3. Sapulin
Bago tayo magtungo sa ating mapag-aaralan sa modyul na ito ay nais muna
kitang batiin mahal kong mag-aaral dahil napagtagumpayan mo ang mga gawain sa
nakaraang markahan. Tiyak kong marami kang natutuhan. Nakapaglakbay ang
iyong diwa sa iba’t ibang akdang pampanitikang kanluranin. Ngayong ikatlong
markahan nama’y mababatid mo ang makulay na Panitikang African at Persian.
Batid kong sabik at nakahanda ka nang mag-aral at matuto, kaya tara na’t
magsimula na tayo.
Ang Modyul 1 ay tatalakay sa Mito mula sa bansang Kenya na may pamagat
na “Liongo” na isinalin sa Filipino at muling isinalaysay ni Alvin D. Mangaoang. Ang
Republika ng Kenya ay isang bansa sa Silangang Africa. Napalilibutan ito ng Ethiopia
sa Hilaga, Somalia sa Hilagang-Silangan, Tanzania sa Timog, Uganda sa Kanluran,
South Sudan sa Hilagang-Kanluran at kasama rin ang Karagatang Indian sa Timog-
Silangan. Mayaman ang bansa sa mga akdang pampanitikan, sining sa inukit na
bato, arkitektura – ang mga palasyo at museo na yari sa putik, may musika at sayaw
na ritmo ng pananampalataya ng kanilang lahi. Kilala rin ang Kenya sa dami ng mga
hayop na karamiha’y nanganganib nang mawala. Masasalamin natin ang kanilang
mga panitikan sa pamamagitan ng kanilang mga mitolohiya na higit na
magpapakilala sa atin ng kultura at tradisyon ng bansang Kenya.
Bahagi rin ng pag-aaral sa modyul na ito ang pagtalakay sa pamantayan sa
pagsasaling-wika tungo sa pagkakaunawaang pandaigdig. Gayondin ang paggamit
ng debate sa pagbibigay ng reaksiyon.
Sa pag-aaral sa modyul na ito, inaasahang malilinang mo ang sumusunod:
Mga Pinakamahahalagang Kasanayang Pampagkatuto (MELC):
1. Nasusuri ang mga kaisipang nakapaloob sa mitolohiya batay sa:
- suliranin ng akda,
- kilos at gawi ng tauhan,
- desisyon ng tauhan. (F10PB-IIIa-80)
2. Napangangatuwiranan ang sariling reaksiyon tungkol sa akdang binasa sa
pamamagitan ng debate o pagtatalo. (F10PS-IIIa-78)
3. Nabibigyang-puna ang napanood na video clip. (F10PD-IIIa-74)
4. Nagagamit nang angkop ang mga pamantayan sa pagsasaling-wika.
(F10WG-IIIa-71)
Tiyak na magiging kapana-panabik ang ating pag-aaral sa makulay at
misteryosong panitikan ng Kenya. Kung kaya magsimula na tayo sa pag-aaral sa
aralin at pagsagot sa mga gawain.
4. Aralin
1.1
Mito mula sa Kenya
Panitikan: Liongo
Simulan
Bago natin simulan ang malalimang talakayan, magkaroon muna tayo
paunang pagsusuri sa iyong kaalaman sa mitoholohiya.
Gawain 1: Suriin Mo!
Panuto: Basahin at unawain mong mabuti ang tekstong “Malaika” mula sa Silangang
Africa partikular sa Kenya saka sagutin ang sumusunod na tanong. Isulat sa iyong
sagutang papel ang letra ng tamang sagot.
Malaika
(Salin ni Alvin D. Mangaoang)
Ang mga malaika ay mga mabubuting espiritung ipinadala sa lupa mula
sa langit upang tulungan ang mga tao. May kakayahan silang mag-anyong-tao.
Mahal ng mga malaika ang mga tao at handang magtrabaho para sa kanilang
kapakinabangan. Nilikha sila ng Panginoon upang mapanatili nila sa tuwid na
landas ang mga tao sa pamamagitan ng pag-upo sa kanilang kanang balikat
at pagbulong sa tainga kung ano ang dapat nilang gawin o hindi dapat gawin.
Ang mga malaika ay hindi tumatanggap ng pagkain, sapagkat ang
pagdarasal sa diyos ang nagsisilbi nilang pagkain. Nilikha ang mga ito mula sa
liwanag, mga unang nilikha ng diyos, kaya't sila ay ganap na napaglalagusan
ng paningin at hindi maiisip ang kasamaan. Palagi nilang sinusunod ang diyos,
katunayan, naipadadala sila sa tuwing nais tulungan ng diyos ang isang taong
nababalisa.
Karaniwang hindi nakikita ang mga malaika. Patuloy nilang
binabantayan ang langit laban sa mga pag-atake ng shaitani (demonyo) sa
pamamagitan ng pagbato sa kanila ng mga shihabu (rocket), na nakikita natin
bilang mga bumabagsak na bulalakaw. Maging sa kamatayan, ang mga
malaika ay nagsisilbi sa diyos sa pamamagitan ng pagkuha ng mga kaluluwa
ng mga namamatay. Maaari ding magpadala ang diyos ng mga malaika upang
labanan ang kaniyang mga kaaway – ang mga hindi naniniwala.
_____ 1. Ano ang pinakapangunahing katangian ng isang malaika?
A. Mabubuting espiritung ipinadadala ng diyos mula sa langit upang
tulungan ang mga tao.
B. Nilalabanan nila ang mga kaaway ng diyos.
C. Umuupo sila sa balikat at bumubulong sila sa mga tao.
D. Hindi sila tumatanggap ng pagkain.
5. _____ 2. Batay sa nabasa, ano sa tingin mo ang katumbas ng malaika sa
pandaigdigang konteksto?
A. diwata B. anghel C. pashnea D. lambana
_____ 3. Alin sa sumusunod ang HINDI nagpapakita ng kilos o gawi ng isang
malaika?
A. Pinananatili nila sa tuwid na landas ang mga tao.
B. Tinutulungan nila ang mga taong nababalisa.
C. Sila ang mga nangangalaga sa apat na mga brilyante.
D. Kinukuha ang mga kaluluwa ng mga nangamatay.
_____ 4. Ano ang mahalagang kaisipang nahango mula sa tekstong nabasa?
A. Mahalagang magkaroon tayo ng malaika.
B. Katuwang ng diyos ang mga malaika upang labanan ang mga
shaitani
C. Hindi natin kailanman makikita ang mga malaika.
D. Nagpapakita ito ng mayamang panitikan sa nasabing lugar na
naging batayan ng kanilang matibay na pananampalataya.
_____ 5. Masasabi bang isang mito ang tekstong nabasa?
A. Oo, sapagkat may kaugnayan sa diyos ang kuwento at
nagsasalaysay din ito ng pambihirang katangian ng mga tauhan.
B. Oo, dahil nagbibigay ito ng gintong aral sa mga mambabasa.
C. Hindi, sapagkat kulang ang mga tauhang nailahad.
D. Hindi, dahil kapani-paniwala naman ang mga pangyayari.
Binabati kita sa mahusay mong pagsagot. Matagumpay mong naisagawa ang
paunang gawain. Magpatuloy ka lang sa paggalugad ng kaalaman sa kasunod na
mga gawain at pagtalakay.
Lakbayin
Narito ang isang halimbawa ng mito mula sa Kenya. Basahin at unawain mo
ito upang masagot mo ang kasunod na mga gawain.
Liongo
(Salin at salaysay ni Alvin D. Mangaoang)
Si Fumu Liongo ay mula sa angkan ng dakilang dinastiyang Shaka ng mga
Swahili at Pokomo sa isa sa mga pitong bayang nasa baybaying-dagat ng Silangang
Kenya. Kilala siya bilang isang dakilang makata sa kanilang lugar. Siya ay may
natatanging lakas, husay sa paggamit ng pana at tangkad tulad ng isang
higanteng hinahangaan ng karamihan.
Bagaman si Liongo ang panganay, hindi niya mamamana ang trono ng
kaniyang ama dahil siya ay anak sa labas – ng kaniyang inang si Mbwasho. Sa
halip, ang kaniyang kapatid na si Mringwari na kilala rin sa tawag na Ahmad
(Hemedi) ang naluklok na hari ng Shangha sa Faza (Isla ng Pate) nang namatay
ang kanilang ama.
Hindi matanggap ni Liongo ang kinasapitan ng kaniyang kapalaran. Siya’y
naging istrikto bilang isang prinsipe sa kanilang kaharian. Nabuo ang poot sa puso
6. ng mga mamamayan sa kaniya dahil sa pagiging istrikto nito. Dahil pa sa sama
ng loob, tinangka niyang tapusin ang buhay ng kaniyang kapatid.
Sa pangyayaring ito, siya ay hinuli, ikinadena, ikinulong at hinatulan ng
kamatayan. Habang siya’y nasa kulungan, araw-araw naman siyang dinadalhan
ng pagkain ng kaniyang ina. Maraming araw ang lumipas, siya ay umaawit ng
magagandang awitin. Nagagalak naman ang kung sinoman ang nakaririnig nito
hanggang sa nasanay na ang mga mamamayan sa kanilang napakikinggang
magandang awitin.
Lingid sa kaalaman ng taumbayan, may lihim palang mensahe ang awiting
kaniyang inaawit na tanging siya, ang kaniyang ina at ang aliping babae ang
nakaaalam. Ang mensaheng ito ay naglalaman ng balak nilang pagtulong sa
kaniya upang siya’y patakasin – ang paglalagay ng kikil sa pagkaing ibibigay sa
kaniya ng aliping babae na magagamit niya upang maputol ang kadena.
Dumating ang araw ng paglilitis sa kaniya. Habang nakagapos si Liongo sa
bilangguan, siya ay umawit ng mahabang papuring awitin, samantalang inawit
naman ng mga taong nasa labas ng selda ang koro nito. Nakapagdulot ito ng sapat
na ingay upang makahulagpos siya sa tanikala nang hindi naririnig at nakikita ng
bantay.
Tumakas si Liongo kasama ang ina sa kanilang kaharian patungong
kagubatan at nanirahan kasama ang mga Watwa – ang mga taong naninirahan sa
kagubatan. Mapalad pa rin siya sapagkat nabasbasan siya ng mga diyos na siya’y
hindi masusugatan ng kahit anomang sandata.
Unti-unti nang binuo ni Fumu Liongo ang kaniyang sarili, repustayon ng
katapangan, kabutihang-loob at hustisiya. Kalauna’y naging pinuno na siya ng
isang bagong kaharian – Ozi at Ungwana sa Tana Delta. Mas nalinang din niya
ang kaniyang kasanayan sa paghawak ng busog at palaso. Sa katunayan, may
mga napagwagian siyang digmaan laban sa mga Gala (Wagala), kung saan
nagdesisyon ang kanilang haring ialay ang kaniyang anak upang kaniyang
mapangasawa’t mapabilang sa kanilang angkan. Hindi naglaon ay nagkaroon sila
ng anak na lalaki. Lumipas pa ang maraming taon at namuhay silang payapa.
Sa kabilang banda, desperado pa rin si Mringwari na wakasan ang buhay
ng kaniyang kapatid. Minsan, ipinatawag niya ang anak ni Liongo sa
kanilang kaharian upang utusang alamin ang kaniyang
kahinaan. Inalok ni Mringwari ang bata na sakaling
malaman ang kaniyang kahinaan at mawala ang
kaniyang ama ay siya ang magiging tagapagmana ng
kaniyang trono.
Sinunod naman ng bata ang utos ng kaniyang
tiyuhin. Kaya, nang makauwi ang bata’y
tinanong niya agad sa kaniyang ama ang
kaniyang kahinaan. Ang lihim na ito ay batid
lamang niya at ng kaniyang ina ngunit dahil
sa panatag naman siya sa kaniyang anak,
ibinunyag niya ito. Ang kahinaan ni Liongo
ay kung matutusok ng tansong karayom
ang kaniyang pusod.
Isang gabi, habang mahimbing na
natutulog si Liongo, nabuo sa isip ng bata
ang kagustuhang maiangat ang reputasyon
ng angkan ng kaniyang ina. Kumuha siya
ng tansong karayom at itinusok ito sa
pusod ng kaniyang ama. Nagising sa
7. Gawain 2: Suriin Natin!
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang sumusunod na tanong. Sagutin ito sa
iyong sagutang papel.
1. Ano-ano ang mga suliraning lumitaw sa nabasang mito?
2. Ano-ano ang mga kilos at gawi ng pangunahing tauhan sa mito?
3. Ano-ano ang iyong kaisipan sa sumusunod na pagpapasiya si Liongo?
Magbigay ng iyong reaksiyon.
Mahusay! Natutuwa ako’t mahusay mong nasuri ang mito. Ngayon nama’y
dagdagan pa natin ang iyong kaalam upang magamit mo ito sa pagbibigay ng ibayong
reaksiyon.
matinding sakit si Liongo, kinuha niya ang kaniyang pana saka lumabas ng
kaharian.
Umabot siya sa isang balon, mahina na siya’t akmang lumuhod na. Bago
siya malagutan ng hininga, tila siya’y nagbabantay sa balon. Kinaumagahan,
dumating ang mga tao upang magsalok ng tubig sa balon. Nagulat sila dahil ang
akala nila’y binabantayan ni Liongo ang balon. Tinawag nila ang kaniyang ina
upang siya’y kausapin. Sa paglapit ng kaniyang ina, nabatid ng lahat na ang
dakilang si Liongo ay wala ng buhay. Nakalulungkot isiping ang kaniyang anak
mismo ang nagtaksil at pumaslang sa kaniya. Sa huli, hinuli nila ang bata at
pinarusahan din ng kamatayan.
LIONGO
SULIRANIN
__________________________________
__________________________________
__________________________________
Fumu
Liongo
Tangkang pagpaslang sa
kaniyang kapatid
Pagbuo at pagbabago ng
kaniyang sarili
Pagtatapat ng kaniyang
lihim sa kaniyang anak
8. Galugarin
Dagdag kaalaman…
Alam mo bang ang…
Debate o Pagtatalo ay isang sining ng gantihang katuwiran o matuwid ng
dalawa o higit pang magkasalungat na panig tungkol sa isang kontrobersiyal na
paksa? (Arrogante, 2000)
➢ Isinasagawa ito sa pamamagitan ng pagpapahayag ng mga katuwiran at
naaayon sa itinatakdang alituntunin at pamantayan. Ang gawaing ito ay
nakasalalay sa masining at maingat na pagbibitiw ng mga salita, gayondin
kung pasulat.
➢ Isinasagawa ito ng dalawang grupo o indibidwal na may magkasalungat na
panig tungkol sa isang partikular na paksa; ang dalawang panig ay: Ang
proposisyon o sumasasang-ayon at ang oposisyon o sumasalungat.
➢ May isang moderator na magiging tagapamagitan upang matiyak na magiging
maayos ang daloy ng debate at igagalang ng bawat kalahok ang tuntunin ng
debate.
➢ Pagkatapos ng debate, may mga huradong magpapasiya kung kaninong panig
ang higit na nakapanghikayat o mas kapani-paniwala.
➢ Ang mga hurado ay dapat walang kinikilingan sa dalawang panig at
kailangang nakaupo nang magkakalayo sa isa’t isa at hindi mag-usap-usap
bago magbigay ng kani-kanilang hatol upang maiwasang
maimpluwensiyahan ang hatol ng isa’t isa.
➢ Ang paksa ay masining na pinag-uusapan at masusing pinagtatalunan. Ito ay
may takdang panahon, araw at oras kung kailan gaganapin. Kailangan dito
ang paghahanda.
➢ Sa pagtutuligsa naman ay tukuyin ang sumusunod:
a. Maling katuwiran
b. Mga pahayag na walang batayan
c. Kahinaan ng katibayan at
d. Mga pahayag na labas sa buod ng napagkasunduan.
Mga Dapat Tandaan sa Pakikipagtalo
1. Makabuluhang pangangalap ng mga datos.
2. Gumamit ng iba’t ibang paraan ng pagsisiyasat at pagsusuri.
3. Maghanap ng iba’t ibang uri ng patunay o katibayan.
4. Magkaroon ng maayos na paglalahad ng katuwiran.
5. Maging matalas ang isipan sa paghalata ng maling pagmamatuwid at maging
maagap sa paghaharap ng ganting-matuwid.
6. Iwasan ang paglabag sa hinihingi ng kagandahang-asal at kapinuhan.
7. Pamalagiin ang pagpipitagan sa katalo at sa nakikinig. Isyu ang
pinagtatalunan, hindi ang katauhan ng nagtatalong magkatunggali.
8. Sa simula pa lamang, magkaroon na agad ng pagkakasundo tungkol sa
pakahulugan sa paksang tatalakayin.
9. Gawain 3: Pangatuwiranan Mo!
Panuto: Araling mabuti ang isyung nasa kahon. Pagkatapos nito’y pumili ka kung
anong panig ang iyong papanigan – kung sang-ayon ka ba salungat. Saka sumulat
ng pangangatuwiran sa iyong sariling pananaw batay sa nabasang mito. Gayahin
ang pormat sa sagutang papel.
Mahusay! Nagtagumpay kang muli sa pagsagot sa gawain. Ngayon ay mas
palalalimin pa mo pa ang iyong kasanayang pampagkatuto sa pamamagitan ng
pagsasagawa ng inaasahang awtput sa araling ito.
Palalimin
Gawain 4: Tara Na’t Magdebate
Panuto: Sa pamamagitan ng isang debate, pangatuwiranan ang sariling reaksiyon
tungkol sa mitong binasa batay sa kilos, gawi at desisyon ng tauhan. Magiging
batayan mo ang pokus na tanong sa kahon. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Rubrik sa Pagtataya ng Awtput
Krayterya Nangangailangan ng gabay (2) Papaunlad
(5)
Napakahusay
(10)
Paksa o
Kaisipan
Walang mainam na kaisipang
ipinahayag tungkol sa paksa.
May naipahayag na 2 hanggang
3 kaisipang nabanggit tungkol
sa paksa.
Lubhang malinaw. May 4 o
higit pang kaisipang nabanggit
tungkol sa paksa.
Pangangatuwiran Walang sapat na katibayan ng
pangangatuwiran
Walang gaanong iniharap na
pangangatuwiran
May sapat na katibayang
iniharap sa pangangatuwiran.
Gramatika Hindi nailapat ang wastong
gramatika sa pangangatuwiran
Nailapat ang wastong
gramatika sa kabuoan ng
pangangatuwiran nang may
kakaunting kamalian.
Mahusay na nailapat ang
wastong gramatika sa
kabuoan ng pangangatuwiran.
Dapat bang parusan din ang anak na
nagkasala sa kaniyang ama?
Proposisyon (Sang-ayon) Oposisyon (Salungat)
Masasabi mo bang isang bayani si Fumu Liongo?
Bakit? Pangatuwiranan ang iyong panig.
10. Aralin
1.2
Wika at Gramatika:
Mga Pamantayan sa
Pagsasaling-wika
Simulan
Humahanga ako sa iyo mahal kong mag-aaral. Binabati kita sa matagumpay
mong pagsagot sa mga gawain sa nakaraan bahagi ng modyul na ito. Ipagpatuloy mo
lang ang iyong pagsagot sa kasunod na mga gawain.
Gawain 1: Nood-suri
Panuto: Panoorin ang video na may pamagat na “Ikaw ang Liwanag at Ligaya” sa link
na ito https://www.youtube.com/watch?v=NHgz_5iVb5Y. Matapos panoorin ay
sagutin ang sumusunod na tanong sa iyong sagutang papel.
1. Ano ang pangkalahatang tema ng napanood na video?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Paano nailahad sa awitin ang mga salitang “Liwanag” at “Ligaya”?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Epektibo ba ang paggamit ng iba’t ibang wika upang maintindihan ng ibang
lahi? Bakit?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Magaling! Ipagpatuloy mo lang ang iyong pag-aaral upang mas malinang pa
ang iyong pagkaunawa sa aralin.
Lakbayin
Alam mo bang…
Pagsasaling-wika ang tawag sa paglilipat sa pinagsasalinang wika ng
pinakamalapit na katumbas na diwa at estilong nasa wikang isasalin? Ang
isinasalin ay ang diwa ng talata at hindi ang bawat salita na bumubuo rito.
(Santiago, 2003).
Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Isang Tagapagsalin
1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot – Nakukuha niya
ang kahulugan ng kaniyang isinasalin o siya’y mahusay na. Kumokonsulta
sa diksyonaryo. Nauunawaan niya ang maliit na himaymay ng kahulugan at
halagang pandamdamin taglay ng mga salitang gagamitin.
11. 2. Sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang wikang kasangkot sa
pagsasalin – Ang kaalaman sa gramatika ng dalawang wika sa pagsasalin ay
kailangang-kailangan ng tagapagsalin sa pagsusuri ng diwang nais ipabatid
ng awtor, gayondin sa wastong paggamit ng mga salita, wastong pagkakabuo
at pagsusunod-sunod.
3. Sapat na kakayahan sa pampanitikang paraan ng pagpapahayag –
Ang kakayahang magsalita sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin at
kaalaman sa gramatika ay hindi sapat para makapagsalin. Kaya kung ang
lahat ng salin ay patas, nagiging higit na mahusay na tagapagsalin ang
manunulat.
4. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin – Marapat na ang tagapagsalin
ay may higit na kaalaman sa paksa. Sapagkat siya ay higit na nakaaalam at
nakauunawa sa mga konseptong nakapaloob dito.
5. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa
pagsasalin – Walang higit na mabisa kaysa ibang wika. Ang lahat ng wika ay
may sariling bisa at kakayahan bilang kasangkapan sa pagpapahayag ng
kulturang Pilipino at ng ibang bansa.
Gabay sa Pagsasaling-wika
Basahing mabuti ang buong tekstong isasalin at unawain ang kabuoang diwa
nito. Tandaang mahalaga para sa tagapagsalin na magkaroon ng malawak na
kaalaman sa wikang isasalin at sa wikang pagsasalinan. Mahalaga rin ang
kakayahang magsulat nang maayos at maging pamilyar sa mga estilo ng pagsulat
sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.
1. Isagawa ang unang pagsasalin – Isaisip na ang isasalin ay diwa ng isasalin
at hindi salita.
2. Basahin at suriing mabuti ang pagkakasalin – Tandaang ang
pagdaragdag, pagbabawas, pagpapalit, o pagbabago sa orihinal na diwa ng
isinasalin nang walang napakalaking dahilan ay isang paglabag sa tungkulin
ng tagapagsalin.
3. Rebisahin ang salin upang ito’y maging totoo sa diwa ng orihinal –
Ayusin ang bahaging hindi malinaw at nagbibigay ng kalituhan. Bigyang-
pansin din ang aspektong panggramatika ng dalawang wikang kasama sa
pagsasalin.
4. Kung gagamit ng diksiyonaryo ay isaalang-alang ang iba’t ibang
kahulugan ng isang salita – Kakailanganin ng isang mag-aaral ang
pagsasanay upang makuha ang kahulugang angkop sa konteksto ng
pangungusap.
Gawain 2: Salik-salin
Panuto: Magsaliksik ng katumbas na salin ng salitang nasa loob ng puso sa iba’t
ibang wika, lokal man o pandaigdig. Gayahin ang pormat sa iyong sagutang papel.
I LOVE YOU
Wika 2: ____________
Salin: ______________
Wika 3: ____________
Salin: ______________
Wika 1: ____________
Salin: ______________
Wika 4: ____________
Salin: ______________
Wika 5: ____________
Salin: ______________
12. Galugarin
Gawain 3: Isalin Mo Pa!
A. Panuto: Maaaring gamitin ang diksyunaryo, Google o pakikipanayam sa
pagsasalin. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Isalin mo sa wikang English ang sumusunod na salitang Filipino.
1. Karayom: __________________________________
2. Masarap: __________________________________
Isalin mo sa wikang Filipino ang sumusunod na salitang English.
3. Scorpion: __________________________________
4. Charger: __________________________________
Isalin mo sa wikang Iloco ang sumusunod na salitang English.
5. Tooth Brush: __________________________________
6. Cloud: __________________________________
Isalin mo sa wikang English ang sumusunod na salitang Iloco.
7. Sagad: __________________________________
8. Maris: __________________________________
Isalin mo sa wikang Filipino ang sumusunod na salitang Iloco.
9. Pagilian: __________________________________
10.Kudil: __________________________________
B. Panuto: Isalin mo naman ang sumusunod na parirala / pamagat ng palabas sa
TV o Pelikula. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
1. Isalin mo ito sa wikang English.
Bileg ni Ayat: __________________________________________________________
2. Isalin mo ito sa wikang Filipino.
One more chance: ___________________________________________________
3. Isalin mo ito sa wikang Iloco.
Ikaw lang ang mamahalin: _____________________________________________
4. Isalin mo ito sa wikang English.
Bilangin ang bituin sa langit: __________________________________________
5. Isalin mo ito sa wikang Filipino.
Love of my life: ________________________________________________________
13. Palalimin
Upang matiyak kung talagang naintindihan mo ang araling ating tinalakay,
isagawa mo ang inaasahang pagganap sa sagutang papel.
Gawain 4: Pagsasalin, Iyong Gawin
Goal Ikaw ay makapagsasalin ng isang bahagi ng mitong mula sa Africa
Role Ikaw ay magiging isang tagapagsalin
Audience Guro, mga kapwa mag-aaral.
Situation
Ipagpalagay na ikaw ay inanyayahang magsalin ng isang mitong
African sa wikang Filipino upang maipalaganap ito sa ating bansa.
Product Naisaling mito mula sa Africa sa wikang Filipino.
Standards
A. Malinaw na naipakita ang diwa ng teksto..………………35 puntos
B.Kaalaman sa wikang kasangkot….…….……………….… 20 puntos
C.Kasanayang gramatikal…………...……………….……......35 puntos
D.Dating sa mambabasa.…....…………………..……….….. 10 puntos
Kabuoan.……….…………..………………..…..............….100 puntos
The Beginning
Akan mythology says the first man to emerge on the surface of
the earth was Adu Ogyinae. All humans used to live deep within the
earth until one day, seven men, five women, a leopard and a dog
crawled out of a giant hole burrowed by a massive worm. They were
terrified but Adu calmed them down and organized them to build the
world's first shelter. Adu was unfortunately crushed and killed by a
tree he was cutting. Maybe he should have stayed underground.
___________________
_____________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Isalin sa Wikang Filipino
14. Sukatin
Mahusay! Binabati kita dahil nakaabot ka sa bahaging ito. Batid kong marami
kang natutuhan sa iba’t ibang mga aralin sa modyul na ito. Ngayon, tatayahin mo ang
iyong kaalaman sa nakalipas na mga aralin.
PANGWAKAS NA PAGTATAYA
A. Panuto: Basahin at unawain mo ang sumusunod na tanong o pahayag. Isulat sa
iyong sagutang papel ang letra ng tamang sagot.
_____ 1. “Si Liongo ay may natatanging lakas, hindi siya masusugatan ng kahit
anomang sandata, husay sa paggamit ng pana at tangkad tulad ng
isang higanteng hinahangaan ng karamihan.” Ano ang ipinahahayag
ng pangungusap?
A. Anak siya ng mga diyos at diyosa kaya siya kakaiba.
B. Kabilang siya sa angkan ng mga dugong bughaw kaya naiiba siya.
C. Nakatatakot siyang nilalang kaya pinangingilagan siya.
D. Siya ay may pambihirang katangiang nakahihigit sa ordinaryong
tao.
_____ 2. Paano nakatakas si Liongo mula sa pagkakakadena?
A. Sa pamamagitan ng tulong ng kaniyang ina at aliping nagdala ng
kikil na ginamit upang masira ang tanikala sa gitna ng ingay ng
pag-awit ng taumbayan.
B. Sa pamamagitan ng orasyong kaniyang inusal sa mga tagabantay.
C. Humulagpos siya na parang ahas.
D. Pinatulog niya ang mga tagabantay.
_____ 3. Bakit hindi kay Liongo unang naipasa ang trono sa pagkamatay ng
kaniyang amang hari?
A. Dahil hindi siya ang tunay na anak.
B. Dahil siya ay anak sa labas.
C. Dahil masama siyang anak.
D. Dahil hindi siya ang paborito.
_____ 4. Ang sumusunod ay mga gabay na dapat tandaan sa debate o
pakikipagtalo MALIBAN sa isa.
A. Makabuluhang pangangalap ng mga datos.
B. Gumamit ng iba’t ibang paraan ng pagsisiyasat at pagsusuri.
C. Panindigan ang panig kahit na ito’y taliwas sa pamantayang moral.
D. Magkaroon ng maayos na paglalahad ng katuwiran.
_____ 5. Alin sa sumusunod ang HINDI kabilang sa mga kailangang tukuyin sa
pagtutuligsa?
A. Tuwid na katuwiran
B. Mga pahayag na walang batayan
C. Kahinaan ng katibayan
D. Mga pahayag na labas sa buod ng napagkasunduan
15. Napakagaling mo! Binabati kita dahil matiyaga
mong natapos ang mga gawain sa modyul na ito.
Natutuwa ako’t marami kang natutuhang aral sa
mitong mula sa Kenya gayondin nakahanda ka
nang maging isang mahusay na tagapagsalin.
Ihanda mo ngayon ang iyong sarili sa kasunod na
modyul – Modyul 2: Anekdota mula sa Iran
(Persia).
B. Panuto: Isulat sa sagutang papel ang FACT kung pahayag at Tama samantalang
BLUFF naman kung ito’y Mali.
_____ 1. Kapag ikaw ay magsasalin, mainam na isalin mo muna ito ng salita sa
salita.
_____ 2. Maaari kang gumamit ng diksyunaryo o iba pang reperensiya upang
matulungan ka sa pagsasalin.
_____ 3. Mainam na alamin din ang kultura ng isang bansa bago ka magsalin
mula sa kanilang wika.
_____ 4. Ayos lang kung mali ang bigkas ng naisalin mong salita tutal hindi mo
naman ito natural na wika.
_____ 5. Maging maingat sa paggamit ng salitang naisalin sa ibang wika dahil
maaari itong magkaroon ng ibang kahulugan.
C. Panuto: Piliin mo sa Hanay B ang wikang tumutukoy sa mga salitang nasa Hanay
A. Isulat ang letra ng tamang sagot sa iyong sagutang papel.
HANAY A HANAY B
_____ 1. Daghang salamat
_____ 2. Kamsahamnida (감사합니다)
_____ 3. Asante
_____ 4. Xièxiè (谢谢)
_____ 5. Muchas gracias
A. Chinese Mandarin
B. Spanish
C. Korean
D. Cebuano
E. Swahili
F. Iloco
17. Sanggunian
Department of Education – Curriculum and Instruction Strand (2020). Most
Essential Learning Competencies. p. 251
Ambat, V.C., et.al (2015). Filipino 10 Modyul para sa Mag-aaral. Pasig City: Vibal
Group, Inc. p. 243-252.
Cultural Myths and Legends. Nahango noong Enero 4, 2021 mula sa
https://alexjsong.weebly.com/myths-and-legends.html
Myths, legends, beliefs and tradional stories from Africa. Nahango noong Enero 4,
2021 mula sa https://web.archive.org/web/20081228024750/http://www.a-
gallery.de/docs/mythology.htm
Fumo Liyongo: The Story of the Pokomo Poet that Broke Free. Nahango noong Enero
4, 2021 mula sa https://artsandculture.google.com/story/fumo-liyongo-the-story-
of-the-pokomo-poet-that-broke-free/WQIydLkWobDQKA
Swahili Tales/The Story of Liongo. Nahango noong Enero 4, 2021 mula sa
https://en.wikisource.org/wiki/Swahili_Tales/The_Story_of_Liongo#:~:text=STORY
%20OF%20LIONGO.,his%20house%20and%20bind%20him.
Fumo Liyongo. Nahango noong Enero 4, 2021 mula sa
https://en.wikipedia.org/wiki/Fumo_Liyongo
Top 10 African Myths. Nahango noong Enero 4, 2021 mula sa
https://www.africanexponent.com/post/top-10-african-myths-97
“Ikaw ang Liwanag at Ligaya”. Nahagno noong Enero 4, 2021 mula sa
https://www.youtube.com/watch?v=NHgz_5iVb5Y
