2. PANITIKAN
• Sa pinakapayak na paglalarawaang, ang isang panitikan o
panulatan ay ang pagsulat ng tuwiran o tuluyan at pagtula
na nag-uugnay sa isang tao.
• Ang panitikan ay tumutukoy sa mga akda na nakasulat o
naisulat ng mga manunulat at kadalasang naglalarawan
ng karanasan, emosyon, kaisipan, at iba pang mga
konsepto na nais ipahayag ng may-akda.
• Ito ay naglalarawan ng buhay, kultura, pamahalaan,
relihiyon, at iba pang karanasan na nabibigyang kulay ng
iba’t ibang damdamin tulad ng pag-ibig, kalungkutan, pag-
asa, pagkamuhi, takot, at pangamba.
3. URI NG PANITIKAN
• Panitikang Piksyon
• Ang panitikang piksyon ay isang uri na naglalaman ng mga kwentong kathang-
isip na nagpapakita ng mga karakter, pangyayari, at mga lugar na hindi tunay o
hindi nangyari sa totoong buhay.
• Kabilang dito ang mga nobela, maikling kwento, tula, at iba pa.
• Ang mga halimbawa ng piksyon ay maaaring maging tungkol sa mga paksang
tulad ng pag-ibig, kabataan, kabiguan, tagumpay, paghihirap, at mga
pakikipagsapalaran.
• Ito ay may malaking papel sa kultura at nakatutulong sa pagpapalawak ng
imahinasyon at paglikha ng mga kaisipan na nagbibigay ng impormasyon tungkol
sa mga tao at mundo.
• Ito ay mahalaga dahil ito ay nagbibigay ng libangan sa mga mambabasa at
nagbibigay ng mga ideya at konsepto tungkol sa mga tao, lugar, at mga
4. URI NG PANITIKAN
Panitikang Hindi Piksyon
• Ang panitikang hindi piksyon ay isang uri na hindi naglalaman ng mga kwentong
kathang-isip, ngunit naglalayong magbigay ng impormasyon at kaalaman sa
mambabasa
• Ito ay binubuo ng iba’t ibang anyo ng mga teksto na nakasulat, tulad ng mga
aklat, artikulo, sanaysay, biograpya, mga pagsasaliksik at iba pa.
• Kabilang sa mga halimbawa ng hindi piksyon ang mga aklat sa kasaysayan,
agham, teknolohiya, pamamahala, relihiyon, at iba pang mga aklat na
naglalayong magbahagi ng kaalaman at impormasyon.
• Maaari rin itong maglaman ng mga personal na karanasan ng may-akda, tulad ng
mga memoir at mga diary.
• Ito ay mahalaga dahil ito ay nagbibigay ng kaalaman at impormasyon sa mga
5. KULTURA
Ang kultura ay ang kabuuan ng pinagsama-samang pananaw ng mga tao sa
kanilang lipunan. Nakapaloob sa pananaw na ito ang koleksyon ng mga
kaugalian, nakasanayan, paniniwala, tradisyon at iba pa. Maaring ang mga
pananaw na ito ay pamana pa ng mga naunang henerason na naisalin
hanggang sa kasalukuyang panahon.
ito ay tumutukoy sa paraan ng pamumuhay na nakagawian ng tao. -
>Kabilang dito angsining,wika,musika at panatikan. Kasama rin ang
paninirahan,pananamit,kaugalian,tradisyon atmga mahahalagang moral ng
isang pangkat ng tao.
Ang kultura,sa payak na kahulugan,aykarunungan,sining
literatura,paniniwalaa,at kaugalian ng isang pangkat ng mga
taongnanahanan sa isang pamayanan
9. KWENTONG BAYAN
Ang kuwentong bayan ay bahagi ng ating
katutubong panitikang nagsimula bago pa man
dumating ang mga Espanyol. Ito’y lumaganap at
nagpasalin-salin sa iba’t ibang henerasyon sa
paraang pasalindila o pasalita. Karaniwang
maglalahad ng kaugalian at tradisyon ng lugar
kung saan ito nagsimula at lumaganap.
10. MODYUL 1
A. PANITIKAN: Si Samgulang at si Nga
Datu To Sabeng
(Isang Kuwentong Bayan ng mga Blaan)
B. WIKA AT GRAMATIKA: Paghihinuha
Pinakamahalagang Kasanayan sa
Pampagkatuto:
F7PN-Ia-b-1
Nahihinuha ang kaugalian at kalagayang panlipunan ng lugar na
pinagmulan ng kuwentong-bayan batay sa mga pangyayari at usapan ng
mga tauhan.
11. Anong mga tribo o
pangkat ng katutubo
sa Mindanao ang alam
o kilala ninyo?
Magbigay ng isa.
Kilalanin ang natin ang
Tribo ng Blaan
15. Panuto: Ibigay ang kasingkahulugan ng mga salitang nakadiin ayon sa
pagkakagamit nito sa pangungusap. Bilugan ang letra ng tamang sagot.
1. Hinampas ni Samgulang nang malakas ang
agong. Ang agong ay isang instrumentong
________.
A. instrumentong brass
B. instrumentong wind
C. instrumentong percussion
D. instrumentong string
16. Panuto: Ibigay ang kasingkahulugan ng mga salitang nakadiin ayon sa
pagkakagamit nito sa pangungusap. Bilugan ang letra ng tamang sagot.
1. Hinampas ni Samgulang nang malakas ang
agong. Ang agong ay isang instrumentong
________.
A. instrumentong brass
B. instrumentong wind
C. instrumentong percussion
D. instrumentong string
17. Panuto: Ibigay ang kasingkahulugan ng mga salitang nakadiin ayon sa
pagkakagamit nito sa pangungusap. Bilugan ang letra ng tamang sagot.
2. Pumunta ang magkakapatid sa lemlunay
upang kumustahin si Samgulang.
A. palaisdaan
B. bukirin
C. palayan
D. paraiso
18. Panuto: Ibigay ang kasingkahulugan ng mga salitang nakadiin ayon sa
pagkakagamit nito sa pangungusap. Bilugan ang letra ng tamang sagot.
2. Pumunta ang magkakapatid sa lemlunay
upang kumustahin si Samgulang.
A. palaisdaan
B. bukirin
C. palayan
D. paraiso
19. Panuto: Ibigay ang kasingkahulugan ng mga salitang nakadiin ayon sa
pagkakagamit nito sa pangungusap. Bilugan ang letra ng tamang sagot.
3. Tinanan ni Nga Datu To Sabeng ang asawa
ni Samgulang.
A. kinuha
B. ninakaw
C. sinama
D. binawi
20. Panuto: Ibigay ang kasingkahulugan ng mga salitang nakadiin ayon sa
pagkakagamit nito sa pangungusap. Bilugan ang letra ng tamang sagot.
3. Tinanan ni Nga Datu To Sabeng ang asawa
ni Samgulang.
A. kinuha
B. ninakaw
C. sinama
D. binawi
21. Si Samgulang at si
Nga Datu To
Sabeng
Kuwentong-Bayan ng mga
Blaan
22. Isang gabi habang natutulog si
Samgulang sa loob ng kaniyang
kulambo ay napanaginipan niya
ang kaniyang asawa na tinanan
at dinala sa lugar ng Mahin
Lgiling ni Nga Datu To Sabeng.
23. Nabigla si Samgulang na sa
kaniyang pagbangon ay wala na
ang kaniyang asawa. Mabilis
na nanghilamos at saka
hinampas ang agong.
24. Narinig ng mga kapatid niyang
babae ang
tunog ng agong.
“Narinig ba ninyo ang tawag ni
Samgulang? Lahat tayo ay
kailangang pumunta sa
Lemlunay para kumustahin
siya!,” sabi ni Knaban
sa mga kapatid.
25. Agad namang naghanda ang
walong
magkakapatid. Sumakay sila sa
kani-kanilang
kabayo papuntang Lemlunay.
26. Agad sinalubong ni Samgulang
ang mga kapatid at sinabi,
“Halina mga kapatid, babawiin
ko ang aking asawang si Salo
Minum. Inagaw siya ni Nga Datu
To Sabeng.”
“Sasama ako sa iyo kapatid ko.
Ano man ang mangyari sa iyo
basta nasa likuran mo lang ako,”
sabi ng kapatid na si Knaban.
27. Agad umalis sina Samgulang at
Knaban patungong Mahin
Lgiling. Pagdating
nila, agad nagpatayo ng
kubong pansamantalang
titirhan sa pakikipagdigma.
28. Sa umpisa ng labanan nina
Samgulang at Nga Datu To
Sabeng, inutusan ‘ni
Knaban ang kapatid ng gumawa
ng lindol. Hindi natakot si Nga
Datu sa ginawang lindol ni
Samgulang.
29. Dahil dito lalong nagalit si Samgulang.
Inutusan niyang bumaba si Nga Datu
upang sila ay magtutuos. Agad namang
binigyang proteksyon ni Nga Datu si Salo
Minum gamit ang kaniyang pananggalang.
Nabigla sila nang may nahulog na kumikinang
na tungkod sa kanilang pagitan at narinig nila
ang boses ng matandang lalaking nagsasabing,
“Tigilan ninyo ang pag-aaway. Kayo ay
magkapamilya.”
Inagaw ni Nga Datu si Salo Minum dahil hindi
pa siya makalakad, mahina pa ang kaniyang
tuhod, kailangan pa niyang sumuso sa
kaniyang ina.
30. Biglang lumuha si Samgulang
dahil ang narinig niya ay boses
ng kaniyang
lolo. Tumayo siya at binuhat si
Nga Datu paakyat sa bahay.
Umupo sila sa tabi ni
Salo Minum. Nagyakapan ang
tatlong magkapamilya.
32. Tanong sa Pagpapahalagang
Pampanitikan
1. Ano ang napanaginipan ni Samgulang?
2. Isa-isahin ang ginawa ni Samgulang para mabawi
si Salo Minum sa mga kamay ni Nga Datu To
Sabeng?
3. Kung ikaw si Samgulang, gagawin mo rin ba ang
kaniyang ginawa? Pangatwiranan.
4. Anong kaugalian ang ipinakita ng mga kapatid
nating Blaan sa akda?
33. Tanong para sa mataas na antas ng
pag-iisip:
Paano makatutulong sa pagkakaroon
ng maayos na relasyon sa kapwa ang
paggalang o pagrespeto at pagiging
tapat? Ilahad ang iyong sagot.
34. Pangkalahatang tanong:
Ano ang kaugaliang ipinakita sa
kuwentong binasa? Banggitin ang
mga pangyayari sa kuwento para
mapatunayan ang mga ugaling
kanilang ipinakita.
35. PAGHIHINUHA
Paghihinuha ito ang pagbibigay ng iyong
sariling haka-haka at opinyon tungkol sa
isang bagay o sitwasyong naganap. Ito’y
maaring nagsisimula sa iyong sariling
paniniwala at pagkakaunawa sa isang
konteksto ng pangyayari.
36. Tukuyin kung anong mahihinuha sa
sumusunod na sitwasyon.
• Gumagawa at nagpapasa ng mga
gawaing pampaaralan si Juan.
• Madalas magpuyat si Pedro dahil sa
kalalaro ng ML.
• Tumutulong lagi sa gawaing bahay si
Ana.