SOSYAL SERMAYENİN ÖLÇÜLMESİ

1. SOSYAL
SERMAYENİN
ÖLÇÜLMESİ
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan & Hilmi Çoban, “Ekonomik Refaha Ulaşmanın
Ötesinde Sağlıklı ve Güçlü Bir Toplum Oluşturmanın Altyapısı:
Sosyal Sermaye”, Pazarlama ve İletişim Kültürü Dergisi, 2008/2. Yıl
7, Sayı 26.
Sunumu Hazırlayan: Ahmet Yasin Koç

2. • Toplumsal yaşamda ahlak, sivil erdem, güven, kurallar ve
kurumlar, sosyal normlar, değerler ve inançlar gibi
kavramlarla ifade edilen unsurların tamamını ifade
etmektedir
• Sosyal sermaye ayrıca bir toplumdaki tüm mikro ve makro
aktörler arasındaki ilişkiler ağını da kapsamaktadır
• Bunun yanı sıra sosyal sermaye; güven, davranış, işbirliği ve
benzeri ortak normların toplum adına etkin bir işlev
kazanmasına olanak sağlayan motive edici bir güçtür.

3. Fakat kültür, sosyal
sermayeyi de içeren çok daha
geniş kapsamlı bir kavramdır.
Aslında bir yönüyle sosyal
sermaye ile ifade edilmek
istenen kültürel sermayedir.

4. • İktisadi, sosyal, siyasal ve psikolojik gelişme ve ilerleme çok önemli
ölçüde toplumların sosyal sermaye altyapılarına bağlı
bulunmaktadır
• Tek başına, finansal sermaye (para), maddi-fiziki sermaye, ve beşeri
sermayenin (eğitim) hiç biri toplumların bütünsel olarak sağlıklı ve
sürdürülebilir gelişmesine ve ilerlemesine olanak sağlamazlar.
• Nasıl ki, para, maddi servet gibi zenginlikler ve eğitim tek başına
bireylerin mutlu olmalarına yetmiyorsa, makro düzeyde de
toplumların maddi zenginliklerinin ötesinde gelişme ve ilerlemeleri
komşuluk ilişkileri, güven, sosyal normlar, etik, erdem, inanç ve
değerler gibi manevi zenginliklere dayalı bulunmaktadır

5. Sosyal sermayenin
ölçülmesi başlıca üç
sebeple önem taşır:

6. • Soyut kavramlar
etrafında
tanımlanan
sosyal
sermayenin
ölçülmesi, onu
daha somut bir
yapıya
kavuşturur.
• Sosyal
sermayenin
ölçülmesi ile
ortaya çıkan
eksiklikler,
toplumun sosyal
sermaye
yatırımlarını
arttırabilir.
• Sosyal sermayenin
ölçülmesi ile
ortaya çıkan
göstergeler,
organizasyonlara
ve kurumlara daha
fazla sosyal
sermaye üretme
anlamında yol
gösterici olabilir.

7. Sosyal sermaye
genellikle
bireysel bir
değer olmaktan
çok toplumsal
bir değer olarak
kabul edilir.

8. Sosyal sermayeyi ölçmek
için
•Coleman (1988)
•Hall (1998)
•Putnam (2000)
tarafından çeşitli göstergeler
kullanılmıştır.

9. Coleman,
gençlerin
okuldan ayrılma
problemlerinin
nedenleri
üzerine yaptığı
çalışmada,
gençlerin eğitim
becerilerinin
gelişmesinde
sosyal sermaye
göstergelerini üç
boyutta ele
almıştır .

10. Hall sosyal sermayenin
ölçülmesine ilişkin
göstergeleri üç ayrı
kategoride incelemiştir:
Gönüllü kuruluşlara
resmi katılım, informel
sosyallik ve sosyal
güven. şeklinde üç
temel başlıkta
incelenmiştir.

11. Putnam ise
oluşturduğu
sosyal
sermaye
indeksinde
göstergeleri
beş grup
halinde ele
almıştır.

12. Toplumun
örgütsel
yaşamının
ölçülmesi
Siyasal
karar alma
sürecine
katılımın
ölçülmesi
Toplumsal
gönüllülüğün
ölçülmesi
İnformel
sosyalliğin
ölçülmesi
Güvenin
ölçülmesi.

13. Öte yandan Green ve arkadaşları Güney Yorkshire’daki sosyal
sermaye üzerine yapmış oldukları çalışmada şu göstergeleri dikkate
almışlardır:
• Toplumsal ağ coğrafyası,
• Komşuluk ilişkileri,
• Karşılıklı yardımlaşma
• Güven
• Sivil katılım,
• Yaşam biçimi (sigara içme alışkanlığı, diyet vb.),

14. Bjørnskov ve Svendsen sosyal sermayenin
ölçülmesine ilişkin yapmış oldukları
çalışmada, literatürde sosyal sermayenin on
farklı biçimde ölçüldüğünü ortaya
koymuşlar ve bunu üç kategoride
incelemişlerdir.Bunlar;
1-)Mikro,
2-)Meso ve
3-)Makro düzeylerdir

15. Genelleştirilmiş
güven, güven
faktörleri ve
toplumsal ağlara
ilişkin mikro
yaklaşımlar
Gönüllü
organizasyonlara
üyelik, yolsuzluk
ve sivil katılıma
ilişkin meso
yaklaşımlar.
Devlete olan
güven,
ekonomik
özgürlükler ve
yerelleşmeye
ilişkin makro
yaklaşımlar

16. Lin sosyal sermayenin üç temel
unsurdan oluştuğunu
belirtmiştir.
1-)Sosyal yapı içerisinde yer
alan kaynaklar,
2-)Bireyler tarafından sosyal
yapılara ulaşabilirlik
3-)Sosyal kaynakların bireyler
tarafından amaçları
doğrultusunda kullanımı

17. Dünya Bankası, sosyal sermayenin
ölçülmesine ilişkin olarak beş
kategori belirlemiştir:
1-)Gruplar ve ağlar,
2-)Güven, kolektif davranış,
3-)Sosyalliğin kapsamı,
4-)Bilgi
5-)iletişim.

18. Prof.Dr. Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Öğretim Üyesi &
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Professor Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylul University, Faculty of Economics and Management &
Social Sciences Research Society
http://www.sobiad.org
CAN AKTAN: Sosyal Bilimler Kütüphanesi
CAN AKTAN: Social Science Library
http://www.canaktan.org
CAN AKTAN: Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
CAN AKTAN: Philosophy of Life and Art of Travel
http://www.canaktan.net