ginagamit namin sa pagsugba sa mga alon at pagsubok ng buhay.
Maraming salamat din po sa inyong bugtong na Anak na siyang tumubos ng
aming kasalanan.
Amen.