1. «Διαταραχή Αυτιςτικοφ Φάςματοσ, πρώιμη ανίχνευςη»
Η διαταραχι αυτιςτικοφ φάςματοσ (ΔΑΦ) είναι μια αναπτυξιακι διαταραχι που
διαταράςςει τθν ανάπτυξθ του παιδιοφ από τα πρϊτα χρόνια τθσ ηωισ του. Η
ζρευνα εςτιάηει ςτθν ανίχνευςθ ςυμπεριφορϊν, που μπορεί να ςχετίηονται με
μια μελλοντικι διάγνωςθ ΔΑΦ, ςτθν βρεφικι και τα πρϊτα χρόνια τθσ νθπιακισ
θλικίασ, τον εντοπιςμό βρεφϊν και νθπίων που ανικουν ςε ομάδα υψθλοφ
κινδφνου κακϊσ και το ςχεδιαςμό ανιχνευτικϊν εργαλείων για τθν αναγνϊριςθ
τουσ.
Οι «πρϊιμοι δείκτεσ» που ανιχνεφουν ελλείμματα τθσ ανάπτυξθσ που μπορεί να
ςχετίηονται με μια μελλοντικι διάγνωςθ ΔΑΦ, όπωσ προκφπτουν από αναδρομικζσ
και προοπτικζσ μελζτεσ, αφοροφν κυρίωσ τθν κοινωνικι επικοινωνία και τθν
κοινωνικι αλλθλεπίδραςθ.
Συγκεκριμζνα, από τθ βρεφικι ακόμα θλικία, ςυμπεριφορζσ που κεωροφνται
“πρϊιμοι δείκτεσ” είναι:
Μειωμζνο ενδιαφζρον για τουσ άλλουσ και ζλλειψθ βλεμματικισ επαφισ.
Παιδιά που: Δεν ανταποκρίνονται με χαμόγελο ι φϊνθςθ ςτουσ άλλουσ. Δεν
ανταποκρίνονται πάντα ςτο κάλεςμα του ονόματοσ τουσ. Η ανταπόκριςι τουσ ςε
παιχνίδια αλλθλεπίδραςθσ και μίμθςθσ τφπου «κουκου-τςα» είναι περιοριςμζνθ.
Δεν εναλλάςςουν το βλζμμα μεταξφ αντικειμζνου που τα ενδιαφζρει και προςϊπου
όταν το ηθτοφν. Δεν δείχνουν απομακρυςμζνα αντικείμενα.
Δεν «μπαμπαλίηουν» ςτουσ 12 μινεσ, δεν χρθςιμοποιοφν λζξεισ (τουλάχιςτον
τρεισ εκτόσ του μαμά, μπαμπά) ςτουσ 16-18 μινεσ, δεν κάνουν πρόταςθ με δφο
λζξεισ ςτουσ 24 μινεσ. Δεν χρθςιμοποιοφν χειρονομίεσ όπωσ «γεια» ι «ςτζλνω
φιλάκι».
Δεν αναπτφςςουν ςυμβολιςμό. Δεν δείχνουν ενδιαφζρον για ςυνομιλικοφσ τουσ
(24μινεσ).
2. Αςχολοφνται με επαναλθπτικό και μθ λειτουργικό τρόπο με τα παιχνίδια και τα
αντικείμενα (Σειριοθέτηςη, εναςχόληςη με τμήμα αντικειμένου). Αςχολοφνται
επίμονα με αςυνικθ αντικείμενα ι παρουςιάηουν επίμονθ προςκόλλθςθ ςε
ςυγκεκριμζνα αντικείμενα.
Παρατθρείται μειωμζνθ ςυναιςκθματικι ανταπόκριςθ (ιδιαίτερα «ιρεμο» ι
ευερζκιςτο παιδί).
Εμφανίηουν αιςκθτθριακζσ ιδιαιτερότθτεσ όπωσ: Άτυπθ αντίδραςθ ςτον ιχο,
παρατθροφν επίμονα ςυγκεκριμζνα αντικείμενα, βάηουν ιδιαίτερα πολφ
αντικείμενα ςτο ςτόμα, ιδιαιτερότθτεσ ωσ προσ τθ γεφςθ, οςμι και αφι.
Παρακολουκοφν επίμονα κινιςεισ των δακτφλων τουσ ι παρατθροφνται
επαναλαμβανόμενεσ κινιςεισ τθσ κεφαλισ, του κορμοφ ι των άκρων.
Αφαιροφνται και κακθλϊνουν το βλζμμα ςε αντικείμενα. Κοιτοφν αντικείμενα με
«αςυνικθ γωνία».
Παρατθρείται απϊλεια λόγου ι κοινωνικϊν δεξιοτιτων ςε οποιαδιποτε θλικία.
Συνικωσ θ παλινδρόμθςθ αυτι παρατθρείται ςτθν θλικία των 15 με 24 μθνϊν.
Μετά τθν θλικία των δφο ετϊν μπορεί να προτιμοφν να απομονϊνονται ι να
προςεγγίηουν αδζξια ςυνομθλίκουσ (ςυχνά κεωροφνται επικετικά). Δεν μποροφν να
διατθριςουν το ςυντροφικό παιχνίδι μετά το τρίτο ζτοσ. Επαναλαμβάνουν λζξεισ ι
φράςεισ που ακοφν ςαν «παπαγαλάκια».
Όταν παρατθρθκεί κάποια ι κάποιεσ από τισ ςυμπεριφορζσ αυτζσ το παιδί κα
πρζπει να παραπεμφκεί για αξιολόγθςθ από ειδικό που ζχει εκπαιδευτεί ςτθ
διάγνωςθ ΔΑΦ, γιατί μπορεί να ανικει ςε ομάδα υψθλοφ κινδφνου που χριηει
παρακολοφκθςθσ ι να πλθροί κριτιρια διάγνωςθσ ΔΑΦ.
Η πρϊιμθ ανίχνευςθ οδθγεί ςτθν πρϊιμθ αξιολόγθςθ και παρζμβαςθ. Η ζρευνα
ζχει αποδείξει ότι με τθν πρϊιμθ παρζμβαςθ βελτιϊνονται ςθμαντικά τα
αναπτυξιακά ελλείμματα ζτςι ϊςτε το παιδί να οδθγείται ςε μία πιο «τυπικι»
3. ανάπτυξθ. Παράλλθλα μπορεί να αποτρζψει ι να ελαχιςτοποιιςει δευτερογενείσ
ςυμπεριφορζσ (ςτερεότυπεσ ςυμπεριφορέσ, τελετουργίεσ, αυτοτραυματιςμοφσ)
που μπορεί να εμφανιςτοφν αργότερα και επθρεάηουν τθ βαρφτθτα τθσ εικόνασ
των παιδιϊν.
Η επίςθμθ πρόταςθ τθσ ιατρικισ κοινότθτασ είναι θ ανίχνευςθ ςυμπεριφορϊν που
μπορεί να ςχετίηονται με το κλινικό φάςμα του αυτιςμοφ να γίνεται ςε ρουτίνα ςτθν
κακθμερινι παιδιατρικι πράξθ με τθ χριςθ ανιχνευτικϊν εργαλείων.
Ειρινθ Παπαδθμθτρίου.
Παιδίατροσ, μετεκπαιδευκείςα ςτθν αναπτυξιακι και ςυμπεριφορικι παιδιατρικι.
