1. Η ΢Ω΢ΣΗ ΢ΤΜΠΛΗΡΩ΢Η ΚΑΙ ΕΞΕΣΑ΢Η ΓΙΑ ΣΟ
ΑΣΟΜΙΚΟ ΔΕΛΣΙΟ ΤΓΕΙΑ΢ ΣΟΤ ΜΑΘΗΣΗ ΑΠΟ ΣΗ
΢ΚΟΠΙΑ ΣΟΤ ΠΑΙΔΟΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΤ
22 ΠΑΓΚΡΗΣΙΟ ΠΑΙΔΙΑΣΡΙΚΟ ΢ΤΝΕΔΡΙΟ
Ρζκυμνο 18-19 ΢επτζμβρθ

2. Η ανάπτυξθ είναι θ καρδιά τθσ παιδιατρικισ
Σο παιδί που αναπτφςςεται ςωςτά είναι υγιζσ

3. Η ςωςτι μζτρθςθ του φψουσ και του βάρουσ του
παιδιοφ και ςτθ ςυνζχεια θ ςωςτι τοποκζτθςθ
τουσ ςτα αντίςτοιχα διαγράμματα ανάπτυξθσ
μπορεί να δϊςει ςθμαντικζσ πλθροφορίεσ για
τθν καλι ι όχι υγεία του παιδιοφ

4. ΢ε παιδιά κάτω των 2 ετϊν θ
μζτρθςθ γίνεται φπτια
(μικοσ ςϊματοσ).

5. Μετά τα 2 ζτθ θ μζτρθςθ γίνεται ςε όρκια
κζςθ χωρίσ παποφτςια (φψοσ ςϊματοσ)
Αναςτθμόμετρο ςωςτά τοποκετθμζνο
Ευκιαηζται ο κορμόσ (το κεφάλι, ο κορμόσ,
ο ποπόσ και οι φτζρνεσ πρζπει να
ακουμποφν ςτον τοίχο)
Αναςθκϊνουμε τισ μαςτοειδείσ αποφφςεισ
προσ τα πάνω ζτςι ϊςτε το κεφάλι να είναι
ςε οριηόντια κζςθ.
Για περιςςότερθ ακρίβεια γίνεται 3 φορζσ θ
μζτρθςθ και υπολογίηουμε το μζςο όρο.

6. Βάροσ
Σα βρζφθ και τα νιπια ηυγίηονται γυμνά χωρίσ το pampers
Σα μεγαλφτερα παιδιά χωρίσ ροφχα και παποφτςια φορϊντασ
μόνο τα εςϊρουχα τουσ
Πριν τθν ηφγιςθ πρζπει να ελζγχεται και να καλυμπράρεται
πάντα θ ηυγαριά

7. Συνεχίηουμε και καταγράφουμε τισ μετριςεισ
και μετά τθν βρεφικι και πρϊτθ νθπιακι
θλικία
Μζτρθςθ ανά διαςτιματα περίπου 6 μθνϊν
(ςε βραχφτερα διαςτιματα δεν μπορεί να
αξιολογθκεί ο ρυκμόσ ανάπτυξθσ )

8. Μετά τθν λιψθ των ςωματομετρικϊν
ςυμπλθρϊνονται τα διαγράμματα ανάπτυξθσ

9. • ΢υνικωσ χρθςιμοποιοφνται Cross sectional
growth charts( μζτρθςθ ςε διαδοχικζσ θλικίεσ
μεγάλου αρικμοφ παιδιϊν).Παραπλανθτικζσ ςε
πρϊιμθ ι κακυςτερθμζνθ ιβθ
• Καταλλθλότεροι οι χάρτεσ μακροχρόνιασ
αφξθςθσ (Longitudinal growth charts)
(παρακολοφκθςθ τθσ ίδιασ ομάδασ παιδιϊν ςε
διαδοχικζσ θλικίεσ). Δφςκολοι και χρονοβόροι
ςτον ςχεδιαςμό

10. ΢τθν Ελλάδα χρθςιμοποιοφμε καμπφλεσ ανάπτυξθσ που
δθμιουργικθκαν το 2000
Ανάςτθμα και ςωματικό βάροσ ελλθνοπαίδων θλικίασ 0-18 ετϊν (2000-2001)
Δ. Χιϊτθσ ,Γ. Σςίφτθσ ,Μ. Χατηθςυμεϊν ,Μ. Μανιάτθ-Χρθςτίδθ ,Ξ. Κρίκοσ ,Α. Δάκου-Βουτετάκθ
Ενδοκρινολογικι Μονάδα Α' Παιδιατρικισ Κλινικισ Πανεπιςτθμίου Ακθνϊν, Νοςοκομείο Παίδων «Αγία
΢οφία»

12. Σι τοποκετοφμε πάνω ςτο διάγραμμα
ανάπτυξθσ
Υψοσ του παιδιοφ
Προςοχι ςτθ ςωςτι τοποκζτθςθ ςυμφϊνα με τθν ακριβι θλικία
(ζτθ- μινεσ)
Υψοσ ςτόχοσ(Target height TH)
• Κορίτςια =φψοσ πατζρα+ φψοσ μθτζρασ-13 / 2 +_4,5
• Αγόρια = φψοσ πατζρα+ φψοσ μθτζρασ+13 /2+_4,5
Για να υπολογίςουμε το TH μετράμε το φψοσ των γονιϊν
Μετά τα 45 ζτθ προςκζτουμε 1.5 εκ και 3 εκ μετά τα 55 ζτθ λόγω τθσ μείωςθσ του
φψουσ λόγω θλικίασ
Οςτικι θλικία (ακτινογραφία τθσ αριςτερισ άκρασ χειρόσ)
Προβάλουμε το φψοσ ςτθν οςτικι θλικία του παιδιοφ

13. Σι πρζπει να αξιολογοφμε ςτθν ανάπτυξθ
Σθν παροφςα μζτρθςθ
(ςε ποια εκατοςτιαία κζςθ είναι το παιδί;)
Σον ρυκμό ανάπτυξθσ
Πρόβλεψθ τθσ μελλοντικισ ανάπτυξθσ
( κατά πόςο αυτι είναι φυςιολογικι με βάςθ το φψοσ
ςτόχο και το ςτάδιο ενιβωςθσ του παιδιοφ;)

14. Αξιολόγθςθ του διαγράμματοσ ανάπτυξθσ
Για τθ ςωςτι αξιολόγθςθ των διαγραμμάτων ανάπτυξθσ
πρζπει να γνωρίηουμε τα ςτάδια ανάπτυξθσ του
παιδιοφ και τουσ παράγοντεσ που τα επθρεάηουν

15. Φυςιολογικι ανάπτυξθ
(από τθν ενδομιτρια ηωι ωσ τθν εφθβεία)
• Η ανάπτυξθ του ανκρϊπου χαρακτθρίηεται από διαφορετικά ςτάδια
ανάπτυξθσ κακζνα από τα όποια ζχει διαφορετικό ρυκμό ανάπτυξθσ και
κακορίηεται από διαφορετικοφσ παράγοντεσ
• Εμβρυικι(Ενδομιτρια ανάπτυξθ)
• Βρεφικι
• Παιδικι
• Εφθβικι

16. Εμβρυικι ανάπτυξθ
• Ραγδαία ανάπτυξθ
• Ινςουλίνθ θ μόνθ πιο ςθμαντικι ορμόνθ για τθν
ενδομιτρια ανάπτυξθ (μαηί με τθν μθτρικι IGF-1 και τθν
πλακουντιακι GH)
• Η GH και οι κυρεοειδικζσ ορμόνεσ του εμβρφου δεν
είναι ςθμαντικζσ για τθν ενδομιτρια ανάπτυξθ
• Μικρόςωμα για τθν θλικία κφθςθσ SGA(small for
gestation age): μικοσ ι βάροσ γζννθςθσ < 2SD από το
μζςο για τθν θλικία κφθςθσ

17. Βρεφικι –νθπιακι θλικία
(0-3 ετϊν)
• 24,5 cm/1ο ζτοσ
• 10 cm/ζτοσ το 2o
• 8 cm/ζτοσ το 3ο
• Πολλά νιπια ςε αυτιν τθν θλικία φυςιολογικά
επιταχφνουν ι επιβραδφνουν τθν ανάπτυξθ τουσ
(αλλάηουν καμπφλθ ανάπτυξθσ ) χωρίσ αυτό να
κρφβει πάντα πακολογία .Αυτό οφείλεται ςτθν
επίδραςθ γενετικϊν, διατροφικϊν, περιβαλλοντικϊν
και ορμονικϊν παραγόντων μετά τθν ενδομιτρια
ηωι)

18. Παιδικι θλικία
• Μεταξφ 2-3 ετϊν ςτακεροποιείται ο ρυκμόσ ανάπτυξθσ
• Μετά τα 3 με 4 ζτθ φυςιολογικόσ ρυκμόσ ανάπτυξθσ
( 5-6 cm/ζτοσ )
• Αλλαγζσ ςτθν καμπφλθ ανάπτυξθσ ςε αυτιν τθν θλικία
αξιολογοφνται και χριηουν περαιτζρω διερεφνθςθσ
• Λίγο πριν τθν ζναρξθ τθσ εφθβείασ μπορεί να
παρατθρθκεί φυςιολογικά πτϊςθ του ρυκμοφ ανάπτυξθσ

19. Εφθβεία
΢τθν εφθβεία επιτάχυνςθ τθσ ανάπτυξθσ (επίδραςθ
των ορμονϊν του φφλου και τθσ GH)
Κορίτςια από 8 ζωσ 14 ετϊν( πρϊτθ εκδιλωςθ θ
διόγκωςθ του μαηικοφ αδζνα )
Αγόρια από 9-εωσ 15 ετϊν (πρϊτθ εκδιλωςθ τθν
αφξθςθ του μεγζκουσ των όρχεων(>4 ml)
Η εμφάνιςθ τρίχωςθσ εφθβαίου και ςτα δφο φφλα
είναι ζκφραςθ τθσ κινθτοποίθςθσ των
επινεφριδιακϊν ανδρογόνων (αδρεναρχι) και όχι
ζναρξθ τθσ εφθβείασ.

20. Κάκε παιδί ζχει το δικό του ρυκμό εμφάνιςθσ και
προόδου τθσ εφθβείασ που κακορίηεται από
γενετικοφσ και περιβαλλοντικοφσ παράγοντεσ
Νωρίσ εφθβεία εμφανίηεται ςυχνά ςε παχφςαρκα παιδιά
κακϊσ και ςε υιοκετθμζνα από άλλθ χϊρα που μετοίκθςαν
ςε καλφτερο βιοποριςτικό περιβάλλον
Αντίκετα παιδιά με ζντονθ ςωματικι άςκθςθ, ςτα πλαίςια
π.χ. πρωτακλθτιςμοφ, παιδιά με χρόνια νοςιματα ςυχνά
παρουςιάηουν κακυςτζρθςθ τθσ ενιβωςθσ

21. ΢τάδια ενιβωςθσ
κατά Tanner

22. ΢το κορίτςι :
Επιτάχυνςθ αφξθςθσ : ςτάδιο 2–3 διόγκωςθσ του μαηικοφ
αδζνα
Εμμθναρχι : ςτάδιο 4
Μείωςθ τθσ ταχφτθτασ ανάπτυξθσ προσ το τζλοσ τθσ εφθβείασ
Μετά τθν ζναρξθ τθσ περιόδου ψθλϊνουν 5-7,5 cm κατά μζςο
όρο
Σελικό ανάςτθμά περίπου ζνα με τρία χρόνια μετά τθν πρϊτθ
εμμθνορρυςία
Σο ολικό φψοσ που κερδίηει ζνα κορίτςι από τθν ζναρξθ τθσ
εφθβείασ μζχρι το τελευταίο ςτάδιο είναι περίπου 25
εκατοςτά

23. ΢το αγόρι :
Επιτάχυνςθ τθσ ανάπτυξθσ ςτάδιο 4-5 (ςυνικωσ
μεταξφ 13-14 ετϊν, κατά μζςον όρο δφο χρόνια
αργότερα από ότι ςτο κορίτςι )
Σο ολικό φψοσ που κερδίηει ζνα αγόρι από τθν
ζναρξθ τθσ εφθβείασ μζχρι το τελευταίο ςτάδιο
είναι περίπου 28 εκατοςτά
΢τα αγόρια παρατθρείται ςυχνά ιδιοςυςταςιακι
κακυςτζρθςθ αφξθςθσ και ενιβωςθσ.

25. Κοντό ανάςτθμα
Ανθςυχοφμε για το κοντό ανάςτθμα όταν:
-Η καμπφλθ ανάπτυξθσ είναι κάτω τθσ 3θσ Εκατοςτιαίασ κζςθσ (ΕΘ)
-Υπάρχει ςταςιμότθτα ανάπτυξθσ( θ καμπφλθ τζμνει 2 ι παραπάνω
εκατοςτιαίεσ κζςεισ)
-Το παιδί μεγαλϊνει ςε καμπφλθ ανάπτυξθσ < από το φψοσ ςτόχοσ
Δεν πρζπει να ξεχνάμε το βάροσ και μικοσ γζννθςθσ
Παιδιά (SGA) μπορεί να μθν μπουν ποτζ ςτισ φυςιολογικζσ εκατοςτιαίεσ
κζςεισ
Μεταξφ 3θσ και 25θσ ΕΘ απαιτείται τακτικι παρακολοφκθςθ

26. ΢ε παιδιά που μασ ανθςυχοφν καλό είναι να γίνεται
μζτρθςθ κορμοφ(κακιςτό φψοσ)
και άκρων (άνοιγμα χεριϊν)
για ςυμμετρικότθτα ι μθ τθσ βραχυςωμίασ
Άνοιγμα χεριϊν =φψοσ ςϊματοσ

27. Λόγοσ άνω/κάτω μζροσ του ςϊματοσ
Τπολογίηεται ωσ εξισ:
Κακιςτό φψοσ/φψοσ-κακιςτό φψοσ
( Αρχικά 1,73, μειϊνεται ςταδιακά και μετά τα 10
ζτθ =1)

28. Άλλα ςθμεία αντικειμενικισ εξζταςθσ
• Δυςμορφικά χαρακτθριςτικά (ςφνδρομα πχ Turner, Noonan,
Prader Will )
• ΢κολίωςθ
• Δζρμα (καφζ ολζ κθλίδεσ , ςπίλοι, αποχρωματιςμζνεσ
κθλίδεσ)
• Οποιαδιποτε δυςμορφία ςε παλάμεσ, πζλματα, νφχια,
χζρια
• Φυςιματα (ςτζνωςθ πνευμονικισ, ςτζνωςθ αορτισ,
μεςοκολπικζσ- μεςοκοιλιακζσ επικοινωνίεσ)
• Οφκαλμιατρικά προβλιματα

29. ΢. Turner

30. Χαρακτθριςτικά ς.Turner

31. ΢φνδρομο Noonan

32. Χαρακτθριςτικά
ς.Noonan

33. ΢. Russel –Silver
SGA
θμιυπερτροφία/ατροφία
κλινοδακτυλία
μικρό τριγωνικό πρόςωπο
λεπτά ςγουρά μαλλιά
καφζ ολζ κθλίδεσ

34. IUGR (ενδομιτρια
κακυςτζρθςθ τθσ
ανάπτυξθσ ) χωρίσ
catch up growth

35. IUGR
κεραπεία με GH από 5-
16 ετϊν
(αρχικό φψοσ: -4SDS
τελικό φψοσ: -0.44SDS)

36. Ιδιοςυςταςιακι
κακυςτζρθςθ
εφθβείασ

37. Οικογενζσ κοντό
ανάςτθμα και
κακυςτζρθςθ
εφθβείασ

38. Παιδί με υποκυρεοειδιςμό
(προςιλκε για ζλεγχο κοντοφ αναςτιματοσ)

39. Ανεπάρκεια
GH

40. Αςκενείσ με κοιλιοκάκθ
βελτίωςθ τθσ ταχφτθτασ ανάπτυξθσ μετά τθν δίαιτα
ελεφκερθ γλουτζνθσ

41. Νόςοσ Crohnϋs
χωρίσ φφεςθ παρά τθ
κεραπεία
τελικό ανάςτθμα -3,9 SDS

42. Πτϊςθ ρυκμοφ ανάπτυξθσ λόγο
χοριγθςθσ ειςπνεόμενθσ
βουδενοςίνθσ από 6-12 ετϊν (200
mg*2)
το παιδί αυτό είχε και οικογενζσ χαμθλό
ανάςτθμα

43. Ψιλο ανάςτθμα
Ανθςυχοφμε για το ψθλό ανάςτθμα όταν:
Η καμπφλθ ανάπτυξθσ είναι πάνω τθσ 3θσ Εκατοςτιαίασ κζςθσ
(ΕΘ)
-Τπάρχει επιτάχυνςθ ανάπτυξθσ( θ καμπφλθ τζμνει 2
εκατοςτιαίεσ κζςεισ)
-Σο παιδί μεγαλϊνει ςε καμπφλθ ανάπτυξθσ >από το φψοσ
ςτόχοσ

44. Φυςιολογικά ψθλά παιδιά
• Οικογενζσ ψθλό ανάςτθμα
• Ψθλά παιδιά με ςχετικά προχωρθμζνθ οςτικι
θλικία και νωρίσ ζναρξθ εφθβείασ ( κα
ςταματιςουν πιο νωρίσ τθν ανάπτυξθ και το
φψοσ τουσ κα είναι μζςα ςτο φψοσ ςτόχοσ).
Σα παιδιά αυτά πολλζσ φορζσ είναι
παχφςαρκα και υπζρβαρα

45. Φαινομενικά ψθλό ανάςτθμα ςε πρϊιμθ ιβθ

46. ΢φνδρομο Klinefelter XXY Μικροί όρχεισ
(1/1000 γεννιςεισ) γυναικομαςτία
ψθλό ανάςτθμα και
μακριά άκρα
μακθςιακά προβλιματα

47. ΢.Marfan
εκτοπία φακοφ του οφκαλμοφ
μακρά άκρα
αραχνοδακτυλία
κυφοςκολίωςθ
κωρακικζσ δυςμορφίεσ( pectus excavatum ι
carinatum.)
Ανεφρυςμα αορτισ

48. Διάγραμμα ανάπτυξθσ ςε παιδί με ΢. Marfan

49. ςωματικι υπερανάπτυξθ τα
πρϊτα χρόνια τθσ ηωισ
΢. Sotos
μακροδολιχοκεφαλία
υποτονία
ΨΚΚ

50. επιτάχυνςθ τθσ ανάπτυξθσ ςε
παιδί με υπερκυρεοειδιςμό

51. Παχυςαρκία

52. 50% του πλθκυςμοφ των νζων τθσ Ελλάδασ
κινδυνεφει να νοςιςει από το Μεταβολικό
΢φνδρομο Χ
Πακολογικι ανοχι ςτουσ υδατάνκρακεσ -΢ακχαρϊδθσ
Διαβιτθσ τφπου 2
Τπζρταςθ
Δυςλιπιδαιμία
Τπερπθκτικότθτα του αίματοσ
Αυξθμζνοι δείκτεσ φλεγμονισ

53. Oι γενιζσ τθσ τελευταίασ εικοςαετίασ, κυρίωσ τα
αγόρια, ζχουν παχφνει ςθμαντικά και ανθςυχθτικά
Ο μζςοσ δεκαοκτάχρονοσ Ζλλθνασ και Ελλθνίδα είναι
74 και 58Kg αντίςτοιχα,(επαφξθςθ τθσ 97θσ
εκατοςτιαίασ κζςθσ τθν τελευταία 20ετία κατά 15Kg
ςτα αγόρια και 7Kg ςτα κορίτςια)

54. Δείκτθσ Μάηασ ΢ϊματοσ ( ΔΜ΢ ) ι BMI
(body mass index)
Kgr/m2 (ο λόγοσ του βάρουσ δια του τετραγϊνου του φψουσ
ςε μζτρα)
΢τον παιδικό και εφθβικό πλθκυςμό:
> 95θ εκατοςτιαία κζςθ παχφςαρκο και
>85θ εκατοςτιαία κζςθ υπζρβαρο

55. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΣΑ ΔΕΙΚΣΗ ΜΑΖΑ΢ ΢ΩΜΑΣΟ΢

56. Αίτια παιδικισ και νεανικισ
παχυςαρκίασ
• γενετικι προδιάκεςθ
• μθτζρεσ παχφςαρκεσ ςτθν εγκυμοςφνθ
• υπερβολικι ςίτιςθ ςτθ βρεφικι θλικία
• υψθλισ κερμιδικισ αξίασ αλλά κακισ ποιότθτασ
τροφζσ
• ακατάςτατοι χρόνοι γευμάτων
• ζλλειψθ τακτικισ άςκθςθσ
• ςτρεσ
• ΢πάνια τα πακολογικά αίτια

57. ΢.Prader Willi
υποπλαςτικά
γεννθτικά όργανα,
μικρά χζρια -πόδια
αμυδγαλοειδι
μάτια
υποτονία

58. ΢τθ διατροφικι παχυςαρκία ζχουμε επιτάχυνςθ
τθσ ανάπτυξθσ
Σα ενδοκρινικά αίτια παχυςαρκίασ προκαλοφν
κακυςτζρθςθ τθσ ανάπτυξθσ
(υποκυρεοειδιςμόσ, ςφνδρομο Cushing)

59. Ανάπτυξθ παχφςαρκου παιδιοφ χωρίσ
ενδοκρινοπάκεια

60. Ανάπτυξθ παιδιοφ με ΢φνδρομο Cushing

61. Ανεπαρκισ πρόςλθψθ βάρουσ

62. Νευρογενισ ανορεξία
΢υχνότερθ ςτθν εφθβικι θλικία
(13-18 ετϊν)
Πτϊςθ του μεταβολιςμοφ
Βραδυκαρδία
Τπόταςθ
Τποκερμία
Διαταραχζσ των ανόργανων
ςτοιχείων και θλεκτρολυτϊν του
ςϊματοσ.

63. Ψυχοκοινωνικά αίτια ανεπαρκοφσ ανάπτυξθσ
Αφξθςθ βάρουσ
ςε παιδί μετά
από υιοκεςία